Νίκος Χειλαδάκης, Το κυνήγι των τύψεων της ιστορίας. Από την Οθωμανική τραγωδία στο Νεοτουρκικό δράμα

Το κυνήγι των τύψεων της ιστορίας

Από την Οθωμανική τραγωδία στο Νεοτουρκικό δράμα

του Νίκου Χειλαδάκη, Δημοσιογράφου-Συγγραφέα-Τουρκολόγου

«Muhteşem Yüzyıl», (Μουχτεσσέμ Γιούζγιλ), σημαίνει ο «Μεγαλοπρεπής Αιώνας» και αναφέρετε από τους Τούρκους ιστορικούς στον δέκατο έκτο αιώνα, στον αιώνα της κυριαρχίας του κορυφαίου σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στον Σουλεϊμάν τον «Μεγαλοπρεπή». Σύμφωνα με το τουρκικό ιστορικό κατεστημένο ο αιώνας αυτός ήταν το μεγαλείο της δόξας της οθωμανικής αυτοκρατορίας που έφτασε από την Βιέννη μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό και από την Περσία μέχρι την Αλγερία και το Μαρόκο.

Ποια ήταν όμως η μεγαλοπρέπεια αυτής της αυτοκρατορίας που αυτοαποκλήθηκε η διάδοχος της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δηλαδή του Βυζαντίου, όπως σκόπιμα το χαρακτήρισαν οι δυτικοί ιστορικοί ; Το πρώτο χαρακτηριστικό, που σκόπιμα αγνοούν οι Τούρκοι ιστορικοί, ήταν ότι όλο το περιβάλλον του Σουλεϊμάν, ακόμα και ο ίδιος, δεν είχε καμία σχέση με αυτό που αποκλήθηκε μετέπειτα τουρκική ταυτότητα. Ο ίδιος ήταν γόνος Σλάβας από την Πολωνία ενώ περιστοιχίζονταν από ένα στρατό εξωμοτών κυρίως ελληνικής καταγωγής. Η κορυφαία Σουλτάνα, η Χιουρέμ, ήταν κόρη ορθοδόξου Ρώσου παπά. Η άλλη σουλτάνα, η Μαχίντεβράν, ήταν Ρωμιά ορθόδοξη από την βόρειο Ήπειρο. Ο Βεζίρης Ρουστέμ πασάς ήταν ορθόδοξος χριστιανός του παιδομαζώματος από την Βοσνία. Αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι πως ο μεγαλύτερος αξιωματούχος του και στενός του σύντροφος, γαμπρός του από την αδελφή του, ο περίφημος και γλωσσομαθής Ιμπραήμ πασάς, ήταν γιος Έλληνα ψαρά από την Πάργα της Ηπείρου.

Όλο αυτό το περιβάλλον που διακρίνονταν από τον εξωμότικό του χαρακτήρα, δηλαδή από την μετάλλαξη της θρησκευτικής του συνείδησης, συνέπλεε μέσα σε ένα πέλαγος σκοτεινών ραδιουργιών, θανάσιμου ανταγωνισμού για απόκτηση αξιωμάτων, δολοφονιών, αίματος, μίσους και εκδικητικότητας, που συνέθεταν ένα ζοφερό κλίμα μέσα στο όποιο αναδείχτηκε όλη αυτή η «δόξα» της Οθωμανικής αυτοκράτορας, (αρκεί κάνεις να παρακολουθήσει την περίφημη τουρκική τηλεοπτική σειρά, «Muhteşem Yüzyıl», όπου οι ίδιοι σημερινοί Νεότουρκοι διακατεχόμενοι από της τύψεις της ιστορίας παρουσιάζουν με γλαφυρό τρόπο αυτή την δραματική ιστορική πραγματικότητα). Είναι χαρακτηριστικό πως ο πρώτος κανόνας του κάθε σουλτάνου που ανέβαινε στον θρόνο, ήταν να εκτελέσει, συχνά με τα ίδια του τα χέρια, όλους τους συγγενείς, (θείους, αδέλφια, ξαδέλφια, κ.α.), επίδοξους διεκδικητές του Θρόνου. Η απουσία κάθε ηθικού υποβάθρου που στηρίζονταν σε μια δεσποτική ανδροκρατούμενη θρησκεία, αναδείκνυε σουλτάνους με εξώγαμα παιδιά από πολλές γυναίκες, διαστρέφοντας κάθε έννοια μιας φυσιολογικής οικογένειας. Παράλληλα η εδραίωση του κάθε σουλτάνου στην εξουσία, γίνονταν πάντα μέσω καταστολής εξεγέρσεων και στάσεων που πνίγονταν στο αίμα που έρεε άφθονο έξω από το παλάτι του Τοπ Καπί. Άγνωστες σελίδες της επίσημης οθωμανικής ιστορίας αλλά γεγονότα καταγεγραμμένα, εξιστορούν τις μουσουλμανικές επαναστάσεις που πνίγηκαν στο αίμα των Καλεντέρηδων, των Τζελάληδων, των Κιρτζαλήδων, του Πατρώνα Χαλίλ, κ.α.   Όλες αυτές οι εξεγέρσεις διαψεύδουν οικτρά όλους αυτούς τους νεόκοπους «τουρκολάγνους» που υποστηρίζουν, δήθεν «νεοφώτιστοι, ότι η ελληνική επανάσταση του 21 ήταν… μια παράνομη ανταρσία εναντία στην νόμιμη οθωμανική εξουσία. Αυτοί οι κύριοι πως ερμηνεύουν αυτές τις μουσουλμανικές εξεγέρσεις κατά της αιμοσταγούς αυθαιρεσίας των Σουλτάνων ;

