Η συνταγματική αναθεώρηση με απλά λόγια

Αναλυτικός οδηγός για τη διαδικασία, αλλά και για τα άρθρα που πρόκειται να αλλάξουν. Ποια εξασφάλισαν τη συναίνεση και σε ποια σημεία διαφωνούν τα δύο μεγάλα κόμματα

Με τα κόμματα να έχουν επιλέξει, αντί της άκρως απαραίτητης για τις θεσμικές αλλαγές συναίνεσης, την κάθετη αντιπαράθεση και τη στρατηγική της έντασης, η ουσία των αλλαγών που προτείνονται στο Σύνταγμα έχει χαθεί, μια και -καλώς ή κακώς- το ενδιαφέρον έχει μετατοπιστεί αλλού. 

Η «κυριακάτικη δημοκρατία» επιχειρεί σήμερα να φωτίσει όλες τις πλευρές της κορυφαίας κοινοβουλευτικής διαδικασίας, εξηγώντας με απλά λόγια πώς θα αλλάξει το Σύνταγμα στην επόμενη Βουλή, ποιες είναι οι κρίσιμες διατάξεις που θα αναθεωρηθούν, αλλά και προσπαθώντας να ερμηνεύσει την τακτική των κομμάτων.

■ Ποια είναι η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης; 

Ο συνταγματικός νομοθέτης έχει προβλέψει σοφά ότι, για να αλλάξουν διατάξεις στο Σύνταγμα, δεν αρκεί η απόλυτη πλειοψηφία των 151 ψήφων, αλλά απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία, τουλάχιστον 180 ψήφων. Την ίδια ώρα, για να μη γίνει η αναθεώρηση έρμαιο κάποιας κυβερνητικής πλειοψηφίας, έχει προβλεφθεί αυτή να μην ολοκληρώνεται από μία, αλλά από δύο διαφορετικές Βουλές με τη μεσολάβηση εκλογών. Η τωρινή Βουλή είναι η προτείνουσα και η επόμενη είναι η αναθεωρητική, που θα λάβει και τις τελικές αποφάσεις. Την ίδια ώρα, χρειάζονται δύο διαδοχικές ψηφοφορίες με απόσταση ενός μήνα σε αυτή τη Βουλή. Για να αλλάξει, λοιπόν, ένα άρθρο πρέπει να περάσει από πολλές ψηφοφορίες-εμπόδια και σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξασφαλίσει 180 ψήφους, είτε τώρα είτε στην επόμενη Βουλή.

■ Ποιες διατάξεις έλαβαν αυξημένη πλειοψηφία;

Ευρύτερες συναινέσεις καταγράφηκαν τελικώς σε έξι άρθρα, καθώς η αντιπολίτευση υπερψήφισε τα άρθρα για την κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας της ποινικής ευθύνης των υπουργών, τον περιορισμό της βουλευτικής ασυλίας μόνο για αδικήματα που τελέστηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων, τη συγκρότηση των ανεξάρτητων Αρχών, καθώς και την αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τις πρόωρες εκλογές. Ο ΣΥΡΙΖΑ στήριξε τις προτάσεις της Ν.Δ. για τους στρατοδίκες και για το δικαίωμα της μειοψηφίας να συστήνει εξεταστικές επιτροπές. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι οι παραπάνω προτάσεις, εάν ψηφιστούν εκ νέου με πάνω από 180 ψήφους στην επόμενη ψηφοφορία του Μαρτίου, τότε θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι θα αναθεωρηθούν από την επόμενη κυβέρνηση, αφού θα χρειάζεται μόνο η πλειοψηφία των 151 ψήφων.

■ Πόσο θα αλλάξει τελικά το «κατάπτυστο», κατά δήλωση του πρωθυπουργού, άρθρο 86;

Πολύ μελάνι έχει χυθεί για την αναθεώρηση του άρθρου 86 για τις ποινικές ευθύνες υπουργών, το οποίο συγκέντρωσε και την ευρύτερη πλειοψηφία των κομμάτων. Ωστόσο, η προστασία των υπουργών δεν καταργείται. Αυτό που αναμένεται να αλλάξει είναι η αποσβεστική προθεσμία των αδικημάτων, καθώς σήμερα η δίωξη κατά υπουργών μπορεί να πραγματοποιηθεί το πολύ δύο χρόνια μετά τις εκλογές. Η παραπάνω διάταξη είναι που προκαλεί αντιδράσεις, καθώς έχει οδηγήσει διαχρονικά στο «κουκούλωμα» των ευθυνών υπουργών. Αυτό θα αλλάξει από την επόμενη κυβέρνηση.

