Αρχιμ. Κύριλλος Κωστόπουλος, Το βλάσφημο έργο

ΤΟ ΒΛΑΣΦΗΜΟ ΕΡΓΟ

Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών, Δρος Θεολογίας

Με την έναρξη του ιερού Τριωδίου «ανέβηκε» ως θεατρική παράσταση σε θέατρο των Αθηνών το βλάσφημο και ανιστόρητο μιούζικαλ «Jesus Christ superstar» («Ιησούς Χριστός Σούπερ Σταρ»). Σε ολόκληρο το έργο διακρίνεις την αγωνιώδη προσπάθεια του σκηνοθέτη να απογυμνώσει το Θεανδρικό Πρόσωπο του Ιησού Χριστού από την Θεότητά Του και να Τον παρουσιάσει ως έναν νέο με ανθρώπινες κακότητες και αδυναμίες.

Η σημερινή, κυρίως, κατάσταση στον Ελλαδικό χώρο ως προς τους θεσμούς και εν προκειμένω ως προς την τέχνη είναι απαράδεκτη, εγκυμονεί εθνικούς κινδύνους και διαστρέφει τον άνθρωπο. Η Τέχνη πλέον υπάρχει για την τέχνη και όχι για τον ίδιο τον άνθρωπο. Δυστυχώς, κατήντησε προαγωγός στην ανηθικότητα, υπό την στενή και ευρύτερη έννοια της λέξεως και έπαψε να είναι γέφυρα σωτηρίας.

Στο προαναφερθέν έργο δεν υπάρχει η Ανάσταση, αλλά η «ιστόρηση» της ζωής του «Χριστού» σταματά στην Σταύρωση. Και τούτο για τον λόγο ότι οι δημιουργοί του έργου θέλουν να τονίσουν ότι δεν υπάρχει η εκ νεκρών ανάσταση, παρά μόνον ο θάνατος. Αυτό είναι μια καθαρή βλασφημία. «Στενάξατε εφ' ημίν», κραυγάζει ο Μ. Βασίλειος, «ότι ο Μονογενής βλασφημείται και ο αντιλέγων ουκ έστι» (επ. 243).

Είναι γνωστό ότι η λέξη «βλασφημία» είναι σύνθετη και προέρχεται από την ρίζα «βλαβ-» και την λέξη «φήμη». Αρχικώς, αλλά και γενικώς, σήμαινε τα μειωτικά λόγια που εκστομίζονται εναντίον κάποιου. Ο Δημοσθένης, αναφερόμενος στα όσα ειπώθηκαν εναντίον του, λέγει: «όσ᾽ εις ημάς εβλασφήμησαν» (W. Rennie [1960], Μαρτυρία, 3, 6). Ο δε Πλούταρχος στο έργο του «Πώς άν τις υπ᾽ εχθρών ωφελοίτο» αποφαίνεται ότι «ουδέν αίσχιόν εστι βλασφημίας παλινδρομούσης ουδέ λυπηρότερον» (F. C. Babbitt [1969], 88D11–12).

Kάθε λόγος, ο οποίος μειώνει το κύρος του Θεού ή του πλάσματός Του, του ανθρώπου, ονομάζεται βλάσφημος λόγος. Και η βλασφημία, στην προκειμένη θεατρική πράξη κατά του Θεανθρώπου Κυρίου, η οποία μειώνει το κύρος του Ιδίου του Θεού Δημιουργού μας, θεωρείται και είναι βαρύτατο αμάρτημα, επισύρον την αυστηρή τιμωρία του ενόχου. Και τούτο για τον λόγο ότι η βλασφημία δεν είναι κάτι το εξωτερικό, αλλά καρδιακή κατάσταση, εκ του εσωτερικού κόσμου του βλασφήμου.

Στην Παλαιά Διαθήκη ρητώς ο Θεός επιτάσσει: «και τοίς υιοίς Ισραήλ λάλησον και ερείς προς αυτούς Άνθρωπος, ός εάν καταράσηται θεόν (δηλ. όποιος εκστομίση λόγον απρεπή για τον Θεό), αμαρτίαν λήψεται· ονομάζων δέ το όνομα κυρίου θανάτω θανατούσθω» (Λευϊτ. 24, 15).

Στην δε Καινή Διαθήκη επισημαίνεται η βλασφημία ως καρδιακή κατάσταση και όχι ως επιφανειακή: «εκ γάρ της καρδίας εξέρχονται διαλογισμοί πονηροί [...] βλασφημίαι» (Ματθ. 15, 19. Βλ. και Μάρκ. 7, 22).

Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος καυτηριάζει την αδιάντροπη τόλμη των βλασφήμων, οι οποίοι εκστομίζουν τις βλασφημίες, χωρίς να φοβούνται την θεία ανταπόδοση για την ασύστολη  αντίθεη συμπεριφορά τους: «Τολμάς ανοίγειν σου το στόμα αφόβως και απολύειν λόγους εις ουρανόν, όρκους τε και δυσφημίας; Και ου φοβή μήποτε δρέπανον πύρινον, ό ο Προφήτης εθεάσατο, καταλύση εν τω οίκω σου, έως ού εξαναλώση σε εκ της υπ’ ουρανόν, εν τω σέ τολμάν ανοίγειν το στόμα κατά του Παντοκράτορος Θεού» (Παραίνεσις μγ´). Γι᾽ αυτό και ο Θεός «ουκ αθωώσει βλάσφημον από χειλέων αυτού» (Σοφ. Σειρ. 1, 6).

Η βλασφημία και μάλιστα η έμπρακτη, μέσω θεατρικού έργου, δεν είναι μία απλή παράβαση των εντολών του Θεού. Είναι άρνηση εν έργοις του Παναγάθου Θεού. Ο Ιερός Χρυσόστομος λέγει με σαφήνεια: «Κάν ακούσης τινός εν αμφόδω, ή εν αγορά μέση βλασφημούντος τόν Θεόν, πρόσελθε, επιτίμησον, κάν πληγάς επιθείναι δέη, μή παραιτήση· ράπισον αυτού την όψιν, σύντριψον το στόμα [..] κάν εις δικαστήριον έλκωσιν, ακολούθησον· [...] Ει γάρ τον επί γης βασιλέα τους βλασφημούντας κολάζεσθαι χρή, πολλώ μάλλον τους εκείνον υβρίζοντας» (PG 49, 32). Εδώ ο Άγιος Πατήρ με αυστηρό και επιτεταμένο τρόπο μας διδάσκει ότι όποιος ακούσει στον δρόμο ή στην μέση της αγοράς (πόσο μάλλον στο θέατρο) να υβρίζεται και να βλασφημείται ο Θεός, οφείλει να πλησιάσει τον βλάσφημο, να τον επιπλήξει, κι αν πρέπει ακόμη και να χειροδικήσει. Κι αν η πράξη της χειροδικίας επιφέρει ως αποτέλεσμα την προσαγωγή σε δίκη, τότε να διαλαλήσει κι εκεί ότι εφόσον πρέπει να τιμωρούνται οι υβριστές του επιγείου βασιλέως, πολύ περισσότερο πρέπει να τιμωρούνται όσοι βλασφημούν τον Ουράνιο Βασιλέα, τον Θεάνθρωπο Κύριο Ιησού Χριστό.

Στο προαναφερθέν αυτό έργο βλασφημείται το Πρόσωπο του Θεανθρώπου Κυρίου μας και ανατρέπεται όλη η ευαγγελική, ιστορική αλήθεια. Ασκείται δε ένας πονηρός και αισχρός πόλεμος κατά της Θεανθρωπότητος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Επιχειρείται η πονηρή επιδίωξη να κλονισθεί η πίστη και η αγάπη προς τον Ενανθρωπήσαντα Λόγο του Θεού Πατρός και να εκληφθεί ο Ιησούς Χριστός ως ένας ανασφαλής διδάσκαλος με ανθρώπινες αδυναμίες. Ημπορεί να υπάρξει φρικτότερη βλασφημία από αυτήν;

Αυτή η λεγομένη τέχνη δεν ημπορεί να εκφράσει το οντολογικό ήθος της Ορθοδόξου κοινωνίας μας. Αυτή η βλάσφημος τέχνη οδηγεί τον άνθρωπο σε μια θρησκευτική αλλοτρίωση της εκκλησιαστικής αλήθειας περί του Θεανθρώπου Κυρίου και Δημιουργού της κτίσεως και του ανθρώπου. Γι᾽ αυτό και ορθώς αποφαίνεται ο Ιερός Χρυσόστομος ότι «ουδέν ούτως παροξύνει τον Θεόν, ως όταν το όνομα αυτού βλασφημείται» (J. Dumortier, 1955, 875-76).

Σε μια εποχή όπου επικρατεί η αυθάδεια και η πονηρία είναι φυσικό επακόλουθο να βασιλεύει η βλασφημία. Είναι φανερό ότι η προτροπή των Αγίων Αποστόλων «Τέκνον μου, μή γίνου αυθάδης μηδέ πονηρόφρων· εκ γάρ τούτων απάντων βλασφημίαι γεννώνται» λείπει παντελώς από την Ορθόδοξο Ελλάδα μας.

Πρέπει να προσέξει ιδιαιτέρως ο σύγχρονος  Έλληνας και να κατανοήσει βαθειά μέσα του αυτό που είπε ο Ίδιος ο Θεός στον άνθρωπο: «Εγώ ειμί ο Ών» ( Εξ. 3, 14). Εσύ άνθρωπε, δεν είσαι, δεν υπάρχεις. Μόνον με Εμένα υπάρχεις και γίνεσαι αυτό που είσαι.

Αυτό οφείλουμε να το ενστερνισθούμε οντολογικά, άρχοντες και αρχόμενοι, πριν είναι αργά για όλους.