Περίμενε!

 

Περίμενε! Α΄Μέρος

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

Τὸ καταλαβαίνω, καλοί μου φίλοι. Εἶναι πολὺ δύσ­κολο τὸ νὰ περιμένει κανεὶς στὴν ἐποχή μας. Τὴν ἐποχὴ  τῆς ταχύτητας, τοῦ αὐτοματισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης. Αὐτὸ τὸ «περίμενε» μοιάζει παράταιρο, ἐξωπραγματικό, ἐκνευριστικό! Κι εἶναι σαφῶς μίας… ἄλλης ἐποχῆς! Πέραν τοῦ ὅτι δὲν εἶναι καὶ νεανικό. Δὲν ἀνήκει στὸ «τώρα», ὅπως τὸ θέλουν καὶ ὅπως τὸ ζοῦν οἱ νέοι! Καὶ ὅμως αὐτὸ τὸ «περίμενε» ποὺ θέλει ἡ ἐποχή μας νὰ τὸ ἐξαφανίσει κατὰ τὸ δυνατόν, εἶναι ἡ οὐσία τῶν πραγμάτων, ἡ ἀποκάλυψη τῆς σοφίας, ἡ πηγὴ κάθε ἀγαθοῦ. Καὶ ἡ πηγὴ τῆς σωτηρίας μας! Δηλαδή; Ἀλλ’ ἂς πάρουμε τὰ πράγματα μὲ τὴ σειρά τους…

*   *   *

Ναί, εἶναι παράταιρο καὶ ἀκατανόητο τὸ «περίμενε» σήμερα. Τί παρατηροῦμε στ’ ἀλήθεια; Ὅτι ὅλα μᾶς λένε βιάσου, τρέξε, κάνε τα ὅλα σὲ δευτερόλεπτα! Ἀπ’ τὴν ἑτοιμασία τοῦ φαγητοῦ, ὥς τὶς δίαιτες ποὺ σὲ κάνουν νὰ χάσεις τόσα κιλὰ σὲ λίγες ἡμέρες, τὴν παραγωγὴ τῶν ὁποιωνδήποτε προϊόντων (ἀκόμη καὶ ζώων καὶ φυτῶν) μέχρι τὴν ταχύρυθμη ἐκμάθηση ξένων γλωσσῶν! Καὶ ὅλα αὐτὴ ἡ κατάσταση τῆς βιασύνης καὶ τοῦ «τώρα» μᾶς ἔκανε τρομερὰ ἀνυπόμονους, μᾶς γέμισε μὲ ἄγχος, μᾶς ἔφερε στὰ ψυχολογικά μας ὅρια. Μία κατάσταση τελείως ἔξω ἀπ’ αὐτὰ ποὺ θέλει ὁ Θεός. Ναί!

Καὶ ποιὰ εἶναι αὐτὰ πού θέλει ὁ Θεός; Τὴν ὑπομονή μας! Αὐτὸ τὸ «περίμενε» δηλαδή. Μάλιστα ἀπ’ αὐτὸ τὸ «περίμενε» προέρχονται ὅλες οἱ ἀρετές, ὅπως καὶ ὅλα τὰ ἀγαθά. Μὴ ξεχνᾶμε πὼς ὁ Χριστὸς, γιὰ νὰ πάει στὰ Ἱεροσόλυμα, ἀνέβηκε σ’ ἕνα γαϊδουράκι. Πού εἶναι ὑπομονετικὸ καὶ βαδίζει ἀργά. Καὶ ὄχι σ’ ἕνα γρήγορο (καὶ πολεμοχαρὲς) ἄλογο! Τυχαῖο;

*   *   *

Ἀλλὰ τί εἶναι ἡ ὑπομονή; Κατὰ τὸ λεξικὸ εἶναι ἡ ἱκανότητα κάποιου νὰ δέχεται κάτι καρτερικὰ ἢ νὰ περιμένει (χωρὶς νὰ δυσανασχετεῖ). Πρότυπο εἶναι ἡ ἰώβειος ὑπομονή, δηλαδὴ ἡ ἀνεξάντλητη ὑπομονὴ καὶ καρτερικότητα.

Κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο «ἡ ὑπομονή εἶναι ἡ μητέρα τῶν ἀγαθῶν, τὸ ἀκύμαντο λιμάνι, ἡ γαληνεμένη ζωή, πιὸ ἰσχυρὴ κι ἀπ’ τὸν βράχο καὶ πιὸ στερεὴ κι ἀπὸ διαμάντι, πιὸ δυνατὴ ἀπὸ κάθε ὅπλο καὶ πιὸ ἀσφαλὴς ἀπ’ τὰ τείχη», γι’ αὐτὸ καὶ «κανεὶς δὲν ἔχει ἀντίρρηση ὅτι εἶναι ἡ πιὸ μεγάλη κορυφὴ ὅλων»!

Κατὰ τὸν Μ. Βασίλειο «ὑπομονετικὸς δὲν εἶναι ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει τὰ ἀναγκαῖα, ἀλλ’ αὐτὸς ποὺ ἔχει ἄφθονα τὰ ἀγαθὰ καὶ ὑπομένει τὰ δεινὰ»

Κατὰ τὸν Ἅγ. Γρηγόριο Θεολόγο «ἡ ὑπομονὴ εἶναι καλύτερη ἀπὸ τὴν ἄνεση».

  Ἔλεγε ὁ μακαριστὸς γέροντας π. Μᾶρκος Μανώλης: «Ἡ ὑπομονὴ εἶναι μία θεϊκὴ ἀρετή. Ὁ Θεὸς εἶναι ὑπομονετικός, διότι βλέπει τὸ βάθος ὅλων τῶν πραγμάτων, πού ἐμεῖς δὲν βλέπουμε. Ὅσο πιὸ κοντὰ ἐρχόμαστε στὸν Θεό, τόσο περισσότερο ὑπομονετικοὶ γινόμαστε καὶ τόσο πιὸ πολὺ ἀντανακλοῦμε αὐτὴ τὴν ἀπέραντη ἐκτίμηση γιὰ ὅλα τὰ ὄντα».

