Σάββας Ηλιάδης, Η αγιαστική και σωστική δύναμη της μελέτης των ψυχωφελών βιβλίων, κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη

Η αγιαστική και σωστική δύναμη της μελέτης των ψυχωφελών βιβλίων, κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη

Σάββας Ηλιάδης, δάσκαλος -Κιλκίς

     Στο βιβλίο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου "ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΞ" και στο εισαγωγικό του κείμενο με τίτλο: "Τοις αναγινώσκουσιν",  ο άγιος αναφέρεται εκτενώς στην ανάγκη της μελέτης των θείων Γραφών και γενικά των ψυχωφελών βιβλίων.  Δεν δικαιολογεί αυτήν την αμέλεια και αντικρούει τις συνήθεις «διαχρονικές» προφάσεις, οι οποίες προβάλλονται, με τρόπο απλό και πολύ διδακτικό. Τονίζει τη σοβαρότητα του  πράγματος και τις πνευματικές συνέπειες, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τη σωτηρία της ψυχής. Φέρνει δε ως απλανή μάρτυρα σε όλα αυτά, εκτός από τα εδάφια της Αγίας Γραφής και τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. 

     Οφείλουμε να μελετούμε πολύ, ιδιαίτερα σήμερα, που οι καιροί είναι άκρως πονηροί και προσβάλλεται η πίστη, ακόμη και από υπεύθυνα πρόσωπα της Εκκλησίας. Με την ύπουλη παναίρεση του Οικουμενισμού, ο οποίος σαρώνει τα πάντα, "ευθείας ποιών τας τρίβους του αντιχρίστου" και με τις άνομες παραχωρήσεις στα θελήματα του δόλιου Καίσαρα, έγινε πλέον η ζωή μας «αχρίστιανη». 

Μελετώντας, θα είμαστε ασφαλισμένοι με τους λόγους των αγίων, για να μην πέσουμε στις παγίδες των αιρέσεων και τις μεθοδεύσεις των πολιτικών, οικονομικών και το χειρότερο ακόμη, των πλανεμένων και πλανόντων εκκλησιαστικών "ισχυρών". Η άγνοια, ο εφησυχασμός, η απραξία και η στασιμότητα στην αναζήτηση είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εχθρός μας. Αν έχουμε την καλή ανησυχία, ο Θεός θα μας οδηγήσει να δούμε ποιος είναι ο αληθινός δρόμος. Σήμερα, με τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, πολλά δεν μπορούν να θεωρούνται στην πίστη δεδομένα και αυτονόητα. Παρακάτω παραθέτουμε το απόσπασμα του λόγου του Αγίου σε νεοελληνική απόδοση:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

     Λοιπόν, βιαστείτε, αδελφοί μου αγαπητοί, βιαστείτε να αποκτήσετε αυτό το ψυχωφελές βιβλίο (εννοεί την ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΚΑ) και κάθε άλλη παρόμοια, έτσι ώστε να την έχετε πάντοτε κοντά σας και να την μελετάτε, όταν θέλετε. Έτσι σας παρακινεί το χρυσό στόμα του Ιωάννη: "Λοιπόν, να μην αμελούμε στην απόκτηση των βιβλίων, για να μην δεχτούμε καίρια πλήγματα στην πίστη. Ούτε χρυσό να βγάζουμε από τη γη, δηλαδή, να μην αποθηκεύουμε υλικά αγαθά πλεονάζοντα, αλλά να αγοράζουμε και να αποθησαυρίζουμε βιβλία πνευματικά για τον καταρτισμό μας. Διότι, ο μεν χρυσός, όταν αυξηθεί, τότε γίνεται ο μεγάλος εχθρός αυτού που τον έχει. Τα δε βιβλία, όταν υπάρχουν, προσφέρουν πολύ μεγάλη ωφέλεια σ' αυτούς που τα έχουν. Διότι, σ' όποιο σπίτι υπάρχουν βιβλία πνευματικά, διώχνεται από εκεί κάθε διαβολική ενέργεια, επιπλέον δε, παρέχεται μεγάλη στήριξη και παρηγοριά σε όσους κατοικούν μέσα, εξαιτίας του αγώνα που γίνεται για την αρετή...

     Αλλά τι προφασίζονται μερικοί; Εγώ δεν καταλαβαίνω τι γράφουν τα βιβλία, πώς να τα αγοράσω και πώς να τα διαβάσω; Αλλά σ' αυτό δίνει απάντηση ο Χρυσορρήμων, ότι ναι, δεν καταλαβαίνεις τα βιβλία, αλλά γιατί; Διότι δεν τα διαβάζεις με προσοχή και επιμέλεια. Διότι δεν διαβάζεις πολλές φορές τα δύσκολα νοήματα, που είναι  γραμμένα μέσα στα βιβλία και διότι δε ρωτάς σχετικά με αυτά και τους σοφότερους από σένα, για να σου εξηγήσουν: "Δεν καταλαβαίνεις τα γραφόμενα; Πώς θα μπορέσεις να τα καταλάβεις ποτέ, αφού δεν θέλεις ούτε καν να σκύψεις επάνω τους; Πάρε το βιβλίο στα χέρια σου, διάβασε όλα όσα γράφει και αφού καταλάβεις τα γνωστά και εύκολα, ξαναδιάβασε πολλές φορές τα ασαφή και δυσνόητα. Αν στη συνέχεια δεν μπορέσεις να κατανοήσεις αυτό που γράφει, πήγαινε στον σοφότερο, πλησίασε τον διδάσκαλο και ανακοίνωσε τους τη δυσκολία που έχεις στην μελέτη. Δείξε, τέλος πάντων, μεγάλο ενδιαφέρον".

