Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου» Γιὰ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στὸ Γυμνάσιο και στὸ Λύκειο.

Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου»

Γιὰ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στὸ Γυμνάσιο.

Τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στὸ Γυμνάσιο, μὲ τὸ πρόσχημα τοῦ σεβασμοῦ στὴν ἑτερότητα καὶ τὸν πλουραλισμό, ἔχασε τὸν ὁμολογιακό του χαρακτήρα, σύμφωνα μὲ τὸ νέο ἀναθεωρημένο πρόγραμμα σπουδῶν (ἀ.π. 101470/Δ2/16-6-2017, ΦΕΚ Β΄ 2014/19-6-2017). Ἔχουμε μία ἀποδόμηση τοῦ Ὀρθόδοξου χαρακτήρα τοῦ μαθήματος καὶ τὴ μεταβολή του σὲ διαθρησκειακό, συγκρητιστικό, πολυθρησκειακό. Μὲ προκάλυμμα τὴ σύγχρονη παιδαγωγικὴ προσέγγιση, τὶς τεχνικὲς διδασκαλίας, ποὺ ὅμως εἶναι ἀνεφάρμοστες στὴ σχολικὴ πραγματικότητα, μιὰ καὶ ὑπάρχει ἔλλειμμα ὑποδομῆς καὶ τὸ συνεχόμενο δίωρο ποὺ προτείνεται γιὰ τὴ διδασκαλία εἶναι ἀνεφάρμοστο, τὸ νέο πρόγραμμα σπουδῶν (ΝΠΣ) ποὺ αὐθαίρετα ἐπιβάλλεται προκαλεῖ σύγχυση, ἀμφιβολία, ἀπορία στοὺς μαθητὲς καὶ δικαιολογημένη ἀντίδραση στοὺς γονεῖς. Ἐπιπλέον καταστρατηγεῖται τὸ Σύνταγμα.

Τὸ μάθημα εἶναι ἀπονευρωμένο, καθὼς τοῦ λείπει ἡ δομή, τὸ συγκεκριμένο περιεχόμενο, ἡ ἱστορικὴ συνέχεια. Ὁ «φάκελος τοῦ μαθήματος» περιέχει ὑλικὸ ἀπὸ πολλὲς θρησκεῖες ἐπιλεκτικὸ καὶ ὡραιοποιημένο, ἐνῶ ἡ Ὀρθόδοξη πίστη, ποὺ παρουσιάζεται μαζὶ μὲ τὰ ἄλλα θρησκεύματα, ὑπηρετεῖτοὺς σκοποὺς τῆς Νέας Ἐποχῆς· χάνεται τὸ κριτήριο τῆς ἀλήθειας καὶ ὁδηγούμαστεστὴ μαζοποίηση καὶ τὴ δουλοποίηση. Μέσα σ’ αὐτὴ τὴ σύγχυση ποὺ προκαλεῖται, ὁ Χριστὸς Σωτήρας δίπλα στὸν Μωάμεθ καὶ τὸν Βούδα, ἡ Ἁγία Γραφὴ ποὺ ἁγιάζει δίπλα στὶς μυθικὲς ἀφηγήσεις, οἱ Ἅγιοι, πρότυπα ζωῆς, δίπλα σὲ δαιμονικὲς λατρεῖες, ἡ θρησκευτικὴ διαπαιδαγώγηση ποὺ παρέχεται δὲ βοηθᾶ στὴν υἱοθέτηση μιᾶς ξεκάθαρης καὶ ὑπεύθυνης στἀσης πίστεως καὶ ζωῆς.

«Τί ποιήσομεν ἀδελφοί;» (Πράξεις 2.37). Ν’ ἀγωνιστοῦμε μὲ παρρησία, ν’ ἀντιδράσουμε ὅπως μποροῦμε, γιατὶ «ζῇ Κύριος» καὶ ἡ εὐθύνη μας εἶναι μεγάλη.

Πρόταση: Ὁ «φάκελος μαθήματος» τῶνΝΠΣ νὰ φυλαχθεῖ στὸ σχολεῖο καὶτὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καλὸ εἶναι νὰ γίνει κειμενοκεντρικὸ μὲ βάση τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τοὺς Πατέρες.

Στὴν Α΄ τάξη οἱ μαθητὲς νὰ μελετοῦν ἀπὸ ἕνα ἀνθολόγιο Παλαιοδιαθηκικῶν κειμένων κατάλληλα προσαρμοσμένο.