*   *   *

  Κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο ἡ ὑπομονὴ ἔχει πολὺ μεγάλη δύναμη. Νὰ τί ἀναφέρει: «Αὐτὴ τὴν ἀρετὴ δὲν θὰ μπορέσουν νὰ τὴν παραβλάψουν οὔτε ὅπλα κινούμενα, οὔτε στρατόπεδα παρατεταγμένα, οὔτε μηχανήματα πολιορκητικά, οὔτε τόξα, οὔτε δόρατα ριπτόμενα, οὔτε τὸ ἴδιο τὸ στρατόπεδο τῶν δαιμόνων, οὔτε οἱ ζοφερὲς φάλαγγες τῶν ἀντιπάλων δυνάμεων, οὔτε ὁ ἴδιος ὁ διάβολος παρατασσόμενος μὲ ὅλη τὴ στρατιὰ καὶ τὴ μηχανή του. Τί φοβᾶσαι λοιπόν;»

Νὰ γιατί εἶπαν: «Ἡ ὑπομονὴ εἶναι δύναμη συγκεντρωμένη». Ἢ «ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὑπομονή, εἶναι ἱκανὸς νὰ δημιουργεῖ μετάξι ἀπὸ φύλλα καὶ μέλι ἀπὸ τὰ πέταλα τῶν ρόδων»! Ἔλεγε καὶ ὁ Ναπολέων: «Ἡ νίκη ἀνήκει σ’ αὐτὸν ποὺ ἔχει τὴν μεγαλύτερη καρτερία», Βλέπετε «ἡ ὑπομονὴ εἶναι πικρὸ φυτό, ἀλλὰ ἔχει γλυκὸ καρπό», κατὰ τὴν Γερμανικὴ παροιμία.

  Ἐπιπλέον κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο εἶναι λίαν ἀποτελεσματικὴ γιὰ τὴν σωτηρία μας. Καὶ ὡς παράδειγμα φέρνει τὸν πτωχὸ Λάζαρο τῆς παραβολῆς, ὁ ὁποῖος «ἂν καὶ δὲν ἔπραξε τίποτε σπουδαῖο, ἐπειδὴ ἁπλῶς ὑπέμεινε γενναῖα τὴν ἀπ’ αὐτὰ ἀθυμία, ἐπέτυχε τὸ ἴδιο μερίδιο μὲ τὸν πατριάρχη Ἀβραὰμ ποὺ τόσα πολλὰ ἐκεῖνος κατόρθωσε».

Κατὰ τὸν Ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας εἶναι γνώρισμα τῶν Ἁγίων, ὡς ἑξῆς: «Τὸ ὅτι πρέπει νὰ πάσχει κανεὶς ὑπομονετικὰ εἶναι κάτι ποὺ ταιριάζει στοὺς Ἁγίους». Καὶ κατὰ τὸν Ἅγιο Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ «ὅποιος ὑποφέρει τὴν ἀσθένειά του μὲ ὑπομονὴ καὶ εὐγνωμοσύνη στὸν Θεό, στεφανώνεται σὰν μάρτυρας».

Κατὰ τὸν Ἅγιο Παΐσιο ἡ ὑπομονὴ εἶναι τὸ ἰσχυρότερο φάρμακο. Ὅταν τὸν ρώτησαν «Γέροντα τί νὰ κάνουμε ὅταν περνᾶμε κάποιον πειρασμό, μία μεγάλη δοκιμασία;», νὰ τί ἀπάντησε: «Τί νὰ κάνετε; Ὑπομονὴ νὰ κάνετε. Ἡ ὑπομονὴ εἶναι τὸ ἰσχυρότερο φάρμακο ποὺ θεραπεύει τὶς μεγάλες καὶ μακροχρόνιες δοκιμασίες. Οἱ περισσότερες δοκιμασίες μόνο μὲ τὴν ὑπομονὴ περνοῦν. Ἡ μεγάλη ὑπομονὴ ξεδιαλύνει πολλὰ καὶ φέρνει θεϊκὰ ἀποτελέσματα. Ἐκεῖ ποὺ δὲν περιμένεις τὴ λύση, δίνει ὁ Θεὸς τὴν καλύτερη»!

Κατὰ τὸν μακαριστὸ γέροντα Ἀνανία Κουστένη «ἡ ὑπομονὴ δὲν εἶναι ἀπάθεια. Ὄχι. Οὔτε ἀδιαφορία. Οὔτε ξεγνοιασιά. Ὄχι. Ὄχι. Ὄχι. Ὄχι. Ἡ ὑπομονὴ εἶναι δύναμη Κυρίου. Νὰ μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀντέξει καὶ νὰ σταθεῖ ἀπέναντι στὰ γεγονότα καὶ στὶς δυσκολίες μὲ θάρρος. Μὲ καρτερία. Καὶ μὲ δύναμη θεϊκή. Αὐτὴ εἶναι ἡ ὑπομονή. Εἶναι δημιουργικὴ καὶ ἐνεργητικὴ κατάσταση. Καὶ εἶναι κι αὐτή, δῶρο τοῦ Θεοῦ. Δῶρο τοῦ Θεοῦ!»

Νὰ γιατί εἶπαν: «Ὅλα κατορθώνονται σ’ ἐκεῖνον ποὺ ξέρει νὰ περιμένει»! Ἢ ὅτι «ἡ ὑπομονὴ εἶναι τὸ κλειδὶ γιὰ ὅλες τὶς κλειδαριές». Ἢ ὅτι «Ἡ προσευχή, ἡ ὑπομονὴ καὶ ἡ πίστη, ποτὲ τους δὲν δοκιμάζουν ἀπογοήτευση» (Νεύτων).