Αυτό το σκοτεινό περίγραμμα βουτηγμένο στο αίμα της άτεγκτης θρησκευτικής επιβολής και της εξωμοτικής προδοσίας, το διαδέχτηκε η νέα Τουρκία, το δημιούργημα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Για να μπορέσει όμως να σταθεί το νέο αυτό δημιούργημα διεκδικώντας την διαδοχή της πιο αιμοσταγούς αυτοκρατορίας της ιστορίας, έπρεπε να πάρει και αυτό το «βάπτισμα» του αίματος. Και αυτό το «βάπτισμα» ήταν η γενοκτονία, κατά άλλους εθνοκάθαρση, για το τουρκικό ιστορικό κατεστημένο, το «Tecrit», δηλαδή η «Απομόνωση». Εκατομμύρια νεκρών Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων, χριστιανών Αράβων, κ.α. «στολίζουν» σαν «έπαθλο» την ιστορική παρακαταθήκη της σύγχρονης Τουρκίας. Θα παραθέσουμε ένα μόνο από τα αμέτρητα αλλά άγνωστα χαρακτηριστικά ιστορικά ντοκουμέντα από μια από τις πολλές γενοκτονίες που βαραίνουν την συνείδηση της νέας Τουρκίας :

«Στις 25 Φεβρουαρίου 1915, οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν στο χωριό της Gulpashan, ένα από τα πιο ευημερούντα ασσυριακά χωριά της περιοχής της Urmia. Σχεδόν όλοι οι άνδρες του χωριού πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν ενώ οι περισσότερες από τις γυναίκες είχαν βιαστεί από τις τουρκικές ορδές. Στις 5 Μάρτη 1915 περίπου 800 Ασσύριοι που παρέμειναν στη Salamas, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν ηλικιωμένοι, με μερικές από τις φτωχότερες και νεότερες γυναίκες, συγκεντρώθηκαν στην πλατεία του χωριού και εκτελέστηκαν. Τον Απριλίο του 1915 έγιναν σφαγές στην περιοχή της Gawar, όπως και σε άλλες περιοχές των Ασσυρίων. Ο αριθμός των μαρτύρων είναι άγνωστος. Οι σφαγές συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες. Οι Τούρκοι περικύκλωσαν 600 ασσυριακά σπίτια, στο χωριό Tel Mozilt. Μετά την καταγραφή του πληθυσμού πήραν όλους τους άνδρες που βρήκαν μεταξύ των ηλικιών 12 και 70 και τους έθεσαν σε περιορισμό. Το επόμενο πρωί, οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν σε μια περιοχή όπου τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ . Μετά από κάποιες διαφωνίες μεταξύ των Τούρκων αξιωματούχων σχετικά με το τι να κάνουν με τα νέα αγόρια και κορίτσια που έμεναν πίσω, ο στρατός αποφάσισε να τους σκοτώσει και αυτούς. Περίπου 1.500 παιδιά, μεταξύ των οποίων ο Αιδεσιμότατος Gabrial, (ένας κοκκινομάλλης γενειοφόρος ιερέας), δολοφονήθηκαν». (μαρτυρία του Agha Ayoob Hamzah προσωπικού φίλου του Ιερέα). (Gorgis, Διάκονος Asman Alkass, Jirah Fi Tarikh Αλ-Συρίας, Trans. Subhi Younan. 1980. Σελ. 24).