     Εγώ δε, σου λέω κι αυτό αγαπητέ, ότι, εάν εσύ διαβάζεις συνεχώς τα πνευματικά βιβλία με προθυμία και επιμέλεια, να ξέρεις ότι αυτή η συνεχής προθυμία και επιμέλεια θα ανοίξει το νου σου και θα τον κάνει δεκτικό των πνευματικών νοημάτων. Και εκείνο που δεν μπορούσες να καταλάβεις την πρώτη φορά, όταν το διαβάσεις δύο και τρεις φορές, εύκολα θα μπορείς να το καταλαβαίνεις. Ξέρω πολλούς με χαμηλή νοημοσύνη και αγράμματους, οι οποίοι, με τη συνεχή και επιμελή ανάγνωση των βιβλίων, κατόρθωσαν να καταλαβαίνουν και τα δύσκολα νοήματα. Και αυτοί, που πρωτύτερα ήταν αμαθείς, έγιναν ύστερα με την ανάγνωση πολυμαθείς, σε τέτοιο βαθμό, που και οι ίδιοι να θαυμάζουν, καθώς λέει ο Ιώβ: "Τα νερά λείαναν τις πέτρες" (Ιώβ,ιδ,19), αλλά και η κοινή παροιμία λέει: "Η σταγόνα που πέφτει επίμονα, κάνει κοιλιά στην πέτρα" και ακόμη: "Όλα κατακτώνται γρήγορα με την επιμέλεια". Κυρίως δε και επειδή βλέποντας ο Θεός τη συνεχή επιμέλειά σου, θα σου φωτίσει το νου, για να κατανοεί και αυτά τα δύσκολα. Γι' αυτό λέει πάλι ο Χρυσορρήμων: "Όταν δει ο Θεός να  δείχνεις τόση προθυμία, δεν θα παραβλέψει την αγρυπνία και την φροντίδα σου. Αλλά, αν ακόμη και άνθρωπος δεν βρεθεί να σου διδάξει αυτό που αναζητάς, Αυτός θα σου το φανερώσει βεβαιότατα".

     Ας μην λέει, λοιπόν, ο καθένας εκείνα τα ψυχρά λόγια, ότι "εγώ έχω γυναίκα, έχω παιδιά, έχω σπίτι και είμαι φορτωμένος με φροντίδες βιοτικές και γι' αυτό δεν μπορώ να διαβάσω βιβλία. Η ανάγνωση βιβλίων είναι έργο των μοναχών και των ησυχαστών και όχι των λαϊκών και όσων βρίσκονται στον κόσμο". Σ' αυτούς απαντά ο ίδιος ο Χρυσόστομος και τους αποστομώνει, λέγοντας: "Μη μου λέει λοιπόν κάποιος τα ψυχρά εκείνα λόγια, που είναι και αξιοκατάκριτα, ότι είμαι απασχολημένος με τα δικαστήρια, ότι ασχολούμαι με τα κοινά της πόλης, ότι μαθαίνω τέχνη, έχω γυναίκα, ανατρέφω παιδιά, είμαι ο αρχηγός του σπιτιού, είμαι άνδρας που αγωνίζομαι για τα του βίου και δεν είναι δικιά μου δουλειά να διαβάζω τις Γραφές, αλλά εκείνων, οι οποίοι εγκατέλειψαν τον κόσμο και έπιασαν τις κορφές των βουνών, εκείνων που ζουν συνεχώς αυτόν τον βίο. Τι λες, άνθρωπε; Δεν είναι έργο σου να προσέχεις τις Γραφές, επειδή εσύ σέρνεσαι από μύριες φροντίδες;

Είναι περισσότερο δικό σου έργο, παρά εκείνων. Διότι δεν έχουν τόση ανάγκη εκείνοι από τη βοήθεια των θείων Γραφών, όσο αυτοί που περιφέρονται ανάμεσα σε πολλές φροντίδες και απασχολήσεις".