*   *   *

  Ἀξίζει νὰ δοῦμε μερικὰ παραδείγματα, ὅπως αὐτά…

  Στὸ θαῦμα τοῦ Χριστοῦ μὲ τὸν παραλυτικὸ στὴ Βηθεσδά, τί παρατηροῦμε; Μὰ τὴν καταπληκτικὴ ὑπομονή του! Περίμενε ἐκεῖ ἐπὶ 38 ὁλόκληρα χρόνια τὸ θαῦμα. Καὶ ὁ Χριστὸς τοῦ τὸ ἔκανε στὸ τέλος, χωρὶς νὰ Τοῦ τὸ ζητήσει καὶ μάλιστα μὲ τὴν αὐτοπρόσωπη παρουσία Του. Ἀναπάντεχα ἐντελῶς! Ἂν ὁ παραλυτικὸς δὲν μποροῦσε νὰ περιμένει ἄλλο καὶ εἶχε φύγει, δὲν θὰ γινόταν ποτὲ του καλά!

  Στὴν παραβολὴ τοῦ Χριστοῦ μὲ τὸν ἄσωτο γιό, τί βλέπουμε πάλι; Ἕνα πατέρα νὰ περιμένει τὴν ἐπιστροφή του. Ὥσπου ἔγινε κι ἐκεῖ τὸ θαῦμα!

Διαβάζουμε στὸ Γεροντικὸ γιὰ τὸν Ἅγιο Ἀμμωνὰ ποὺ βασανιζόταν ἀπ’ τὸ πάθος τοῦ θυμοῦ καὶ παρακαλοῦσε κάθε ἡμέρα τὸν Θεὸ νὰ τὸν λυτρώσει. Προσευχόταν καὶ περίμενε κι αὐτὸς τὸ θαῦμα. Καὶ ὁ Θεὸς τοῦ τὸ ἔκανε μετὰ ἀπὸ 8 χρόνια παρακλήσεων καὶ ὑπομονῆς!

Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἄλλα γεγονότα ἂς τὸ δοῦμε. Οἱ ψαράδες πολλὲς φορὲς ρίχνουν τὰ δίκτυά τους στὴ θάλασσα καὶ συνήθως δὲν ἔχουν ἄμεσα ἀποτελέσματα. Πότε τὰ ἔχουν; Ὅταν δείξουν τὴν ὑπομονή τους καὶ περιμένουν γιὰ πολύ! Κάποτε κι ὅταν κουρασμένοι πιὰ πηγαίνουν νὰ φύγουν!

Τί νὰ πεῖ κανεὶς καὶ μὲ τοὺς γεωργούς; Σπέρνουν καὶ περιμένουν γιὰ κάποιους μῆνες τοὺς καρπούς. Κι ἂν φυτέψουν καὶ δένδρα, τότε περιμένουν ἀκόμη καὶ γιὰ χρόνια!

Ἡ κολοκυθιὰ, γιὰ νὰ γίνει καὶ νὰ καρποφορήσει δὲν θέλει παρὰ 1-2 μῆνες, ὄχι ὅμως καὶ ἡ ἐλιὰ ποὺ θέλει κάποια χρόνια. Ὅμως πόσο διαφέρουν τὰ καλοκύθια ἀπὸ τὶς ἐλιὲς καὶ τὸ λάδι!

Ὅλα τὰ φροῦτα θέλουν τὸν χρόνο τους, γιὰ νὰ ὡριμάσουν. Καὶ ὅσο ὡριμάζουν, τόσο νόστιμα γίνονται! Λένε πὼς εἶναι ἀδύνατο νὰ ξεφλουδίσεις ἕνα ἄγουρο ἀμύγδαλο. Ὅταν ὅμως ὡριμάσει ἀρκεῖ ἕνα φύσημα, γιὰ νὰ φύγει τὸ φλούδι! Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὰ λουλούδια. Ἀνθίζουν πάντα, ὅταν ἔλθει ἡ ὥρα τους!

Ἔπειτα τὰ μεγάλα ἔργα, τὰ ἔργα πού ὅλοι θαυμάζουμε σήμερα, πῶς ἔγιναν; Μὰ μὲ τὴν μεγάλη ὑπομονὴ τῶν δημιουργῶν τους.

Ὁ Διονύσιος Σολωμὸς χρειάστηκε 25 χρόνια γιὰ τοὺς «Ἐλεύθερους Πολιορκημένους»!

Ὁ Γκαῖτε χρειάστηκε πάνω ἀπὸ 40 χρόνια, γιὰ νὰ γράψει τὸν «Φάουστ»!

Ὁ Λεονάρντο ντὰ Βίντσι δούλεψε μὲ ἐξαιρετικὴ ὑπομονὴ ποὺ κράτησε πολλὰ χρόνια ἐπίσης τὸ ὑπέροχο ἔργο του «Ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος»!

Ἀκόμη καὶ ὁ Δημοσθένης πῶς ξεπέρασε ἐκεῖνες τὶς φυσικὲς ἀδυναμίες ποὺ εἶχε καὶ ἔγινε ὁ μεγαλύτερος ρήτορας τῶν αἰώνων; Μὰ μὲ τὴν ὑπομονή του!

orthodoxostypos

Περίμενε! – Β΄ Μέρος

 Καὶ τώρα ἂς δοῦμε τί ἀκριβῶς ἀπολαμβάνουν ἐκεῖνοι ποὺ μποροῦν καὶ περιμένουν, δηλαδὴ ἐκεῖ­νοι ποὺ ὑπομένουν. Ἔχουμε λοιπόν…

Ἀντέχουν στὶς δύσκολες στιγμές, κατὰ τὸν λόγο τῆς Γραφῆς ποὺ λέει «ὁ ἄνθρωπος τῆς ὑπομονῆς θὰ ἀντέξει ὥς τὴν κατάλληλη στιγμή, κι ὕστερα ἡ χαρὰ γι’ αὐτὸν θὰ ξεπροβάλει» (Σοφ. Σειρ. 1,23).

