Ένοπλες επιθέσεις σε σχολεία: η νέα «επιδημία» στην Αμερική

Ένοπλες επιθέσεις σε σχολεία: η νέα «επιδημία» στην Αμερική

– Ειρήνη Κρυσταλλίδου

«Στις 18 Μαΐου γίναμε για άλλη μια φορά μάρτυρες πολύνεκρης επίθεσης σε σχολείο στο Τέξας. Ο 17χρονος μαθητής που εισέβαλε την Παρασκευή σε λύκειο της πόλης Σάντα Φε του Τέξας στις ΗΠΑ, και σκότωσε δέκα συμμαθητές και καθηγητές του, σκόπευε αρχικά να βάλει τέλος στη ζωή του, όμως τελικά παραδόθηκε στην αστυνομία. Τα δύο όπλα που χρησιμοποίησε, τα πήρε από τον πατέρα του, ο οποίος τα κατείχε νόμιμα».

Η παραπάνω είδηση φαίνεται να επαναλαμβάνεται ανησυχητικά συχνά το τελευταίο διάστημα. Τα μόνα στοιχεία που αλλάζουν είναι το όνομα του δράστη και η περιοχή όπου διαπράττεται η επίθεση. Σύμφωνα με το CNN (18 Μαΐου), η επίθεση, που έλαβε χώρα στις 18 Μαΐου 2018, ήταν το 22ο περιστατικό επίθεσης με όπλο σε σχολείο στην Αμερική φέτος, και το 300ό από το 2013. Φαίνεται ότι πρόκειται για μια «επιδημία» που εξαπλώνεται με τεράστια ταχύτητα. Και το πιο ανησυχητικό είναι ότι αυτό το είδος βίας αρχίζει να γίνεται ένα «φυσιολογικό» γεγονός.

Διάφορα ερωτήματα αναδύονται γύρω από τους λόγους αύξησης τέτοιων περιστατικών και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Γιατί υπήρξε μια τέτοια έκρηξη σχολικής βίας; Μπορούν να αποτραπούν μελλοντικές επιθέσεις; Οι έλεγχοι ιστορικού που εστιάζουν στην ψυχική υγεία μειώνουν τον αριθμό των επιθέσεων; Οι σκληρότερες ποινές για τέτοια εγκλήματα κάνουν το άτομο να σκεφτεί δύο φορές πριν σκοτώσει; Θα βοηθούσε η αύξηση του ορίου ηλικίας για να αγοράσει κάποιος ένα όπλο;

Καθώς τα περιστατικά εδράζουν σε σχολικά πλαίσια, ορισμένες από τις αιτίες εκδήλωσής τους ανιχνεύονται εκεί. Παρά τις προσπάθειες διευθυντών σχολείων, ομάδων διδασκόντων και γονέων, σε πολλά σχολεία υπάρχει μια έντονη κουλτούρα εκφοβισμού. Η πίεση για «προσαρμογή» είναι αναμφισβήτητα μέρος της εφηβείας. Αυτή η πίεση φαίνεται να έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, και για όσους δεν «ταιριάζουν» με το σύνολο των συνομιλίων γίνεται μια συντονισμένη, ασυνείδητη προσπάθεια ενσωμάτωσης. Για τα άτομα που δεν τα καταφέρνουν, υπάρχουν το περιθώριο, η απομόνωση και ο έμμεσος ή άμεσος εκφοβισμός. Για να καταπολεμηθεί η ανάπτυξη τοξικών σχολικών πολιτισμών οι πρακτικές μηδενικής ανοχής για εκφοβισμό και περιθωριοποίηση πρέπει να γίνουν ο κανόνας, και όχι η εξαίρεση, σε κάθε σχολικό πλαίσιο.

Καθώς εκατομμύρια νεολαίας ταιριάζουν με το προφίλ ενός υποτιθέμενου επιτιθέμενου – θυμωμένου, επιθετικού, με πρόσβαση στα όπλα νέου, και επιπλέον γνωρίζοντας, επίσης, ότι πολλοί άλλοι έχουν ιστορίες οικογενειακής απώλειας, εκφοβισμού και συναισθηματικών προβλημάτων, είναι σχεδόν τρομακτικό να προσπαθούμε να εντοπίζουμε αυτά τα χαρακτηριστικά σε νέους ώστε να γίνεται παρέμβαση. Η ψυχική υγεία είναι εύκολο να θεωρηθεί ως ο στόχος της αιτίας των επιθέσεων. Αλλά έτσι αποπροσανατολιζόμαστε…

Κάποιοι υποστήριξαν ότι ο δράστης είναι, εξ ορισμού, ψυχικά άρρωστος. Αυτό το είδος ισχυρισμού είναι σαφώς υπερβολικά απλοποιημένος. Δεν έχουν όλοι οι δολοφόνοι ψυχική ασθένεια, αν και κάποιοι σίγουρα μπορεί και να έχουν. Το γεγονός είναι ότι πάνω από το 20% των νέων και των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια. Εάν επιλέξουμε να ακολουθήσουμε την πορεία του εντοπισμού και της φροντίδας στο πλαίσιο αυτής της αποστολής, πρέπει να απλώσουμε ένα ευρύ δίχτυ –κάτι που θα ήταν πράγματι θαυμάσιο για την κοινωνία–, αλλά δεν συνδέεται άμεσα με την πρόληψη της βίας. Το 24% των ατόμων στις ΗΠΑ, θα υποφέρουν κάποια στιγμή στη ζωή τους από ψυχική ασθένεια.

