Άσυλο

Άσυλο

Α. Παπαγιάννης, ιατρός

Η λέξη παράγεται από το στερητικό α + συλάω (= αποσπώ κάποιον με τη βία, λαφυραγωγώ). Είναι όρος που χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα για να δηλώνει την προστασία απέναντι στις διωκτικές αρχές ανθρώπων που κατέφευγαν σε ιερούς χώρους (εξ ου και ο αντίστοιχος αγγλικός όρος sanctuary που σημαίνει τόσο το ιερό όσο και το άσυλο).

 Στην πορεία του χρόνου ο όρος επεκτάθηκε και σε ιδρύματα που προσφέρουν καταφύγιο σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων (π.χ. άσυλο παιδιού, ανιάτων, παλαιότερα φρενοβλαβών κτλ.). Στις ημέρες μας χρησιμοποιείται κυρίως με δυο έννοιες. Αφενός δηλώνει την καταφυγή προσώπων σε άλλες χώρες για να αποφύγουν διωγμούς ή άλλες συνέπειες στην πατρίδα τους (π.χ. πολιτικό άσυλο), αφετέρου χαρακτηρίζει το ιδιότυπο καθεστώς ατιμωρησίας που επικρατεί στα ελληνικά πανεπιστήμια (πανεπιστημιακό άσυλο). Με το τελευταίο θα ασχοληθούμε για λίγο, λόγω επικαιρότητος.

     Θεωρητικά το πανεπιστημιακό άσυλο καλύπτει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών: κανείς δεν μπορεί να διωχθεί νομικά διότι πρεσβεύει ή διδάσκει ή υποστηρίζει δημόσια τις όποιες ιδέες του. Αυτό λέει η θεωρία, διότι αν κανείς έχει περάσει από φοιτητικές συνελεύσεις γνωρίζει πόσο ‘ελεύθερη’ είναι η έκφραση άποψης αντίθετης με εκείνη της συνήθως ισχνής ‘πλειοψηφίας’ που υπάρχει στην αίθουσα. Όσες φορές στο παρελθόν έχει γίνει απόπειρα καθιέρωσης της υποχρεωτικής ψήφου των φοιτητών για θέματα όπως αποχές, καταλήψεις κτλ., οι πρώτοι που αντέδρασαν ήταν οι αυτοαποκαλούμενοι προοδευτικοί, δημοκράτες και λοιπές ‘δυνάμεις’. Άρα το άσυλο των ιδεών ισχύει μόνο με τη σχετική έννοια που του προσδίδουν αυτοί που το επικαλούνται.

     Εκτός από τις ιδέες όμως υπάρχουν και οι παραβάσεις. Κι εδώ μπορούμε να διακρίνουμε δυο κατηγορίες. Στους χώρους των πανεπιστημίων κινούνται και καταφεύγουν – εν ονόματι του ασύλου – κάθε είδους παράνομοι εξωπανεπιστημιακοί (ακούμε κατά κόρον για εμπόρους ναρκωτικών, αλλά και κάθε τόσο για ‘μπαχαλάκηδες’ και τρομοκράτες και εμπρηστές). Τα άτομα αυτά δεν ανήκουν στην ακαδημαϊκή κοινότητα και (θεωρητικά) μπορούν και πρέπει να διώκονται εντός και εκτός πανεπιστημίου για τις παράνομες ή και εγκληματικές πράξεις που διαπράττουν. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι κάθε είδους παραβατικές συμπεριφορές που εκδηλώνονται από μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας (συνήθως φοιτητές), κυρίως προς συναδέλφους των (άλλης ιδεολογικής απόκλισης) αλλά και προς καθηγητές και άλλα πρόσωπα. Κάθε τόσο βλέπουμε χαρακτηριστικά δείγματα όπως το χτίσιμο καθηγητών ή η εναπόθεση σκουπιδιών στα γραφεία τους, ο προπηλακισμός και η κακοποίηση διδασκόντων, η διακοπή μαθημάτων και συνελεύσεων και άλλα.

     Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Διότι τις συμπεριφορές αυτές ένα μέρος του πολιτικού φάσματος τις θεωρεί θεμιτές, τις επιδοκιμάζει και τις καλλιεργεί συστηματικά, και αντιδρά σε οποιαδήποτε προσπάθεια περιστολής ή τιμωρίας τους. Δεν χρειάζεται προφητικές ικανότητες ούτε αποτελεί υψηλή πολιτική σκέψη το να κατονομάσεις την προέλευση του φαινομένου: ο όρος Αριστερά περιγράφει πλήρως και επαρκώς την κατάσταση (στα 45 χρόνια της μεταπολίτευσης δεν έχουμε δει παρόμοιες συμπεριφορές δεξιάς προέλευσης). Οι παρατάξεις της αριστεράς, εντός και εκτός πανεπιστημίου, δεν γνωρίζουν τον διάλογο ή την κοινή λογική. Όπλα τους είναι η φωνασκία, η λεκτική και η φυσική βία. Η αντίθετη άποψη παραδίδεται αυθωρεί στο πυρ το εξώτερο. Την έχουμε ζήσει ως φοιτητές μετά το 1974 την εικόνα αυτή, που είχε ως συνέπεια εκτός άλλων την αμετάκλητη φυγή στο εξωτερικό πολλών λαμπρών επιστημόνων που δεν μπορούσαν να ανεχθούν την οχλοκρατία μιας μειοψηφίας που επέβαλε καθημερινά το θέλημά της με την απειλή και την ύβρη. Στα πλαίσια δε της ‘ασυλίας’ των πράξεων αυτών η αριστερά παρέχει άσυλο και σε όλες τις παρανομίες της πρώτης κατηγορίας.

     Η νέα κυβέρνηση εξήγγειλε ως προτεραιότητα την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Καλή και άγια η πρόθεση. Πώς όμως θα ξεριζώσεις τα ζιζάνια και συγχρόνως θα αποφύγεις το κάψιμο του χωραφιού που θα ακολουθήσει; Πώς εφαρμόζεις την νόμιμη και ευκταία απόφασή σου προστατεύοντας παράλληλα τους αθώους που θα υποστούν τη βάρβαρη οργή των παρανόμων; Ποιος καθηγητής ή φοιτητής θα καταγγείλει φοιτητές και μη που ασχημονούν σε βάρος του όταν ξέρει ότι αμέσως θα στοχοποιηθεί επικίνδυνα από τους ‘αλληλέγγυους’ συντρόφους; Ποιος δικαστής θα εκδώσει καταδικαστική απόφαση για ‘μπαχαλάκηδες’ και θα μπορεί στη συνέχεια να ζει ελεύθερος από τον φόβο της εκδίκησης; Δυστυχώς το καρκίνωμα είναι προχωρημένο και η εκτομή του ηράκλειος άθλος. Θα περιμένουμε να δούμε τις επόμενες κινήσεις, με την ευχή ο Θεός να βάλει το χέρι του, ώστε να μη ζήσουμε πάλι τα γνωστά Δεκεμβριανά του 2008. 

Α. Παπαγιάννης