ΙΡΑΝ: Το ματωμένο μήνυμα στις Ευρωπαίες φεμινίστριες και στην ΕΕ

Διαδηλωτές στο Ιράν διαμαρτύρονται κατά των αρχών μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Mahsa Amini.  / Φωτογραφία: AP

ΙΡΑΝ: Το ματωμένο μήνυμα στις Ευρωπαίες φεμινίστριες και στην ΕΕ

Συνέντευξη με τον Emmanuel Razavi*

Atlantico: Το Ιράν συγκλονίζεται από μεγάλες διαδηλώσεις μετά το θάνατο της Mahsa Amini, η οποία συνελήφθη στην Τεχεράνη επειδή «φόρεσε ακατάλληλα ρούχα». Πώς φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση;

Emmanuel Razavi: Πρώτα απ 'όλα, πρέπει να τονίσουμε πόσο θαρραλέες είναι αυτές οι Ιρανές που αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους και καίνε τις μαντήλες τους δημόσια. Η Mahsa Amini έχει γίνει σύμβολο του αγώνα για ελευθερία στο Ιράν, γιατί αποκαλύπτει περισσότερο από ποτέ τη ρήξη μεταξύ της ιρανικής νεολαίας που φιλοδοξεί αλλαγές, και το καθεστώς των μουλάδων που ελέγχει το καθεστώς (. ..).Για να επανέλθω στην ερώτησή σας, η κατάσταση των γυναικών στο Ιράν έχει υποστεί πολλές αλλαγές κατά περιόδους. 

Το 1935, ο [Σάχης] Reza Shah Pahlavi, για παράδειγμα, απαγόρευσε τη χρήση της μαντήλας δημόσια. Το 1936, αναμόρφωσε την εθνική εκπαίδευση καταργώντας οποιαδήποτε διαφορά μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, και επιτρέποντας επίσης στις γυναίκες να εισέλθουν στο πανεπιστήμιο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου και είδαμε τις Ιρανές να μπαίνουν στην πολιτική και να εκλέγονται. Θυμάμαι πολύ καλά ότι τη δεκαετία του '70, όταν πηγαίναμε οικογενειακές διακοπές στο Ιράν, τα κορίτσια περπατούσαν με μίνι φούστες στο δρόμο ή ήταν με μπικίνι στην πισίνα. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι αυτή η περίοδος από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1970 είναι εκείνη μιας χειραφέτησης των Ιρανών γυναικών. Με αυτή την έννοια, η αυτοκράτειρα Farah Pahlavi έπαιξε σημαντικό ρόλο, υποστηρίζοντας ενεργά τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν και την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό. 

Ολα γκρεμίστηκαν με την Ισλαμική Επανάσταση. Να θυμίσουμε ότι το 1978, ο Χομεϊνί έκανε έκκληση στις γυναίκες να ενωθούν μαζί του και να διαδηλώσουν ενάντια στην εξουσία. Αυτή η έκκληση είχε ευρεία απήχηση σε ορισμένους λαϊκούς κύκλους, αλλά κυρίως σε ακτιβιστικές οργανώσεις της άκρας αριστεράς, όπως η, ισλαμομαρξιστικής έμπνευσης, Μουτζαχεντίν του ιρανικού λαού. Αυτή η αντιαμερικανική και αντικαπιταλιστική αριστερά, που ήθελε να είναι προοδευτική, συνδέθηκε με τον πιο αντιδραστικό ισλαμισμό για να τον βοηθήσει στην κατάκτηση της εξουσίας. Αλλά όταν ο Χομεϊνί ανέλαβε τον έλεγχο της χώρας, την κατάργησε και οι γυναίκες έχασαν τα περισσότερα από τα δικαιώματα που είχαν αποκτήσει υπό τη μοναρχία. Η μαντήλα έγινε ξανά υποχρεωτική, η ηλικία γάμου μειώθηκε από τα 18 στα 9 για τα κορίτσια. Μπορούμε να πούμε ότι μέσα από την αφέλεια και την επαναστατική τύφλωση, αυτά τα ακροαριστερά κινήματα ήταν οι αρχιτέκτονες και οι συνεργοί της ισλαμιστικής νίκης και της οπισθοδρόμησης της θέσης των γυναικών. Το πολιτικό τους παιχνίδι ήταν ακόμη πιο τυφλό καθώς στη συνέχεια απαγορεύτηκαν και διώχτηκαν από το καθεστώς των μουλάδων. 

