Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας επί Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου - Μέρος Ζ΄

ΜΕΡΟΣ Ζ΄  (Τελευταίο)

Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας επί Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Δείτε ΕΔΩ το Α΄ Μέρος & Β΄Μέρος & Γ΄Μέρος & Δ΄Μέρος&Μέρος Ε΄ & Μέρος ΣΤ΄

            Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας της Ελλάδος κατανέμεται σε αυτό της Ιεράς Συνόδου, δια μέσου της Συνοδικής Επιτροπής Κοινωνικής Προνοίας και Ευποιίας, της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και των 81 Μητροπόλεων. Η Συνοδική Επιτροπή δεν έχει πόρους και για τον λόγο αυτόν το έργο της εξαντλείται σε γραφειοκρατικές δράσεις. Μια πρότασή της η Ιερά Σύνοδος ή η Αρχιεπισκοπή να δημιουργήσει σχέδιο «εικονικής αυτοπαραγωγής ηλεκτρικής ενεργείας από φωτοβολταϊκά υποστηρίξεως των δομών του κοινωνικού έργου της Εκκλησίας της Ελλάδος» (sic), να διεκδικήσει χρήματα υποστηρίξεως του συγκεκριμένου έργου από ευρωπαϊκά κονδύλια και να προβεί σε συνολικό μακροπρόθεσμο δανεισμό, δεν βρήκε ανταπόκριση από τα μέλη της Ιεραρχίας. Τα χρήματα πολλά, το αποτέλεσμα αμφίβολο και ο δανεισμός επαχθής, υπό δυσμενέστατες συνθήκες.

            Οι Μητροπόλεις έχουν το δικό τους σημαντικό φιλανθρωπικό έργο. Αυτό εξαρτάται από τα χρήματα που προσφέρουν οι πιστοί και από τον ζήλο των κληρικών, που απασχολούνται με την φιλανθρωπία. Πρακτικά το βάρος της φιλανθρωπίας το έχει πάρει η Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Επί του σημερινού Αρχιεπισκόπου καταργήθηκε η αστική, μη κερδοσκοπική εταιρεία «Αλληλεγγύη», στην οποία συμμετείχαν, εξ ημισείας,  η Εκκλησία της Ελλάδος και η Αρχιεπισκοπή. Στη θέση της ιδρύθηκε, τον Ιούλιο του 2010, η Αστική, μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Αποστολή», στην οποία μετέχει μόνον η Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Σε αυτήν έπαυσε να υπάρχει η συμμετοχή της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και επομένως όλων των Μητροπόλεων Της, κατά παραθεώρηση του Συνοδικού Συστήματος, για το οποίο τόσα υπέρ είχε πει ο Αρχιεπίσκοπος, ως Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας. Από τότε  έχουμε μια ατροφία του Συνοδικού κοινωνικού έργου και μια υπερτροφία του κοινωνικού έργου της Αρχιεπισκοπής.

            Η «Αποστολή», από της ιδρύσεώς της, διαχειρίζεται εκατομμύρια Ευρώ. Οι Διεθνείς Ορθόδοξες Χριστιανικές Φιλανθρωπικές Οργανώσεις (International Orthodox Christian Charities – IOCC), με έδρα την Βαλτιμόρη των ΗΠΑ, στο ενημερωτικό δελτίο που εξέδωσαν για τις προσφορές τους στην Ελλάδα γράφουν: «Από το 2012 σε συνεργασία με την «Αποστολή»  (τον ανθρωπιστικό βραχίονα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών) η Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής και οι Ελληνο – Αμερικανικές Οργανώσεις και οι IOCC προσέφεραν πάνω από 23 εκατομμύρια δολάρια στον Ελληνικό λαό». Επίσης το Ίδρυμα Jaharis ανακοίνωσε, στις 13 Οκτωβρίου 2017, ότι προσέφερε στην «Αποστολή» δια των IOCC, ένα εκατομμύριο δολάρια. Αν υπολογισθούν και οι άλλες ιδιωτικές δωρεές και η βοήθεια σε είδος (τρόφιμα, υγειονομικό υλικό, πετρέλαιο θέρμανσης στις Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και βοήθεια στους πρόσφυγες και στους μετανάστες) των IOCC,  η «Αποστολή» κυρίως, αλλά και άλλες οργανώσεις έλαβαν από το 2012 πάνω από 37 εκατομμύρια δολάρια.

