Κυριακή μετά την Γέννηση του Χριστού – Ο Ναζωραίος (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ο ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ

 1. Ἡ σημερινή Κυριακή, ἀδελφοί χριστιανοί, εἶναι μετά τήν Γέννηση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τόν γεννηθέντα Μεσσία τόν ἐπισκέφθηκαν μάγοι ἀπό τήν Ἀνατολή. Αὐτοί ἦταν ἐθνικοί, γιατί δέν εἶχαν λάβει τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, ὅπως οἱ Ἰουδαῖοι. Ἀλλά ἦταν γραμμένο στήν Παλαιά Διαθήκη ὅτι ὁ Μεσσίας θά προσκυνηθεῖ καί ἀπό τούς Ἐθνικούς. Ἔτσι στήν προσκύνηση τοῦ γεννηθέντος Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπό τούς μάγους βλέπουμε τήν ἐκπλήρωση τῆς παλαιᾶς αὐτῆς προφητείας. Οἱ μάγοι ὅταν ἔφθασαν στά Ἱεροσόλυμα ἐρώτησαν τόν βασιλέα Ἡρώδη ποῦ γεννήθηκε ὁ Μεσσίας. Μάλιστα δέν τόν εἶπαν «Μεσσία», ἀλλά τόν εἶπαν βασιλέα τῶν Ἰουδαίων. Αὐτό ἐτάραξε τόν Ἡρώδη, γιατί φοβήθηκε ὅτι θά χάσει αὐτός τήν βασιλεία του καί γι᾽ αὐτό θέλησε νά θανατώσει τόν γεννηθέντα Μεσσία. Ἀπό τούς Ἀρχιερεῖς καί Γραμματεῖς δέ τῶν Ἰουδαίων ἔμαθε ὅτι ὁ Μεσσίας πρόκειται νά γεννηθεῖ στήν Βηθλεέμ.

Αὐτό ὁ βασιλεύς Ἡρώδης τό εἶπε στούς μάγους μέ τήν ἐντολή, ἄν βροῦν τόν νεογέννητο βασιλέα νά ἐπιστρέψουν νά τοῦ τό ποῦν, γιά νά πάει καί αὐτός νά τόν προσκυνήσει, στήν πραγματικότητα ὅμως νά τόν θανατώσει. Ἀλλά τό αἱμοβόρο σχέδιο τοῦ Ἡρώδη ματαιώθηκε, γιατί οἱ μέν μάγοι ἔλαβαν σέ ὄνειρο θεία ἀποκάλυψη νά μήν ἐπιστρέψουν στόν Ἡρώδη, στόν δέ Ἰωσήφ, ὅπως μᾶς εἶπε ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή, δόθηκε ἐντολή ἀπό τόν ἄγγελο Κυρίου νά παραλάβει τό Παιδίο Ἰησοῦ καί τήν Μητέρα Του, τήν Παναγία, καί νά φύγει στήν Αἴγυπτο, γιατί ὁ Ἡρώδης σκοπεύει νά φονεύσει τό Παιδίο.

2. Πράγματι ὁ Ἰωσήφ, κατά τήν ἐντολή τοῦ ἀγγέλου, παρέλαβε τό Παιδίο καί τήν Μητέρα Του καί ἔφυγε στήν Αἴγυπτο. Πρέπει νά ὑποθέσουμε ἐδῶ ὅτι ἔχει γίνει ὁ σαραντισμός τοῦ Ἰησοῦ, γιά τόν ὁποῖο μᾶς ἀναφέρει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς. Ἀλλά, γιατί τόση ταλαιπωρία γιά πορεία πρός τήν Αἴγυπτο, ἐνῶ μποροῦσε νά διασωθεῖ θαυματουργικά ὁ Ἰησοῦς Χριστός; Οἱ ἑρμηνευτές τῶν Ἁγίων Γραφῶν μᾶς λέγουν ὅτι αὐτό ἔγινε γιά νά φανεῖ ὅτι πραγματικά σαρκώθηκε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὅτι πραγματικά ἔγινε ἄνθρωπος. Στήν πορεία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός τήν Αἴγυπτο καί στήν φυγή του πάλι ἀπό τήν Αἴγυπτο ὁ Εὐαγγελιστής βλέπει τήν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ στόν προφήτη Ὠσηέ, πού λέγει «ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τόν υἱόν μου». Οἱ Ἰουδαῖοι βέβαια τόν λόγον αὐτόν τοῦ προφήτου τόν ἀναγάγουν στόν ἑαυτό τους, στό ἔθνος τους. Καί πραγματικά φαίνεται ὅτι ὁ προφήτης εἶπε τόν λόγο του γι᾽ αὐτούς. Ἀλλά, ὅπως λέγει ὡραῖα ὁ ἑρμηνευτής Ζιγαβηνός, εἶναι νόμος προφητείας, πολλές φορές πολλά πράγματα νά λέγονται γιά ἄλλους, νά ἐκπληρώνονται ὅμως σέ ἄλλους. Γιά παράδειγμα: Τό «διαμεριῶ αὐτούς ἐν ᾽Ιακώβ καί διασπερῶ αὐτούς ἐν Ἰσραήλ» (Γεν. 49,7) πού λέχθηκε γιά τούς ἀδελφούς Συμεών καί Λευΐ, πραγματοποιήθηκε ὄχι σ᾽ αὐτούς, ἀλλά στούς ἐγγόνους του. Ἔτσι λοιπόν καί ἐδῶ: Τό λεχθέν στόν προφήτη Ὠσηέ «ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τόν υἱόν μου» λέχθηκε μέν κατά πρῶτον γιά τόν Ἰσραήλ πραγματοποιήθηκε ὅμως κυρίως στόν πραγματικά Υἱό τοῦ Θεοῦ, τόν σαρκωθέντα Ἰησοῦ Χριστό (βλ. Μ. 129,152). Πάντως ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος στήν πορεία αὐτή τοῦ Ἰησοῦ πρός τήν Αἴγυπτο βλέπει νά ἐπαναλαμβάνεται ἡ ζωή τοῦ λαοῦ του, ὁ ὁποῖος ἀπό τήν Χαναάν πῆγε στήν Αἴγυπτο, ἀλλά καί ἐξῆλθε ἀπό τήν Αἴγυπτο.

