Οι άγιοι 11 Νεομάρτυρες της Ι. Μ. Ζιλάντωβ Καζάν (28 Αυγούστου 1918)

Οι Άγιοι 11 Νεομάρτυρες της Ι. Μ. Ζιλάντωβ Καζάν

(28 Αυγούστου 1918)

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

Ο ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΣΕΡΓΙΟΣ: Στα προάστια του Καζάν βρίσκεται το μοναστήρι Ζιλάντωφ, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε το 1552 από τον τσάρο Ιβάν τον Τρομερό. Στα χρόνια της ρωσικής επανάστασης ηγούμενος ήταν ό αρχιμανδρίτης Σέργιος, άνθρωπος ενάρετος καί μορφωμένος [γεννήθηκε στην Γκάτσινα στις 11/5/1863]. Το κοσμικό του όνομα ήταν Ιωάννης Ζάιτσεφ. Τέλειωσε το Πανεπιστήμιο, αλλά μέσα του φλεγόταν από την επιθυμία να αφιερωθεί στον Θεό. Έτσι, το 1891 προσήλθε στο μοναστήρι του Αγίου Νείλου της επαρχίας Ντβέρ. Στίς 25 Σεπτεμβρίου 1893 εκάρη μοναχός παίρνοντας το όνομα Σέργιος. Το 1894 χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος καί το 1896 ιερέας. Στίς 11 Μαΐου 1905 ανέλαβε την ηγουμενία της μονής.

ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ Ι. Μ. ΖΙΛΑΝΤΩΦ: Στις 7 Ιανουαρίου 1907, ο αρχιμανδρίτης Σέργιος έγινε ηγούμενος στη μονή Ζιλάντωφ. Αναλαμβάνοντας την ηγουμενία στη νέα Μονή, αντιλήφθηκε ότι οι λιγοστοί μοναχοί δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του μοναστηριού, κι αυτό όχι μόνο λόγω του μικρού τους αριθμού. Έτσι, ζήτησε να στείλουν κάποιους μοναχούς από τίς γειτονικές μονές του Αγίου Μακαρίου καί Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ενώ, χάρις στις προσπάθειές του, το μοναστήρι άλλαξε μορφή κτιριακά αλλά και, κυρίως, πνευματικά. Με τίς δικές του άοκνες προσπάθειες ή αδελφότητα ζούσε πλέον κατά το πρότυπο των αυστηρών κοινοβίων. Ο ίδιος ο αρχιμανδρίτης Σέργιος ήταν υπόδειγμα αρετής, αυστηρής πνευματικής ζωής καί προσευχής, όχι μόνο στους υποτακτικούς του αλλά και στους πιστούς της περιοχής. Γι' αυτό όλοι, κληρικοί, μοναχοί, λαϊκοί, τον σέβονταν και τον υπεραγαπούσαν. Ο ηγούμενος, μεταξύ των άλλων αρετών του, διακρινόταν καί για την ειρηνοποιό του διάθεση. Ό,τι προβλήμα ή προστριβή παρουσιάζονταν σε άλλες μονές ή ενορίες, τον καλούσαν για να βοηθήσει. Καί είχε πάντα τον τρόπο, με διάκριση, χαρακτηριστική ιδιότητα των φωτισμένων πνευματικών, να δίνει λύσεις, να συμφιλιώνει καί να φέρνει την ειρήνη και την ομοψυχία. Το μοναστήρι είχε καί δικό του εκκλησιαστικό σχολείο. Στεγαζόταν σε ένα ξύλινο κτίριο δίπλα στο μοναστήρι καί φοιτούσαν 40 μαθητές από την εθνικότητα Τσουβασί. Το σχολείο ιδρύθηκε στίς 17 Σεπτεμβρίου 1909 με ενέργειες του αρχιμ. Σέργιου. Στις αρχές του 1918 στο μοναστήρι ζούσαν 12 μοναχοί καί 15 δόκιμοι. Η Οκτωβριανή επανάσταση, όμως, άλλαξε ριζικά την εκκλησιαστική κατάσταση καί βέβαια τη ζωή του μοναστηρίου. Η περιουσία του, όπως και όλων των εκκλησιαστικών ιδρυμάτων, κατασχέθηκε. Το χειρότερο όμως ήταν πως οι μπολσεβίκοι επιστράτευσαν με τη βία τους νεότερους δόκιμους καί μοναχούς. Έτσι τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους είχαν απομείνει μόνον 7 μοναχοί καί 4 δόκιμοι.

ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ: Τον Αύγουστο του 1918 τα τσεχικά στρατεύματα πού υποστήριζαν τους «λευκούς», αντιπάλους των Μπολσεβίκων, πολιόρκησαν το Καζάν. Επειδή το μοναστήρι του Ζιλάντωφ βρισκόταν σε λόφο, στο ψηλότερο σημείο της περιοχής, οί Τσέχοι εγκατέστησαν εκεί, δύο κανόνια καί σφυροκοπούσαν τίς θέσεις των «κόκκινων». Κατά συνέπεια, η ζωή στο μοναστήρι έγινε δύσκολη. Όταν στις 11 Αυγούστου κατελήφθη η πόλη από τους Τσέχους, ο αρχιμανδρίτης Σέργιος ζήτησε την αδεία να μεταστεγαστούν οι μοναχοί της Μονής κι ο ίδιος προσωρινά σε κάποιο άλλο μέρος. Η εκκλησιαστική αρχή δέχθηκε. Στις 10 Σεπτεμβρίου, όμως, τα στρατεύματα των Τσέχων, ηττημένα, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη. Μαζί έφυγαν καί 60.000 κάτοικοι, πολλοί κληρικοί, ο ηλικιωμένος Μητροπολίτης Ιάκωβος, ο επίσκοπος Μπόρις κ.ά. Ήταν βέβαιοι πως οι «κόκκινοι», ανακαταλαμβάνοντας την πόλη, θα προέβαιναν σε σφαγές. Όμως κανείς από τους μοναχούς των γύρω μοναστηριών δεν θέλησε να φύγει. Όλοι παρέμειναν στις ασκητικές τους επάλξεις αποφασισμένοι να μαρτυρήσουν για την πίστη του Χριστού. Την ίδια μέρα οι Μπολσεβίκοι μπήκαν στην πόλη.

ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Οι μοναχοί του Ζιλάντωφ, όταν έφυγαν οι Τσέχοι, αποφάσισαν να γυρίσουν στο μοναστήρι τους, παρά τον διαβλεπόμενο κίνδυνο. Το πρωί της 10ης Σεπτεμβρίου στα κανόνια παρέμεινε μόνον ένας μαχητής. Ήταν ένας αξιωματικός, γιος του καθηγητή Μιχαήλ Ντόκελ, που πολεμούσε μόνος πια μόνος του τα στρατεύματα των μπολσεβίκων, εμποδίζοντας την προέλαση τους. Μετά από λίγες ώρες ό ηρωικός αυτός μαχητής σκοτώθηκε. Οι μπολσεβίκοι κατέλαβαν την περιοχή και όταν διαπίστωσαν πως μόνον ένας άνθρωπος ήταν το πρόσκομμα για την προέλασή τους, θύμωσαν και αποφάσισαν να εκδικηθούν. Μπήκαν στο μοναστήρι καί άρχισαν να καταστρέφουν ό,τι έβρισκαν. Παράλληλα έκαναν έρευνες σ' όλους τους χώρους του μοναστηρίου, μήπως ανακαλύψουν κάποιους αντιπάλους στρατιώτες. Επειδή δεν βρήκαν κανέναν, αποφάσισαν να εκδικηθούν τους μοναχούς, θεωρώντας ότι αυτοί υποστήριζαν τους «αντεπαναστάτες». Ήταν η ώρα που οι μοναχοί, έχοντας μόλις τελειώσει τη Θεία Λειτουργία, έτρωγαν στην τράπεζα του μοναστηριού. Ήταν (με το π. ημερολόγιο) η γιορτή του οσίου Μωυσή του Αιθίοπα και ο αναγνώστης, κατά τη συνήθεια των Μοναστηριών, διάβαζε το βίο του από τον Συναξαριστή. Ο άγιος Μωυσής ήταν λήσταρχος. Μετανόησε, βαφτίστηκε και έγινε μοναχός. Με τη χάρη του Θεού κι έπειτα από σκληρούς ασκητικούς αγώνες έφτασε να γίνει πνευματικός πατέρας πλήθους μοναχών. Το 400 μ.Χ. περίπου γνώρισε μαρτυρικό θάνατο μαζί με έξι μαθητές του, από βαρβάρους πού κατέλαβαν καί κατέστρεψαν τη σκήτη τους. Την ώρα που ο αναγνώστης διάβαζε το μαρτυρικό τέλος του οσίου Μωυσή, ουσιαστικά κατά θεία επιστασία προετοιμάζοντας τους μοναχούς, κάποιοι σύγχρονοι βάρβαροι εισέβαλαν στην τράπεζα κι έβγαλαν τους μοναχούς έξω. Τους έσυραν με φωνές και βρισιές ως την πύλη του μοναστηριού και τους έστησαν στη σειρά. Τους ανακοίνωσαν ότι καταδικάζονται στην εσχάτη των ποινών. Αμέσως άρχισαν να πέφτουν οι πυροβολισμοί. Οί μοναχοί έψαλλαν όλοι μαζί, μα οι σφαίρες διέκοψαν τον ύμνο. Οι νεομάρτυρες έφυγαν για να τον συνεχίσουν στο επουράνιο θυσιαστήριο, στις Άνω Μονές. Τα σώματα τους στοιβάχτηκαν όπως-όπως στην αυλή του μοναστηριού.

