Πληρώνεις μὲ τά… δεδομένα σου;

 

Πληρώνεις μὲ τά… δεδομένα σου;

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

Εἶναι πολλοὶ οἱ τρόποι, καλοί μου φίλοι, μὲ τοὺς ὁποίους πληρώνει κανεὶς ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἀγοράζει καὶ ἀπολαμβάνει. Τὰ μετρητά, οἱ πιστωτικὲς κάρτες, οἱ δόσεις, τὸ … bitcoin[1] κ.λπ. Ὥς καὶ τὸ αἷμα τους δίνουν κάποιοι (ὅπως οἱ ναρκομανεῖς), πέραν τῆς τιμῆς καὶ τῆς ἀξιοπρέπειας (ἔχει μεγάλη ἔκταση κι αὐτό)! Τώρα τελευταῖα προστέθηκε καὶ κάτι ἄλλο, ὡς τρόπος πληρωμῆς. Εἶναι ἡ πώληση τῶν προσωπικῶν μας δεδομένων! Κάτι σὰν εἶδος μὲ εἶδος, ἂς ποῦμε. Περί τινος πρόκειται ἀκριβῶς; Ἂς πάρουμε τὰ πράγματα μὲ τὴ σειρά τους …

*  *  *

Πρόσφατα ὅσοι ἔχουν προφὶλ στὸ Facebook ἢ στὸ Instagram (καὶ οἱ δύο αὐτὲς ἑταιρεῖες εἶναι θυγατρικὲς τῆς Meta) τέθηκαν ἐνώπιον τοῦ ἑξῆς διλήμματος: Γιὰ νὰ συνεχίσουν τὴν παρουσία τους σ’ αὐτὰ ἢ παραχωροῦν πρὸς ἐκμετάλλευση (δηλαδὴ πωλοῦν) τὰ προσωπικά τους δεδομένα ἢ πληρώνουν μηνιαία συνδρομή! Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ξάφνιασε τοὺς πάντες καὶ ἔτυχε εὐρύτατης δημοσιότητας καὶ σχολίων. Ὅλοι τὸ θεώρησαν ὡς ὠμὸ ἐκβιασμὸ τοῦ τύπου «ἢ τὰ δεδομένα σας ἢ τὰ χρήματά σας»!

Καὶ γιατί ἀποτελοῦν εἶδος πληρωμῆς τὰ προσωπικά μας δεδομένα; Ἐπειδή, ἁπλούστατα, δίνονται πρὸς ἐκμετάλλευση στοὺς διαφημιστές. Καὶ συγκεκριμένα στὴ λεγόμενη «συμπεριφορικὴ διαφήμιση». Ἡ ὁποία τί κάνει; Παρακολουθεῖ τὰ ἐνδιαφέροντα, τὶς συνήθειες καὶ τὴν ὅλη συμπεριφορὰ τοῦ κάθε χρήστη καὶ ἀνάλογα τὸν κατακλύζει μὲ ἐξειδικευμένες διαφημίσεις τῆς ἀγορᾶς!!

Μάλιστα ἡ παρακολούθηση αὐτὴ δὲν ἔχει νὰ κάνει μόνο μὲ τὴν ὅποια δραστηριότητά του στὶς πλατφόρμες αὐτές, ἀλλ’ ἐπεκτείνεται καὶ πέραν αὐτῶν. Πῶς; Ἀπὸ τὶς πληροφορίες ποὺ συλλέγονται ἀπὸ ἄλλες ἐφαρμογὲς ἢ ὑπηρεσίες, σχετικὰ μὲ τὴν ἀλληλεπίδραση τῶν χρηστῶν, ὅπως ἐπισκέψεις, βόλτες μὲ τὸ Uber κ.λπ. Καὶ ἂν σκεφθοῦμε ὅτι ὅλα τὰ παρακολουθοῦν οἱ ἀλγόριθμοι ποὺ εἶναι ἐγκαταστημένοι στὶς διάφορες πλατφόρμες καὶ βεβαίως ἡ τεχνητὴ νοημοσύνη, τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ ξεφύγει ἀπ’ τὰ δεδομένα μας!