Στην πραγματικότητα, τα άτομα με ψυχικές ασθένειες είναι πολύ πιθανότερο να είναι θύματα βίας παρά οι δράστες. Οι έλεγχοι του ιστορικού είναι πράγματι απαραίτητοι, χωρίς, ωστόσο, η ύπαρξη ψυχικών διαταραχών να καταστρατηγεί τα δικαιώματα των ατόμων αυτών στη ζωή.

Ένας άλλος παράγοντας που εξετάστηκε για την αύξηση των επιθέσεων σχετίζεται με την υπερβολική αναφορά των γεγονότων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η έντονη κάλυψη των σχολικών επιθέσεων από τα μέσα ενημέρωσης φέρνει την εστίαση της προσοχής σε μαθητές που διαφορετικά ζουν σε ανωνυμία. Η προσοχή –αν όχι η φήμη– που δίνεται στους δράστες συμβάλλει σαφώς στην ενίσχυση της σχολικής βίας και στην ενθάρρυνση παρόμοιων ενεργειών εκ μέρους άλλων. Ανακύπτει, έτσι, η ανάγκη να μελετηθεί η συμπεριφορά αντιγραφής σε ανθρωποκτονίες και μαζικές δολοφονίες. Η έρευνα κατέδειξε ότι η κάλυψη των αυτοκτονιών από τα μέσα ενημέρωσης μπορεί να αυξήσει τη συμπεριφορά της αντιγραφής μεταξύ των εφήβων, ενώ υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που υποστηρίζουν το ίδιο για επιθέσεις με όπλα στα σχολεία. Τα αποδεικτικά στοιχεία είναι τόσο πειστικά, ώστε τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) και το Αμερικανικό Ίδρυμα για την Πρόληψη Αυτοκτονιών (AFSP), μαζί με άλλους φορείς, ανέπτυξαν κατευθυντήριες γραμμές για την κάλυψη των αυτοκτονιών και των γεγονότων των επιθέσεων από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.

Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι η ευκολία διαθεσιμότητας πυροβόλων όπλων συμβάλλει στη σχολική βία. Χαρακτηριστικά των εφήβων είναι ότι συχνά είναι απερίσκεπτοι, παρορμητικοί, ανώριμοι, με πλήρη αδιαφορία για τον κίνδυνο. Αυτός ο τύπος επεξεργασίας είναι χαρακτηριστικός ενός ανώριμου εγκεφάλου. Ο εκτελεστικός μετωπικός φλοιός, που είναι υπεύθυνος για την παρεμπόδιση κοινωνικά απαράδεκτων ενεργειών, δεν ολοκληρώνει την ωρίμανσή του έως τις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του ατόμου. Ο εγκέφαλος προτού ωριμάσει ο μετωπικός φλοιός βασίζεται στο πιο πρωτόγονο συναισθηματικό λιμπικό σύστημα. Αυτό εξηγεί γιατί οι έφηβοι είναι παράτολμοι, χωρίς να εστιάζουν στις συνέπειες των πράξεών τους. Η παρορμητικότητα αυξάνεται γραμμικά, καθώς μεταβαίνουμε από την παιδική ηλικία, στην εφηβεία, μέχρι την ενηλικίωση. Με αυτό το δεδομένο καταρρίπτεται και η υπόθεση της σκληρότερης τιμωρίας ως ανασταλτικός παράγοντας για τέτοιου είδους πράξεις. Συνήθως, οι δράστες σχεδιάζουν να αυτοκτονήσουν ως τελική σκηνή στο έργο που έχουν σκηνοθετήσει.

Θέλουν να πέσουν ως «ήρωες», θεωρώντας το θάνατο αυτό ως έναν αξιόλογο τρόπο να εγκαταλείψουν τον κόσμο. Απολαμβάνουν τον κίνδυνο, επομένως δεν σκέφτονται τιμωρία. Έτσι, η σκληρότερη τιμωρία δεν θα λειτουργήσει ανασταλτικά στην επιθυμία τους.

Πολλά τα ερωτήματα, πολλές οι υποθέσεις, που όμως εύκολα καταρρίπτονται. Η απάντηση στο ερώτημα πως θα μειώσουμε και θα εξαλείψουμε τις επιθέσεις μαθητών σε σχολεία και γενικότερα τη βία είναι απλή… Πρέπει να ξεκινήσουμε να διδάσκουμε ΑΓΑΠΗ, ώστε να μειωθούν τα εγκλήματα μίσους!

Η Βραδυνή,26/05/2018