Ο ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ: Οι μπολσεβίκοι έφυγαν ικανοποιημένοι από το τιμωρητικό τους “έργο”. Όμως, μετά από λίγο, μέσα από τα πτώματα των αδελφών μοναχών, ξεπρόβαλε ένας ηλικιωμένος ιερομόναχος, ο π. Ιωσήφ. Ήταν πλημμυρισμένος από αίμα και κομμάτια από τα μυαλά των φονευθέντων αδελφών του. Διαπίστωσε πώς μόνον αυτόν, ως εκ θαύματος, δεν τον άγγιξε καμία σφαίρα. Αμέσως έκανε έναν έλεγχο κοιτάζοντας έναν έναν τους μοναχούς. Όταν είδε πως όλοι ήταν νεκροί, πήγε με τα πόδια καί με προφυλάξεις στο Καζάν. Κατευθύνθηκε στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου καί ζήτησε βοήθεια από τον ηγούμενο, αρχιμανδρίτη Εφραίμ. Ένας άλλος ηγούμενος, ο τριαντάχρονος ηγούμενος της Μονής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, αρχιμανδρίτης Ιωάσαφ, που είχε αναλάβει στο μεταξύ προσωρινά και καθήκοντα επισκόπου στην πόλη, όταν έμαθε για την τραγωδία του Ζιλάντωφ, μαζί με άλλους ιερείς και λαϊκούς πήγαν στο μοναστήρι, έψαλαν τη νεκρώσιμη ακολουθία καί έθαψαν τους νεομάρτυρες πατέρες. Ο Ιερομόναχος Ιωσήφ έζησε έναν ακόμη χρόνο στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου καί κοιμήθηκε εκεί. Μέχρι την κοίμηση του διηγείτο συνεχώς για τις τελευταίες στιγμές και το μαρτυρικό θάνατο των συμμοναστών του. Είχε χάσει την ακοή του από τη στιγμή των πυροβολισμών. Πάντοτε έλεγε: «Έχω την αίσθηση ότι είμαι ακόμη μουσκεμένος με το αίμα των αδελφών μου μοναχών. Το αίμα τους έπεσε στο πρόσωπο μου, σ' όλο το σώμα μου κι έτσι ματωμένος ήρθα στην πόλη, στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου». Ο γέροντας Ιωσήφ συνεχώς μνημόνευε στη θεία Λειτουργία τους μάρτυρες συμμοναστές του καί παρακαλούσε όλους τους πιστούς πού έρχονταν στο μοναστήρι να μνημονεύουν κι αυτοί τον αρχιμανδρίτη Σέργιο καί την ευλογημένη συνοδεία του. Μετά την κοίμηση του οι πατέρες της μονής του Αγίου Ιωάννου συνέχισαν τίς θείες Λειτουργίες υπέρ αναπαύσεως των ψυχών τους.

ΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ: Σήμερα γνωρίζουμε τους νεομάρτυρες του Ζιλάντωφ χάρη στον ταπεινό γέροντα Ιωσήφ, τον όποιο ο Θεός επέτρεψε να ζήσει, για να διασώσει στην στρατευμένη Ορθόδοξη Εκκλησία του Κυρίου το μαρτυρικό τέλος των νέων αγωνιστών που έχουν πλέον συναριθμηθεί στη Θριαμβεύουσα Εκκλησία των Ουρανών. Τα ονόματα τους ήταν: Αρχιμανδρίτης Σέργιος, Ιερομόναχοι Λαυρέντιος, Ιωσήφ και Σεραφείμ, ιεροδιάκονος Θεοδόσιος, μοναχοί Λεόντιος και Στέφανος, δόκιμοι Γεώργιος Τιμοφέεφ, Στέργιος Ντάλιν, Ιωάννης Σαρέτεντσκι και Ιλαρίων Πραβντίν. Η ρωσική ορθόδοξη εκκλησία τους κατέταξε στη χορεία των Αγίων τον Αύγουστο του 2000.

Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΖιΛΑΝΤΩΦ: Αξίζει να σημειωθεί πως το μοναστήρι από το 1937, την περίοδο των θηριωδιών του Στάλιν, μετατράπηκε σε φυλακή με τη δηλωτικότατη των προθέσεων των ιδρυτών της επωνυμία: “Φυλακή της Λαϊκής Επιτροπής Εσωτερικών Υποθέσεων”! Αργότερα εκεί έγιναν πολλές εκτελέσεις. Το καμπαναριό καταστράφηκε το 1950 και ο ναός και η ευρύτερη περιοχή της Ι. Μονής γνώρισαν την ερήμωση. Το 1997 επέστρεψε στους πιστούς. Σήμερα στη μονή εγκαταβιεί γυναικεία αδελφότητα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Αρχιμ. Νεκτ. Αντωνόπουλος, ''Ρώσοι Νεομάρτυρες και ομολογητές''/rusfront. & http://eng.kazan.eparhia.ru/monastyri/zilant/