3. Βλέποντας ὁ Ἡρώδης ὅτι ἀπατήθηκε ἀπό τούς μάγους, διέταξε νά σφαγοῦν τά νήπια τῆς Βηθλεέμ ἀπό δύο ἐτῶν καί κάτω, γιά νά συμπεριληφθεῖ σ᾿ αὐτά καί ὁ Ἰησοῦς. Γιατί ἀπό δύο ἐτῶν καί κάτω; Φαίνεται ὅτι ὁ Ἡρώδης ὑπολόγισε ὅτι ὁ ἀστήρ φάνηκε κατά τήν γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι πρίν ἀπό αὐτήν, ὅπως εἶναι τό ὀρθό. Ὑπελόγησε τόν χρόνο τῆς πορείας ἀπό τήν Ἀνατολή στά Ἱεροσόλυμα περίπου στόν ἕνα χρόνο, ἔβαλε καί παραπάνω ἄλλον ἕνα, καί γι᾽ αὐτό ὑπελόγησε νά εἶναι ἕως δύο ἐτῶν τά νήπια πού θά σφαγοῦν, γιά νά εἶναι σ᾽ αὐτά ὁπωσδήποτε ὁ Ἰησοῦς. Τά σφαγέντα αὐτά νήπια ἦταν οἱ πρῶτοι μάρτυρες. Ἡ παράδοση μᾶς λέγει ὅτι τά νήπια πού σφάγησαν ἦταν 14.000. Ἡ Βηθλεέμ ὅμως ἦταν μία μικρή πολίχνη καί ἄς λάβουμε πάλι ὑπ᾿ ὄψιν ὅτι ἐσφάγησαν μόνο τά ἄρρενα. Φαίνεται λοιπόν ὡς μεγάλος ὁ ἀριθμός τῶν νηπίων 14.000. Θά πρέπει ὅμως νά σεβαστοῦμε τήν παράδοση, πού ἀριθμεῖ σέ 14.000 τόν ἀριθμό τῶν σφαγέντων νηπίων, γιατί ὁ ἀριθμός αὐτός σχετίζεται μέ τόν ἀριθμό 144.000, πού γράφει ἡ Ἀποκάλυψη (εἰς 14,1) περί τῶν σεσωσμένων, πού ἀκολουθοῦν τό Ἀρνίον Ἰησοῦ Χριστό, ὅπου ἄν ὑπάγει. Ὁ συνδυασμός αὐτός τῶν δύο ἀριθμῶν σημαίνει ὅτι γιά νά σωθοῦμε, γιά νά ὑπαγόμεθα στόν ἀριθμό 144.000, πρέπει νά ἔχουμε ἁγνότητα καί τό μαρτύριο, γιατί αὐτά τά δύο εἶχαν τά σφαγέντα νήπια τῆς Βηθλεέμ. Αὐτά τά δύο μᾶς κάνουν ἀκολούθους τοῦ Ἀρνίου, μέ τό Ὁποῖο ἦταν οἱ 144.000. Διά τήν σφαγή τῶν νηπίων ἔγινε πολύς θρῆνος καί κλαυθμός τῶν μητέρων τους. Σ᾽ αὐτό ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος, ὅπως ἀκούσαμε πάλι στήν σημερινή εὐαγγελική περικοπή, βλέπει τήν ἐκπλήρωση μιᾶς παλαιᾶς προφητείας τοῦ Ἱερεμίου. Ὁ προφήτης ὁμιλεῖ γιά τόν θρῆνο τῆς Ραχήλ, τῆς ἀγαπητῆς συζύγου τοῦ Ἰακώβ, γιά τά τέκνα της, πού τά βλέπει πορευόμενα ἐξόριστα στήν Βαβυλῶνα (βλ. 38,15).