Σε ποιο βαθμό εξακολουθεί να υπάρχει αυτή η σύνδεση μεταξύ της ιρανικής άκρας αριστεράς και της εξουσίας; 

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, οι Μουτζαχεντίν του Ιρανικού Λαού θεωρούσαν τους ισλαμιστές ως τους καλύτερους συμμάχους τους, κάτι που ήταν παρέκκλιση από τις μαρξιστικές ρίζες. Σαφώς εφάρμοσαν το: «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». Εγκέφαλός τους ήταν μορφές όπως ο Massoud Rajavi, ο οποίος θεωρούσε το αληθινό Ισλάμ επαναστατικό, προοδευτικό και υπέρ της ισότητας ανδρών και γυναικών. Χωρίς αυτούς τους ιδεολόγους, ο Χομεϊνί πιθανότατα δεν θα είχε πετύχει την ισλαμιστική του επανάσταση. Μόλις ανέβηκε στην εξουσία, όμως, καταδίωξε και εξολόθρευσε τις ακροαριστερές οργανώσεις. Η άκρα αριστερά είχε πράγματι δει στον ισλαμισμό έναν ευκαιριακό σύμμαχο στον οποίο άνοιξε τα δίκτυά της, ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια. Αν μπορούσε να ασκήσει λίγη επιρροή στην αρχή της επανάστασης, παρασύρθηκε και τα στελέχη της φυλακίστηκαν, εκτελέστηκαν ή εξαναγκάστηκαν σε εξορία. Σήμερα, παρά ορισμένους ισχυρισμούς για το αντίθετο, αυτά τα ακροαριστερά κινήματα δεν αντιπροσωπεύουν πλέον πολλά στο Ιράν και έχουν περάσει στην παρανομία. Η φωνή τους μάλλον εξυπηρετεί μάλλον τη Δύση παρά το Ιράν. 

Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι μέρος της ιρανικής νεολαίας που εκφράζεται στα κοινωνικά δίκτυα νοσταλγεί την περίοδο του Σάχη, την οποία δεν γνώριζε. Και χωρίς να είναι απαραίτητα υποστηρικτές της μοναρχίας, αυτοί οι νέοι φαντασιώνονται μια εποχή που τους φαίνεται πιο ελεύθερη. 

«Κρατάτε καλά μουλάδες! Ψηλά τη μαντήλα!» φαίνεται το μήνυμα που θέλει να στείλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ώρα που οι Ιρανές πληρώνουν με το αίμα τους τον αγώνα για κατάργησή της…

Είναι το Ιράν σύμβολο πώς η άκρα αριστερά μπορεί να γίνει ο αντικειμενικός/συμβουλευτικός σύμμαχος του θρησκευτικού φονταμενταλισμού;

  Ναί. Είναι ακόμη και το καλύτερο παράδειγμα συσχέτισης μεταξύ ισλαμιστών και της άκρας αριστεράς. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο Αγιατολάχ Χομεϊνί ήταν μέρος του ισλαμικού-επαναστατικού κινήματος μιας οργάνωσης που ονομάζεται Φενταγίν του Ισλάμ. Αν και σιίτης και φονταμενταλιστής, πήρε πολλές θέσεις από την οργάνωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Αιγύπτου, η οποία τον ενέπνευσε πολιτικά. Υπό αυτή την έννοια, μία από τις στρατηγικές του ήταν να στηριχθεί σε συνασπισμούς κινημάτων που βρίσκονται στην άκρα αριστερά και να τους χρησιμοποιήσει για να αποκτήσει την εξουσία. Στην πραγματικότητα, όταν πρόκειται για το Ιράν, μπορούμε να μιλήσουμε για σύγκλιση μεταξύ των ισλαμιστών και της άκρας αριστεράς, που είχε ως αποτέλεσμα την εγκαθίδρυση ενός δικτατορικού καθεστώτος και την εξάλειψη της πολιτικής αριστεράς. 