Στις 23 Απριλίου του 2011, για πρώτη φορά Τούρκοι διανοούμενοι και αρκετοί πολίτες συγκεντρώθηκαν στην κεντρική πλατεία Ταξιμ της Κωνσταντινούπολης για να τιμήσουν τα θύματα της αρμενικής γενοκτονίας. Οι τύψεις της συνειδήσεως όλων αυτών προσπαθούν να βρουν διέξοδο καθώς το αίμα των εκατομμυρίων θυμάτων ακόμα δεν έχει βρει την δικαίωση του. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε εκπληκτικό για την σημερινή Τουρκία και δείχνει όλο αυτό το ιστορικό βάρος που κουβαλάει πάνω του ένας κόσμος που ζει στην άλλη πλευρά του Αιγαίου και την διακαή επιθυμία του να απαλλαγεί από αυτές τις ιστορικές τύψεις. Βέβαια και αυτό ήταν αναπόφευκτο, η συγκέντρωση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση των εθνικιστών που οργισμένοι έκαναν αντισυγκέντρωση φωνάζοντας ακραία εθνικιστικά συνθήματα και ζητώντας ούτε λίγο ούτε πολύ, τα κεφάλια όσων είχαν τολμήσει να έρθουν να τιμήσουν τα θύματα της τραγικής γενοκτονίας.

Η σημερινή Τουρκία φαντάζει πως είναι η υπερδύναμη της περιοχής. Η υπερδύναμη αυτή όμως αιμορραγεί ακατάσχετα. Το αίμα συνεχίζει να ρέει άφθονο στις ανατολικές επαρχίες καθώς ένας ανελέητος πόλεμος με τους Κούρδους συνεχίζεται επί τριάντα σχεδόν χρόνια χωρίς να υπάρχουν σημάδια τερματισμού του. Πολλοί Τούρκοι άρχισαν να αναρωτιούνται που οδηγεί όλη αυτή η κατάσταση και ότι κάτι πρέπει να γίνει στον τομέα της αναγνώρισης των δικαιωμάτων των Κούρδων για να σταματήσει αυτή η αιματοχυσία. Ακόμα είναι μειοψηφία ενώ πολλοί καταδιώχτηκαν. Οι τύψεις όμως της ιστορίας ενός λαού που προήρθε κατά το πλείστον από ένα λουτρό αίματος και μια μεγάλης θρησκευτικής αποστασίας, δείχνουν να μεγαλώνουν συνεχώς. Αυτές εκδηλώθηκαν με ομολογιακό τρόπο και σε μια τελευταία κινηματογραφική τουρκική επιτυχία, το «Güz Sancısı», που περιγράφει γλαφυρότατα το ανθελληνικό πογκρόμ του 1955 στην Κωνσταντινούπολη. Αυτές οι τύψεις είναι και το δραματικό στοιχείο της σύγχρονης Τουρκίας που συχνά βλέπει τα τεχνητά της θεμέλια να τρίζουν επικίνδυνα.

Δυστυχώς όμως σε όλες αυτές τις εξελίξεις οι φυσικοί πνευματικοί κληρονόμοι της Ανατολικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή εμείς, παραμένουμε απλοί θεατές βουτηγμένοι στην ιστορική μας αγνωμοσύνη και στις αλλεπάλληλες κρίσεις μας. Και το άσχημο είναι ότι τα γεγονότα που αναμένονται πολύ σύντομα μπορεί να μας ξεπεράσουν χωρίς να μπορούμε πλέον να τα ελέγξουμε με ότι συνεπάγεται μια τέτοια εξέλιξη.

Ζωηφόρος.