Ἀλλὰ καὶ κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο ποὺ μὲ τὸν παραστατικό του λόγο τονίζει: «Ὅπως ὁ βράχος ὅσο καὶ ἂν κτυπιέται ἀπὸ πολλὰ κύματα, αὐτὸς βέβαια καθαρίζεται περισσότερο, χωρὶς νὰ μετακινεῖται καθόλου, τὸν ὄγκο ὅμως τοῦ νεροῦ ποὺ προσκρούει ἐπάνω του τὸν διαλύει εὔκολα, ὄχι κτυπώντας τον, ἀλλὰ δεχόμενος τὰ κτυπήματά του. Κατὰ τὸν ἴδιο λοιπὸν τρόπο κι ἐκεῖνος ποὺ ἔγινε ἄξιος μὲ τὴν ὑπομονὴ εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ κάθε σκευωρία. Καὶ τὸ πιὸ ἀξιοθαύμαστο εἶναι, ὅτι γίνεται πιὸ δυνατὸς καὶ διαλύει τοὺς κακοὺς εὔκολα, ὄχι μὲ τὸ νὰ ἐνεργεῖ κακῶς, ἀλλὰ μὲ τὸ νὰ κακοποιεῖται»!

Παρομοίως καὶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Θεολόγος τονίζει: «Καλὸ εἶναι τὸ νὰ νικᾶς μὲ τὴν καλωσύνη τὴ θρασύτητα, καὶ νὰ κάνεις καλύτερους ἐκείνους ποὺ σὲ ἀδικοῦν, στοὺς ὁποίους δείχνουμε ὑπομονή, ὅταν ὑποφέρουμε ἀπ’ αὐτούς».

Γίνονται πραγματικὰ δυνατοί! Εἶναι διαπιστωμένο καὶ ξεκάθαρο, αὐτὸ ποὺ ἐλέχθη: «Τὰ μεγάλα ἔργα κατορθώνονται ὄχι μὲ τὴ δύναμη, ἀλλὰ μὲ τὴν ὑπομονή». Νὰ γιατί εἶπαν: «Ἐκεῖνος ποὺ μπορεῖ τὰ πάντα νὰ ὑπομείνει, μπορεῖ καὶ τὰ πάντα νὰ κατορθώσει». Καὶ κατὰ ἕνα Ἰρλανδικὸ ρητὸ «ἡ ὑπομονὴ θὰ πάει τὸ σαλιγκάρι στὴν Ἱερουσαλήμ»! Κι αὐτὸ γιατί «ἡ ὑπομονὴ εἶναι τὸ στήριγμα τῆς ἀδυναμίας, ἡ δὲ ἀνυπομονησία ἡ καταστροφὴ τῆς δύναμης». Ἑπόμενο εἶναι «ὁ ὑπομονετικὸς ἄνθρωπος νὰ ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ τὸν γενναῖο» (Δουμᾶς)! Καὶ κατὰ τὸν Φραγκλίνο «ὅποιος ἔχει ὑπομονὴ ἔχει ὅ,τι ἐπιθυμεῖ»!!

Ἀντιπαρέρχονται ὅλους τοὺς ἐχθρούς, ὁρατοὺς καὶ ἀοράτους! Τονίζει ὁ Μ. Βασίλειος γιὰ τοὺς δεύτερους: «Ἡ κυριαρχία στοὺς ἀοράτους ἐχθροὺς ἐπιτυγχάνεται ὄχι μὲ τὶς σωματικὲς δυνάμεις, ἀλλὰ μὲ τὴν καρτερία τῆς ψυχῆς καὶ τὴν ὑπομονὴ στὶς θλίψεις»

Νὰ γιατί πολὺ σωστὰ εἶπαν: «Κανένα πρᾶγμα δὲν μπορεῖ νὰ ἐπιτύχει τὴ συντριβὴ τῶν κακῶν τόσο, ὅσο ἡ ὑπομονή»!

Εὐαρεστοῦν τὸν Θεό, κατὰ τὸν λόγο τοῦ Ἁγ. Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας ποὺ ἀναφέρει τὸ ἑξῆς: «Τὸ νὰ ὑπομένει κανεὶς τὸν Θεὸ πρέπει νὰ νοηθεῖ ὅτι δὲν σημαίνει τίποτε ἄλλο, παρὰ τὸ νὰ πράττει μὲ καρτερία καὶ ὑπομονὴ ὅ,τι εὐχαριστεῖ τὸν Θεό, καὶ γι’ αὐτὸ νὰ γίνεται ἄξιος τῆς φροντίδας καὶ τῆς ἐποπτείας Του. Γιατί ἔχει γραφτεῖ: “Μὲ πολλὴ καρτερία περίμενα τὸν Κύριο, καὶ μὲ πρόσεξε” (Ψαλμ. 39, 2)».

Ἔχουν τὸν ἴδιο τὸν Θεὸ συμπαραστάτη, κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο ποὺ τονίζει: «Ὅταν σοῦ ἔρθουν δεινὰ συνεχῆ κι ἀδιάκοπα, μὴ θορυβεῖσαι, μὴ δυσανασχετεῖς, ἀλλὰ περίμενε τὸ ἀποτέλεσμα. Γιατί ὁπωσδήποτε θ’ ἀξιωθεῖς τῆς μεγάλης δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ, φτάνει μὲ εὐχαρίστηση νὰ ὑπομένεις τὰ κακὰ ποὺ σοῦ ἔρχονται». Παρομοίως καὶ ὁ  Ἅγιος Ἀμφιλόχιος ὁ ἐν Πάτμῳ ἀναφέρει: «Μεταλαμβάνετε συχνά, προσεύχεσθε θερμά, ὑπομένετε … Καὶ θὰ δεῖτε Χέρι δυνατὸ νὰ σᾶς κρατᾶ».