Εξηγεί αυτό γιατί στη Γαλλία, ορισμένες νεοφεμινίστριες δεν υποστηρίζουν τις Ιρανές γυναίκες;

Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει στο Ιράν στέλνει αυτές τις νεοφεμινίστριες, που στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία σχέση με τις φεμινίστριες, πίσω στις αντιφάσεις τους. Προτείνουν ότι η μαντήλα είναι δείκτης της ελευθερίας της επιλογής και της χειραφέτησης των μουσουλμάνων γυναικών, όταν στο Ιράν ή το Αφγανιστάν νεαρά κορίτσια συλλαμβάνονται, βιάζονται και σκοτώνονται επειδή αρνούνται να το φορέσουν. Είναι μια παρέκκλιση τόσο κοινωνιολογικά όσο και πολιτικά. Στην πραγματικότητα, αυτές οι νεοφεμινίστριες έχουν λίγο πολύ τις ίδιες ιδεολογικές θέσεις με τα ακροαριστερά κινήματα που υποστήριξαν τον Χομεϊνί το 1979. Ο λόγος τους είναι εξίσου οπισθοδρομικός και αποκομμένος από την πραγματικότητα.

*Ο Γαλλοϊρανός Emmanuel Razavi είναι ειδικός στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής, με πολυάριθμες έρευνες για το τζιχαντιστικό κίνημα (Μουσουλμανική Αδελφότητα, Ταλιμπάν ή Αλ Κάιντα). Είναι επίσης λέκτορας σε διεθνείς οργανισμούς και στο Εθνικό Ινστιτούτο Πρόβλεψης Κινδύνων. Το 2019, προσκλήθηκε να καταθέσει στην Εξεταστική Επιτροπή της Γερουσίας για το Ριζοσπαστικό Ισλάμ. 

Μετάφραση από Πηγή: https://atlantico.fr/article/rdv/revolte-contre-le-voile-les-iraniennes-ont-un-message-pour-les-feministes-occidentales-sur-l-alliance-islamisme-extreme-gauche-mahsa-amini-iran-teheran-police-des-moeurs-manifestations-emmanuel-razavi

Εξέγερση ενάντια στο πέπλο: Οι Ιρανές γυναίκες έχουν ένα μήνυμα για τις δυτικές φεμινίστριες για τη συμμαχία ισλαμιστικής-άκρας αριστεράς

Διαδηλώσεις που άφησαν πολλούς νεκρούς ξέσπασαν στο Ιράν μετά την ανακοίνωση των ιρανικών αρχών για τον θάνατο του Mahsa Amini. Αυτή η νεαρή γυναίκα είχε συλληφθεί από την αστυνομία ηθικής για «ακατάλληλα ρούχα».

Εμμανουήλ Ραζαβί

Εξέγερση ενάντια στο πέπλο: Οι Ιρανές γυναίκες έχουν ένα μήνυμα για τις δυτικές φεμινίστριες για τη συμμαχία ισλαμιστικής-άκρας αριστεράς

με τον Εμμανουήλ Ραζαβί

Σε ποιο βαθμό εξακολουθεί να υπάρχει αυτή η σύνδεση μεταξύ της ιρανικής άκρας αριστεράς και της εξουσίας; 