            Προϊσταμένη Αρχή της «Αποστολής» είναι η Αρχιεπισκοπή. Στην ιστοσελίδα της ο επισκέπτης βλέπει ένα εντυπωσιακό οργανόγραμμα χωρίς ονόματα. Βλέπει επίσης τις δράσεις της. Πολλές είναι της Καρελλείου Μονάδας Αλτζχάϊμερ, που εκτείνεται σε πολλές Μητροπόλεις, αλλά όχι σε όλες. Γενικώς, από τις 81 Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος βοήθεια εκ μέρους της «Αποστολής» έχουν λάβει περίπου οι είκοσι. Σε αυτές δεν περιλαμβάνονται όσες έλαβαν πετρέλαιο θέρμανσης. Η «Αποστολή» ενισχύει  κοινωνικά παντοπωλεία, μονάδα αντιμετώπισης του Αλτσχάϊμερ, ξενώνα για ανήλικους ασυνόδευτους πρόσφυγες, τον παιδικό σταθμό «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» στο Δήλεσι Βοιωτίας και Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης. Επίσης Κέντρα Ημέρας Ψυχικής Υγείας εις Χίο, Ιεράπετρα, Λασίθι, Κεφαλληνία και Λακωνία.

            Με το δεδομένο ότι η Διαύγεια και η Διαφάνεια πρέπει να είναι βασικά στοιχεία της διαχείρισης κάθε κρατικού και εκκλησιαστικού οργανισμού σημειώνεται ότι στην ιστοσελίδα της «Αποστολής» ουδέν οικονομικό στοιχείο αναφέρεται, για καμία από τις χρήσεις, από το 2012 έως και το 2017. Επίσης δεν αναφέρονται οι μισθοί που λαμβάνουν ο Γενικός Διευθυντής και τα στελέχη της.

Επί του σημερινού Αρχιεπισκόπου εξακολουθούν να λειτουργούν κοινωνικές δράσεις που είχαν ιδρυθεί επί των προκατόχων του Αρχιεπισκόπων, όπως ενοριακές στέγες γερόντων, κατακοίτων γερόντων, αποκαταστάσεως δυσπροσαρμόστων ατόμων, στέγες φιλοξενίας αστέγων και εμπεριστάτων, βρεφονηπιακών σταθμών. Πολλές από αυτές μετατράπηκαν σε Ιδρύματα της Αρχιεπισκοπής, με ξεχωριστές διοικήσεις και διαχειρίσεις, αλλά σε όλες με προεδρεύοντα τον Αρχιεπίσκοπο. Σήμερα λ.χ. λειτουργούν το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως, το Εκκλησιαστικό Ίδρυμα Νεότητος και Οικογενείας, το Εκκλησιαστικό Ίδρυμα Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής. Έτσι η Αρχιεπισκοπή απέκτησε μια δαιδαλώδη διοικητική και διαχειριστική μορφή.  

Ενδιαφέρουσα η περίπτωση του Κέντρου Στηρίξεως της Οικογένειας (ΚΕΣΟ). Αυτό ιδρύθηκε το 1999 με απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και λειτούργησε ως Υπηρεσία της Αρχιεπισκοπής και ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, με έλεγχο δηλαδή του Δημοσίου Ελεγκτικού μηχανισμού,  έως το 2012. Τότε μετετράπη σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και σε Εκκλησιαστικό Ίδρυμα της Αρχιεπισκοπής, από την οποία εξαρτάται και ελέγχεται. Το ΚΕΣΟ έως το 2012 είχε σημαντικό κοινωνικό έργο, με μικρές λειτουργικές δαπάνες. Σήμερα έχει αποκτήσει αμειβόμενη διευθύντρια και πολυάριθμο αμειβόμενο προσωπικό και έχει αναπτύξει σημαντικά τις δράσεις του. Δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο για την διαχείριση του, για τα έσοδά και τις δαπάνες του.

  Το ίδιο καθεστώς (ΝΠΙΔ) με το ΚΕΣΟ υπάρχει και στο Εκκλησιαστικό Ίδρυμα ατόμων με σύνδρομο Ντάουν «Μαρία Κόκκορη». Αυτό ιδρύθηκε το 2005, με απόφαση της Ιεράς Συνόδου, και έχει αναπτυχθεί σε προσωπικό και δράσεις. Ταμίας του Ιδρύματος είναι ο Γενικός Διευθυντής της «Αποστολής».

