Το μεγαλείο της αγάπης (Κυριακή ΙΕ' Ματθαίου )

«Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου….. Και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν»

Η αγάπη με τη διπλή της διάσταση, δηλαδή προς τον Θεό και προς τον συνάνθρωπο, συνιστά την ουσία της διδασκαλίας του Κυρίου μας. Αυτή ακριβώς η αγάπη, η γνήσια και η ειλικρινής, που δεν έχει να κάνει με προσωπεία και σκοπιμότητες, αποκαλύπτεται στην πιο αυθεντική της μορφή γιατί θεμελιώνεται στη σταυρωμένη αγάπη του Χριστού. Το Σώμα Του, δηλαδή η Εκκλησία, με κέντρο το μήνυμα και την εντολή της ανιδιοτελούς αγάπης, απεγκλωβίστηκε από τα γρανάζια μιας στείρας καθηκοντολογίας και αποκαλύπτεται στον κόσμο ως το πλήρωμα της ζωής.

Ακούσαμε σήμερα τον ευαγγελιστή Ματθαίο να μας λέει ότι κάποιος νομικός πλησίασε τον Ιησού για να Τον «πειράξει», θέτοντας ένα ερώτημα που είχε σχέση με την αξιολόγηση των εντολών. Οι προθέσεις βέβαια του νομικού δεν ήταν και τόσο καθαρές. Ωστόσο, δόθηκε η αφορμή στον Κύριο για να προβάλει και να διδάξει την αγάπη ως δυνατότητα ζωής και σωτηρίας του ανθρώπου. Ως τη βάση της κοινωνίας των προσώπων και γενικότερα της πνευματικής ζωής.

Η δυναμική της

Η αγάπη, σύμφωνα με τη ρήση του Κυρίου «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου… και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν», διακρίνεται από ένα άνοιγμα. Δεν είναι μονοσήμαντη και μονοδιάστατη, αλλά ολοκληρώνεται με μια δυναμική προς τον ουρανό και προς τον κόσμο. Είναι σημαντικό να προσέξουμε ένα σημείο, το οποίο δεν είναι και τόσο λεπτομέρεια αλλά η ουσία των πραγμάτων. Η αγάπη προς τον Θεό δεν είναι αποτέλεσμα οποιασδήποτε πίεσης των διαθέσεων του ανθρώπου ή οποιασδήποτε συναισθηματικής υπέρβασης ή ακόμα προσωπικών ικανοτήτων του. Είναι αποτέλεσμα της Χάριτος του Θεού, όταν ο άνθρωπος αφήνει ανοικτή την καρδιά του στη δική Του θεία παρουσία. Η αγάπη προς τον Θεό είναι δυνατή και εφικτή, επειδή «αυτός πρώτος ηγάπησεν ημάς», σύμφωνα με τον απόστολο Ιωάννη. Είναι η αγάπη του Θεού που μας ικανώνει να Τον αγαπήσουμε. Και όταν ο άνθρωπος αγαπά πραγματικά τον Θεό, σύμφωνα με τη σοφία των πατέρων της Εκκλησίας μας, δεν μπορεί παρά να αγαπά ειλικρινά και το συνάνθρωπό του. Στο πρόσωπο ακριβώς των συνανθρώπων μας, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, θα πρέπει να βλέπουμε την εικόνα του Θεού. Και πάλι ο Ιωάννης είναι πολύ σαφής στην τοποθέτησή του: «εάν τίς είπη ότι αγαπώ τον Θεόν… όν ουχ εώρακε και μισή τον αδελφόν αυτού ον εώρακε» είναι «ψεύστης». Η αγάπη του αδελφού είναι καρπός της αγάπης προς τον Θεό και η αγάπη του αδελφού και του πλησίον είναι προϋπόθεση της αγάπης μας προς τον Θεό.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι ο ευαγγελιστής Λουκάς, αμέσως μετά την απάντηση του Ιησού προς το νομικό συζητητή Του και την πρόταξη της αγάπης, ως της πρώτης και ύψιστης εντολής που εμπεριέχει στη δυναμική της και όλες τις άλλες, προχώρησε στη διήγηση της παραβολής του Καλού Σαμαρείτη για να δώσει ακριβώς το στίγμα της έννοιας του πλησίον μας προς τον οποίο θα πρέπει να κατευθύνουμε πάντοτε την αγάπη μας. Η αγάπη δεν είναι μια αόριστη και αφηρημένη έννοια, όπως κατάντησε δυστυχώς σήμερα, αλλά κατευθύνεται προς τα συγκεκριμένα πρόσωπα που είναι δίπλα μας, βρίσκονται ανάμεσά μας.

Τα χαρακτηριστικά της

Η αγάπη για να είναι αληθινή και ανόθευτη θα πρέπει να έχει κάποια χαρακτηριστικά, τα οποία ακριβώς καθορίζουν και την ποιότητά της. Τα χαρακτηριστικά αυτά βγαίνουν τόσο από τους στίχους της σημερινής ευαγγελικής περικοπής όσο και μέσα από άλλες συζητήσεις που είχε ο Ιησούς κυρίως με τους φαρισαίους.

Πρώτα, η αγάπη τότε μόνο είναι γνήσια και ειλικρινής όταν είναι ολοκληρωτική. Δηλαδή να αναδύεται ως αυθεντική έκφραση εκ βάθους καρδίας, από όλη την ψυχή και από όλη τη διάνοια του ανθρώπου. Ο Θεός ζητά το ολοκληρωτικό δόσιμο μας στην αγάπη Του. Και ακριβώς είναι εδώ που θα πρέπει να προσέξουμε ότι αυτό το ολοκληρωτικό δόσιμο εμπεριέχει και το στοιχείο της ελευθερίας, αφού ο άνθρωπος δεν θα δεσμεύεται από οποιεσδήποτε άλλες εξαρτήσεις, οι οποίες τον καθιστούν διχασμένη και διασπασμένη προσωπικότητα. ΄Οπως ο Θεός μας αγάπησε ελεύθερα και αβίαστα έτσι κι εμείς θα πρέπει να του ανταποδίδουμε τη δική μας αγάπη. Είναι εδώ που δεν χωρούν οποιοιδήποτε συμβιβασμοί, υπολογισμοί ή και ωφελιμιστικές προσεγγίσεις, στοιχεία που όχι μόνο νοθεύουν την αγάπη αλλά και στραγγαλίζουν την πνευματική ζωή.

Έπειτα, σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε την οριζόντια κατεύθυνση της αγάπης. Το «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» βρίσκεται στην ίδια διάσταση σπουδαιότητας με το «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου…». Δεν νοείται αγάπη προς τον Θεό όταν απουσιάζει η αγάπη προς το συνάνθρωπο. Δεν μπορεί κάποιος να ισχυρίζεται ότι αγαπά ή πιστεύει στον Θεό όταν τον αφήνει αδιάφορο και ψυχρό η παρουσία του πονεμένου συνανθρώπου του.

Και ένα άλλο ακόμα στοιχείο εξίσου σημαντικό. Το «ως σεαυτόν» δεν αφήνει περιθώρια η αγάπη μας να μην είναι γνήσια και αυθεντική, ειλικρινής και ανιδιοτελής.

Αυτή τη σταυρόσχημη αγάπη, στην κάθετη και οριζόντια της μορφή και έκφραση, εκδήλωσαν με τον πιο ζωντανό τρόπο και όλες εκείνες οι άγιες μορφές που οικοδομούν το πνευματικό στερέωμα της Εκκλησίας μας και το λαμπρύνουν με το άγιο και ευλογημένο παράδειγμά τους. Τέτοιες μορφές είναι και οι άγιοι Αβδαίος, Ραϊδος και Μεδίμνος αλλά και η μεγάλη προφητική μορφή του Ζαχαρία, τους οποίος τιμά σήμερα η Εκκλησία μας. Του τιμά γιατί με την καρποφόρα από αγάπη ζωή τους δείχνουν το δρόμο που θα πρέπει να ακολουθεί κάθε πιστός, ο οποίος θέλει να εναρμονίζει τη ζωή του με τις επιταγές του ευαγγελικού λόγου. Η αγάπη, το θεόσδοτο αυτό μέγεθος ζωής, ας πλημμυρίζει την ύπαρξή μας και ας αποτελεί το ευλογημένο κριτήριο που θα μας καθιστά χριστοειδείς και θεοειδείς υπάρξεις. Γένοιτο.

Εκκλησία Κύπρου - Χριστάκης Ευσταθίου (Θεολόγος)