Προσκυνώντας μαζί τά λείψανα τῶν Ἁγίων, ἤ Τό ἅγιο Γένος τῶν Ὀρθοδόξων

Προσκυνώντας μαζί τά λείψανα τῶν Ἁγίων,

ἤ Τό ἅγιο Γένος τῶν Ὀρθοδόξων

Παναγιώτης Ν. Γκουρβέλος, Καθηγητής Θεολόγος

Εἶναι ἡμέρα Σάββατο 22 Ἰουνίου 2019, περίπου 2.00 ἡ ὥρα τό μεσημέρι, κάτω ἀπό τόν καυτό καλοκαιρινό ἥλιο, καί τό καραβάκι πού κάνει τόν περίπλου τοῦ Ἁγίου Ὄρους μεταφέροντας ἐμᾶς τούς προσκυνητές, βρίσκεται ἔξω ἀπό τήν Ἱερά Μονή Ξενοφῶντος. Τήν μεγάλη αὐτή ὥρα, μιά μηχανοκίνητη λέμβος πού μεταφέρει ἱερά λείψανα Ἁγίων, πλέει γοργά πρός τό σκάφος μας, τό πλευρίζει καί ὁ ἱερομόναχος τῆς μονῆς, ὁ πρόσχαρος πατήρ Ἱερώνυμος ἀνεβαίνει στό πλοιάριό μας καί μᾶς προσφέρει γιά προσκύνηση τά Ἅγια λείψανα –τμῆμα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ τοῦ Κυρίου, λείψανα τῶν Ἁγίων Γεωργίου, Παντελεήμονος, Μαρίνας, καθώς καί μικρό τεμέχιο τοῦ λειψάνου τοῦ πολιούχου μας Ἁγίου Ἀνδρέου. Ἡ συγκλονιστική γιά ὅλους μας -ἄνδρες, γυναῖκες καί παιδιά- αὐτή ἐμπειρία, μᾶς γεννᾶ δυνατές σκέψεις, ἄλλες φανερές καί ἄλλες ὑπολανθάνουσες.

Τά ἄμεσα θεολογικά συμπεράσματα πού προκύπτουν εἶναι σαφῆ καί χιλιοειπωμένα, καθώς εἶναι ἀποθησαυρισμένα στήν Ἁγία Γραφή καί στά κείμενα τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας: Ἡ τιμητική προσκύνηση τῶν ἱερῶν λειψάνων τῶν Ἁγίων μᾶς ὑπενθυμίζει τόν ὑψηλότατοτο σκοπό τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, τόν ὁποῖο ὀφείλουμε νά ἔχουμε διαρκῶς πρό τῶν ὀφθαλμῶν μας καί νά ἀγωνιζόμαστε μέ ζῆλο ὥστε νά τόν κατορθώσουμε καί, πού δέν εἶναι ἄλλος, ἀπό τήν τήν κατά χάριν θέωση καί τήν προσωπική μας ἁγιότητα. Ἡ ζωντανή κοινωνία μέ τόν Χριστό (θέωση) εἶναι βέβαια χάρισμα  καί δῶρο τοῦ Θεοῦ, ἀπαιτεῖ ὅμως ἀπαραιτήτως καί τόν δικό μας σκληρό ἀσκητικό ἀγώνα. «Δῶσε αἶμα, γιά νά λάβεις Πνεῦμα», ἔλεγαν ἐμφαντικά οἱ παληοί ἀσκητές.

Ἡ δεύτερη θεολογική ἀλήθεια εἶναι ὅτι, ἐνάντια σέ κάθε Πλατωνική -Ἰδεαλιστική -Ἀπωανατολική («πνευματοκρατική») κοσμοαντίληψη, ἡ θεοποιός Χάρη τοῦ Θεοῦ δέν ἁγιάζει μόνο τήν ἀνώτερη ψυχή ἀλλά καί τό κατώτερο σῶμά μας, καθώς καί αὐτό ἀποτελεῖ δημιούργημα τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ καί ὡς ἐκ τούτου εἶναι βέβαια καλό καί ὄχι κακό καί ἀπόβλητο. Χαρακτηριστικά, οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας θεολογοῦν πώς ἡ ἄκτιστη Θεία Χάρις, διαμέσου τῆς ψυχῆς μετοχετεύεται («διαπορθμεύεται») καί πρός τό σῶμα, ὥστε ὁ ὅλος ἄνθρωπος, ψυχῇ τε καί σώματι, νῦν καί ἀεί, νά γεύεται καί νά ἀπολαμβάνει τήν κοινωνία μέ τόν Οὐράνιο Πατέρα του.

Τόσο πολύ μάλιστα ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ καί ἐξυψώνει τό ἀνθρώπινο σῶμα («τήν ὕλη»), ὥστε νά διακηρύσσει πώς τά σώματά μας θά ἀναστηθοῦν, ἐν τῇ Ἐσχάτῃ Ἡμέρᾳ, καί θά ἑνωθοῦν, ἀπό τήν Θεία Παντοδυναμία, καί πάλι μέ τίς κατά χάριν ἀθάνατες ἀντίστοιχές τους ψυχές. Αὐτό ἀκριβῶς δηλώνει ἡ κατακλείδα τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως: «Προσδοκῶ Ἀνάστασιν νεκρῶν (ἐννοεῖται: νεκρῶν σωμάτων) καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν». Καί αὐτή εἶναι ἡ τρίτη θεολογική ἀλήθεια.

