Δαιμονισμός

Δαιμονισμός

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου – συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ: Δαιμονισμός είναι η κατάσταση στην οποία ένα άτομο βρίσκεται υπό τον έλεγχο μοχθηρού υπερφυσικού όντος. Οι περιγραφές περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης ή προσωπικότητας, μυϊκούς σπασμούς ή αδυναμία. Περιγραφές αναφέρουν πρόσβαση σε μυστικά άλλων, ομιλία αγνώστων γλωσσών, αλλαγή στη φωνή, την έκφραση, τη δομή του προσώπου, εμφάνιση αμυχών, δαγκωματιών ή τραυματισμών και υπερφυσική δύναμη. Ο δαιμονισμένος χάνει κάθε δυνατότητα αυτοελέγχου, ώσπου να ελευθερωθεί, συνήθως με εξαναγκασμό μέσω της διαδικασίας εξορκισμού. Στη διάρκεια του δαιμονισμού παρατηρείται απώλεια μνήμης, διαταραχές προσωπικότητας, λιποθυμίες και άλλα, τα οποία μοιάζουν με κρίσεις επιληψίας, γι' αυτό συχνά υπάρχουν διαμάχες μεταξύ επιστήμης και εκκλησίας πάνω στο θέμα αυτό.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Από την αρχαιότητα οι λαοί είχαν να κάνουν με κακόβουλα πνεύματα που έμπαιναν στα σώματα τους και προκαλούσαν διάφορες ασθένειες. Κάθε πολιτισμός είχε αναφορές για καταλήψεις από δαιμονικά όντα και τελετουργικά εξορκισμού. Βαβυλώνιοι, Ακκάδιοι, Ασσύριοι, Ινδοί, ήταν εξοικειωμένοι με το φαινόμενο και ανέπτυσσαν τρόπους καταπολέμησης, όπως προσευχές και ξόρκια. Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν περιστατικά «εθελοντικής» κατάληψης, μιας που οι πιστοί καλούσαν τους θεούς να μπουν μέσα τους. Ιέρειες του Απόλλωνα εισέπνεαν φύλλα βοτάνων για να μπει ο θεός μέσα τους και να δώσει τους χρησμούς του. Οι πρωτόγονοι πίστευαν πως τα πνεύματα έκλεβαν ανθρώπινες ψυχές φέρνοντας κακοτυχία. Οι σαμάνοι αναλάμβαναν να βρουν το χαμένο πνεύμα του ανθρώπου και να διώξουν το κακό. Στη διάρκεια της κατάληψης οι ιερείς αναλάμβαναν να διώξουν τα κακά πνεύματα απο τους δαιμονισμένους με διάφορους τρόπους προκαλώντας πόνο, πολλές φορές μαστιγώνοντας τους ανθρωπους.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ: Για την επιστήμη, οι αντιδράσεις ενός «δαιμονισμένου» συχνά ταυτίζονται με συμπτώματα ψυχικών ασθενειών, από απλές ημικρανίες έως και σχιζοφρένεια! Έτσι, κατά τις επιληπτικές κρίσεις οι ασθενείς μπορεί να αισθανθούν την παρουσία Θεού, δαιμόνων, αγγέλων, της Παναγίας, ανάλογα με το γνωστικό τους υπόβαθρο, να νιώσουν ότι μία οντότητα εκβιάζει τις κινήσεις τους (παροδική έλλειψη προσωπικότητας), κ.α. Εντονότερε; εμπειρίες «ψευδοδαιμονισμού» βιώνουν όσοι πάσχουν από σχιζοφρένεια, όπως ακουστικές και οπτικές ψευδαισθήσεις, παράνοια και βίαιη συμπεριφορά. Σύμφωνα με έρευνες [Pitman (1983)], μία κληρονομική χημική ανισορροπία στην εγκεφαλική φαιά ουσία επιτρέπει σε πρωτόγονες ενστικτώδεις ορμές, που υπό φυσιολογικές συνθήκες καταπιέζονται από τα ανώτερα νοητικά κέντρα του εγκεφάλου, να εκδηλωθούν. Μία ψυχοπαθολογική ασθένεια που σχεδόν ταυτίζεται με την παραδοσιακή έννοια του δαιμονισμού είναι το σπάνιο νευρολογικό Σύνδρομο Tourette. Ανάμεσα στα συμπτώματα της ασθένειας είναι ακούσια και επίμονα τικ στο πρόσωπο, αφύσικες γκριμάτσες, γύρισμα των λοβών των ματιών προς τα πάνω, ακούσιοι ήχοι, όπως βήχας, γρύλισμα, γαύγισμα, βογκητό. Σε προχωρημένο επίπεδο, το 60% περίπου των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται από ξεσπάσματα βωμολοχιών κατά τα οποία ο ασθενής βγάζει στην επιφάνεια πλήθος σεξουαλικών, επιθετικών ή ιερόσυλων απωθημένων, πιστεύοντας ότι έτσι θα μειώσει την πίεση που νιώθει. Τέλος, η αίσθηση ότι μία άλλη οντότητα εκβιάζει τις κινήσεις του, εντείνει περισσότερο το αίσθημα απελπισίας του ασθενή. Στην παπική εκκλησία, το 1999, εκδόθηκε το New Rite of Exorcism: ένα βιβλίο με νέες αναθεωρημένες οδηγίες περί εξορκισμού, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη πιθανές ψυχικές ασθένειες. Έως τότε ίσχυαν οι οδηγίες του 1614!

ΨΥΧΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΣ: Επειδή συμπτώματα του δαιμονιζομένου μοιάζουν πολύ με του ψυχασθενούς, η διάκριση είναι εξαιρετικά δύσκολη, ενώ πολλοί θεωρούν συνήθως τέτοιες περιπτώσεις ως εκδηλώσεις ψυχασθενείας. Ουσιαστικά, όμως, πρόκειται για εντελώς διαφορετικές καταστάσεις, που χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης. Η αντιμετώπιση του ψυχασθενούς αποτελεί αρμοδιότητα του ψυχιάτρου, ενώ του δαιμονιζόμενου αρμοδιότητα της Εκκλησίας και του κατάλληλου Πνευματικού. Σημειώνουμε ότι τα κριτήρια της επιστήμη είναι διαφορετικά απ' αυτά της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γενικά, το κριτήριο-δόγμα για την ψυχιατρική είναι το εξής: “ό,τι παρεκκλίνει του μέσου όρου της ανθρώπινης συμεριφοράς, θωρείται ψυχοπαθολογική κατάσταση, που χρήζει θεραπείας μέσω ψυχιατρικών μεθόδων”. Έτσι όμως, ψυχασθενής θα θεωρηθεί και ο Άγιος, γιατί ο τρόπος ζωής του δεν μοιάζει με τον τρόπο ζωής του μέσου ανθρώπου [με Ψυχιατρικά “κριτήρια”, «παράλογη» μπορεί να χαρακτηρισθεί η στάση των Μαρτύρων μπροστά στο μαρτύριο!]. Μ' αυτό το σκεπτικό στην περίπτωση των δαιμονιζομένων, η ψυχιατρική εντοπίζει μια ψυχική νόσο, χωρίς να μπορεί να ανακαλύψει την αιτία, γιατί η ύπαρξη του διαβόλου δεν αποδεικνύεται επιστημονικά, ευρισκόμενη εκτός του πεδίου του επιστητού. Η ψυχιατρική συνεπώς δεν μπορεί να κάνει διάκριση μεταξύ ψυχασθενούς και δαιμονιζόμενου. Τότε, η ψυχιατρική καθίσταται ως μέθοδος επιζήμια διότι επιχειρεί να «θεραπεύσει» δαιμονιζόμενους, θεωρώντας τους ψυχασθενείς. Η Ορθόδοξη Παράδοση, αντίθετα, έχει πιο ολοκληρωμένη εικόνα, αφού διαθέτει ικανά κριτήρια διάκρισης μεταξύ ψυχασθενούς και δαιμονιζομένου. Έτσι μπορεί να παραπέμπει περιπτώσεις ψυχασθενών στον ψυχίατρο και περιπτώσεις δαιμονιζομένων στους δικούς της λειτουργούς, που εφαρμόζουν τα δικά της μέσα θεραπείας. Η Ορθοδοξία δεν αρνείται την αξία και τη χρησιμότητα της ψυχιατρικής. Δεν τη θεωρεί, όμως, αρμόδια για όλες τις περιπτώσεις, που εμφανίζονται ως περιπτώσεις ψυχασθενείας.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΥ: Η Εκκλησία πριν προχωρήσει σε εξορκισμό διεξάγει έρευνα για να διαπιστώσει εάν όντως βρίσκεται ενώπιον περιπτώσεως δαιμονισμού. Εξορκισμός διεξάγεται μόνον κατόπιν αδείας του επισκόπου, αφού πρώτα πιστοποιηθεί ότι ο πάσχων βρίσκεται υπό την επίδραση ακαθάρτων πνευμάτων και αποκλειστεί κατηγορηματικά η περίπτωση ψυχικής νόσου. Ο φωτισμένος πνευματικός αναγνωρίζει τα σημεία δαιμονισμού. Στα ιερά Ευαγγέλια μπορούμε να διακρίνουμε κάποια χαρακτηριστικά των δαιμονιζομένων, που