Τα πασχαλινά έθιμα και η αφή του Αγίου Φωτός (Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς)

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

Εν Πειραιεί τη 18η  Μαΐου 2017

ΤΑ ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ Η ΑΦΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΩΤΟΣ

  Η πλειονότητα των πνευματικών ταγών μας βρίσκεται δυστυχώς, τα τελευταία, δύσκολα για την πατρίδα μας χρόνια, σε πνευματική αδράνεια. Σε πάμπολλες περιπτώσεις αδυνατεί να αντιμετωπίσει, ή τουλάχιστον να δώσει μια δυναμική παρουσία, σε ενέργειες και πράξεις της πολιτείας που έρχονται σε ευθεία αντίθεση προς το ευαγγέλιο και την ελληνοχριστιανική μας Παράδοση. 

Βέβαια υπάρχουν, δόξα τω Θεώ, και οι ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, που αντιστέκονται στο κακό και αγωνίζονται κατά δύναμιν ενάντια στις σκοτεινές δυνάμεις, που εργάζονται πυρετωδώς για την πνευματική αλλοτρίωση της πατρίδος μας. Αν σήμερα η πατρίδα μας έφθασε στο ηθικό και πνευματικό κατάντημα, που βιώνουμε όλοι μας, μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρουν οι πνευματικοί μας ταγοί, οι οποίοι εν πολλοίς συμβιβάστηκαν και συμπορεύθηκαν με το φαύλο πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο και σε ορισμένες περιπτώσεις το υπηρέτησαν πιστά, (βλέπε νομιμοποίηση των αμβλώσεων, θρησκειοποίηση του μαθήματος των θρησκευτικών, αποδέσμευση της παιδείας από αρχές και αξίες, κατάργηση της αργίας της Κυριακής, αντιρατσιστικός νόμος, σύμφωνο ελευθέρας συμβιώσεως για ομοφυλοφίλους, παρελάσεις ομοφυλοφίλων, βλάσφημες θεατρικές παραστάσεις τύπου Corpus Christi, έμφυλες ταυτότητες και πολλά άλλα). Ωστόσο η αμαρτωλή συμπόρευση δεν φθάνει μέχρις εδώ. Προχωρεί ακόμη περισσότερο και επεκτείνεται και σε θέματα πίστεως, οπότε τα πράγματα γίνονται εξόχως τραγικά. Και τούτο, διότι όταν νοθεύεται η πίστη, τότε χάνεται η ίδια η σωτηρία μας.

