Ὁ σωτήριος ἑκούσιος Σταυρός μας καί τά τέσσερα ἄκρα του ἐν ἰσορροπίᾳ.

Ὁ σωτήριος ἑκούσιος Σταυρός μας

καί τά τέσσερα ἄκρα του ἐν ἰσορροπίᾳ.

ὑπό Δημητρίου Ἰ. Κάτσουρα, Θεολόγου

1.         Ἐπεξήγηση τίτλου καί αἰτιολόγηση ἐπιλογῆς τοῦ θέματος

Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἰοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.

Μέ αὐτόν τόν τρόπο διδαχθήκαμε ἀπό τόν Ἐπίσκοπό μας, νά ξεκινοῦμε τίς ὁμιλίες καί τά κηρύγματά μας. Δηλαδή κάνοντας τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καί ταυτοχρόνως ἀναφερόμενοι καί προσευχόμενοι στόν Τριαδικό Θεό. Αὐτό κάνουμε ἀπό τήν Πεντηκοστή τοῦ ἔτους 1988 μέχρι σήμερον πού εἴμαστε ἐνώπιόν σας, δηλαδή γιά 30, συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ ἐφετεινοῦ, συναπτά ἔτη! Δόξα τῶ Θεῶ γιά τήν ἀγάπη καί τήν ἀνοχή Του.

Σήμερα Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, ἔχοντας φθάσει μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, στό μέσον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς κληθήκαμε νά ὁμιλήσουμε στήν ἀγάπη σας ἀπό αὐτό τό βῆμα μέ θέμα, τί ἄλλο, παρά τόν Σταυρό. Ἡ διατύπωση τοῦ τίτλου τῆς ὁμιλίας μας εἶναι: Ὁ σωτήριος ἑκούσιος Σταυρός μας καί τά τέσσερα ἄκρα του ἐν ἰσορροπίᾳ.

Ὅσοι τόν πληροφορηθήκατε ἤ τώρα πού τόν ἀκοῦτε εἶναι μᾶλλον βέβαιο ὅτι θά διαπιστώνετε ὅτι πρόκειται γιά μία ἴσως ἀσυνήθιστη ἤ τουλάχιστον σπάνια ἀκόμη καί παράδοξη διατύπωση, τήν ὁποία θεωρῶ ἐξ ἀρχῆς χρήσιμο νά ἐπεξηγήσω γιά νά γίνει εὐχερέστερη ἡ παρακολούθηση τῆς ὁμιλίας. Ἀμέσως λοιπόν θά σᾶς ἀναφέρω τί σημαίνει αὐτή ἡ διατύπωση καί γιατί ἐπέλεξα αὐτό τό περιεχόμενο στήν ὁμιλία μου.

Ἤδη προαναφέραμε ὅτι τό μεγάλο πλαίσιο τῆς ὁμιλίας μας εἶναι ὁ Σταυρός, ἀλλά ὁ εἰδικός χῶρος πού θά κινηθοῦμε σήμερα εἶναι ὁ δικός μας σταυρός, ὁ ὁποῖος γιά νά εἶναι σωτήριος γιά μᾶς πρέπει νά εἶναι ἑκούσιος, δηλαδή αἱρόμενος ἀπό ἐμᾶς κατόπιν ἰδικῆς μας ἀποφάσεως καί ἐπιλογῆς.

Ἐπιπλέον κάνοντας εὐθύς ἀμέσως ἀπό τόν τίτλο περισσότερο σαφή τήν ἀναφορά μας σ’ αὐτόν, διευκρινίζουμε ὅτι θά ὁμιλήσουμε γιά τά τέσσερα ἄκρα του - ἀφοῦ ὁ σταυρός εἶναι πάντα τετραπέρατος, δηλαδή ἔχει τέσσερα πέρατα ἤ ἄκρα -  καί μάλιστα γιά τήν σημασία καί τήν ἀνάγκη, ὅπως θά δοῦμε, τῆς μεταξύ τους ἰσορροπίας. Ἐπελέγη δέ αὐτό τό περιεχόμενο γιατί ταπεινῶς ἐκτιμοῦμε  ὅτι ὑπάρχει περί ὅλων αὐτῶν μία ἐπιβλαβής σύγχυση.

Ξεκινοῦμε, λοιπόν, τό πνευματικό μας ὁδοιπορικό εὑρισκόμενοι καί βαδίζοντες στό μεγάλο πλαίσιο τῶν λόγων τοῦ Κυρίου ἀπό τή σημερινή Εὐαγγελική περικοπή, ὅπως ἤδη ἀκούσαμε τό πρωϊ κατά τόν ἐκκλησιασμό μας καί ὅπου γίνεται σαφῶς λόγος, κατ’ ἀρχήν, γιά τόν σταυρό μας!

2. Εἰσαγωγικά περί Σταυροῦ

Θά ἦταν, ὅμως, παράλειψη ἐάν πρίν μιλήσουμε γιά τόν δικό μας σταυρό δέν ποῦμε δύο λόγια γιά τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου μας, ἐκτός καί μακράν τοῦ ὁποίου ἄλλωστε δέν ὑπάρχει ἡ ἔννοια τοῦ δικοῦ μας σταυροῦ.