θεράπευσε ο Κύριος. Ορισμένα είναι ταυτοχρόνως και κριτήρια διάκρισης μεταξύ ψυχασθενούς και δαιμονιζομένου: α) Ο δαιμονισμός δεν είναι μόνιμη κατάσταση, αλλά προσωρινή και κατά διαστήματα κατάληψη από δαιμονικό πνεύμα (Μαρκ. θ΄18). Ο ψυχασθενής έχει ενδεχομένως παρόμοιες εξάρσεις, όμως επανέρχεται μόνο με τη βοήθεια φαρμάκων. Αλλά και τότε η συμπεριφορά του συνήθως δεν είναι εντελώς φυσιολογική. Εδώ η κατάσταση του δαιμονισμένου θυμίζει του επιληπτικού. β) Το δαιμονικό πνεύμα ενοχλείται όταν το πλησιάζουν ιερά αντικείμενα ή πρόσωπα: «Ιδών αυτόν (τον Ιησούν) ευθέως το πνεύμα εσπάραξεν αυτόν, και πεσών επί της γης εκυλίετο αφρίζων» (Μαρκ. θ΄20). Με τον ίδιο τρόπο οι δαιμονιζόμενοι ταράζονται όταν πλησιάζουν ο Τίμιος Σταυρός, ιερές εικόνες, άγια λείψανα, ο αγιασμός, ή όταν τους σταυρώνουν ιερείς. Συχνά ξεσπούν σε ύβρεις και βλασφημίες. Οι ψυχασθενείς δεν ενοχλούνται από ιερά αντικείμενα. Ο π. Παίσιος, χρησιμοποιούσε το εξής «τέχνασμα» σε παιδιά, που οι γονείς τους έλεγαν ότι πάσχουν από δαιμόνια: κρατούσε στο ένα του χέρι, έτσι ώστε να μην φαίνεται, μικρό τεμάχιο ιερού λειψάνου. Όταν το πλησίαζε στο παιδί, εκείνο, αν είχε τέτοιο πρόβλημα, αντιδρούσε και φώναζε, όταν όμως πλησίαζε το άλλο χέρι, που δεν κρατούσε τίποτε, δεν εκδήλωνε καμία αντίδραση. γ) Ο δαιμονιζόμενος γνωρίζει και αποκαλύπτει κρυφά αμαρτήματα όσων τον πλησιάζουν. Κάτι τέτοιο είναι απόλυτα φυσικό για τους δαιμονιζομένους, αφού ο διάβολος γνωρίζει παρελθόντα και παρόντα περιστατικά. Ακόμη, ως κύριος υποκινητής, γνωρίζει τα αμαρτήματα καθενός και τα αποκαλύπτει, προκειμένου να εκθέσει τον αμαρτήσαντα. δ) Ο ψυχασθενής, παρά τις εξάρσεις συμπεριφοράς, διατηρεί χαρακτηριστικά της προσωπικότητός του, ενώ ο δαιμονιζόμενος όχι. Μεταβάλλεται η όψη ή η φωνή του, «γυρίζουν» τα μάτια του κυκλικά, μιμείται ζώα. Γενικά οι δαιμονιζόμενοι είναι θέαμα φοβερό: «χαλεποί λίαν» (Ματθ. η΄28). ε) Οι δαιμονιζόμενοι αποκτούν υπερβολική σωματική δύναμη. Τον δαιμονιζόμενο των Γαδαρηνών τον έδεναν «πέδαις και αλύσεσι», κι όμως τις έσπαγε «ουδείς ίσχυεν αυτόν δαμάσαι» (Μάρκ. ε΄4). Στους ψυχασθενείς μερικώς συμβαίνει κάτι τέτοιο. Κανείς δεν αποκτά τέτοια δύναμη, ώστε να σπάει αλυσίδες! στ) Ο δαιμονιζόμενος των Γαδαρηνών «εν οικία ουκ έμενεν, αλλ' εν τοις μνήμασιν» (Λουκ. η΄27). Η οικία και το οικογενειακό περιβάλλον μισούνται από το διάβολο, ο οποίος και επιχειρεί την διάλυση της οικογένειας ακόμη. ζ) Ο δαιμονιζόμενος έχει τάσεις αυτοκαταστροφής. «εις πυρ έβαλε και εις ύδατα, ίνα απολέση αυτόν» (Μαρκ. θ΄22) και «ην κατακόπτων εαυτόν λίθοις» (Μάρκ. ε΄6).