   Αφορμή για τον παρόντα σύντομο σχολιασμό μας πήραμε από άρθρο του γνωστού διακεκριμένου καθηγητού, φιλοσοφούντος θεολόγου και διανοούμενου, κ. Χρήστου Γιανναρά στην εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (1-5-2017), με τίτλο: «Η ΣΥΓΧΥΣΗ ΓΕΝΝΑΕΙ ΤΕΡΑΤΩΔΙΕΣ». Σ’ αυτό ο αρθρογράφος ασκεί σκληρή κριτική σε παράδοξα πασχαλινά έθιμα, τα οποία καλλιεργεί και προβάλλει η τηλεοπτική σκοπιμότητα για την αύξηση της τηλεθέασης και τα οποία προσβάλλουν αυτή την ίδια την ιερότητα του Πάσχα. Γράφει: «Με ανάλογη έλλειψη αιδούς και λύπης δαπανήθηκε αφειδώλευτα τηλεοπτικός χρόνος και φέτος το Πάσχα, για να πληροφορηθούμε, αν θα διασωθεί ακέραιος σε διάρκεια ή θα συντομευθεί ο κρετινικός πρωτογονισμός (που λανσάρεται σαν δήθεν «έθιμο»): O «ρουκετοπόλεμος», στον Bροντάδο της Χίου, τα «χαλκούνια» στο Αγρίνιο, οι «σαΐτες» στην Καλαμάτα. Επινοήματα μανιώδους επιθετικής φρενίτιδας και κρετινισμού αδίστακτων εμπόρων του τουρισμού. Κατασκευάζουν «υπερθέαμα» για να γοητεύσουν τη διεθνή πλεμπάγια με τον πρωτογονισμό των Γραικών, όπως αλλού «απολαμβάνουν» οι τουρίστες τον πρωτογονισμό της φυλής των Πιντούπι ή των Kοροβάι». Και συνεχίζει: «Aφειδώλευτος τηλεοπτικός χρόνος δαπανάται το Mέγα Σάββατο και για την εμφατική προβολή ενός άλλου «ευπώλητου», εξευτελιστικού των ιερών και των οσίων, ευρήματος: Tου εκκωφαντικού σαματά που μεθοδεύουν κάποιοι επιδέξιοι στην αυτοπροβολή τους κληρικοί κατά τη λεγόμενη «πρώτη ανάσταση». Θέαμα και ακρόαμα για κάφρους, στην κυριολεξία: χτυπάνε το ερεισίνωτο πάνω στο κυρίως στασίδι, τα πόδια τους πάνω στο βάθρο, ακόμα και καπάκια πάνω σε τζεντζερέδια που φέρνουν από τα σπίτια τους – μόνο για την ηλίθια «απόλαυση» του σαματά. Tην ευθύνη γι’ αυτόν τον ανίερο εξευτελισμό των ιερών και των οσίων, είναι περισσότερο από φανερό, την έχουν οι επίσκοποι που τον ανέχονται. Τουλάχιστον ο κληρικός, που κάθε χρόνο προβάλλεται από τα κανάλια, σε άλμα έξαλλου πανηγυριώτη να σκορπίζει δαφνόφυλλα, θα έπρεπε λογικά να έχει αποσχηματιστεί».

  Νομίζουμε ότι δεν έχει άδικο ο κ. Καθηγητής στα παρά πάνω γραφόμενά του. Ωστόσο πιστεύουμε ότι τα κατά τόπους θρησκευτικά έθιμα, και η εθιμοτυπική προσήλωση του λαού σ’ αυτά δεν αποτελούν σήμερα σοβαρό πρόβλημα για την Εκκλησία. Άλλα είναι τα μεγάλα και καυτά προβλήματα, στα οποία, θα έπρεπε κατά την γνώμη μας, να στρέψει την προσοχή του ο θεολογικός κόσμος της χώρας μας. Ήδη ακροθιγώς αναφερθήκαμε σ’ αυτά πιο πάνω στην εισαγωγή μας. Όταν  το σκάφος της Εκκλησίας κλυδωνίζεται επικίνδυνα από την παναίρεση του Οικουμενισμού, όταν οι άθεες κυβερνήσεις όλων των κομματικών αποχρώσεων που μας κυβέρνησαν στην τελευταία 45ετία προωθούν άθεα νομοθετήματα και την κάθε είδους διαστροφή στην κοινωνία μας, δεν είναι βλακεία στο τετράγωνο να απορροφούμε την σκέψη μας και τον προβληματισμό μας στα πασχαλινά θρησκευτικά έθιμα; Δεν θα επαναλάμβανε και σε μας ο Κύριος, αυτό που είπε στους γραμματείς και φαρισαίους; «οδηγοί τυφλοί, οι διυλίζοντες τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνοντες»;(Ματθ.23,24). Εν πάσει περιπτώσει, για να επανέλθουμε στο θέμα μας, πιστεύουμε ότι οι ποιμένες της Εκκλησίας στην κηρυκτική διακονία τους καλό θα είναι, να τονίζουν, ότι ο εορτασμός των μεγάλων γεγονότων της πίστεώς μας, θα πρέπει να έχει πνευματικό χαρακτήρα, να αποσκοπεί στην μέθεξη της σωζούσης Θείας Χάριτος και να μην εξαντλείται στην τήρηση των θρησκευτικών εθίμων, τα οποία αυτά καθ’ εαυτά, ως αυθόρμητες εκδηλώσεις χαράς, δεν είναι κακό να τηρούνται, αρκεί να μην φθάνουν σε υπερβολές.

