Ημέρα των Γραμμάτων

ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Από την κρίση που μας ταλανίζει μόνον η Παιδεία μπορεί να μας βγάλει

Από τη Βάσω Κόλλια

Στις 30 Ιανουαρίου η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών. Με την ονομασία Τρεις Ιεράρχες αναφέρονται τρεις άγιοι και θεολόγοι της ορθόδοξης χριστιανικής θρησκείας, προστάτες των γραμμάτων και των μαθητών, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Βασίλειος ο Μέγας και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή Θεολόγος.

Η μνήμη των Τριών Ιεραρχών δεν μπορεί να θεωρηθεί απλώς μια λατρευτική σύναξη της Ορθοδοξίας. Είναι η μέρα των Γραμμάτων και των Μαθητών. Μια μέρα που αποκτά μια ιδιαίτερη υπεραξία στην εποχή μας. Μια εποχή κρίσης αξιών και αρχών. Κρίσης ηθικής και πολιτισμικής. Μια εποχή απαξίωσης των πάντων.

Γνωρίζουμε όλοι ότι στην ελληνική κοινωνία παρατηρούνται φαινόμενα κατάπτωσης αξιών, συμπεριφορές και νοοτροπίες που απάδουν της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Ολα αυτά είναι προγενέστερα της κρίσης, καλλιεργήθηκαν σε μία συγκυρία που επικράτησαν ο νεοπλουτισμός, η ρηχότητα της σκέψης και η διάχυση των σχετικών προτύπων επιτυχίας από τα media.

Από την κρίση που μας ταλανίζει μόνον η Παιδεία μπορεί να μας βγάλει. Αλλωστε κανείς δεν θα διαφωνήσει πως η Παιδεία που είχαμε επιλέξει τις προηγούμενες δεκαετίες δεν είναι αμέτοχη για τη γενικότερη πορεία της χώρας και του έθνους.

Η παιδεία είναι ένα σύνθετο και πολύπλευρο ζήτημα και για αυτό πολλές φορές τη συγχέουμε με την εκπαίδευση. Παιδεία είναι η διαδικασία της αγωγής, η οποία με τη συστηματική και την ευκαιριακή απόκτηση γνώσεων και αξιών στοχεύει στην πνευματική, ηθική και κοινωνική ολοκλήρωση του ατόμου. Η πολύπλευρη μόρφωση και η σφαιρική καλλιέργεια του ανθρώπου συναποτελούν την έννοια της παιδείας.

Η λέξη «παιδεία» στην αρχαία ελληνική σήμαινε ό,τι περίπου και η σημερινή λέξη «κουλτούρα», δηλαδή τη γενικότερη πνευματική και ψυχική καλλιέργεια του ανθρώπου και μαζί τον πολιτισμό. Πώς αλλάζει αυτή η αρνητική πραγματικότητα;

Οι λύσεις είναι γνωστές σε όλους. Δυστυχώς δεν έχω τον χώρο να τις επαναλάβω στο σημερινό άρθρο μου. Ορισμένοι θα ισχυριστούν πως οι νοοτροπίες θέλουν δεκαετίες για να αλλάξουν. Αλλοι πως η σημερινή πολιτική ατζέντα δεν ευνοεί αυτές τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που θα μας οδηγήσουν σε μια παιδεία που έχουν ανάγκη ο τόπος και οι νέοι μας. Και κάποιοι άλλοι θα πουν πως το πολιτικό κόστος είναι τεράστιο.

Στους πρώτους απαντώ πως οι νοοτροπίες αλλάζουν, αρκεί να αλλάξουν οι κανόνες. Στους δεύτερους, πως οι κρίσιμες περιστάσεις στις οποίες βρίσκεται η χώρα προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία: τώρα μόνο είναι δυνατές οι μεγάλες αλλαγές. Και στους τελευταίους, πως οι κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού αλλάζουν ραγδαία, έστω κι αν οι ίδιοι δεν το έχουν καταλάβει. Ο,τι ήταν πολιτικό κόστος χθες θα αποτελεί πολιτικό όφελος αύριο.

Εχοντας στο μυαλό τη φράση του Πλάτωνα «πάσα επιστήμη χωριζόμενη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής, πανουργία, ου σοφία φαίνεται», θα ήθελα σας προτρέψω να μελετήσετε το διασημότερο από τα κείμενα του Μεγάλου Βασιλείου με τίτλο «Προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων», στο οποίο κάνει μια εξαιρετική γεφύρωση μεταξύ χριστιανικής και κλασικής παιδείας.

Απαραίτητες και όσο ποτέ αναγκαίες και οι δύο στις μέρες μας.

dimokratianews03.02.2019