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ: Σύμφωνα με το Χριστιανισμό ο δαιμονισμός οφείλεται στον έλεγχό του πάσχοντα από αόρατο πονηρό πνεύμα. Κατά την Αγία Γραφή οι δαιμονιζόμενοι βασανίζονταν οικτρά από αόρατους καταπιεστές. (Ματθ. θ΄32, ιβ΄ 22 Μρκ. ε΄3-5, Λουκ η΄29, Πρ ιθ΄16). Κάποτε η κατάσταση γινόταν οδυνηρότερη όταν πολλοί δαίμονες καταλάμβαναν ένα άτομο ταυτόχρονα. (Λουκ. η΄2) Όταν εκβαλλόταν ο δαίμονας, το άτομο επανερχόταν στα λογικά του. Ο δαιμονισμός παρουσιάζεται ως κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος γίνεται ανδράποδο του Σατανά. Εκτός από τον εντυπωσιακό εξωτερικό δαιμονισμό έχουμε και τον αφανή, εσωτερικό δαιμονισμό, που δεν τον αναγνωρίζουμε. Τον δαιμονισμό που ο άνθρωπος, ενώ φαίνεται πολιτισμένος και ευγενικός, εν τούτοις δεν θέλει να έχει σχέση με το Θεό ζώντας μέσα στην αμαρτία. Όταν υποδουλωθεί κανείς από την αμαρτία, χάνει τον έλεγχο της προσωπικότητάς του, άγεται και φέρεται από τα πάθη του και οδεύει στην καταστροφή. Τέτοιο δαιμονισμό είχε ολόκληρη η πόλη των Γαδαρηνών. Αν και η Παλαιά Διαθήκη απαγόρευε στους Ιουδαίους να τρώνε και να τρέφουν χοίρους, αυτοί ζούσαν εναντίον του θείου θελήματος, γι' αυτό μάλιστα παρακάλεσαν τον Χριστό να φύγει από την περιοχή. Προτίμησαν τα γουρούνια παρά το Χριστό. Ο εξωτερικός δαιμονισμός φανερώνει πόσο φοβερό είναι το φαινόμενο, αλλά και ο εσωτερικός καταστρέφει μαλακά. Ο εσωτερικός αυτός δαιμονισμός είναι αυτό που λέμε αμαρτία. Για πολλούς Πατέρες αποτέλεσμα δαιμονισμού ήταν η Πτώση των Πρωτοπλάστων, ο φόνος του Άβελ από τον Κάιν, η πώληση των πρωτοτοκίων του Ησαύ (παραχώρηση πνευματικών αγαθών αντί υλικών), και η προδοσία του Ιούδα [ο Ιερός Χρυσόστομος θεωρεί τον φιλάργυρο δαιμονισμένο, που ελαύνεται από τους δαίμονες], που θυσίασε το αποστολικό του αξίωμα, και την ψυχή του χάριν του δαίμονος της φιλαργυρίας. Στην κατήχηση, προ της βαπτίσεως, στον Δ΄ αφορκισμό ο ιερεύς εμφυσά στον κατηχούμενο ευχόμενος τρις: «εξέλασον απ’ αυτού παν πονηρόν και ακάθαρτον πνεύμα κεκρυμμένον και εμφωλεύον αυτού τη καρδία. Πνεύμα πλάνης, πνεύμα πονηρίας, πνεύμα ειδωλολατρείας και πάσης πλεονεξίας». Γενικά, κατά την τέλεση του Μυστηρίου του Βαπτίσματος θεωρείται ο αβάπτιστος ως ευρισκόμενος υπό την επήρεια δαίμονα, χωρίς να έχει εξωτερικά συμπτώματα (εσωτερικός δαιμονισμός).