     Συνεχίζοντας ο κ. Καθηγητής, στηλιτεύει και τον «παροξυσμό» της Αφής του Αγίου Φωτός, στον Πανάγιο Τάφο του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα. Γράφει: «Κορύφωμα της συλλογικής μας πολιτισμικής αφασίας και παντοδαπής παρακμής είναι η προκλητική (αντιστάσεως μη ούσης) θρησκειοποίηση του εκκλησιαστικού γεγονότος, ο ευτελισμός του σε ειδωλοποιητική μαγεία. Οργιάζουν τα κανάλια, κάθε Μέγα Σάββατο, με ανεύθυνες παιδαριώδεις φλυαρίες για τη «θαυματουργική» κάθε χρόνο αφή της λαμπάδας του πατριάρχη στα Ιεροσόλυμα. Και δεν βγαίνει δημόσια ένας επίσκοπος, να αντιτάξει τα στοιχειώδη της εκκλησιαστικής εμπειρίας και μαρτυρίας».

       Πράγματι κατά τη μεγάλη ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου, όπου γίνεται η τελετή της αφής του Αγίου Φωτός, οργιάζουν οι διαμάχες μεταξύ αθέων, αιρετικών και πιστών για τον τρόπο της αφής, αλλά και της μεταφοράς του αεροπορικώς στην πατρίδα μας. Πιστεύουμε ότι απέναντι στο θαυμαστό αυτό γεγονός, θα έπρεπε να πάρει επίσημη θέση η Διοικούσα Εκκλησία και να καταθέσει την ιδική της πνευματική εμπειρία, ώστε να μην αφήνει να οργιάζουν στα κανάλια οι κάθε λογίς «ανεύθυνες παιδαριώδεις φλυαρίες». Ιδιαίτερα το παλαίφατο Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, το οποίο στις ομηρικές διαμάχες υποστηρικτών και αρνητών της θαυματουργικής, ή μη, αφής του Αγίου Φωτός από τον Πανάγιο Τάφο, θα έπρεπε να επαναλαμβάνει τις δηλώσεις του Μακαριωτάτου Πατριάρχου κ. Θεοφίλου, ο οποίος έχει δημοσία διακηρύξει το θαύμα του Αγίου Φωτός.

        Παρά κάτω με όσα προσθέτει ο κ. Καθηγητής, αφήνει να εννοηθεί ότι η αφή δεν γίνεται θαυματουργικά. Κατά την άποψή του: «Από αυτή την κανδήλα, [την ακοίμητη], ο λειτουργός, τη νύχτα του Πάσχα, ανάβει τη λαμπάδα του και μεταδίνει τη φλόγα στις λαμπάδες των πιστών. Το ίδιο συμβαίνει και στον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα». Και δικαιολογεί «θεολογικά» τον ισχυρισμό του ότι: «στην Εκκλησία η σχέση με τον Θεό δεν βιάζει ποτέ την ελευθερία του ανθρώπου. Αν ο άνθρωπος εξαναγκαστεί να «πιστέψει» στον Θεό, επειδή η λαμπάδα του πατριάρχη ανάβει από μόνη της στα Ιεροσόλυμα, τότε η «πίστη» του είναι προϊόν εκβιασμού, όχι αγάπης, δηλαδή ελευθερίας».