Ἔτσι ξέρει πολὺ καλὰ ποιοὶ εἴμαστε καὶ τί ἀκριβῶς κάνουμε στὸ διαδίκτυο, προκειμένου νὰ βομβαρδιζόμαστε ἀπὸ ἐξατομικευμένες διαφημίσεις! Γνωρίζει τὰ πάντα, ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τῆς συσκευῆς μας καὶ τὶς ἐφαρμογὲς ποὺ χρησιμοποιοῦμε μέχρι τοὺς ἱστότοπους ποὺ ἐπισκεπτόμαστε, τὰ παιχνίδια ποὺ παίζουμε, τὶς ἀγορὲς ἢ καὶ τὰ σχόλια ποὺ κάνουμε κ.λπ.

*  *  *

Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι αὐτὴ ἡ τόσο στοχευμένη διαφήμιση ἔχει ἀπαγορευθεῖ ἀπὸ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση (ἀπὸ τὰ Δικαστήρια, τὶς ρυθμιστικὲς ἀρχὲς κ.λπ.) ὁπότε ἡ Meta ἐπιχειρεῖ τώρα νὰ καλύψει τὰ χαμένα ἔσοδα μὲ αὐτὴ τὴν τακτική.

Μάλιστα πρόσφατα ἡ Ε.Ε. ἀπαγόρευσε νὰ γίνονται αὐτὲς οἱ διαφημίσεις χωρὶς τὴ συγκατάθεση τοῦ χρήστη. Αὐτὸ ἀνάγκασε τὴν Meta νὰ ζητᾶ τὴ συναίνεση τῶν χρηστῶν. Ὅσοι δέ, δὲν τὴν παρέχουν, θὰ πρέπει νὰ πληρώνουν σὲ χρῆμα ἀντὶ σὲ δεδομένα!! Ὅμως καὶ πάλι αὐτὸ ἀμφισβητεῖται νομικά, ἐπειδὴ δὲν ἀρκεῖ ἡ ἐπιλογὴ «συμφωνῶ/ διαφωνῶ», ἀλλ’ εἶναι ἀναγκαία ἡ πλήρης ἐνημέρωση τοῦ χρήστη μὲ σαφῆ καὶ κατανοητὸ τρόπο γιὰ τὴν ἀποθήκευση καὶ τὴν ἐκμετάλλευση τῶν προσωπικῶν του δεδομένων. Γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι ἀμφίβολο ἂν θὰ δεχθεῖ τὴν ἐν λόγῳ τακτικὴ ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ρυθμιστικὴ Ἀρχὴ (EDPB), ἡ ὁποία καὶ ἐξετάζει τὸ θέμα.

Ἀλλὰ δὲν εἶναι μόνον αὐτό, κατὰ τὴν ταπεινή μας ἄποψη, ποὺ ἀνάγκασε τὴν Meta τοῦ Μὰρκ Ζούκερμπεργκ νὰ πάρει αὐτὰ τὰ μέτρα. Εἶναι καὶ τὰ πολὺ μεγάλα προβλήματα ποὺ ἀντιμετωπίζει στὴ δημιουργία τῆς ἀποκαλούμενης Metaverce εἰκονικῆς πραγματικότητας, στὴν ὁποία ἔχουμε ἀναφερθεῖ σὲ ἄλλα κείμενά μας. Ἤδη ἔχει δαπανήσει πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτὸ πάνω ἀπὸ 22 δισεκ. δολλ. ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 2022, ἐνῷ οἱ χρῆστες ποὺ ἔχουν ἐνδιαφερθεῖ γι’ αὐτὴν εἶναι μόλις 200.000! Ἔτσι βρέθηκε καὶ ἕνας ἀκόμη σημαντικὸς τρόπος κάλυψης τοῦ προβλήματος αὐτοῦ.

Ὡστόσο οἱ ἀντιδράσεις εἶναι μεγάλες, ὅπως καὶ οἱ διαγραφὲς ἀπ’ τὶς ἐν λόγῳ πλατφόρμες.

*  *  *

Μετὰ ἀπ’ αὐτὰ ἀξίζει νὰ παραθέσουμε κάποιες ἁπλὲς σκέψεις ἐπ’ αὐτῶν, ὅπως:

1. Ἀποδεικνύεται περίτρανα ὅτι δὲν εἶναι καθόλου ἁπλὴ ὑπόθεση τὸ λεγόμενο «σερφάρισμά» μας στὸ διαδίκτυο καὶ ἰδιαίτερα στὶς πλατφόρμες κοινωνικῆς δικτύωσης. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ἐπιβάλλεται νὰ εἴμαστε προσεκτικοί, φειδωλοί, ἐπιλεκτικοί, σοβαροί, σώφρονες καὶ μετρημένοι. Καὶ μάλιστα ὅταν ἔχουμε νὰ κάνουμε μὲ τὴν ὅλο ἐξελισσόμενη τεχνολογία ποὺ χρησιμοποιοῦν, ὅπως εἶναι οἱ ἀλγόριθμοι καὶ ἡ τεχνητὴ νοημοσύνη.

