Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη;

Καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη;

Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Φιλόλογος - Θεολόγος 

«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία», ἀντιλάλησαν τά βουνά τῆς Βηθλεέμ τή νύχτα πού γεννήθηκε ὁ Χριστός. Ἔψαλαν οἱ ἄγ­γελοι, δοξολόγησαν τόν Θεό καί ἀνήγγειλαν στούς ἀνθρώπους ὅτι ἔρχεται ἡ εἰ­ρήνη στή γῆ.

   Ποιά εἰρήνη, ὅμως, ἐννοοῦσαν οἱ ἄγγελοι; Εὔλογα προβληματίζεται ἕνας δοκιμιογράφος: «Ἤ ἔχει πραγματωθεῖ ἡ ἐπαγ­γελία τῆς ἐπί γῆς εἰρήνης καί τότε σωστά λεγόμαστε χριστιανοί... ἤ δέν τηρήθηκε ἡ ἐ­παγγελία, καί τότε κάποιος εἶναι ὑπόλογος στό πρόσωπο τοῦ Αἰώνιου: οἱ ἄγγελοι ἤ οἱ ἄνθρωποι».

   Δέν θά μποροῦσε κανείς νά ἀντιλέξει, ἀφοῦ ἡ ἱστορική πραγματικότητα ἀδιάψευστα ἀποδεικνύει ὅτι ἐδῶ καί 2.000 χρόνια ἐπικράτησης τοῦ Χριστιανισμοῦ ὄχι μόνο ἐπί γῆς εἰρήνη δέν ὑπάρχει, ἀλλά ὁ κόσμος ἔγινε ἕνα ἀπέραντο σφαγεῖο. Ὁ Ἰβάν Μπλόχ -τοῦ ἀπονεμήθηκε τό Νόμπελ Εἰρήνης τό 1901- εἶχε ὑπολογίσει πώς στά περίπου 3.400 χρόνια ἱστορίας εἰρήνη κυριάρχησε στά 240 καί πολεμικές συρράξεις στά 3.260. Νά προσθέσουμε στόν ὑ­πολο­γισμό τοῦ Μπλόχ ὅτι ὁ 20ός αἰώνας ὑπῆρξε ὁ αἱματηρότερος στήν παγκόσμια ἱστορία. Κατά τή διάρκειά του συνέβησαν οἱ δυό παγκόσμιοι πόλεμοι μέ ἐπάνω ἀπό 100.000.000 θύματα, πολλές ἐμφύλιες συγκρούσεις, δεκάδες ἐπαναστάσεις καί πραξικοπήματα καί ἐπιβλήθηκαν ἀπάνθρωπα ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα. Καθημερινά τόν προηγού­μενο αἰώνα χυνόταν ἄφθονο αἷμα σέ πολλά μέρη τοῦ πλανήτη.

   Καί ἐρχόμαστε στό σήμερα· αὐτή τή στιγμή βρίσκονται σέ ἐξέλιξη 37 πολεμικές συρράξεις στόν πλανήτη μας! Στόν πόλεμο στή Συρία τήν προηγούμενη χρονιά σκοτώθηκαν 23.000 καί 9.000 μέσα στό 2019. Συνολικά, ἀπό τό 2011 μέχρι σήμερα, οἱ νεκροί ὑπερβαίνουν τό μισό ἑκατομμύριο. Εὐκαιριακά ἐκφράζουμε τόν προβληματισμό μας: Ὁ πόλεμος στή Συ­ρία ἔγινε πιά μία εἴδηση τῆς καθημερινότη­τας.

Ἡ φρίκη του μᾶς ἀγ­γίζει μόνο ὅσο διαρκοῦν τά δελτία εἰδήσεων. Μποροῦμε ἄραγε νά ἀντιστρέψουμε τόν μιθριδατισμό πού μᾶς σερβίρουν τά ΜΜΕ, προτοῦ πάθουμε ὁλοκληρωτική ἀνοσία στήν ἀπανθρωπιά;

