Επιτροπή Παιδείας της ΠΕΘ: «Το ζήτημα της συναπόφασης Εκκλησίας και Υπουργείου για το μάθημα των Θρησκευτικών»

Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ)

Επιτροπή Παιδείας

ΚΕΙΜΕΝΟ 2^ο

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

«Το ζήτημα της συναπόφασης Εκκλησίας και Υπουργείου

για το μάθημα των Θρησκευτικών»

Το φλέγον ζήτημα της δομής και του προσανατολισμού του μαθήματος των Θρησκευτικών οδήγησε σε συναντήσεις διαλόγου εκπροσώπων της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, με εκπροσώπους του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων. Από τη συζήτηση αυτή προέκυψαν ουσιαστικά τρία επίσημα κείμενα:

1) Το κείμενο τοποθέτησης του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, ως εναρκτήρια εισήγηση στη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος την 27η Ιουνίου 2017.

2) Η Έκθεση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ύδρας, Αιγίνης και Σπετσών κ. Εφραίμ, ως Προεδρεύοντος της σχετικής Επιτροπής, η οποία παρουσιάστηκε εκτενώς στη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος την 27η Ιουνίου 2017.

3) Το κείμενο παρέμβασης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου, ως μέλους της εξ Αρχιερέων Επιτροπής, στην προαναφερθείσα Σύνοδο, με το οποίο ο Σεβασμιώτατος αποτίμησε το έργο της Επιτροπής.

Από τη συστηματική επιστημονική διερεύνηση των τριών προαναφερθέντων κειμένων, με την εφαρμογή της επιστημονικής μεθόδου της «Ανάλυσης Περιεχομένου», η οποία εντάσσεται στις ερμηνευτικού χαρακτήρα ποιοτικές μεθόδους έρευνας των κοινωνικών επιστημών και αποτελεί μία εκ των ασφαλέστερων επιστημονικών ερευνητικών μεθόδων προσέγγισης και ανάλυσης γραπτών κειμένων, ΔΙΑΠΙΣΤΩΝΕΤΑΙ ότι μεταξύ των τριών κειμένων υπάρχουν ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ, οι οποίες δημιουργούν σοβαρά ερωτήματα και προβληματισμό και, οπωσδήποτε, χρήζουν περαιτέρω μελέτης, όσον αφορά τόσο την αιτιολογία τους όσο και τη στοχοθετική τους κατεύθυνση και προοπτική.

Ειδικότερα και συνοπτικώς από τα ερευνητικώς εξαγόμενα διαπιστώνεται ότι:

-          Δεν επιβεβαιώνεται ότι ο διάλογος της Εκκλησίας με το Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων πραγματοποιήθηκε από «μηδενική βάση», αλλά ότι τα δεδομένα ήταν «τετελεσμένα».

-          Δεν τεκμαίρεται η συναπόφαση Εκκλησίας και Υπουργείου για θέματα που αφορούν  το ζήτημα του μαθήματος των Θρησκευτικών ως δεδομένο, αλλά ουσιαστικά μόνο κατά παραχώρηση.

-          Οι «Φάκελοι Μαθητή» τυπώθηκαν και θα διανεμηθούν στους μαθητές για το μάθημα των Θρησκευτικών, χωρίς να ληφθεί υπόψη από το Υπουργείο το αίτημα της Εκκλησίας της Ελλάδος να συζητηθούν σε διάλογο, παρά τις περί αντιθέτου αναφορές των επίσημων κειμένων.

-           Υπάρχει γενικευμένη αντίφαση ως προς τον προσανατολισμό του μαθήματος. Συγκεκριμένα στα κείμενα, σε άλλα σημεία γίνεται λόγος ότι το Πρόγραμμα του μαθήματος των Θρησκευτικών έχει «Ορθόδοξο χαρακτήρα» και αλλού ότι «κατήντησε νὰ εἶναι οὐδετερόθρησκο, δηλαδὴ μὲ σαθρὴ ταυτότητα».

Αναλυτικότερα:

Στο κείμενο του Μακαριωτάτου αναφέρεται ότι: «Το Σύνταγμα της χώρας στην παράγραφο 2 του άρθρου 16 προβλέπει τα εξής: «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και την διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες».  Ομοίως ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας ορίζει στο άρθρο 9, παρ. Ε΄ τα εξής: «παρακολουθεί (η Δ.Ι.Σ.) το δογματικόν περιεχόμενον των διά τα σχολεία της Στοιχειώδους και Μέσης Εκπαιδεύσεως προοριζομένων διδακτικών βιβλίων του μαθήματος των Θρησκευτικών» (www.romfea.gr, προσπελάστηκε και ανακτήθηκε 28-6-2017).

Αντιστοίχως, στο κείμενο Εισήγησής του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ύδρας αφήνει να υπονοηθεί ότι στον διάλογο με την αρμόδια Επιτροπή του Υπουργείου: «…ἐτονίσθη ὅτι ἡ Ἐκκλησία συναποφασίζει με τήν Πολιτεία διά θέματα ἀφορῶντα εἰς αὐτήν, ὡς τοῦτο ἀπορρέει ἐκ τοῦ Συντάγματος και τοῦ Καταστατικοῦ αὐτῆς Χάρτου (Ν. 590/1977). Τοῦτο πλέον ἀποτελεῖ ἕνα κεκτημένο για την Ἐκκλησία μας» (www.romfea.gr, προσπελάστηκε και ανακτήθηκε 28-6-2017).