       Κατ’ αρχήν θα θέλαμε να ρωτήσουμε τον κ. Καθηγητή: Πως είναι τόσο σίγουρος ότι ο Πατριάρχης ανάβει την λαμπάδα του από την ακοίμητη κανδήλα του Ιερού Κουβουκλίου; Παρέστη κάποια στιγμή και είδε ως αυτόπτης μάρτυς τον τρόπο αφής; Ασφαλώς όχι, διότι ο Πατριάρχης εισέρχεται στο Ιερό Κουβούκλιο μόνος, αφού τον ψάχνουν οι ισραηλινές αστυνομικές αρχές, ότι δεν έχει επάνω του κάποιο σύνεργο αφής, (σπίρτα, αναπτήρας κλπ.). Σύμφωνα με μαρτυρίες, την Μεγάλη Παρασκευή, οι ισραηλινές αρχές ψάχνουν τον Πανάγιο Τάφο και σβήνουν και αφαιρούν κάθε πηγή φωτιάς και αφού σφραγίσουν με κερί και με τις σφραγίδες του Πατριαρχείου το Ιερό Κουβούκλιο, το φρουρούν, μέχρι το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου, την ώρα τη τελετής. Αυτό είναι μια σοβαρή ένδειξη ότι η αφή δεν μπορεί να είναι προϊόν απάτης, διότι αν υπήρχε έστω και η παραμικρά ένδειξη απάτης, οι αλλόθρησκες ισραηλινές αρχές ασφαλείας θα την κατήγγειλαν. Μέχρι σήμερα όμως ποτέ δεν είχαμε κάποια καταγγελία. Επίσης κάτι άλλο πολύ σημαντικό: Πάμπολλες μαρτυρίες αυτοπτών προσκυνητών βεβαιώνουν ότι το Άγιο Φως την ώρα της τελετής πλανάται στον πανίερο ναό της Αναστάσεως σαν «πύρινες μπάλες φωτός». Έχουμε μάλιστα υπ’ όψη μας και σχετικό βίντεο, που το είδαμε ιδίοις όμασι και μπορούμε να το βεβαιώσουμε. Άλλη θαυμαστή μαρτυρία είναι ότι τα σβησμένα καντήλια ανάβουν μόνα τους και το σπουδαιότερο: το Άγιο Φως τα πρώτα λεπτά της ώρας δεν έχει τις ιδιότητες του φυσικού φωτός, διότι δεν καίει!

     Υπάρχει και ένα ακόμη ισχυρό τεκμήριο ιστορικό. Στην είσοδο του ναού της Αναστάσεως υπάρχει μια κολώνα ανεξήγητα σχισμένη. Σύμφωνα με ιστορική μαρτυρία, τον 16^ο αιώνα, και συγκεκριμένα το 1580,  οι αιρετικοί Αρμένιοι δωροδόκησαν τις οθωμανικές αρχές για να δοθεί η άδεια να μπει στο κουβούκλιο αντί του Ορθοδόξου Πατριάρχου ο Αρμένιος, για να τελέσει αυτός, αντί εκείνου, την τελετή αφής του Αγίου Φωτός. Πράγματι οι Οθωμανοί έδωσαν την άδεια, οπότε ο Ορθόδοξος Πατριάρχης στεκόταν απ’ έξω ακουμπισμένος στη συγκεκριμένη κολώνα προσευχόμενος. Τότε έγινε ένα συγκλονιστικό θαύμα. Η κολώνα ξαφνικά  σχίστηκε και από την σχισμή βγήκε φωτιά, που άναψε τη λαμπάδα του Ορθοδόξου Πατριάρχου, ενώ ο Αρμένιος ματαίως προσπαθούσε να ανάψει την λαμπάδα του. Το γεγονός αυτό βεβαίωσε τούρκος Εμίρης, ονόματι Τούνουμ, ο οποίος είδε το θαύμα και πίστεψε στο Χριστό και επισφράγισε την πίστη του με το μαρτύριό του, τον σκότωσαν οι ομόπιστοί του για την ομολογία του!

       Το καταλυτικό όμως γεγονός και ερώτημα, που δυστυχώς ο κ. καθηγητής δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του, είναι γιατί, εφ’ όσον η αφή του Αγίου Φωτός είναι ένα ανθρώπινο γεγονός, δεν το «μιμούνται» οι ετερόδοξες χριστιανικές κοινότητες των Ιεροσολύμων, Ρωμαιοκαθολικοί, Μονοφυσίτες, Προτεστάντες, αλλά «ανέχονται» να το «οργανώνει», με ό, τι αυτό σημαίνει, ο ελληνορθόδοξος Πατριάρχης Ιεροσολύμων και ακόμη ιδίως οι μη διακρινόμενοι διά την φιλοορθοδοξία τους, Αρμένιοι και Κόπτες, το λαμβάνουν εκ του ελληνορθοδόξου Πατριάρχου; Και επιπροσθέτως, γιατί οι Ισραηλινές Αρχές, που δεν φημίζονται διά τον φιλοχριστιανισμό τους, ανέχονται μια «απάτη», που επιβεβαιώνει την Ανάσταση Εκείνου;

