Αὐτομεμψία

 

ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΔΙΔΑΧΑΙ

Αὐτομεμψία

   «Ταλαιπωρήσατε καὶ πενθήσατε καὶ κλαύσατε· ὁ γέλως ὑμῶν εἰς πένθος μετεστραφήτω καὶ ἡ χαρὰ εἰς κατήφειαν» (Ἰακ. δ΄, 9). (Δηλ.: Συναισθανθῆτε τὴν ἀθλιότητά σας καὶ λυπηθῆτε καὶ κλαύ­σατε μὲ συντριβὴν μετανοίας. Ὁ γέλως σας, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸν ἡδονικόν σας βίον, ἂς μεταστραφῇ εἰς λύπην μετανοίας καὶ ἡ κοσμικὴ χαρά σας ἂς μετατραπῇ εἰς θλῖψιν).

   Πρέπει, ὅπως μᾶς λέγει καὶ ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος, νὰ κατηγοροῦμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ κλαῖμε γιὰ τὶς ἁμαρτίες.

• Αὐτομεμψία εἶναι νὰ ἐνοχοποιοῦμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ τὸν κατακρίνουμε γιὰ τὶς ἁμαρτίες του· νὰ ἔχουμε ταπεινὸ φρόνημα καὶ νὰ ἔχουμε ἐπίγνωση ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί. Βέβαια, νὰ κατηγοροῦ­με τὸν ἑαυτό μας, χωρὶς ὅμως νὰ τὸν ἐξουθενώνουμε ἤ νὰ φτάνουμε στὴν ἀπελπισία, ἀλλὰ νὰ ἐλπίζουμε στὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
• Ὁ Ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος ἐπισημαίνει:

  «Ἡ αἴσθηση ἤ ἡ ἐπίγνωση τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν καὶ ἀδυναμιῶν εἶναι προϋπόθεση τοῦ θαύματος τῆς μεταμορφώσεως καὶ τῆς ἀναστάσεώς μας. Μὲ μιὰ λέξη, πρωταρχικὸ εἶναι ἡ αὐτομεμψία ποὺ εἶναι ἡ ἀφανὴς ἀλλὰ σταθερὴ προκοπή μας, ἡ δίψα καὶ ἡ ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μας. Εἶναι ἡ μεγάλη ἐργασία τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ἀναντικατάστατη ἀρετή, ἡ μοναδικὴ ὁδὸς τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν μας, τῆς καρτερίας, τῆς ἀναπαύσεως καὶ τῆς οἰκειοποιήσεως τῆς ἀγάπης τοῦ Κυρίου. Στὴν ἀσκητική μας παράδοση διασώζεται ἡ προτροπὴ νὰ φυλάξουμε μὲ προσοχὴ τρία πράγματα καὶ καθημερινὰ νὰ ἐξετάζουμε μήπως καὶ δὲν τὰ κατέχουμε: τὴν ἐγκράτεια, τὴ σιωπὴ καὶ τὴν αὐτομεμψία, δηλαδὴ τὸ νὰ κατηγοροῦμε πάντοτε τὸν ἑαυτό μας».

• Στὸ Γεροντικὸ διαβάζουμε:

   «ΟΣΟ ΠΙΟ πολὺ πλησιάζει τὸν Θεὸν ὁ ἄνθρωπος, τόσο πιὸ ἐλεεινὸ νοιώθει τὸν ἑαυτό του, ἔλεγε καὶ ὁ Ἀββᾶς Ματόης, Ὁ Προφήτης Ἡσαΐας ὅταν ἀξιώθηκε νὰ δῆ τὸν Κύριο τῆς δόξης, ὀνόμασε τὸν ἑαυτό του ταλαίπωρο καὶ ἀκάθαρτο.

  Ἄλλη φορὰ πάλι ἔλεγε στοὺς ἀδελφούς:

  Ὅταν ἤμουν πιὸ νέος περνοῦσε πότε- πότε ἀπὸ τὸ μυαλό μου ἡ σκέψη πὼς ἔκανα κάτι τὸ ἀξιόλογο. Τώρα ποὺ γέρασα, βλέπω πὼς δὲν ἔχω κάνει τίποτε, ποὺ ν’ ἀξίζη.

– Πῶς κατόρθωσαν μερικοὶ ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς Πατέρας νὰ ξεπεράσουν κι αὐτὴ ἀκόμη τὴ θεία ἐντολή, Ἀββᾶ; ρώτησε κάποιος ἀδελφός. Ἀκοῦμε αἴφνης πὼς ἀγαποῦσαν τοὺς ἐχθρούς τους περισσότερο ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους.