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΕΡΑΜΙΩΝ ΧΑΝΙΩΝ: Οι ηλικιωμένοι Χανιώτες γνωρίζουν την περίπτωση των Κεραμιών, του τρομακτικότερου μαζικού δαιμονισμού στα ελληνικά χρονικά, που εξαπλώθηκε σε 14 χωριά του Αποκορώνου (συγκεντρωτικό όνομα Κεραμιά). Έληξε μετά από πολύχρονους εξορκισμούς, που ολοκληρώθηκαν στις 3/10/1936. Τα γεγονότα άρχισαν στο Μοναστήρι Αγίας Τριάδος Ακρωτηρίου Χανίων. Οι βοσκοί της μονής έκλεψαν κάποτε θησαυρούς του Μοναστηριού. Το ίδιο πρωϊνό, που οι καλόγεροι αντιλήφθηκαν την κλοπή, αναστατώθηκαν. Έτσι, ξεκίνησαν για την Παναγιά Κεραμιών, όπου συνάντησαν τους βοσκούς, μα εκείνοι αρνήθηκαν τα πάντα. Λόγω της Τουρκοκρατίας, οι μοναχοί μη μπορώντας να καταγείλουν την κλοπή, αποφάσισαν να αυτοδικήσουν. Διάβασαν, λοιπόν, στη μικρή πλατεία του χωριού, «Αφορισμό»! Αυτοί οι 7 καλόγηροι, στο θυμό τους, παρασύρθηκαν. Κάλεσαν «επίσημα» τον εχθρό, το Διάβολο, να εκδικηθεί: “Έλα Διάβολε, τιμώρησε τους κλέφτες, μα κι όσους είδαν τα κλοπιμαία κι όσους άκουσαν γι’ αυτά”. Από στόμα σε στόμα, όλοι τ’ άκουσαν. Γι’ αυτό και όλοι οι Κεραμιανοί, βρέθηκαν στη διάθεση του εχθρού, για γενιές!!! Βεβαίως, ήταν απαράδεκτη και εγκληματική η παρανοημένη αυτή «απόφαση». Χρόνια υπέφεραν τα πάνδεινα οι Κεραμιανοί! Κάθε οικογένεια, είχε είτε άωρες κηδείες, είτε κάποιο μέλος της «δαιμονισμένο»! Οι Χανιώτες συζητούσαν και σταυροκοπιόταν. Ως τις μέρες μας στην Κρήτη ακούγεται το: «Οι διαόλοι των Κεραμιών». Στο κοιμητήριο Μουρνιών υπάρχει ο τάφος της Όλγας Καντιλιεράκη, στην πλάκα του οποίου είναι γραμμένο: “Πολυπαθής νύμφη του Χριστού. Επί 16 έτη αρπαζομένη και οδηγουμένη υπό του δαίμονος εις τας ερήμους. Ιαθείσα κατά τον Εξαφορεσμόν της 3-10-1936, θαυματουργικώς. ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ. Με άλλους 42 δαιμονιζομένους συνανθρώπους μας των Κεραμιών. Ανεπαύθη εν Κυρίω την 29-4-1969 εις ηλικίαν 59 ετών.” Αυτή η Όλγα,υπέφερε τα πάνδεινα στα χέρια των δαιμόνων. Την πήγαν δεμένη και φιμωμένη στο στο γφαράγγι της Σαμαριάς, στην πιο απότομή του πλαγιά, όπου βρίσκονταν μια σπηλαιότρυπα, 200 μέτρων βάθους. Εκείνη, περιδεής, επικαλέστηκε την Παναγία και έτσι με με τη σκέψη της, ειδοποιήθηκε αστραπιαία η πνευματική της μητέρα Κατίνα Βασιλάκη στο Ρέθυμνο με όνειρο! Εκείνη ξύπνησε κι επικαλέστηκε τη Μυριοκεφαλίτισσα Παναγία, να τρέξει! Κι έγινε. Η Όλγα την είδε σαν σκιά, να διώχνει τους «ξορκισμένους». Μετά της παρουσιάστηκε καθησυχάζοντάς την! Τέλος την βοήθησε να ξεφύγει από το δύσβατο μέρος που είχε βρεθεί. Εντέλει, το Σεπτέμβριο του 1936, ο Μητροπολίτης Χανίων, Αγαθάγγελος Ξηρουχάκης, πήγε στα Κεραμιά! Προετοιμάσθηκε με προσευχή και 15ήμερη νηστεία. Το ίδιο, ζήτησε κι’ από