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, οι Μουτζαχεντίν του Ιρανικού Λαούθεωρούσαν τους ισλαμιστές ως τους καλύτερους συμμάχους τους, κάτι που ήταν μια παρέκκλιση δεδομένων των μαρξιστικών τους ριζών. Σαφώς εφάρμοσαν τον εξής τύπο: «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». Ο εγκέφαλός τους ήταν μορφές όπως ο Massoud Rajavi, ο οποίος θεωρούσε το αληθινό Ισλάμ επαναστατικό, προοδευτικό και ευνοϊκό για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Χωρίς αυτούς τους ιδεολόγους, ο Χομεϊνί πιθανότατα δεν θα είχε πετύχει την ισλαμιστική του επανάσταση. Μόλις ανέβηκε στην εξουσία, όμως, καταδίωξε ακροαριστερές οργανώσεις και τις εξολόθρευσε. Η άκρα αριστερά είχε πράγματι δει στον ισλαμισμό έναν σύμμαχο της συγκυρίας στον οποίο άνοιξε τα δίκτυά της, ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια. Αν μπορούσε να ασκήσει λίγη επιρροή στην αρχή της επανάστασης, παρασύρθηκε και τα στελέχη του φυλακίστηκαν, εκτελέστηκαν ή εξαναγκάστηκαν σε εξορία. Σήμερα, παρά ορισμένους ισχυρισμούς για το αντίθετο, αυτά τα ακροαριστερά κινήματα δεν αντιπροσωπεύουν πλέον πολλά στο Ιράν και έχουν περάσει στην παρανομία. Η φωνή τους μάλλον φέρει περισσότερα στη Δύση παρά στο Ιράν. Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι μέρος της ιρανικής νεολαίας που εκφράζεται στα κοινωνικά δίκτυα λέει ότι νοσταλγεί την περίοδο Παχλαβί, την οποία δεν γνώριζε. Και χωρίς να είναι απαραίτητα υποστηρικτές της μοναρχίας, αυτοί οι νέοι φαντασιώνονται για μια εποχή που τους φαίνεται πιο ελεύθερη. Η φωνή τους μάλλον φέρει περισσότερα στη Δύση παρά στο Ιράν. Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι μέρος της ιρανικής νεολαίας που εκφράζεται στα κοινωνικά δίκτυα λέει ότι νοσταλγεί την περίοδο Παχλαβί, την οποία δεν γνώριζε. Και χωρίς να είναι απαραίτητα υποστηρικτές της μοναρχίας, αυτοί οι νέοι φαντασιώνονται για μια εποχή που τους φαίνεται πιο ελεύθερη. Η φωνή τους μάλλον φέρει περισσότερα στη Δύση παρά στο Ιράν. Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι μέρος της ιρανικής νεολαίας που εκφράζεται στα κοινωνικά δίκτυα λέει ότι νοσταλγεί την περίοδο Παχλαβί, την οποία δεν γνώριζε. Και χωρίς να είναι απαραίτητα υποστηρικτές της μοναρχίας, αυτοί οι νέοι φαντασιώνονται για μια εποχή που τους φαίνεται πιο ελεύθερη.

Ο Emmanuel Razavi είναι ο Grand Reporter. Ειδικός στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής, έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες έρευνες στο πλαίσιο του τζιχαντιστικού κινήματος. Συγγραφέας βιβλίων και ντοκιμαντέρ σχετικά με το θέμα, ξεχώρισε για την παρουσία του στην Ισλαμιστική Οργάνωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (για το Arte και το περιοδικό Figaro), μεταξύ των Ταλιμπάν (για το Paris Match) ή με τους μαχητές της Αλ Κάιντα (M6) . Συγγραφέας του μυθιστορήματος "Οι Εξόριστοι, ένα Ιρανικό χρονικό" (Publibook 2010 editions), είναι επίσης λέκτορας σε διεθνείς οργανισμούς και στο Εθνικό Ινστιτούτο Πρόβλεψης Κινδύνων. Το 2019, ήταν ένας από τους ειδικούς στον τομέα που προσκλήθηκαν να καταθέσουν ενώπιον της Εξεταστικής Επιτροπής της Γερουσίας για το Ριζοσπαστικό Ισλάμ. Έχει ζήσει κυρίως ως δημοσιογράφος στο Αφγανιστάν, το Κατάρ και την Ισπανία. Τελευταίο βιβλίο που κυκλοφόρησε: « Μεγάλοι ρεπόρτερ, εξομολογήσεις στο επίκεντρο των συγκρούσεων » (Amphora Editions, Bold collection, 2021).