2. Καιρὸ τώρα, ἰδιαίτερα οἱ πλατφόρμες κοινωνικῆς δικτύωσης, μὲ τὸν τρόπο τους μᾶς ἔχουν γαλουχήσει στὸ νὰ ἀδιαφοροῦμε γιὰ τὰ προσωπικά μας δεδομένα, ἰδιαίτερα τὴ νέα γενιά. Τὸ γεγονὸς ποὺ πιὸ πάνω περιγράψαμε ἦλθεν ἡ ὥρα τοὐλάχιστον νὰ μᾶς προβληματίσει κι ἀνάλογα νὰ πράξουμε.

3. Εἶναι φανερὸ ὅτι, τουλάχιστον αὐτὲς οἱ πλατφόρμες δημιουργοῦν ἕνα «φάκελλο», ὅπως θὰ λέγαμε, γιὰ τὸν καθένα μας, τὸν ὁποῖο συνέχεια τροφοδοτοῦν, χρησιμοποιώντας ὅλα τὰ συνεχῶς ἐξελισσόμενα τεχνικὰ μέσα. Τώρα τὸν χρησιμοποιοῦν (γιὰ τὴν ἀκρίβεια τὸν πωλοῦν!), γιὰ νὰ εἰσπράξουν χρήματα ἀπ’ τοὺς διαφημιστές. Αὔριο τί θὰ μποροῦσαν νὰ τὸν κάνουν ἆραγε εἴτε μὲ τὴν συγκατάθεσή μας εἴτε χωρὶς αὐτήν; Ἂς τὸ σκεφτοῦμε καὶ μάλιστα πολὺ καλά!

4. Ναί, εἶναι φοβερὸ αὐτὸ ποὺ ἔχουν ἐπιτύχει σὲ βάρος μας. Νὰ αὐτο-φακελλωνόμαστε, νὰ τροφοδοτοῦμε μανιωδῶς ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τὸ αὐτοφακέλλωμά μας αὐτό, νὰ ἀδιαφοροῦμε γιὰ τὰ προσωπικά μας δεδομένα, ὅπως εἴπαμε καὶ τώρα ἔστω καὶ μὲ τὸ ἐκβιαστικὸ δίλημμα ποὺ ἀναφέραμε, νὰ μᾶς ἀναγκάζουν νὰ τοὺς τὰ πουλᾶμε καὶ μάλιστα μὲ τὴν ὑπογραφή μας!

5. Οὐαὶ τοῖς… ἐθισμένοις! Περισσότερο ὅλων δέ, αἰχμάλωτοι καὶ ὑποταγμένοι, εἶναι ἀσφαλῶς οἱ ἐθισμένοι στὰ κοινωνικὰ δίκτυα! Τίποτα δὲν μποροῦν νὰ κάνουν, οὔτε κἄν νὰ σκεφτοῦν κάποια ἀντίδραση, οἱ καημένοι!

6. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι τὸ διαδίκτυο μᾶς ἔμαθε γιὰ τὰ καλὰ καὶ στὸ «δωρεάν», ἰδιαίτερα δὲ τὸ Facebook. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι καὶ ἀπ’ αὐτὴ ἀκόμη τὴν ἐμφάνισή του ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο μετ’ ἐπιτάσεως τόνιζε ἦταν τοῦτο: Ὅτι θὰ εἶναι γιὰ πάντα δωρεάν!! Ἀλλὰ καὶ ὁ Instagram, ὅταν πέρασε στὰ χέρια τοῦ Μὰκ Ζάκερμπεργκ, δὲν εἶχε κανένα ἀπολύτως πλάνο γιὰ συνδρομητικὲς ὑπηρεσίες. Τώρα πῶς τὰ ξέχασαν ὅλα;

Τὸ «δωρεὰν» βέβαια, σὲ ὅλους μας εἶναι ἀρεστὸ καὶ μᾶς βολεύει, ἰδιαίτερα δὲ ἐκείνους ποὺ ἔχουν περιορισμένες οἰκονομικὲς δυνατότητες. Ὡστόσο μὴ ξεχνᾶμε ὅτι μ’ αὐτὸ τὸ «δωρεὰν» ἐπικράτησε τὸ διαδίκτυο, ἀλλὰ καὶ τὸ Facebook εἰδικά, ξέρετε. Ἢ ἔστω εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς κύριους λόγους τῆς κυριαρχίας του.