   Εἶναι γνωστό ὅτι γιά τήν ἐπίτευξη τῆς εἰρήνης τό 1981 ὁ Ο.Η.Ε. ὅρισε τήν 21η Σεπτεμβρίου ὡς διεθνῆ ἡμέρα ἑορτασμοῦ τῆς Εἰρήνης. Τό 1986 καθιερώθηκε ἀπό τόν Ο.Η.Ε. ὡς «ἔτος τῆς εἰρήνης». Συγκλήθηκαν πολι­τι­κά καί ἐκκλησιαστικά συνέδρια γιά τήν εἰ­ρή­νη, ἔγιναν προτάσεις καί κατέ­ληξαν σέ σχετικές ἀποφάσεις γιά τήν ἐ­πί­τευξή της. Καί πάλι «ἡ πασίχαρη καί πλουτοδότρα Εἰρήνη, ὁ ξάστερος ὁ οὐρανός καί ἡ ξεδιψάστρα ἡ κρήνη», ὅπως τραγουδήθηκε ἀ­πό τόν Παλα­μᾶ, δέν ἐγκαθιδρύ­θη­κε στή γῆ μας· ἡ ἀνθρωπότητα ἐξα­κολουθεῖ νά πορφυρώνεται.

   Κάποιοι περιμένουν τήν εἰρήνη ἀπό πολιτικά συστήματα ἤ ἀπό ἕναν μεγαλοφυῆ ἡγέτη. Ἀλλά οἱ πολιτικοί ἡγέτες καί μάλιστα οἱ ἰσχυροί, πού ἐπαγγέλλονται τήν εἰρήνη, ἐξαπλώνουν τόν πόλεμο στή γῆ, ἀποβλέποντας στό οἰκονομικό κέρδος καί στήν ἐπέκταση τῆς «ἐξουσίας» τους. Δικαιολογημένα σημείωνε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «Τό πιό γλυκό πράγμα καί ὄνομα εἶναι ἡ εἰ­ρήνη, πού, ἐνῶ ὅλοι τήν ἐ­παινοῦν, μόνο λίγοι τή στηρίζουν».

   Μετά ἀπό αὐτές τίς διαπιστώσεις, δικαι­ολογημένα προβληματίζεται κανείς: Μή­πως διαψεύστηκε ὁ αἶνος τῶν ἀγγέλων; Μήπως δέν ἐπαληθεύτηκε ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου; Ποῦ βρίσκεται τό λάθος, ἄν ὑπάρχει; Στήν πονηρή ἀνθρώπινη φύση, ἡ ὁποία δέν θέλει νά πραγματώσει τό ἐπί γῆς εἰρήνη ἤ πού δέν μπορεῖ ἴσως, ἄν καί τό θέλει; Καί ποιός μᾶς πείθει ὅτι θά ἀλλάξουν τά πράγματα, ἄν περάσουν ἄλλα 2.000 χρόνια, καί δέν ἀλλάξει ἡ ἐμπαθής ἀνθρώπινη φύση, ἡ κακία, ἡ μοχθηρία, ὁ ἐγωισμός, τό συμφέρον, πού φαί­νον­ται οἱ­ονεί ἐγγενῆ καί ἔμφυτα στόν ἄνθρω­­πο;

   Ἀναντίρρητα, ἡ βία ἔχει τή ρίζα της στήν ἐσωτερική διάσπαση τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾽ αὐτό δέν μπορεῖ νά γίνει εἰρηνικός καί εἰρηνοποιός, ἄν δέν προηγηθεῖ ἡ καταλλαγή του μέ τόν Θεό. Καμιά εἰρήνη δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει, χωρίς νά ἔχει προηγηθεῖ ἡ συμφιλίωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θε­ό. Αὐτό διακηρύσσει στούς αἰῶνες τό διάγγελμα τῶν ἀγγέλων τή νύχτα τῆς γεννή­­σεως τοῦ Θεανθρώπου. Οἱ φιλειρηνικές προσ­πά­­θει­ες πού γίνονται σέ πολιτικό ἐπίπεδο εἶναι ἀντιπολεμικές, ἀλλά ὄχι εἰρηνοφόρες.

   Ἄς εἴμαστε εἰλικρινεῖς: Ἡ ἀποστασία μας ἀπό τόν Θεό εὐθύνεται γιά τήν ἀπουσία τῆς εἰρήνης. «Ὅλα τά κακά, τά ὁποῖα χτυποῦν σήμερα τόν κόσμο, ὀφείλονται στό ὅτι ὁ κόσμος ἀπομακρύνθηκε ἀπό τόν Θεό», διακήρυττε εὔστοχα ὁ μεγάλος ἀπόστολος τῆς εἰρήνης Ἀλεξάντερ Σολζενίτσιν.