– Ἀλλοίμονο σὲ μένα τὸ δυστυχῆ! εἶπε τότε ἀναστενάζοντας ὁ Ἀββᾶς Ματόης. Οὔτε ἐκείνους ποὺ μὲ ἀγαποῦν δὲν ἀγαπῶ σὰν τὸν ἑαυτό μου.

Πῆγε κάποτε νὰ ἰδῆ τὸν Ἀββᾶ Ματόη ὁ Ἀββὰς Ἰάκωβος καὶ τοῦ εἶπε πὼς σκόπευε νὰ ἐπισκεφθῆ καὶ νὰ συνομιλήση μὲ ὅλους τοὺς Πατέρας σ’ ἐκείνη τὴν ἔρημο.

– Χαιρέτησέ μου τὸν Ἀββᾶ Ἰωάννη, τοῦ παρήγγειλε ὁ Γέροντας. Σὰν ἔφθασε στὸν Ἀββᾶ Ἰωάννη, ὁ Ἀββᾶς Ἰάκωβος, τοῦ ἔδωσε τοὺς χαιρετισμοὺς τοῦ Ἀββᾶ Ματόη.

– Ὁ Ματόης, εἶπε ἐκεῖνος εὐχαριστημένος, εἶναι πραγματικὰ ἄδολος Ἰσραηλίτης.

Ὕστερα ἀπὸ ἀρκετὸ καιρὸ ξαναπέρασε ἀπὸ τὸν Ἀββᾶ Ματόη ὁ Ἀββᾶς Ἰάκωβος καὶ τοῦ εἶπε τὰ λόγια ποὺ εἶχε εἰπεῖ γι’ αὐτὸν ὁ Ἀββᾶς Ἰωάννης.

– Δὲ μοῦ ἀξιζει τέτοιος ἔπαινος, ἀποκρίθηκε ταπεινὰ ἐκεῖνος. Ἀλλὰ μάθε τοῦτο, ἀδελφέ: Ὅταν ὁ ἄνθρωπος τιμᾶ τὸν πλησίον του πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, ἔχει φτάσει σὲ μεγάλα μέτρα ἀρετῆς.

  Συμβουλεύοντας κάποτε ἕνα ἀδελφὸ ὁ Ἀββᾶς Ματόης, τοῦ ἔλεγε:

– Δύο πράγματα ζήτησε ἀπὸ τὸ Θεό, τέκνον μου, μὲ θερμὴ προσευχή: Νὰ σοῦ χαρίση τὸ σωτήριο πένθος, γιὰ νὰ θυμᾶσαι διαρκῶς τὶς ἁμαρτίες σου καὶ νὰ βάλλη ταπείνωση στὴν καρδιά σου, νὰ νοιώθης τὸν ἑαυτό σου χειρότερο ἀπ’ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ μὴ κατακρίνης ποτὲ ἄλλον.

  Ἀπόφευγε τὴν καταραμένη παρρησία καὶ περιόριζε ὅσο μπορεῖς τὴ γλῶσσα σου. Μὴ φιλονικῆς στὶς συζητήσεις. Ἄν ὁ συνομιλητής σου λέγη πράγματα σωστά, συμφώνησε μαζί του. Ἄν ὄχι, μὴ ἀντιλογήσης· πές του μόνο, «σὺ ξέρεις, ἀδελφέ». Αὐτὰ ὅλα εἶναι γνωρίσματα τῆς ταπεινοφροσύνης.

* * *

   Ο ΣΚΥΛΟΣ ΜΟΥ, ἔλεγε κάποτε ὁ Ἀββᾶς Ἰσίδωρος, βρίσκεται σὲ πιὸ πλεονεκτικὴ θέση ἀπὸ μένα, γιατὶ καὶ ἀγάπη ἔχει καὶ ἀπολογία γιὰ τὶς πράξεις του δὲν ἔχει νὰ δώση.

* * *

  ΚΑΠΟΙΟΣ ἀδελφὸς ζήτησε νὰ μάθη τί εἶναι ἡ αὐτοεξουθένωση.

– Τὸ νὰ θεωρῆς τὸν ἑαυτό σου, τοῦ ἐξήγησε ὁ Ἀββᾶς Ἁλώνιος, χειρότερο ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα, ποὺ ἔχουν τὸ πλεονέκτημα νὰ μὴ λογοδοτοῦν γιὰ τὶς πράξεις τους».

Εφημερίδα Ορθόδοξος Τύπος