Μὲ τὸ «δωρεὰν» ἰσοπέδωσαν τὸν κινηματογράφο, τὴν τηλεόραση, τὴ μουσική, τὰ βιβλία, τὶς ἐφημερίδες, τὰ περιοδικά, τὰ ἐνδιαφέροντά μας, τὰ χόμπι μας, τὶς ἀσχολίες μας κ.λπ. Τώρα ἔρχονται νὰ μᾶς ποῦν τὸ «ὥς ἐδῶ, τέλος τὸ δωρεάν»! Κι ἐμεῖς ἐθισμένοι καθὼς εἴμαστε ἢ καὶ ἐξαρτώμενοι πλέον, ἀκόμη καὶ γιὰ καλοὺς σκοπούς, δὲν ἔχουμε ἄλλη ἐπιλογὴ ἀπὸ τὸ νὰ πληρώσουμε, εἴτε σὲ χρῆμα εἴτε σὲ εἶδος τὴ χρήση τους!

Ἆραγε τί θὰ κάναμε, ἂν αὔριο μᾶς ἔθεταν κι ἕνα ἄλλο πιὸ ἐπικίνδυνο δίλημμα τοῦ τύπου «ἢ ἀρνεῖσαι τὸν Χριστὸ ἢ διαγράφεσαι»;

7. Πάντως ἡ τυχὸν ἐπέκταση αὐτῆς τῆς κατάργησης τοῦ «δωρεάν», ἔχει βέβαια καὶ τὰ καλά της. Θὰ μᾶς ἀναγκάσει νὰ μὴ ἔχουμε προφὶλ σὲ πολλὰ κοινωνικὰ δίκτυα, ὅπως συμβαίνει σήμερα ἀλλὰ σὲ ἕνα ἂς ποῦμε, νὰ μὴ χανόμαστε στὸ πλῆθος τῶν ἱστοσελίδων, ἀλλὰ νὰ παρακολουθοῦμε κάποιες τὶς πλέον ἐνδιαφέρουσες κ.λπ. Πέραν τοῦ ὅτι θὰ ἐκτιμήσουμε καλύτερα ἐκεῖνα ποὺ θὰ πληρώνουμε. Ἤδη καὶ οἱ μεγάλες ἐφημερίδες, ἀλλὰ καὶ οἱ ἱστοσελίδες μεγάλης ἐπισκεψιμότητας κινοῦνται σ’ αὐτὴ τὴν κατεύθυνση.

Ἔπειτα αὐτὸ μπορεῖ νὰ περιορίσει καὶ τὸν χρόνο ποὺ ἀναλώνουμε σὲ ὅλα αὐτά.[2] Ἔτσι ἀναγκαστικὰ πλέον θὰ στραφοῦμε στὸ νὰ ἐκμεταλλευτοῦμε καλύτερα καὶ ἐποικοδομητικότερα τὸν χρόνο ποὺ θὰ κερδίσουμε.

«Οὐδὲν κακὸν ἀμιγὲς καλοῦ», λοιπόν, ὅπως ἔλεγαν καὶ οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας.

*  *  *

Σαφῶς τὰ προσωπικά μας δεδομένα ἀνήκουν στὰ θεμελιώδη ἀνθρώπινα δικαιώματα. Καὶ μὲ κανένα τρόπο (οὔτε καὶ μὲ τὸν ἐκβιασμὸ ἢ ἔστω καὶ τὴν ἀνάγκη) δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὰ πουλάει. Ἐδῶ εἶναι ἀπαραίτητη ἡ εὐαισθησία ὅλων μας, ὅπως καὶ ἡ στάση μας, ἀλλὰ καὶ ἡ δράση μας…

Σημειώσεις:

[1] Μὴ σᾶς φαίνεται παράξενο αὐτό, τὸ προτείνει τὸ Παν­επιστήμιο τῆς Κύπρου στοὺς μεταπτυχιακοὺς φοιτητές του! [2] Σύμφωνα μὲ πανελλήνια ἔρευνα τῆς Focus Bari (2022), τὸ 80%  τῶν χρηστῶν Διαδικτύου χρησιμοποιεῖ τὰ μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης μὲ μέσο χρόνο ἐνασχόλησης τὰ 86 λεπτὰ τὴν ἡμέρα!

Εφημερίδα Ορθόδοξος Τύπος