   Ἡ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι κάτι ἀφηρημένο, μία ἀνυπόστατη ἰδέα. Εἶναι ἐνυπόστατη, ταυτίζεται μέ τό πρόσωπο τοῦ Θε­οῦ Λόγου. Εἶναι ἡ ἔνσαρκη Ἀλήθεια, ὁ Ἰη­σοῦς Χριστός. Ἔτσι προεῖδε τόν Μεσσία Χριστό ὁ προφήτης Ἠσαΐας, ὡς «ἄρχοντα εἰρήνης» (Ἠσ 9,6), δηλαδή πη­γή, αἰτία τῆς εἰρήνης καί ὀντολογικό θε­μέ­λιό της. «Χριστός ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν» (Ἐφ 2,14), ὁμολογεῖ ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ὅσοι, λοιπόν, πιστεύ­ουν τόν Θεό, συμφιλιώνονται, γίνονται ὑ­πήκοοι τῆς βασιλείας του καί ἀπολαμ­βά­νουν τήν εἰρήνη του. Ὅ­σοι τόν ἀποδοκιμά­ζουν, γίνονται ἐχθροί τοῦ Θε­οῦ, μένουν ξέ­νοι πρός τά ἀγαθά του καί χάνουν τήν εἰρήνη.

   Γιά τήν ἐπίτευξη, μάλιστα, τοῦ παμπόθητου αὐτοῦ ἀγαθοῦ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία αἰῶνες τώρα προσεύχεται: «Ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης... ὑπὲρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου...». Ἀλλά στίς μέρες μας ἡ ἴδια ἡ Ἐκ­κλη­σία εἶναι διηρημένη· καί ὁ δι­χα­σμός ἀποτελεῖ τήν πιό ἐμ­φανῆ ἀπόδειξη τῆς ἀπουσίας τῆς εἰρήνης. Καί, ἐάν δέν ἔχει τήν εἰρή­νη, πῶς νά τήν προσ­φέρει στόν κό­σμο;

Ἀναμφίβολα, τό μέλλον ἀνήκει στόν «Ἄρ­χοντα τῆς εἰ­ρήνης», παρά τόν δι­ω­γμό πού ἐ­ξαπο­λύεται εἰς βάρος του. Τά φε­τινά Χρι­στού­­γεννα ὁ «Ἄρ­­χων τῆς εἰ­ρή­νης» ἐπι­χει­ρεῖ μία νέα ἐπίσκεψη, «ἐπίσκεψιν ἐν ρά­βδῳ». Ράβδος καί μαστίγιο ὡς γνήσιος καρπός τῆς ἀποστασίας μας εἶ­ναι ἡ ζοφε­ρή παρακ­μιακή κατά­σταση, τήν ὁποία βι­ώνουμε σέ ὅλα τά ἐπίπεδα -μέ πρώτιστο ἐσχάτως τό μεταναστευτικό- καί τήν ὁ­ποία ἀποπνέει ἡ περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα. Τέτοια ράβδος καί βουκέντρα μᾶς χρειάζεται, γιά νά ἀφυπνι­σθοῦ­με, νά μετανοήσουμε καί νά ἐπιζητήσουμε τήν εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ. Μήπως τά φετινά Χριστούγεννα, πού βρίσκουν τήν πατρίδα μας, τήν Εὐ­ρώ­πη καί γενικά ὁλόκληρο τόν κόσμο ἀπελπιστικά ἀνίκανο νά φέρει τήν εἰρήνη, ἀποτελοῦν μία πρόκλη­ση-πρόσκλη­ση νά δεχτοῦ­με τήν εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ;

   Ἀντί γιά παράπονο ἤ μελαγχολικό σκεπτικισμό ἡ μόνη σωτήρια στάση μας εἶ­ναι νά στρέψουμε τόν νοῦ καί τήν καρδιά μας στόν ὕμνο τῶν ἀγγέλων καί νά ἀποκα­ταστήσουμε τίς σχέσεις μας μέ τόν «Ἄρ­χοντα τῆς εἰρήνης», γιά νά ἔλθει μόνιμα ἡ «ἐπὶ γῆς εἰρήνη». «Κύριε, ἐλθέτω σου τὸ Πνεῦμα, φέρον εἰρήνην τῷ κόσμῳ»!