Ὑπάρχουν ὅμως καί τά ὑπόρρητα μηνύματα αὐτῆς τῆς κοινῆς προσκύνησης τῶν ἱερῶν λειψάνων. Καί ἡ πρώτη λανθάνουσα πολιτική ἀλήθεια πού ὑποκρύπτεται στήν τιμητική προσκύνηση τῶν Ἁγίων λειψάνων εἶναι ὅτι, προσκυνητές τῶν λειψάνων τῶν Ἁγίων, εἴμαστε ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες, ἀλλά μαζί μέ ἐμᾶς καί οἱ ὁμόδοξοί μας Ρῶσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι καί Βούλγαροι, πού ἐπέβαιναν κι αὐτοί στό πλοιάριο. Δέν ἀσπάστηκαν τά ἱερά λείψανα οὔτε Ἀμερικάνοι, οὔτε Γερμανοί, οὔτε ὅποιοι ἄλλοι Εὐρωπαῖοι, παρεκτός καί ἄν παρευρίσκετο ἐκεῖ κάποιος ἀπ΄ αὐτούς βαπτισμένος Ὀρθόδοξος. Τήν ἱερή ἐκείνη ὥρα πού προσκυνήσαμε μαζί τά Ἅγια λείψανα, ὅπως καί κάθε φορά πού ὅλοι μαζί ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι (Ἕλληνες, Ρῶσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι καί Βούλγαροι) συμμετέχουμε στή Λατρεία τοῦ Θεοῦ καί μάλιστα στήν ὑπερφυῆ Θεία Λειτουργία (Θεία Κοινωνία), αἰσθανόμαστε πραγματικά ὅτι εἴμαστε ἕνα, ὅτι συναποτελοῦμε τό ἄχραντο καί ἀδιαίρετο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία. Κατά συνέπειαν, παρά τίς κατά καιρούς ἐξάρσεις τοῦ Σλαβικοῦ ἐθνικισμοῦ (Πανσλαβισμοῦ), τόν ὁποῖο ἀσφαλῶς καί δέν ἀμνηστεύω, οἱ Ρῶσοι, οἱ Σέρβοι καί οἱ λοιποί  Ὀρθόδοξοι λαοί εἶναι οἱ ἀληθινοί φίλοι, πολιτικοί σύμμαχοι καί ἑταῖροι μας, πού ὅλοι μαζί ἀποτελοῦμε τό γένος («τήν οἰκογένεια») τῶν Ὀρθοδόξων λαῶν. Κατά τήν ταπεινή μου γνώμη, εἶναι ἀπολύτως φυσικό ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες νά εἴμαστε Ρωσόφιλοι (Σλαβόφιλοι) καί νά νοιώθουμε τούς ὁμόδοξους Ρώσους (Σλάβους) ὡς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς μας.

Ἡ δεύτερη ἀλήθεια εἶναι ἐκκλησιολογική: Εἶναι τοῖς πᾶσι γνωστό πώς, λόγῳ τοῦ ὀξύτατου  Οὐκρανικοῦ ζητήματος, ἔχει δυστυχῶς διακοπεῖ ἡ ἐκκλησιαστική κοινωνία καί ὑφέρπει σχῖσμα ἀνάμεσα στίς Ἐκκλησίες Κωνσταντινουπόλεως καί Μόσχας, πού τείνει νά ἐπεκταθεῖ καί νά γίνει σχῖσμα μεταξύ Ἑλληνόφωνων καί Σλαβόφωνων Ἐκκλησιῶν. Γι’ αὐτό καί πρέπει μέ πόνο ψυχῆς νά ἀναπέμπουμε θερμή προσευχή πρός τόν φιλάνθρωπο Θεό, γιά  νά ἐπαναφέρει τήν εἰρήνη καί τήν ἀγάπη μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν Ἐκκλησιῶν. Ἐπίσης, πρέπει ἀπό καρδίας νά εὐχόμαστε νά εὐοδωθεῖ ἡ προσπάθεια πού ἔχει ἀναλάβει ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος, ἔχοντας καί τήν ἀμέριστη συμπαράσταση τῶν Προκαθημένων τῶν τριῶν πρεσβυγενῶν Πατριαρχείων τῆς Ἀνατολῆς –τῶν Παναγιωτάτων Πατριαρχῶν, Ἱεροσολύμων κ. Θεοφίλου, Ἀλεξανδρείας κ. Θεοδώρου καί Ἀντιοχείας κ. Ἰωάννου-, ἔτσι ὥστε νά συμφιλιώσει τόν Παναγιώτατο Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο μέ τόν Παναγιώτατο Πατριάρχη Μόσχας καί πασῶν τῶν Ρωσσιῶν κ. Κύριλλο, νά ἀποσοβήσει τό ἐν ἐξελίξει σχῖσμα καί νά ἀποκαταστήσει τήν πολυπόθητη ἑνότητα μεταξύ τῶν Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως καί Μόσχας, πρός δόξαν Θεοῦ καί σωτηρίαν ἡμῶν τῶν χριστιανῶν. Ἀμήν!  

Πάτρα 27 Ἰουνίου 2019

Παναγιώτης Ν. Γκουρβέλος

Καθηγητής Θεολόγος