τους καλογήρους της Αγίας Τριάδος, που προσκάλεσε να τον ακολουθήσουν, σαν «διάδοχοι» των «παρεκτραπέντων» προκατόχων τους. Στις 3/101936, έφθασαν όλοι στην Παναγιά Κεραμιών και μ’ αυτούς, αρχές και λαός, χιλιάδες ψυχές. Το πρόγραμμα ήταν Αγιασμός, εξαφορισμός και τέλος Θεία Λειτουργία. Μαζεύτηκαν την ίδια μέρα όλοι οι άρρωστοι, 43 συνολικά, που τους ξάπλωσαν κάτω, στον ιερό Ναό της Μεταμορφώσεως, στο χωριό Παναγιά. Όταν ο Επίσκοπος μπήκε στο Ναό, αντίκρισε σαράντα τόσους δαίμονες απειλητικούς, έτοιμους να χυμήξουν. Ακολούθησε δυνατός «σεισμός». Τον ένιωσαν όλοι. Τα δαιμόνια άρχισαν να φεύγουν, όταν ήρθε «εξ ουρανού ωραιοτάτη ευωδία». Όταν στο τέλος, του αγιασμού, ο Επίσκοπος βούτηξε τρεις φορές στη λεκάνη το Σταυρό, ψάλλοντας, μπήκε ένα περιστέρι στη λεκάνη και βγαίνοντας ράντιζε με τα φτερά του όλο τον κόσμο, μέσα κι’ έξω στην Εκκλησία. Κι’ οι άρρωστοι φώναζαν: “Καήκαμε-καήκαμε, φεύγουμε.” Ο κόσμος που παρακολουθούσε σταυροκοπιόταν συνεχώς. Έπειτα ο δεσπότης ζήτησε να βγουν όλοι στο ύπαιθρο, εκεί που πριν χρόνια έγινε ο «Αφορισμός», για να συνεχιστεί ο Αγιασμός. Εκεί, όταν ο Επίσκοπος έλεγε δυνατά: “Λύσε την κατάρα, Θεέ μου”, ακολούθησε ραγδαία τοπική βροχή, ενώ πριν λίγο δεν υπήρχε ούτε συννεφάκι. Βροχή πρωτοφανής, ξαφνική, που βάστηξε μισή ώρα. Συγχρόνως διαβαζόταν ο «εξαφορισμός». Μετά τη βροχή, έμπασαν τους άρρωστους στην εκκλησία και, στο διάστημα τούτο, είχαν όλοι στεγνώσει, ενώ οι άρρωστοι είχαν “επανέλθει σωφρωνούντες”.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Α΄ Εξορκισμός των κατηχουμένων: Στα πρωτοχριστιανικά χρόνια η ιεροπραξία του εξορκισμού, επιτελούνταν στους κατηχουμένους προ της βαπτίσεως τους. Σκοπός των αναγιγνωσκόμενων εξορκισμών ήταν η εκδίωξη των πονηρών πνευμάτων που τυχόν εμφώλευαν στις ψυχές των κατηχουμένων και η προετοιμασία τους για το ιερό βάπτισμα. Από τον 3ο αιώνα ορίστηκε ειδική τάξη κληρικών, που ονομάστηκαν ‘εξορκιστές’ και ήταν επιφορτισμένοι με το έργο αυτό. Εξορκισμοί σήμερα αναγιγνώσκονται κατά την ακολουθία που προηγείται του βαπτίσματος. Οι διασωθέντες εξορκισμοί της ακολουθίας αυτής είναι μέρος των ευχών που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Εκκλησία κατά την Κατήχηση. Σήμερα, ίσως προκαλεί εντύπωση το ύφος των εξορκιστικών αυτών ευχών στις οποίες εμφανίζεται ο διάβολος ως έχων τεράστια εξουσία ενώπιον του βαπτιζόμενου. Ας σκεφτούμε όμως ότι οι ευχές προϋπέθεταν ότι ο κατηχούμενος ήταν ενήλικος, προ ολίγου ειδωλολάτρης, και ως εκ τούτου επιρρεπής σε δαιμονικές επιρροές. Β΄ Άλλες ευχές εξορκισμού: Στο Ευχολόγιο της Εκκλησίας μας υπάρχουν έξι «ευχαί ήτοι εξορκισμοί επί πασχόντων υπό δαιμόνων», συγγραφείς των οποίων είναι ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Μ. Βασίλειος. Κάποιες απευθύνονται ευθέως στα πονηρά πνεύματα που, με εκφράσεις που προκαλούν φρίκη και τρόμο, τα επιτιμούν και τα διατάζουν να εξέλθουν από τους πάσχοντες. Μερικοί θεωρούν ότι πρέπει να προστρέξουν σε μάγους και πνευματιστές για να σωθούν από τα πονηρά πνεύματα, μη γνωρίζοντες ότι έτσι χρησιμοποιούν σκοτεινά έργα του διαβόλου. Σε κάθε περίπτωση η μόνη ικανή να λυτρώσει τους πάσχοντες από τη δαιμονική δοκιμασία είναι η Εκκλησία. Δυστυχώς, όμως, ο τρόπος με τον οποίο ενίοτε τελούνται (δημόσια και επιδεικτικά) διακωμωδεί τη θεραπεία των δαιμονιζομένων, γι' αυτό απαιτείται προσοχή και διάκριση. Ο καταλληλότερος χρόνος τελέσεως, είναι μετά τη Θ. Λειτουργία, ώστε να έχει κοινωνήσει και ο Ιερεύς και ο δαιμονιζόμενος (αν μπορεί) με τους συνοδούς του.

ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ: Εκτός από τον εξορκιστή, παρών πρέπει να είναι και κάποιος ιερέας για να βοηθάει και να διαβάζει χωρία της Αγίας Γραφής, ενώ καλό θα ήταν να υπάρχει και κάποιος συγγενής του ασθενή για να τον στηρίζει, ακόμα και αν εκείνος δεν τον αναγνωρίζει. Ο εξορκιστής πρέπει να μην είναι ούτε πολύ μεγάλος, για να έχει αντοχή και σθένος απέναντι στις επιθέσεις του δαίμονα, αλλά ούτε και πολύ μικρος ώστε να έχει δυναμώσει η πίστη του στο Θεό. Στη διάρκεια του εξορκισμού ο ιερέας που τελεί το τελετουργικό βρίσκεται υπό συνεχή πίεση απο το δαίμονα. Οι παρόντες πρέπει να ξέρουν πως ότι ειπωθεί από τον ασθενή είναι λόγια του δαίμονα, που θα κάνει ότι μπορεί για να κερδίσει τη μάχη και να μείνει στο σώμα. Ο ιερέας-βοηθός πρέπει να είναι προετοιμασμένος, διότι, σε περίπτωση που ο εξορκιστής υποκύψει στις επιθέσεις του δαίμονα, πρέπει ο ίδιος να τελειώσει την διαδικασία. Το τελετουργικό χωρίζεται σε 3 φάσεις. Κατά την πρώτη φάση ο εξορκιστής διαβάζει προσευχές στο Θεό για την προστασία και βοήθεια του. Στη δεύτερη φάση, ρώταει τον δαίμονα το όνομα του. Έχει μεγάλη σημασία να μάθει ο εξορκιστής το όνομα του δαίμονα, [όταν ο θεός έπλασε τον Αδάμ του είπε να ονομάσει τα πλάσματα της γης ώστε να τα εξουσιάζει]. Όταν αποκαλύπτεται το όνομα του, ο ιερέας μπορεί να τον εξουσιάσει και να τον διώξει. Κατά την τελευταία φάση, ο εξορκιστής, καλώντας τον με το όνομά του, τον διατάζει να βγει έξω στο όνομα του Χριστού, του Θεού και του Αγίου Πνεύματος.