Στὴ Β΄ τάξη οἱ μαθητὲς νὰ μελετοῦν ἀπὸ τὴν Καινὴ Διαθήκη τὴ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ Λυτρωτῆ Ἰησοῦ Χριστοῦ (Εὐαγγελισμὸς Θεοτόκου, Γέννηση Χριστοῦ, παραβολές, θαύματα…)

Στὴ Γ’ τάξη οἱ μαθητὲς νὰ μελετοῦν Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία μέσα ἀπὸ τὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων καὶ νὰ ἐμπλουτίζεται ἡ περικοπὴ ἀνάλογα (π.χ. Ἀποστολικὴ Σύνοδος, Οἰκουμενικές…).

Γιὰ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στὸ Λύκειο.

Ἀναφορικὰ μὲ τὰ ΝΠΣ τοῦ Λυκείου (ἀ.π. 99058/Δ2/13-06-2017, ΦΕΚ Β΄ 2015/19-6-2017) θὰ καταθέσουμε ὁρισμένα σχόλια, χωρὶς νὰ προβοῦμε σὲ ἐκτενεῖς ἀναφορές, ἱκανὰ ὡστόσο νὰ καταδείξουντὴν ἀντίθεσηἀνάμεσα στὰ ΝΠΣ καὶ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀντιλαμβάνονται τὴν Ὀρθόδοξη μεθοδολογία.

Ὑπάρχει δυσκολία νὰ ἀναγνωρίσει κάποιος ἐννοιολογική ταυτότητα ὑπὸ τὴν ἀρχὴ ἑνὸς κεντρικοῦ θέματος οὐσίας στὰ ΝΠΣ, ὅπως εἶναι ἡ Λειτουργική, ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη καὶ ἡ διδασκαλία τῶν ἄλλων θρησκειῶν, ἡ Ἠθική. Οἱ γενικόλογοι τιτλοφορούμενοι φάκελοι Θρησκεία καὶ σύγχρονος ἄνθρωπος τῆς Α΄ Λυκείου, Θρησκεία καὶ κοινωνία τῆς Β΄ Λυκείου, Θρησκεία καὶ σύγχρονος κόσμος τῆς Γ΄ Λυκείου εἶναι ἄσχετοι μὲ τὶς σωτηριολογικὲς ἔννοιες ‘Ἐκκλησία’ καὶ ‘Ὀρθοδοξία’, σχετικοὶ ὡστόσο μὲ ‘θρησκειολογικοῦ τύπου’ διατυπώσεις-διαπιστώσεις. Τὰ ΝΠΣ σχετικοποιοῦν τὴν ὀρθόδοξη συνείδηση στὴ βάση μίας θρησκειολογικῆς συρραφῆς. Δίδεται ἡ αἴσθηση ὅτι ἡ ἀλήθεια τῆς πίστης εἶναι δευτερεύουσας σημασίας. Ἐν τέλει ὑποτιμᾶται ἡ ἴδια ἡ ὑπόσταση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ποτὲ οἱ Πατέρες δὲν τοποθέτησαν στὴν ἴδια βάση τὸ σωστὸ καὶ τὸ λάθος, τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὴν αἵρεση. Ἐξορθολογίζεται τὸ ἐμπειρικὸ-πνευματικὸ βίωμα τῆς ἀποκαλυφθείσας ἐν Χριστῷ πίστης στοὺς Πατέρες, καθὼς στὴν ἴδια βάση μελέτης τοποθετεῖται, λόγου χάρη, ἡ δημιουργία καὶ ἡ λύτρωση στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ στὰ ἄλλα θρησκεύματα ἤ σὲ ἄθεους συγγραφεῖς (Β΄ Λυκείου, ενότητα 1.2 & 1.3). Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἰδεοληπτικὴ θρησκειολογικὴ σούπα ποὺ προσφέρουν τὰ ΝΠΣ ὅλες οἱ θρησκεῖες πάνω κάτω κατέχουν καὶ ἐκφράζονται μὲ τὰ ἴδια θρησκευτικὰ δεδομένα. Πῶς μπορεῖ νὰ νοηθεῖ ἄραγε ἡ ἑνότητα 1.3 περὶ ‘ἐπικοινωνίας’, (Α΄ Λυκείου) ὅπου ἔχουν ἐπιστρατευθεῖ μία πλειάδα ἄσχετων καὶ σχετικῶν μαζὶ κειμένων περὶ προσευχῆς; Τὸ γνήσιο, τὸ αὐθεντικὸ μὲ τὶ συμπλέκεται, γιὰ νὰ διατυπώσει ἐν τέλει τὶ πράγμα; Πῶς ἐκλαμβάνονται οἱ εἰσηγήσεις αὐτὲς ἀπὸ τοὺς μαθητές;