Έως σήμερα  πακτωλό χρημάτων έλαβε η «Αποστολή», αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί οι βασικές αρχικές εξαγγελίες του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου για κοινωνικές παρεμβάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος. Στις 22 Οκτωβρίου 2008, λίγους μήνες από την ανάρρησή του στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο,  ο ίδιος ο κ. Ιερώνυμος προσκάλεσε τους δημοσιογράφους, ήταν η τελευταία φορά που τους συνάντησε, παρά την υπόσχεσή του ότι θα τους συναντούσε  μια φορά τον μήνα (...), και τους ανακοίνωσε τα άμεσα έργα που θα πραγματοποιούσε και τον προϋπολογισμό του κάθε έργου:

1.      Κέντρο φροντίδας παιδιών με κινητική υστέρηση (1.500.000 Ευρώ).

2.      Κέντρο φροντίδας αυτιστικών παιδιών (1.500.000 Ευρώ).

3.      Κέντρο φροντίδας επανεντάξεως νέων από τα ναρκωτικά (1.500.000 Ευρώ). Σε αυτό το έργο είχε δώσει μεγάλη έμφαση και είχε πει ότι βρίσκεται σε αναζήτηση κατάλληλου χώρου.

4.      Κέντρο κατακοίτων και εγκαταλελειμμένων συνανθρώπων μας (3.500.000 Ευρώ).

Ουδέν υλοποιήθηκε. Επίσης δεν υλοποιήθηκαν τα έργα που εξάγγειλε, δια του τότε εκπροσώπου Τύπου της Ιεράς Συνόδου, Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου, στις  4 Φεβρουαρίου 2009:

1.      Κέντρο για φιλοξενία των συγγενών και ασθενών στο Θεαγένειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

2.      Κέντρο παιδιών με νοητική υστέρηση εις Άνοιξη Αττικής.

3.      Στέγη κατακοίτων εις Βαρνάβα Αττικής.

4.      Σπίτι «πόνου-hospice» για καρκινοπαθείς τελικού σταδίου και σχετική σχολή νοσηλευτών – τριών εις Πεντέλη (θέση όπου είχε παραχωρηθεί από την Εκκλησία στο Υπουργείο Παιδείας για κατασκηνώσεις προ εξήντα ετών) ή Βύρωνα (Καρέα).

Γενικά η δεκαετία του Αρχιεπισκόπου διακρίνεται για έναν οικονομικό και διοικητικό συγκεντρωτισμό στην Αρχιεπισκοπή. Αυτός παράγει κοσμική ισχύ, με μιαν παράλληλη  αυτονόμηση από την Ιερά Σύνοδο στη διαχείριση των οικονομικών της «Αποστολής» και των πολλών ευαγών ιδρυμάτων (ΝΠΙΔ) της Αρχιεπισκοπής. Τον συγκεντρωτισμό αυτόν ο κ. Ιερώνυμος πέτυχε με τη συνεργασία των κυβερνήσεων της δεκαετίας. Ως προς την οικονομική γιγάντωση  της Αρχιεπισκοπής και των φορέων της αυτή οφείλεται  στη συνδρομή των εξωτερικών φιλανθρωπικών οργανισμών, όπως οι IOCC. Σημειώνεται ότι η δράση του κ. Ιερωνύμου στα κοινωνικά ζητήματα και σε όσα πολιτικά - εκκλησιαστικά τον αφορούν είναι απολύτως δυσανάλογη με το ποιμαντικό και ιεραποστολικό έργο του.  

                                              ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Σε επτά συνέχειες παρουσιάστηκε το έργο του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου κατά την διαρρεύσασα δεκαετία. Έργο ελάχιστο σε εκκλησιαστικό, ιεραποστολικό  και λειτουργικό  επίπεδο, πλούσιο σε κοινωνικό και με επιτυχίες και αποτυχίες στις σχέσεις της Εκκλησίας με την Πολιτεία.. Στην δεκαετία που πέρασε ο κ. Ιερώνυμος εγκατέλειψε φιλίες και ανθρώπους που πορεύθηκαν μαζί του, όταν ήταν Μητροπολίτης Θηβών, τον εξυπηρέτησαν ή/και υπηρέτησαν τα σχέδιά του. Η πρώτη καταθλιπτική απογοήτευση είναι των ανθρώπων του Φαναρίου και προσωπικά του Πατριάρχου κ.  Βαρθολομαίου. Συνεργάσθηκε ο κ. Ιερώνυμος τόσο αποτελεσματικά μαζί του εναντίον του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, έκαμε δηλώσεις τόσο ευνοϊκές για την παρουσία του Πατριαρχείου στην Ελλάδα, υπέγραψε τόσο ευνοϊκούς όρους για το Φανάρι και επαχθείς για την Εκκλησία της Ελλάδος όταν  ανέλαβε Αρχιεπίσκοπος, που τώρα ο Πατριάρχης έχει πέσει από τα σύννεφα. Ο κ. Ιερώνυμος είναι ο πρώτος Αρχιεπίσκοπος, που τον οδήγησε στα πολιτικά δικαστήρια της Ελλάδος.

Πέραν του Πατριάρχου, οι περιπτώσεις των π. Αμφιλοχίου Στεργίου, Αντωνίου Ζαμπέλη, Μάριου Μπέγζου, Σταύρου Γιαγκάζογλου είναι ενδεικτικές της συμπεριφοράς του Αρχιεπισκόπου.  Συνεργάστηκαν μαζί του, τον εξυπηρέτησαν σε καταστάσεις και στο φτιάξιμο της δημόσιας εικόνας του και, όταν εξελέγη Αρχιεπίσκοπος  νόμιζαν ότι θα είναι για πάντα μαζί... Διαψεύστηκαν και απογοητεύθηκαν από τον Αρχιεπίσκοπο. Διέκοψε κάθε σχέση μαζί τους, χωρίς εξηγήσεις, χωρίς έναν λόγο συμπαθείας και ευχαριστίας για τα όσα του είχαν προσφέρει.

Υπήρξαν και συνεργάτες του με άλλη τύχη. Αυτοί εξαπέλυαν καθημερινώς  μύδρους κατά του προκατόχου του Αρχιεπισκόπου και ανταμείφθηκαν για τις υπηρεσίες τους, με την τακτοποίησή τους σε πλουσίως αμειβόμενες θέσεις ΝΠΙΔ της Αρχιεπισκοπής. Πρόσφατα εμφανίστηκαν και άλλοι πρόθυμοι να (εξ)υπηρετήσουν τον Αρχιεπίσκοπο. Έτσι γίνεται πάντα. Όπως γράφουν οι Παροιμίες «οι φίλοι των ισχυρών πολλοί» (Παρ. ιδ΄15).

Τέλος στις σχέσεις του με την Πολιτεία ο κ. Ιερώνυμος, με τον τρόπο του, πέρασε  από την Βουλή 31 τροπολογίες επί του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος. Έχασε και ορισμένες, όπως την πρόσφατη τροπολογία για την διοίκηση του Προσκυνήματος της Τήνου, αυτήν που απαγορεύει σε ιδιώτες να συμμετέχουν σε εκκλησιαστικά ΝΠΔΔ, που έχουν σκοπό το κέρδος, αυτήν που επιβάλλει να αξιολογούνται οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι όπως οι άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι, καθώς και τον περιορισμό διορισμού ιερέων. Κέρδισε την αντικατάσταση του Υπουργού Παιδείας κ. Ν. Φίλη από τον κ. Γαβρόγλου, που μοιάζει με τον κ. Ιερώνυμο στον τρόπο δράσης, αλλά έχει τις ίδιες απόψεις με τον προκάτοχό του Υπουργό. Ο κ. Ιερώνυμος αποδεικνύεται ότι είναι συνεχιστής της σχολής του προκατόχου του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ (Τίκα), την οποία ακολουθούν και πολλοί από τους χειροτονηθέντες από αυτόν Μητροπολίτες. Περιορισμένη ποιμαντική και ιεραποστολική δράση και επιδίωξη επιρροής στην κοσμική εξουσία – εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική – και στα ΜΜΕ.-

Δείτε και:

-Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Οι διορθόδοξες σχέσεις επί Ιερωνύμου Β΄ - Η Σύνοδος στην Κρήτη - Μέρος ΣΤ΄

-Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Το Συνοδικό σύστημα επί Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου Β΄ (Λιάπη) ΜΕΡΟΣ Ε΄

-Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Οι σχέσεις του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου με τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο κατά τα δέκα έτη της Αρχιεπισκοπίας του (Μέρος Δ΄)

-Γιώργος Παπαθανασόπουλος, 10ετία Αρχιεπισκοπίας Ιερωνύμου. (Μέρος Γ΄)

-Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος και τα οικονομικά της Εκκλησίας (Μέρος Β΄)

-Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Ο Άγιος Νεκτάριος, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος (Α΄ Μέρος)