Λαμβάνουν πάντοτε ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν ἀμοιβή τους, ὅπως τονίζει ὁ Μ. Ἀθανάσιος: «Γι’ αὐτοὺς ποὺ ὑπομένουν θὰ ὑπάρξει μισθὸς ἀπὸ τὸν Σωτήρα». Παρομοίως ἀναφέρει καὶ ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Κι ἂν ἀκόμα πάθεις κάποιο κακό, ἐνῶ κάνεις τὸ καλό, κι ἂν ἀκόμη γιὰ πολὺ χρόνο, μὴ σκανδαλίζεσαι, οὔτε ν’ ἀνησυχεῖς. Ὁπωσδήποτε θὰ σοῦ ἀποδώσει ὁ Θεὸς τὴν ἀμοιβή. Ὅσο περισσότερο καθυστερεῖ ἡ ἀπόδοση, τόσο περισσότερο αὐξάνονται οἱ τόκοι»!

Ἔχουν χαρά, χαρὰ μεγάλη, κατὰ τὴν Ἁγία Σοφία τὴν ἐν Κλεισούρᾳ, ἡ ὁποία τόνιζε κι αὐτὴ τοῦ­το: «Σᾶς παρακαλῶ, ὅποιος κάνει ὑπομονή, χαρὰ σ’ αὐτόν. Ὅποιος κάνει ὑπομονή, σὰν τὸν ἥλιο θὰ λάμψει. Πολλὴ ὑπομονὴ κάνετε». Εἶναι ἀλήθεια ὅτι στὸ τέλος τῆς ὑπομονῆς ὑπάρχει πάντα χαρά, μεγάλη χαρά. Ναί!

Φυλάσσονται ἀπὸ τὸ κακό. Πῶς; Ὅπως ὀρθὰ εἶπαν: «Μία στιγμὴ ὑπομονῆς, σὲ μία στιγμὴ θυμοῦ, σώζει ἀπὸ χιλιάδες στιγμὲς στενοχώριας»!

Κερδίζουν τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς τους, ὅπως τονίζει ὁ Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος: «“Ὑπομονῆς ἔχετε χρείαν (Ἑβρ.10,36)” Ἡ σοφὴ συμβουλὴ δὲν εἶναι δική μου, ἀλλὰ τοῦ Ἀπ. Παύλου. Νὰ ὑπομένετε, λοιπόν. Μὲ τὴν ὑπομονὴ κερδίζεται ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς, ἢ μᾶλλον ἀγοράζεται σὰν ἀκριβὸ ἐμπόρευμα». Καὶ συνεχίζει μὲ τὰ ἑξῆς: «Νὰ λέτε: Δόξα τῷ Θεῷ γιὰ ὅλα! Δόξα τῷ Θεῷ, ποὺ μοῦ στέλνει κάτι, γιὰ νὰ ὑπομένω! Δόξα τῷ Θεῷ, ποὺ μοῦ δίνει μία ἀκόμη εὐκαιρία, γιὰ νὰ μπῶ στὴ βασιλεία Του, τὴ βασιλεία ποὺ ἀνήκει σὲ ὅσους ὑπομένουν ὥς τὸ τέλος. “Ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται” (Ματθ. 24,13). Ἐμεῖς βάζουμε τὴν ὑπομονή. Καὶ ὁ Θεὸς τὴν σωτηρία».

Ναί, «ἡ σωτηρία μας κατορθώνεται ὄχι μόνο μὲ τὸ νὰ πιστεύουμε, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ νὰ παθαίνουμε τὰ ἴδια μὲ τοὺς Ἁγίους καὶ νὰ δείχνουμε ὑπομονή», ὅπως τονίζει καὶ ὁ ἱ. Χρυσόστομος.

Ἐξάλλου, ὅπως τονίζει ὁ Ἀπ. Παῦλος, «χρειάζεται ὑπομονή, γιὰ νὰ κάνετε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ καρπωθεῖτε αὐτὰ ποὺ ὑποσχέθηκε» (Ἑβρ.36).

Ἂς προσέξουμε καὶ τοῦτα τὰ λόγια τοῦ Ἁγίου Παϊσίου: «Ὁ Θεὸς τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, τὴν κρέμασε στὴν ὑπομονή. Γι’ αὐτὸ δίνει δυσκολίες καὶ διάφορες δοκιμασίες, γιὰ νὰ ἀσκηθοῦν οἱ ἄνθρωποι στὴν ὑπομονή. Βλέπετε ὁ Θεὸς δὲν εὐχαριστήθηκε τόσο ἀπὸ τὶς ἐλεημοσύνες τοῦ Ἰώβ, ὅταν εἶχε ὅλα τὰ ἀγαθά, ὅσο ἀπὸ τὴν ὑπομονή του τὸν καιρὸ τῆς δοκιμασίας. Νὰ προσέχουμε νὰ μὴ χάνουμε τὴν ὑπομονή μας, γιὰ νὰ μὴ χάσουμε τελικὰ τὴν ψυχή μας».

*   *   *

  Ἑπομένως ἡ ὑπομονή μας ὄχι μόνο πρέπει νὰ κρατήσει μέχρι τὸ τέλος, ἀλλὰ πρέπει νὰ εἶναι καὶ τέλεια, προκειμένου νὰ ἔχει τὰ μέγιστα ἀποτελέσματα. Καὶ πότε εἶναι τέλεια;

Κατὰ τὴν Ἅγιο Θεοφάνη τὸν Ἔγκλειστο «Ὅταν σηκώνει κανεὶς τὶς δοκιμασίες ὄχι μόνο καρτερικά, ἀγόγγυστα, ἀλλὰ καὶ μὲ χαρά, εὐγνωμονώντας τὸν Θεὸ γιὰ ὅ,τι μᾶς παραχωρεῖ, ὅσο βαρὺ κι ἂν εἶναι, ὅπως θὰ Τὸν εὐγνωμονούσαμε γιὰ μία μεγάλη εὐεργεσία. Πιστέψτε ἀκράδαντα πώς, ὑπομένοντας κανεὶς τὴν ἄδικη κατηγορία, γιὰ παράδειγμα, ἀξιώνεται νὰ συμπεριληφθεῖ στὴ χορεία τῶν μαρτύρων. Δὲν πρέπει νὰ χαίρετε γι’ αὐτό; Ἀπεναντίας, ἀφήνοντας τὴν καρδιά του νὰ κυριεύεται ἀπὸ τὴ λύπη καὶ τὸ παράπονο, ἐκμηδενίζει τὴν ἀξία καὶ τὴν ὠφέλεια τοῦ θείου αὐτοῦ δώρου»!