Και σε αυτήν την περίπτωση προκύπτει ένα σοβαρό ερώτημα αντιφατικότητας, με την έννοια ότι η τοποθέτηση του Μακαριωτάτου είναι περιγραφικού χαρακτήρα και γενικευτικής προσέγγισης. Δηλαδή, από το κείμενο του Μακαριωτάτου δεν διαφαίνονται ούτε και προκρίνονται τα περί συναποφάσεως Εκκλησίας και Πολιτείας, όπως επιχειρεί  να τονισθεί στο κείμενο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ύδρας. Για το θέμα δεν παίρνει ανοικτή θέση στο κείμενό του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, αναφέροντας ότι  η Επιτροπή επέτυχε: «Νὰ γίνει ἕνα βῆμα, ὥστε νὰ κατανοήσει ἡ πολιτεία, σὲ κάποιο βαθμό, ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει φωνὴ καὶ μερίδιο στὴ διαδικασία ἀποφάσεων γιὰ τὰ θέματα τῆς παιδείας ποὺ τὴν ἀφοροῦν, ὅπως τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν.. Δυστυχῶς, αὐτὸ ἔγινε ἀργά καὶ γι’ αὐτὸ εἶναι ἄνευ ἐντυπωσιακοῦ ἀποτελέσματος…», παρά το ότι τα μέλη της Επιτροπής της Εκκλησίας ζήτησαν από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής: «Νὰ ἀναγνωρισθεῖ στὴν Ἐκκλησία τὸ δικαίωμα νὰ ἔχει μερίδιο στὴν τελικὴ ἀπόφαση, δεδομένου ὅτι τὸ θέμα τὴν ἀφορᾶ ἀπόλυτα καὶ νὰ ἰσχύσει γιὰ τὴν Ἐκκλησία ὅ,τι καὶ γιὰ τὰ ἄλλα θρησκεύματα στὴν Ἑλλάδα». (http://thriskeftika.blogspot.gr/2017/07/blog-post_65.html#more1/7/17 προσπελάστηκε και ανακτήθηκε 3-7-2017).

Ερμηνευτικά εξάγεται ότι δεν ζητήθηκε «συναπόφαση» ως δεδομένο, αλλά ουσιαστικά κατά παραχώρηση.

Μάλιστα και σε άλλο σημείο του κειμένου του ο Μακαριώτατος, μιλώντας για τον προηγούμενο Υπουργό Παιδείας κ. Φίλη, αναφέρει ότι: «…στις 13 Σεπτεμβρίου 2016, το Υπουργείο Παιδείας εδημοσίευσε, τα κατά την άποψή του, Φ.Ε.Κ. (Β΄, 2920, 2906) με τα αναλυτικά προγράμματα χωρίς πληροφόρηση της Εκκλησίας, διότι πίστευε και ίσως πιστεύει ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να έχει άποψη στο δογματικό κυρίως περιεχόμενον των διδασκομένων βιβλίων των Θρησκευτικών» (www.romfea.gr, προσπελάστηκε και ανακτήθηκε 28-6-2017).

Και εξ αυτής της αναφοράς δεν προκύπτει θέση του Μακαριωτάτου περί «συναποφάσεως» Εκκλησίας και Πολιτείας για τα ζητήματα του Μαθήματος των Θρησκευτικών.

Το προκύπτον ερώτημα είναι τι ισχύει τελικά και ποια είναι η επίσημη και σαφής θέση της Εκκλησίας της Ελλάδος που προκρίνεται επί αυτού του θέματος; 

Τα μέλη της Επιτροπής Παιδείας της Παιδείας της ΠΕΘ που διεξήγαγαν την έρευνα

• Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
• Ιωάννης Κουρεμπελές, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
• Σταύρος Καλαντζάκης, Ομ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
• Μαρία Ράντζου, Επίκουρη Καθηγήτρια Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
• Ιωάννης Φύκαρης, Επίκουρος Καθηγητής Σχολής Επιστημών Αγωγής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
• Ευάγγελος Πονηρός, Διδάκτωρ Θεολογίας ΕΚΠΑ, Μ.Φ., Σχολικός σύμβουλος Θεολόγων Πειραιώς, Δ΄ Αθηνών, Κυκλάδων
• Ιωάννης Αγγελόπουλος, Διδάκτωρ Θεολογίας ΕΚΠΑ, Δντής Γεν. Λυκείου
• Δημήτριος Βογιατζής, Διδάκτωρ Θεολογίας ΕΚΠΑ, καθηγητής Θεολόγος
• Γιολάντα Σίσκου, Διδάκτωρ Θεολογίας ΑΠΘ, καθηγήτρια Θεολόγος
• Βασιλική Ματιάκη, Υποψήφια Διδάκτωρ Θεολογίας ΑΠΘ

Π.Ε.Θ

Δείτε και: -Επιτροπή Παιδείας της ΠΕΘ: «Δημοσίευση ερευνητικών δεδομένων επί του διαλόγου της Επιτροπής της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Υπουργείο Παιδείας για το μάθημα των Θρησκευτικών»