     Και σε άλλο σημείο ο ίδιος πάλι λέει ότι και αυτόν τον Απόστολο Παύλο τον ωφελούσε η ανάγνωση: "Βλέπεις λοιπόν τον Παύλο, που χρησιμοποιεί συνεχώς μαρτυρίες των Προφητών και γνωρίζει τι γράφουν αυτές; Άρα, ο Παύλος προσέχει στην ανάγνωση (διότι ξέρει πως δεν είναι μικρή η ωφέλεια που θα καρπωθεί από τις Γραφές), εμείς δε, τεμπελιάζουμε και το θεωρούμε ασήμαντο. Αλήθεια, πόση κόλαση θα μας άξιζε". Λέει πάλι ο ίδιος ότι η ψυχή που διαβάζει, αγιάζεται και διάβολος και αμαρτία δεν την πλησιάζει: "Εάν σε σπίτι όπου υπάρχει Ευαγγέλιο, δε θα τολμήσει να μπει ο διάβολος, πολύ περισσότερο σε ψυχή, η οποία έχει μέσα της τέτοια νοήματα, δεν θα ακουμπήσει ποτέ ούτε θα την πλακώσει δαιμόνιο ούτε και η επιθυμία για την αμαρτία. Αγίασε λοιπόν την ψυχή σου, αγίασε το σώμα σου, έχοντας συνεχώς τα άγια γράμματα στη γλώσσα και στην καρδιά σου. Διότι, εάν η αισχρολογία καταρρυπαίνει τα πάντα και καθίσταται προσκλητήριο δαιμόνων, είναι καταφανές πως η πνευματική ανάγνωση αγιάζει και προσελκύει τη χάρη του Πνεύματος. Είναι θεϊκά καταπραϋντικά "τραγούδια" τα γράμματα. Ας τα τραγουδήσουμε λοιπόν στους εαυτούς μας και στα πάθη της ψυχής μας, για να απολαύσουμε τις θεραπευτικές τους δυνάμεις".

     Και για να πούμε με συντομία, τι καλό αγαπάς, αδελφέ μου χριστιανέ και να μην το αποκτήσεις από την ανάγνωση των θείων Γραφών; Θέλεις να μην αμαρτάνεις; από την ανάγνωση το αποκτάς, κατά τον Χρυσορρήμονα, ο οποίος λέει: "Η ανάγνωση των Γραφών παρέχει μεγάλη ασφάλεια στην αποφυγή της αμαρτίας". Θέλεις να αγιάζεις την ψυχή σου; από την ανάγνωση το αποκτάς, ακόμη και αν δεν κατανοείς αυτά που διαβάζεις, όπως λέει πάλι ο ίδιος άγιος: "Και αν δεν καταλαβαίνεις αυτά που διαβάζεις, από αυτήν καθ' εαυτήν την ανάγνωση αγιάζει πολύ η ψυχή σου". Θέλεις να μην μείνεις ποτέ άκαρπος από ψυχική ωφέλεια; και τούτο το αποκτάς από την ανάγνωση, όπως λέει πάλι ο ίδιος άγιος: "Είναι αδύνατον, αδύνατον να φύγει κανείς χωρίς αποτέλεσμα, όταν απολαμβάνει το διάβασμα διαρκώς και με πολλή προσοχή". Θέλεις να μην προδώσεις τη σωτηρία σου και να μην πέσεις σε αιρέσεις, όπως έπεσαν και οι παλιότεροι και οι σύγχρονοι; Και αυτό θα το κερδίσεις από την ανάγνωση, καθώς ο ίδιος χαριτώνυμος άγιος λέει: "Είναι μεγάλος γκρεμός και βαθύ βάραθρο ή άγνοια των Γραφών. Είναι μεγάλη προδοσία της σωτηρίας μας το να μην γνωρίζει κάποιος τίποτε από τους θείους Νόμους. Αυτό είναι που δημιουργεί τις αιρέσεις. Αυτό έγινε η αιτία της  διεφθαρμένης  ζωής. Αυτό έκανε τα πάντα άνω κάτω". Θέλεις να συγκεντρωθεί ο διασκορπισμένος σου νους και να φωτιστεί; Αυτό θα το κατορθώσει η ανάγνωση. Μάρτυρας γι' αυτό μπαίνει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ο οποίος λέει: "Μας δόθηκε η δυνατότητα της ανάγνωσης, για να φωτίζεται και να συγκεντρώνεται ο νους, όχι μόνο σε επίπεδο μετριότητας, αλλά ακόμη υψηλότερα. Διότι υπάρχουν λόγια του Αγίου Πνεύματος και όσοι τα διαβάζουν, βεβαιότατα αποκτούν εσωτερική ισορροπία". Και για να πω τελευταίο αυτό που ήταν να το πω πρώτο, είναι αδύνατο να σωθείς, αδελφέ μου, αν δεν καταγίνεσαι με την ανάγνωση των ιερών βιβλίων, καθώς πάλι η ίδια χρυσή γλώσσα του Ιωάννου το βεβαιώνει: "Δεν είναι δυνατόν, δεν μπορεί να σωθεί κάποιος, αν δεν μετέχει της συνεχούς πνευματικής ανάγνωσης. Αλλά αυτό είναι το όντως ποθούμενο και προσδοκώμενο: Ναι, και αν ακόμη μετέχουμε συνεχώς σ' αυτήν τη θεραπεία της πνευματικής αναγνώσεως, ας ευχόμαστε να μας αξιώσει ο Θεός τελικά να σωθούμε".

Σάββας Ηλιάδης

Δάσκαλος

Κιλκίς, 21-9-2017