       Πολλοί προβληματίζονται και θέτουν ένα θεολογικό ερώτημα, που αφορά την φύση του Αγίου Φωτός: Το Φως αυτό είναι άραγε άκτιστο, ή κτιστό; Μια εύστοχη απάντηση στο παρά πάνω ερώτημα έδωσε πριν από μερικά χρόνια, ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Πέτρας κ. Κορνήλιος, ο οποίος ως τοποτηρητής του πατριαρχικού θρόνου εκλήθη το 2005, να βγάλει το άγιο Φως από τον Πανάγιο Τάφο και επομένως είχε άμεση προσωπική εμπειρία του θαυμαστού γεγονότος. Δήλωσε λοιπόν σε τηλεοπτική συνέντευξη, ότι  η αφή του Αγίου Φωτός «είναι συνάρτηση ακτίστου και κτιστού». Πράγματι, στην προκειμένη περίπτωση επενεργεί η άκτιστη δημιουργική ενέργεια του Θεού, για να παράγει ένα κτιστό αποτέλεσμα, την αφή του Αγίου Φωτός. Επομένως το Άγιο Φως, αν και προέρχεται από άκτιστη αιτία, δεν είναι άκτιστο, αλλά κτιστό. Απόδειξη, ότι μπορεί κανείς να το σβήσει, φυσώντας. Αντίθετα το άκτιστο Φως είναι αιώνιο και ανέσπερο, πηγάζει αϊδίως από την άκτιστη Θεία ουσία και φυσικά κανείς δεν μπορεί να το σβήσει.

       Το γεγονός ότι ο Θεός συγκαταβαίνει κάθε χρόνο το Μέγα Σάββατο να κάνει ένα θαύμα, για να δίδει  έτσι μία ακόμη θαυμαστή μαρτυρία του γεγονότος της Αναστάσεως, (πέρα από τις υπάρχουσες ιστορικές μαρτυρίες), αυτό με κανένα τρόπο δεν σημαίνει ότι ο Θεός θέλει να εξαναγκάσει τους ανθρώπους να πιστεύσουν στον Χριστό και την Ανάστασή Του και ότι τότε η πίστη γίνεται δήθεν «προϊόν Εκβιασμού». Τα πάμπολλα θαύματα που έκανε ο Κύριος κατά την επί γης ζωή και δράση του, τα έκαμε για να εξαναγκάσει τους ανθρώπους να πιστεύσουν σ’ Αυτόν; Όχι βέβαια. Όλοι έβλεπαν τα θαύματα, αλλά δεν πίστευαν όλοι. Πίστευαν μόνο εκείνοι, που είχαν καλή διάθεση και αγαπούσαν την αλήθεια, ενώ οι άλλοι τον συκοφαντούσαν ότι με την δύναμη των δαιμόνων θαυματουργεί. Το θαύμα λοιπόν δεν παραβιάζει την ελευθερία του ανθρώπου.

       Περαίνοντας, θα θέλαμε να βεβαιώσουμε τον κ. Καθηγητή ότι σεβόμαστε το πρόσωπό του και την προσφορά του στην πνευματική πορεία του τόπου μας. Παρακολουθούμε την κριτική του στα πνευματικά, κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα και σε πολλά σημεία συμφωνούμε μαζί του. Όμως στην προκείμενη περίπτωση δεν νομίζουμε ότι ευσταθεί ο ισχυρισμός του, ότι ο Πατριάρχης ανάβει την λαμπάδα του με ένα φυσικό τρόπο από την ακοίμητη κανδήλα του Παναγίου Τάφου. Ούτε επίσης ότι το θαύμα σημαίνει εξαναγκασμό και παραβίαση της ελευθερίας του ανθρώπου.

Εκ του Γραφείου επί τω Αιρέσεων και των Παραθρησκειών