*   *   *

  Ἆραγε πότε ἡ ὑπομονὴ γίνεται λίαν ἀποτελεσματικὴ γιά μᾶς;

Κατὰ τὴν Ἅγιο Θεοφάνη τὸν Ἔγκλειστο «ὅταν πιστέψουμε ὅτι ὅλα προέρχονται ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ὅλα παραχωροῦνται γιὰ τὸ καλό μας, ἔστω καὶ ἂν αὐτὸ δὲν μποροῦμε νὰ τὸ δοῦμε καθαρά».

*   *   *

  Στ’ ἀλήθεια τί συμβαίνει ὅταν δὲν ἔχουμε ὑπομονὴ ἢ τὴν χάσουμε στὴν πορεία τῶν πραγμάτων; Πολὺ ἁπλά, τότε, χάνουμε τὴ μάχη! Σαφῶς ἡ ἀνυπομονησία εἶναι ἡ καταστροφὴ καὶ τῆς πιὸ μεγάλης δύναμης!

Νὰ γιατί τονίζει ἡ Ἁγία Γραφὴ τοῦτο: «Ἀλίμονο σ’ ἐσᾶς ποὺ χάσατε τὴν ὑπομονή. Τί θὰ κάνετε, ὅταν σᾶς ἐπισκεφθεῖ ὁ Κύριος μὲ δοκιμασίες καὶ θλίψεις;» (Σοφ. Σειρ. 2,14)

Κατὰ τὸν Ἅγιο Νεῖλο τὸν Ἀσκητὴ «τὸ νὰ ὀλιγωρεῖς καὶ νὰ μὴ θέλεις νὰ δείξεις ὑπομονή, προξενεῖ μεγάλες καὶ διάφορες συμφορές. Ἡ ἀνυπομονησία καὶ ἡ ἔλλειψη καρτερικότητας στὶς δοκιμασίες, εἶναι ἀνοησία. Καὶ γι’ αὐτὸ σὲ πείθει ὁ Ἰώβ, ὁ ὁποῖος εἶπε στὴ γυναίκα του, ὅτι μίλησε σὰν μία ἀπ’ τὶς ἀνόητες γυναῖκες» (Ἰὼβ 2,10)

Περίμενε! – Γ΄ Μέρος

Ἆραγε γιατί ὁ Θεὸς θέλει νὰ περιμένουμε, δηλαδὴ γιατί ζητᾶ τὴν ὑπομονή μας; Οἱ καθυστερημένες ἀπαντήσεις Του στὶς προσευχές μας, δὲν εἶναι βέβαια καὶ ἀρνήσεις Του! Κατὰ τὸν ἐθνικό μας ποιητὴ Διονύσιο Σολωμό, «ἡ ὑπομονὴ κλείει θησαυρούς»! Λοιπόν, γιατί τὸ κάνει αὐτό; Γιὰ τοὺς ἑξῆς λόγους:

Πρῶτα – πρῶτα, γιὰ νὰ ἔχουμε πνευματικὸ κέρδος. Ἡ ὑπομονὴ εἶναι ὄντως ἡ βάση τῶν ἀρετῶν. Καὶ νὰ πῶς…

Κατὰ τὸν Ἅγιο Ἰσαὰκ τὸν Σύρο: «Ἡ πολυχρόνια ὑπομονή, ὁδηγεῖ στὴν ταπείνωση. Ἡ ταπείνωση ὁδηγεῖ στὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς. Ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς, στὴ γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ, στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καὶ τέλος, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, στὴ χαρὰ τοῦ Θεοῦ, τὴ γλυκύτερη ὅλων».

Κατὰ τὸν Ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας: «Ἡ ὑπομονὴ εἶναι ἄριστο πρᾶγμα, γιατί γεννᾶ τὴ δοκιμασία, καὶ ἡ δοκιμασία τὴν ἐλπίδα, καὶ ἡ ἐλπίδα δὲν ντροπιάζει. Ψάλλει λοιπὸν καὶ λέγει ὁ θεσπέσιος Μελωδός: «Ἔδειξα μεγάλη ὑπομονὴ στὸν Κύριο καὶ μὲ πρόσεξε» (Ψαλμ. 39, 1).  Καὶ ἄλλος ἀπ’ τοὺς ἁγίους λέγει: «Ἔχετε ἀνάγκη ἀπὸ ὑπομονή, ὥστε, ἀφοῦ κάνετε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, νὰ λάβετε αὐτὸ ποὺ ὑποσχέθηκε» (Ἑβρ. 10, 36). Θὰ βροῦμε ὅμως καὶ σὲ ὅλη τὴ θεόπνευστη Γραφὴ τὴν ὑπομονὴ νὰ ὑμνεῖται ὡς μεσίτρια κάθε ἀγαθοῦ».

Κατὰ τὸν Μέγα Βασίλειο μέσα ἀπὸ τὴν ὑπομονὴ μᾶς ἔρχεται ἡ πολυπόθητη βοήθεια τοῦ Θεοῦ: «Μὲ ὅλη μας τὴν ψυχὴ νὰ ὑπομένουμε τὶς δυσκολίες καὶ νὰ περιμένουμε τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ».