Τὸ βασικὸ ἐπιχείρημα περὶ τῆς ὀρθοδοξότητας τῶν ΝΠΣ ἀπὸ τοὺς εἰσηγητές τους βασίζεται στὴν ποσοτικὴ ὑπεροχὴ τῶν χριστιανικῶν κειμένων σὲ σχέση μὲ ἐκεῖνα ἄλλων θρησκειῶν. Μία ποσοτικὴ ὑπεροχή ἡ ὁποία παρεισάγει τεχνηέντως καὶ ὕπουλα τὴν ἀμφισβήτηση τοῦ ὀρθοτομοῦντος δόγματος. Παιδαγωγικῶς τὰ δεδομένα αὐτὰ σὲ μαθητὲς ποὺ καλοῦνται νὰ διαμορφώσουν την πολύπλευρη, ἑπομένως καὶ τὴ θρησκευτική τους προσωπικότητα, τοὺς καλλιεργοῦν ἐρωτηματικὰ γιὰ τὴν ποιότητα τῆς ἀλήθειας ποὺ ἐκπροσωποῦν. Εἶναι φανερὴ ἡ σχετικοποίηση τοῦ θρησκευτικοῦ βιώματος, τοῦ γνήσιου, τοῦ ἀληθινοῦ. Ἁπλοποιοῦνται οἱ δομὲς πίστης. Ὁ μαθητὴς εὔκολα μπορεῖ νὰ ὁδηγηθεῖ σὲ συμπεράσματα τοῦ τύπου: ‘ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι τὸ ἴδιο καὶ ὁ καθεὶς ἁπλῶς ἀναζητᾶ μὲ διαφορετικὸ τρόπο τὸν Θεό’, μὲ ἀποτέλεσμα να διερωτηθεῖ γιατὶ ὁ δικός μας Θεός νὰ εἶναι ὁ ἀληθινός. Δημιουργοῦνται ἑπομένως προϋποθέσεις ἀμφισβήτησης τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἡ πίστη ὅμως δὲν εἶναι προϊὸν ἐγκεφαλικῶν διεργασιῶν καὶ προσεγγίσεων, ἀλλὰ ἐμπειρικὸ βίωμα ποὺ συνδέεται μὲ τὴν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι προσφερθεῖσα χάρη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ ξεκάθαρη ἀνάγνωση τῶν δεδομένων τῆς παραδοσιακῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας, τὴν ὁποία ἀσπάζεται ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τοῦ ὀρθοφρονοῦντος Ἑλληνικοῦ λαοῦ, ἀποτελεῖ τὴν ἀπαρασάλευτη βάση γιὰ νὰ μπορέσει ο μαθητής να ἀντιληφθεῖ τὸ θρησκευτικὸ ὑπόβαθρό του. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ὄχι μόνον θὰ καλλιεργήσει γνήσια τὴν θρησκευτική του συνείδηση, ἀλλὰ καὶ θὰ ἀντιληφθεῖ τὴν ἀναγκαιότητά της στο σύγχρονο κόσμο. Μέσα ἀπὸ ἀποσαφηνισμένες καὶ ὄχι συγκεχυμένες διδακτικὲς ἑνότητες θὰ καταστεῖ ἱκανὸς νὰ διαλεχτεῖ μὲ τὴ νοοτροπία, τὰ πιστεύω τῶν ἄλλων ἀνθρώπων καὶ τὴν ποικιλομορφία τῶν διαφόρων θρησκειῶν ποὺ τὸν περιστοιχίζουν.

Πρόταση: Παρακαλοῦμε, ὅπως ἄλλοι πρὶν ἀπὸ ἐμᾶς ἔχουν προτείνει, γιὰ ἀπόσυρση τῶν ‘φακέλων’ καὶ προσωρινὴ χρήση τῶν βιβλίων Θρησκευτικῶν τῶν προηγούμενων ἐτῶν μέχρι τῆς διευθέτησης τοῦ ὑφιστάμενου προβλήματος στὴ βάση τῆς ἀκραιφνοῦς ὀρθόδοξης διδασκαλίας, ὅπως τὴν ἐγγυᾶται ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, τῆς Ὁποίας ἀναπόσπαστα μέλη εἶναι οἱ θεολόγοι καθηγητὲς τῶν σχολείων καὶ ἡ συντριπτικὴ πλειονότητα τῶν μαθητῶν.

Ἀρχιμ. Χρίστος Κυριαζόπουλος,

Δρ Βυζαντινῆς Ἱστορίας

πρ. Σχολικὸς Σύμβουλος Φιλολόγων Ἀνατολικῆς Θεσσαλονίκης

καὶ Ὁμάδα Θεολόγων Καθηγητῶν