■ Τι κρύβεται πίσω από την ένταση για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας; 

Με εκατέρωθεν καταγγελίες περί εκλογικών παιχνιδιών ψηφίστηκε -με ευρύτατη πλειοψηφία- η ανάγκη αποσύνδεσης της εκλογής του ανώτατου άρχοντα από τις εθνικές εκλογές. Το Σύνταγμά μας ορίζει ότι εάν η Βουλή αποτύχει να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας έπειτα από τρεις ψηφοφορίες και αυξημένη πλειοψηφία 180 βουλευτών, τότε διαλύεται πρόωρα. Ολοι συμφωνούν ότι αυτό πρέπει να αλλάξει, ωστόσο η σύγκρουση προέρχεται από τις λεπτομέρειες, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προτείνει προσφυγή στον λαό, αν μείνουν χωρίς αποτέλεσμα οι διαδοχικές ψηφοφορίες στη Βουλή. Με αυτή την πρόταση διαφώνησε σύσσωμη η αντιπολίτευση, όπως και πέντε κυβερνητικοί βουλευτές, και δεν περνά στη δεύτερη ψηφοφορία. Η επόμενη Βουλή, πάντως, θα είναι εκείνη που θα αποφασίσει για το πώς ακριβώς θα αλλάξει η διάταξη.

■ Η κόντρα για τη δεσμευτικότητα!

Και ερχόμαστε στο μείζον διαδικαστικό ζήτημα, το οποίο λίγο έλειψε να τινάξει τη διαδικασία στον αέρα. Πρόκειται για το αν η επόμενη Βουλή δεσμεύεται ή όχι από τις κατευθύνσεις της πρώτης Βουλής. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει ακόμη και σήμερα ότι οι σημερινές αποφάσεις δεσμεύουν την επόμενη κυβέρνηση, ενώ η Ν.Δ. διαφωνεί, επικαλούμενη και την κοινοβουλευτική πρακτική. Τα κόμματα... συμφώνησαν ότι διαφωνούν, μη καταφέροντας να πείσουν το ένα το άλλο. Σε κάθε περίπτωση, είναι προφανές ότι η επόμενη κυβέρνηση είναι εκείνη που θα έχει το πάνω χέρι, καθώς εκείνη είναι που θα αναθεωρήσει το Σύνταγμα της χώρας και θα καθορίσει και το τελικό περιεχόμενο των διατάξεων.

Γιατί δεν περνάει το άρθρο 3 για τη θρησκεία

Οριακά αναθεωρητέο κρίθηκε το περίφημο άρθρο 3, με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ θυμήθηκε τα παλιά, επιθυμώντας να φορέσει εκ νέου τον μανδύα του δήθεν προοδευτισμού. «Η Ελληνική Πολιτεία είναι θρησκευτικά ουδέτερη» αναφέρει η κυβερνητική πρόταση, με τη Ν.Δ. να σημειώνει ότι το άρθρο 13 του Συντάγματος προστατεύει ήδη τη θρησκευτική ελευθερία των μη ορθόδοξων πολιτών. 

Για την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ έχουν εκφραστεί διαφωνίες και από τον εκκλησιαστικό και τον πολιτικό κόσμο. Αλλωστε, ακόμη και κυβερνητικοί βουλευτές (Νίνα Κασιμάτη και Γιάννης Μιχελογιαννάκης) δεν στήριξαν την αναθεώρηση του άρθρου, που πέρασε με μόλις 151 ψήφους. Είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν και νέες διαφοροποιήσεις από βουλευτές στη δεύτερη ψηφοφορία, με αποτέλεσμα η τύχη του άρθρου να κρέμεται από μία κλωστή ή, μάλλον, από μία ψήφο. Αλλωστε, ακόμη και αν περάσει εκ νέου, θεωρείται εξαιρετικά απίθανο να βρεθούν στην επόμενη Βουλή 180 βουλευτές να στηρίξουν αυτή την πρόταση, ασχέτως εάν κυβερνά ο ΣΥΡΙΖΑ ή η Ν.Δ.

dimokratianews17.02.2019