Κατὰ τὸν ἱ. Χρυσόστομο: «Ὅπως ἀκριβῶς ὁ πυγμάχος εἶναι βέβαια θαυμαστὸς καὶ ἁπλὰ βλεπόμενος, ὅταν ὅμως βρίσκεται σ’ ἐνέργεια κι ἐπιφέρει τὰ κτυπήματα καὶ κτυπᾶ τὸν ἀντίπαλο, τότε πρὸ πάντων λάμπει, ἐπειδὴ ἀκριβῶς τότε κατ’ ἐξοχὴν ἐκδηλώνεται ἡ δύναμή του καὶ φανερώνεται ἡ ἀξία τῆς τέχνης του, ἔτσι λοιπὸν καὶ ἡ σωτηρία μας. Τότε ἐνεργεῖται περισσότερο, δηλαδὴ δείχνεται, αὐξάνεται, μεγαλώνει, ὅταν συνοδεύεται ἀπὸ ὑπομονή, ὅταν πάσχει καὶ τὰ ὑποφέρει ὅλα γενναῖα».

Ἔπειτα γιὰ νὰ δείχνουμε τὴν (ἀπόλυτη) ἐμπιστοσύνη μας στὸν Θεό, μέσα ἀπ’ τὴν ὁποία ἔρχεται τὸ ἀποτέλεσμα. Ἀναφέρει καὶ ὁ Ἅγιος Παΐσιος: «Ὅταν στοὺς πειρασμούς, στὶς δύσκολες καταστάσεις καὶ στὰ προβλήματα κάνει κανεὶς ὑπομονή, τότε ὁ Θεὸς βρίσκει γι’ αὐτὸν τὶς καλύτερες λύσεις. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ κάνουμε σὲ ὅλα ὑπομονὴ καὶ νὰ ταπεινωνόμαστε, δηλ. νὰ ὑπομένουμε καθετί, ἐπιθυμώντας μόνο νὰ ἐνεργήσει ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ τὸν λόγο, ὑπομένουμε καὶ δὲν ἐνεργοῦ­με ἐμεῖς, γιὰ νὰ ἀφήσουμε νὰ ἐνεργήσει ὁ Θεός».

Ναί, μὲ τὸ νὰ μὴ κάνουμε κάτι ἄλλο παρὰ νὰ ὑπομένουμε μόνο, τί κάνουμε τελικά; Τὰ ἀφήνουμε ὅλα μὲ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό. Κι αὐτὸ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νὰ μᾶς ἔρχονται ὅλες οἱ εὐλογίες Του. Δόξα σοι Κύριε!

Στὴ συνέχεια γιὰ νὰ εἶναι Ἐκεῖνος ἀκόμη πιὸ γενναιόδωρος καὶ μάλιστα σὲ βαθμὸ ποὺ δὲν περιμένουμε!

Τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Αὐτὸ συνηθίζει νὰ κάνει ὁ Κύριος τῶν πάντων σὲ κάθε ἕνα ἀπ’ τοὺς δίκαιους. Νὰ ὑπόσχεται δηλαδή, ὅμως νὰ μὴ πραγματοποιεῖ ἀμέσως τὶς ὑποσχέσεις, ἀλλὰ νὰ ἐξασκεῖ τὴν ὑπακοὴ καὶ τὴ μεγάλη ὑπομονὴ τῶν δικαίων καὶ κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ ἐκπληρώνει τὶς ὑποσχέσεις μὲ μεγάλη γενναιοδωρία»

Καὶ τέλος γιατί ἡ ἴδια ἡ ὑπομονὴ θεραπεύει! Πῶς; Ἂς δοῦμε τὴν ἐπ’ αὐτοῦ ὑπέροχη παρατήρηση τοῦ μακαριστοῦ γέροντα π. Ἀνανία Κουστένη: «Εἶναι μεγάλο πρᾶγμα ἡ ὑπομονή, ἀδελφοί. Καὶ ξέρετε, πολλὲς φορὲς ἡ ὑπομονὴ θεραπεύει κι ἀπὸ μόνη της. Τὸ ξέρετε αὐτό; Γιατί; Γιατί ἡ ὑπομονὴ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Ἀφοῦ ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Θεὸς τῆς ὑπομονῆς καὶ πάσης παρακλήσεως»!

Νὰ γιατί ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος ἀναφέρει στὴν ἐπιστολή του: «Μακάριος ἀνὴρ ὃς ὑπομένει πειρασμὸν» (Ἰακ.1, 12).

*   *   *

Ἀλλὰ ἀξίζει νὰ σταθοῦμε σὲ αὐτὸ λίγο, δηλαδὴ στὸ ὅτι ἡ ὑπομονὴ εἶναι ὁ Χριστός. Ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας:

«Ὅπως ὁ Σωτήρας εἶναι σοφία (Α΄ Κορ. 1, 24), λόγος (Ἰω. 1, 1), εἰρήνη (Ἐφ. 2, 14) καὶ δικαιοσύνη (Α΄ Κορ. 1, 30), ἔτσι εἶναι καὶ ὑπομονή. Γιατί ἔχει γραφτεῖ: «Καὶ τώρα ποιὰ εἶναι ἡ ὑπομονή μου; Δὲν εἶναι ὁ Κύριος;» (Ψαλμ. 38, 8). Ἀπὸ Αὐτὸν μποροῦμε νὰ ἀντλοῦμε καὶ νὰ παίρνουμε ὅλα ὅσα λέγεται ὅτι εἶναι ὁ Χριστὸς σύμφωνα μὲ τὶς Γραφές. Γιατί, ὅπως μὲ τὴ συμμετοχή μας σ’ Αὐτὸν γινόμαστε σοφοὶ καὶ εἰρηνικοί, ἔτσι μὲ τὴ συμμετοχὴ Αὐτοῦ δείχνουμε ὑπομονή. Μένε λοιπὸν ἥσυχος, δείχνοντας ὑπομονὴ καὶ περιμένοντας τὸν Θεό, χωρὶς νὰ ταράζεσαι μὲ τὰ παρόντα».

Ἂς ἔρθουμε καὶ πάλι στὸν π. Ἀνανία, ὁ ὁποῖος ἀναφέρει τὰ ἑξῆς ὑπέροχα: «Στὴν Ἐκκλησία μας ἡ ὑπομονὴ δὲν εἶναι μία προτροπὴ οὔτε μία ἠθικὴ ἀρετὴ οὔτε ἕνα δίδαγμα. Στὴν Ἐκκλησία μας ἡ ὑπομονή, ὅπως καὶ τόσα ἄλλα, εἶναι ἔνσαρκη. Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας. Εἶναι ὁ φιλάνθρωπος Κύριος».

Καὶ νὰ γιατί ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ ὑπομονή, ὅπως τὸ ἐξηγεῖ ὁ ἴδιος…

«Ὑπομονή, λοιπόν, ἴσον ὁ Χριστός. Κάνει ὑπομονή. Μὲ ὅλους μας. Καὶ μέσα μας ποὺ εἶναι ὁ Χριστός, ποὺ Τὸν ἔχομε μὲ τὸ Βάπτισμα καὶ τὰ μυστήρια, καὶ ὅταν μὲ τὶς ἁμαρτίες μας φεύγει, κάθεται ἀπ’ ἔξω ἀπὸ τὴν ὕπαρξή μας. Ἀπ’ ἔξω ἀπὸ τὴν θύρα τῆς ὀντότητάς μας. Καὶ στέκεται καὶ κρούει, κτυπάει μὲ τὰ χέρια Του, πότε μὲ τὸ δεξὶ καὶ μὲ εὐλογίες, μήπως καταλάβομε καὶ συγκινηθοῦμε, καὶ πότε μὲ τὸ ἀριστερὸ καὶ μὲ παιδαγωγίες, μήπως, πάλι, ἀφυπνισθοῦμε καὶ ἔλθομε κοντά Του. Μᾶς περιμένει, παραμένοντας ἔξω ἀπὸ τὴν ψυχὴ καὶ τὴν ὕπαρξή μας, μᾶς περιμένει ὡς ὁ μεγάλος παραπονεμένος ἀδελφός, ὅπως λέει ἕνας λογοτέχνης, μακαριστός, πλέον, τοῦ περασμένου αἰῶνος. Μᾶς περιμένει. Κάνει ὑπομονὴ ὁ Χριστός μας. Ἡ Παναγία μας κάνει ὑπομονή. Καὶ πόσα δὲν τοὺς κάνομε κάθε μέρα; Καὶ πόσες φορὲς δὲν ξεφεύγομε; Καὶ πόσες φορὲς δὲν τοὺς πικραίνομε καὶ δὲν τοὺς στενοχωροῦμε; Καὶ παραταῦτα ἐκεῖνοι κάνουν ὑπομονή. Ὅλη τὴν ὑπομονή. Μέχρι τὸ τέλος κάνουν ὑπομονή».

Καὶ συνεχίζει μὲ τὰ ἑξῆς:

«Κάνει ὑπομονὴ μὲ μᾶς ὁ Χριστός… Κάνει ὑπομονή. Καὶ τί σημαίνει ὑπομένω; Μένω κάτω ἀπὸ κάτι. Κάνω τὸ ὑπὸ σὲ κάποιον ἢ σὲ κάτι. Καταλάβατε τί σημαίνει ὑπομένω; Ὑπὸ-μένω. Ἔτσι. Ὁ Χριστὸς τί κάνει σέ μᾶς; Τὸ «ὑπὸ» κάνει, βρὲ παιδιά! Ἐσαρκώθη «δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν» καὶ τί κάνει; Μᾶς ὑπηρετεῖ. Μέχρι Σταυροῦ καὶ Ταφῆς καὶ Ἀναστάσεως».

Γι’ αὐτὸ καί, ὅπως τονίζει, «ὅταν ἔχομε δυσκολία κι ὅταν ἔχομε πρόβλημα κι ὅταν ἔχομε ἀρρώστια κι ὅταν ἔχομε μοναξιὰ ἀνθρώπινη κι ὅταν ἔχομε ὁ,τιδήποτε, ἂς τρέχομε. Χρησιμοποιεῖ τὸ ρῆμα «τρέχομεν», ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ἂς τρέχομε κοντὰ στὴν ὑπομονή μας. Στὴν ἔνσαρκη ὑπομονή μας, στὸν Χριστό. Κι ἂς μείνομε μαζί Του. Ἐκεῖνες τὶς δύσ­κολες ὧρες, μόνο Αὐτὸς μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει».

Τέλος ὁ π. Ἀνανίας καταλήγει ὡς ἑξῆς: «Κι ὅταν λέμε, «δι’ ὑπομονῆς τρέχωμεν», ἂς τρέχομε μὲ ὑπομονή, δηλαδὴ μὲ παρέα τὸν Χριστό, γιατί ἂν δὲν ἔχει τὸν Χριστό, κανείς, ἂν δὲν ἔχει τὴ χάρη Του, ἂν δὲν ἔχει τὴ δύναμή Του, ἂν δὲν ἔχει τὸν ἴσκιό Του, ἂν δὲν ἔχει τὴν προστασία Του, δὲν μπορεῖ νὰ κάνει οὔτε ὑπομονὴ οὔτε τίποτα».

Ἐξάλλου, ὅπως τονίζει ὁ Μ. Βασίλειος, «ὁ Θεὸς σώζει τοὺς ἁγίους Του ἀπὸ τὴν θλίψη, ὄχι μὲ τὸ νὰ τοὺς ἀφήνει χωρὶς δοκιμασίες, ἀλλὰ μὲ τὸ νὰ τοὺς χαρίζει τὴν ὑπομονή».

*   *   *

Ποῦ καταλήγουμε; Σὲ τοῦτο τὸ ὑπέροχο: «Τὰ καλὰ ἔρχονται σὲ ὅσους τὰ περιμένουν. Καὶ τὰ τέλεια σὲ ὅσους δὲν τὰ παρατᾶνε». Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ Ὑπομονή μας.