4. Πέθανε ὁ Ἡρώδης. «Τελευτήσαντος δέ τοῦ Ἡρώδου» μᾶς εἶπε τό Εὐαγγέλιο. Ὅπως τό μαρτυρεῖ ἡ ἱστορία, ὁ θάνατος τοῦ Ἡρώδου ἦταν οἰκτρός. Κατά τήν ἐντολή τώρα τοῦ ἀγγέλου ὁ Ἰωσήφ φεύγει ἀπό τήν Αἴγυπτο πρός τήν «γῆ Ἰσραήλ», δηλαδή τήν Παλαιστίνη. Δέν πηγαίνει ὅμως στήν Ἰουδαία, γιατί ἐκεῖ βασίλευε ὁ σκληρός Ἀρχέλαος, ἀλλά πηγαίνει στήν Γαλιλαία, στήν ὁποία ἡγεμόνας ἦταν ὁ Ἡρώδης Ἀντίπας, λιγώτερο σκληρός ἀπό τόν ἀδελφό του Ἀρχέλαο. 

Ἀπό τά μέρη τῆς Γαλιλαίας ὁ Ἰωσήφ κατοίκησε στή πόλη Ναζαρέτ, καί ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος, κατά τήν συνήθειά του, βρίσκει σ᾽ αὐτό ἐκπλήρωση παλαιοῦ προφητικοῦ λόγου ὅτι ὁ Μεσσίας θά κληθεῖ «Ναζωραῖος». Ἀλλά δέν βρίσκουμε πουθενά, σέ κανένα προφήτη, τέτοια προφητεία. Αὐτό συμβαίνει, ὅπως λέγουν οἱ ἑρμηνευτές, γιά τό ὅτι «γιά τήν ἀμέλεια τῶν Ἑβραίων καί γιά τίς συνεχεῖς αἰχμαλωσίες τους πολλά βιβλία χάθηκαν». Τά ἀπωλεσθέντα αὐτά βιβλία θά εἶχαν πιθανόν γραμμένη τήν προφητεία αὐτή. Ἀλλά πιθανόν πάλι, ὅπως μᾶς λέγουν πάλι οἱ ἑρμηνευτές, ἀγράφως θά λεγόταν μεταξύ τῶν Ἰουδαίων ὅτι ὁ Μεσσίας θά κληθεῖ «Ναζωραῖος». Ἀλλά θά σᾶς πῶ, χριστιανοί μου, καί μία ἄλλη ἑρμηνεία, τήν ὁποία παρακαλῶ νά  προσέξετε. Οἱ προφῆτες στήν Παλαιά Διαθήκη καλοῦν τόν Χριστό «βλαστό» ἀπό τήν γενεά τοῦ Δαβίδ (βλ. Ἠσ. 11,1. 53,2. Ζαχ. 3,8. 6,12).  Θυμηθεῖτε τήν Καταβασία πού ψάλλουμε στήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, «Ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί (εἶναι ὁ πατέρας τοῦ Δαβίδ) καί ἄνθος ἐξ αὐτῆς Χριστέ ἐξ τῆς Παρθένου ἀνεβλάστησας (βλαστός)». Ὁ βλαστός δέ στήν ἑβραϊκή γλώσσα, στήν ὁποία γράφηκε πρωτοτύπως ἡ Παλαιά Διαθήκη, λέγεται «νέτσερ». Ἡ ὀνομασία αὐτή εἶναι πολύ κοντά στήν ὀνομασία «Ναζωραῖος». Δηλαδή ἐδῶ ἔχουμε ἕνα λογοπαίγνιο τῶν λέξεων «Νέτσερ» καί «Ναζωραῖος».

Ἀδελφοί χριστιανοί, νά ἀγαπᾶμε τόν Ναζωραῖο Ἰησοῦ Χριστό μας καί Αὐτόν νά ἀκολουθοῦμε πάντα καί στήν Βηθλεέμ, ὅπου γεννήθηκε, καί στήν Αἴγυπτο, ὅπου πῆγε πρόσφυγας καί στήν Ναζαρέτ, ὅπου κατοίκησε, ἀλλά καί στόν Γολγοθᾶ, ὅπου σταυρώθηκε, γιατί καί ἐκεῖ ἡ πινακίδα στήν κεφαλή Του γράφει «Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος»!

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας