Οι Μάρτυρες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (Νεομάρτυρες)

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ (ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ)

Της Λαμπρινή Ιω. Μαστρογιάννη, Θεολόγος - Εκπαιδευτικός, Μεταπτυχιακά: Θρησκειολογία με ειδίκευση στη Φιλοσοφία και Επικοινωνιακή Θεολογία

Νεομάρτυρες ονομάστηκαν όσοι υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο για την ορθόδοξη χριστιανική πίστη του και την άρνησή τους να μεταστραφούν στον Ισλαμισμό κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, που νοείται με την ευρύτερη έννοια (περίοδοι δουλείας στους Τούρκους ακόμα και πριν την Άλωση (1453) και μετά την απελευθέρωση μέρους της Ελλάδας (1821-1830) έως τον 20 αιώνα), τόσο στον Τουρκοκρατούμενο Ελληνισμό όσο και τους άλλους Ορθόδοξους λαούς της Μωαμεθανικής Αυτοκρατορίας ή του νεώτερου Τουρκικού Κράτους.

Σε πολλές περιπτώσεις οι υποψήφιοι μάρτυρες της ομολογίας της Ορθόδοξης πίστης μπροστά στους αρμόδιους άρχοντες του Ισλάμ και της τουρκικής εξουσίας, προηγουμένως ασκούνταν επί μήνες ή και πολλά έτη (με προσευχή, νηστεία και υπακοή) κοντά σε πνευματικούς, κυρίως του Αγίου Όρους, τους λεγόμενους «αλείπτες». Αυτοί, όπως οι αρχαίοι αλείπτες (από το αλείφω με λάδι) των γυμναζομένων, ασκούσαν πνευματικά όσους Χριστιανούς μετανοούσαν για την προηγούμενη προδοσία της πίστεώς τους (και κατόπιν απέρριπταν τον Μουσουλμανισμό) για να αντέξουν στα μαρτύρια, που επέβαλε το Ισλάμ.

Τα «μαρτύρια» που γίνονταν πριν από το μαρτυρικό θάνατο ήταν φρικτά, συνήθως με διακοπές επαναλαμβανόμενα βασανιστήρια και υποσχέσεις εύνοιας εκ μέρους των Τούρκων για να μεταστραφούν οι Χριστιανοί στον Ισλαμισμό. Ο θάνατος στους Νεομάρτυρες (αθλητές και ομολογητές, όπως υπογραμμίζει ο Πατριάρχης Νεκτάριος Ιεροσολύμων 1602-1676) της πίστεως γινόταν με απαγχονισμό, αποκεφαλισμό, πυρά, σουβλισμό, λιθοβολισμό ή και πυροβολισμό και συχνά, η σορός των νεκρών ριχνόταν στη θάλασσα. Νεομάρτυρες της Ορθόδοξης πίστης κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο, είναι και οι 13 Κύπριοι μοναχοί της Μονής Καντάρας, που το 1231 καταδικάστηκαν σε θάνατο και κάηκαν ζωντανοί ως «αιρετικοί» με απόφαση του Πάπα και των κατακτητών, διότι δεν υπέκυψαν στον Καθολικισμό, δεν αρνήθηκαν την Ορθοδοξία. («Μαρτύριον Κυπρίων»)

Το πνεύμα της παρρησίας, των αγώνων, της ομολογίας και της θυσίας των Νεομαρτύρων, καθώς και η απήχηση που είχε το παράδειγμά τους στους πιστούς και τον υπόδουλο λαό, μπορούν να κατανοηθούν μελετώντας τόσο τα μαρτυριολόγιά τους (βίους) όσο και τις ακολουθίες, που συνέταξαν υμνογράφοι της Εκκλησίας.

Η Φιλοθέη είναι μία μόνο από τις έξι γυναίκες που μαρτύρησαν κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ οι άνδρες νεομάρτυρες ανέρχονται στους 170.