Πότε και γιατί καθιερώθηκε ο αγιασμός στην έναρξη της σχολικής χρονιάς; Είναι θρησκευτική πράξη και όχι φολκλορικό έθιμο…

Πότε και γιατί καθιερώθηκε ο αγιασμός στην έναρξη της σχολικής χρονιάς; Είναι θρησκευτική πράξη και όχι φολκλορικό έθιμο…

Του π. Ηλία Μάκου

Ενώ κάποιοι κύκλοι, μειοψηφικοί και όχι πλειοψηφικοί, θέτουν θέμα κατάργησης του αγιασμού κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, ποτέ δεν προχώρησε και δεν αξιολογήθηκε σοβαρά μια τέτοια συζήτηση. 

Και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο, αφού ο αγιασμός, κατά το ξεκίνημα των μαθημάτων, στα σχολεία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, από την απελευθέρωσή του από τους Τούρκους και μετά, συνδέεται με την ευαισθησία των Ελλήνων ως προς τα θέματα της πίστης, των αξιών και του νοήματος της ζωής, που έχουν άμεση αναφορά στο Θεό.

Τελούνταν ο σχολικός αγιασμός και κατά τους χρόνους της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, καθώς και στα σχολεία, που λειτουργούσαν κατά την Οθωμανική υποδούλωση, όπως και στα πρώτα έτη μετά την Επανάσταση του 1821, ωστόσο επίσημα καθιερώθηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια το 1830.

Τότε, τον Οκτώβριο αυτού του έτους, λειτούργησε και το πρώτο Εκκλησιαστικό Σχολείο του ελεύθερου κράτους (στον Πόρο).

Την έναρξη των μαθημάτων, όπως και την τελετή του αγιασμού, την πληροφορήθηκε ο Ι. Καποδίστριας από την αναφορά του διοικητή Πόρου Γ. Γλαράκη.

Και ο ίδιος ο Κυβερνήτης έγραψε στους δασκάλους του Εκκλησιαστικού Σχολείου: «Αρχήν του θείου έργου ποιούμενοι, ως εικός, του Θεού ευχόμεθα μεθ’ υμών να ίδωμεν αξίους καρπούς των πνευματικών σας κόπων, των προσπαθειών της Κυβερνήσεως και των προσδοκιών του Έθνους».

Από την πρώτη στιγμή ο αγιασμός στα σχολεία συνδέθηκε με την επίκληση και παράκληση του Θεού, ώστε να ευλογηθεί το έργο των μαθητών και να είναι καρποφόρο και ελπιδοφόρο.

Όχι μόνο με την έννοια της καταξίωσης μέσω των γνώσεων, αλλά και με την έννοια, κυρίως αυτής, της καλλιέργειας και διαμόρφωσης ηθικής προσωπικότητας και ενάρετου χαρακτήρα και της ζήσης των χριστιανικών αρετών.

Ήταν παλαιότερα περισσότερο και είναι και σήμερα ως ένα σημείο, διαμορφωμένη η κοινή πεποίθηση ότι με τον αγιασμό τα παιδιά αποκτούν πνευματική δύναμη και ασφάλεια.

Και δείχνει ακόμη ο αγιασμός ότι η βάση, πάνω στην οποία διαμορφώνεται το μορφωτικό/εκπαιδευτικό ιδεώδες δεν μπορεί να είναι άλλη από αυτή της πίστης.

Βέβαια, τις τέσσερις ιδιαίτερα τελευταίες δεκαετίες και ο αγιασμός και η θρησκευτική αγωγή στα σχολεία έχουν χάσει βαθμιαία την εκκλησιαστική τους διάσταση. Και είναι διανοητικές σχολικές καταστάσεις, ανεξάρτητες από τις εμπειρίες των μαθητών/τριών.

Έτσι, όμως, η αξία του αγιασμού υποβαθμίζεται σε μια τελετουργία χωρίς περιεχόμενο, χωρίς την πεποίθηση ότι μπορεί να βοηθήσει. Γίνεται από ορισμένους αντιληπτός ως ένα φολκλορικό έθιμο και όχι ως μια θρησκευτική πράξη με ουσία και σημασία.

exapsalmos,12 Σεπτεμβρίου 2022