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Πολλοί άνθρωποι από άγνοια ή από φόβο αρνούνται να πιστέψουν στην ύπαρξη του διαβόλου και της επιρροής που ασκεί. Οι Πατέρες γράφουν ότι η μεγαλύτερη νίκη του διαβόλου επί του ανθρώπου είναι τον πείσει ότι δεν υπάρχει, διότι έτσι ο άνθρωπος μένει ακάλυπτος απέναντι στα τεχνάσματα του πονηρού. Είναι φανερό ότι ο δαιμονισμός είναι υπαρκτή αναμφισβήτητη πραγματικότητα. Παρόλα ταύτα, εάν ο άνθρωπος ζει μια ζωή πλήρη θεϊκής χάριτος, εάν αισθάνεται μέσα του την παρουσία του «τον διάβολον καταπατήσαντος» Χριστού και εάν νιώθει ότι τα διαβήματά του κατευθύνονται κατά τις εντολές Του, δεν έχει να φοβηθεί δαιμονικές επιρροές διότι έχει «ισχύ του πατείν επάνω όφεων και σκορπίων, και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού» (Α΄ ευχή Μ. Βασιλείου). Γνωρίζουμε ότι η αμαρτία είναι εκείνη που ανοίγει τις θύρες εισόδου του διαβόλου στην ψυχή του ανθρώπου. Η αποχή από βαριά αμαρτήματα και η κατά το δυνατόν αποφυγή μικρότερων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόληψη. Τα ιερά Ευαγγέλια διδάσκουν ότι ο δαιμονισμός θεραπεύεται μόνο δια του Χριστού. Ο Χριστός ήλθε «ίνα λύση τα έργα του διαβόλου» (Α' Ιω. γ΄8), η δε παρουσία Του στον κόσμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα μέσω της Εκκλησίας, που τελεί τα ιερά θεραπευτικά Μυστήρια. Η μετοχή στα Μυστήρια, ιδιαίτερα στην Εξομολόγηση και στη Θ. Κοινωνία, που ο διάβολος φοβάται, είναι προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του κατ' εξοχήν «εχθρού» του ανθρώπου. Για να ενεργήσουν, όμως, τα Μυστήρια απαιτείται προσωπική συμμετοχή, ο αγώνας για αγιασμό και απόκτηση των χριστιανικών αρετών. Γι' αυτό ο Κύριος τόνισε ότι το γένος των δαιμόνων εκδιώκεται μόνο με προσευχή και νηστεία. Ο αγώνας πρέπει να γίνεται και από τον πάσχοντα, αλλά και από τους οικείους του. Πρέπει δε να ενισχύεται και με την προσφυγή στη Χάρη και στις μεσιτείες της Θεοτόκου και των Αγίων, ιδιαιτέρα Αγίων που έχουν το χάρισμα να εκδιώκουν δαίμονες. Πάντως, η ολοκληρωτική απελευθέρωση από τα δαιμονικά «έργα» είναι εσχατολογικό γεγονός και θα συμβεί στη μέλλουσα Βασιλεία του Θεού. Τώρα ζούμε την «απαρχή», τον «αρραβώνα» της μελλούσης ζωής και Βασιλείας, προγευόμενοι της μελλούσης «δόξης των τέκνων του Θεού» (Ρωμ. η΄21).

Βιβλιογραφία:

Αλέξανδρου Φ. Καραμπάτσου, Δαιμονισμός και Εξορκισμός στην Ορθόδοξη Εκκλησία
Φουντούλη Ι., Τελετουργικά Θέματα, εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας , Αθήνα 2002

Τρεμπέλα Π., Μικρόν Ευχολόγιον τ. Α΄, εκδόσεις αδελφότητος Θεολόγων «Ο Σωτήρ», 1998
G. Papademetriou, "Exorcism and the Greek Orthodox Church," in Exorcism Through the Ages, New York: Philosophical Library, 1974.

Το φαινόμενο του δαιμονισμού στην Ορθόδοξη Παράδοση «Ορθοδοξία και αίρεσις» Ι. Μ. Μαντινείας και Κυνουρίας, τεύχ. 63, Ιουλ. - Αυγ. 2009 thesecretrealtruth.blogspot.com

Αρχ. Μελέτιος . Βαδραχάνης, δαιμονισμός.

Κωνσταντίνου Κωστουράκη Κοινωνικά Θέματα, Ο Εχθρός – Τα Κεραμιανά, Θεσσαλονίκη 1982.