Ὁ Σταυρός ὡς σχῆμα καί ἔννοια καί μυστήριο γιά τήν Ἐκκλησία, γιά τήν Πίστη καί γιά μᾶς εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ. Δέν εἶναι ἕνα μαγικό σύμβολο, ἀλλά τό ἁγιασμένο θυσιαστήριο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ στό ὁποῖο ἐσταυρώθη ὑπέρ ἡμῶν, δηλαδή γιά τή σωτηρία μας.

Ἡ δύναμη τοῦ Σταυροῦ ἀντλεῖται ἀπό τόν ἐπ’ αὐτοῦ σταυρωθέντα Κύριο τῆς Δόξης, γι’ αὐτό καί ἔτσι μόνον ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου σώζει. Χωρίς τόν Χριστό δέν ὑπάρχει Τίμιος καί ζωοποιός Σταυρός. Αὐτόν τόν Σταυρό ἐπικαλούμεθα, αὐτοῦ τό σημεῖο κάνουμε καί αὐτόν μνημονεύει ὁ ἱερουργός στίς ἀπολύσεις τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν σέ εἰδική τιμητική σειρά. Ἀμέσως μετά τή μνημόνευση τῆς Κυρίας Θεοτόκου καί πρίν τή μνημόνευση τῶν ἐπουρανίων νοερῶν δυνάμεων ἀσωμάτων.

Εἶναι χαρακτηριστικό δέ ὅτι ἡ Ἐκκλησία λατρεύουσα καί οἱ πιστοί προσευχόμενοι ἐπικαλοῦνται τόν Τίμιο Σταυρό μέ τή φράση Σταυρέ τοῦ Χριστοῦ σῶσον ἡμᾶς τῆ δυνάμει σου! Ὁ Σταυρός εἶναι τοῦ Χριστοῦ καί γι’ αὐτό σώζει. Ἐπειδή δέ εἶναι τοῦ Χριστοῦ προσκυνεῖται καί ὅσο τίποτε ἄλλο κυριαρχεῖ στή λογική Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας καί σέ ὁλόκληρη τή ζωή τῶν πιστῶν.

Ὁ σταυρός ὡς σχῆμα βεβαίως ὑπῆρχε καί πρό Χριστοῦ. Αὐτό ὅμως δέν μειώνει σέ τίποτε τήν ἱστορική του παρουσία μαζί μέ τήν ἱστορική παρουσία ἐπί γῆς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτό ὁμολογοῦμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως περί Χριστοῦ λέγοντας «σταυρωθέντα τε ὑπέρ ἡμῶν ἐπί Ποντίου Πιλάτου». Ἀπ’ αὐτό συνάγεται ὅτι τά πρό Χριστοῦ παρόμοια σχήματα τῆς ἀρχαιότητος δέν ἔχουν καί εἶναι πλάνη καί δεισιδαιμονία νά θεωρεῖται ὅτι διαθέτουν πνευματικές δυνάμεις ἤ ὅτι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ προὑπῆρχε καί εἶχε ὡς σχῆμα δικές του μυστηριώδεις δυνάμεις.

Ἐκεῖνο πού προὑπῆρχε τῆς ἱστορικῆς ἐμφανίσεως τοῦ Κυρίου καί ἑπομένως καί τοῦ Σταυροῦ Του στόν κόσμο εἶναι ὄχι τό δῆθεν μαγικό σχῆμα του, ἀλλά τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ. (Γι’ αὐτό μιλᾶμε γιά προτυπώσεις καί ἐνέργειές του στήν Παλαιά Διαθήκη γιά τό λαό τοῦ Θεοῦ, ὅπως σχετικῶς διδάσκει μεταξύ ἄλλων καί ὁ Θεῖος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς). Καί αὐτό ἰσχύει, σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, διότι, ἀσχέτως χρόνου ὅλα ὅσα ἀφοροῦν στή δημιουργία τοῦ κόσμου ἀλλά καί τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου πάντοτε ὑπῆρχαν στήν προαιώνια βούληση τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός ὅ,τι θέλει ὑπάρχει καί ὅ,τι ὑπάρχει τό θέλει!

Μέσα λοιπόν στό ἀνωτέρω πλαίσιο θεωρούμενη εἶναι μεγάλη ὅπως λέμε ἡ σημερινή ἡμέρα καί ἑορτή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως καί συγκαταλέγεται ἀκριβῶς λόγω τοῦ Σταυροῦ στίς τρεῖς μεγάλες ἐτήσιες ἑορτές Του, μαζί μέ τήν ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καί βεβαίως τήν Ἁγία καί Μεγάλη Παρασκευή. Μάλιστα ἡ μοναχική παράδοση καί δή τοῦ Ἁγίου Ὄρους θέλει τούς μοναχούς νά προσεύχονται νά τούς ἀξιώσει ὁ Θεός νά ἀναχωρήσουν ἀπό αὐτό τόν κόσμο σέ μία ἀπό αὐτές τίς ἑορτές διότι κατ’ αὐτές οἱ δαίμονες παραμένουν ἀνενεργοί καί κατησχυμένοι ἀπό τήν παρουσία τοῦ ζωοποιοῦ Σταυροῦ.

3.         Ἀκούσιος καί ἑκούσιος Σταυρός.

Τό ὅτι ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου ἤ ἡ σταυρική θυσία Του σχετίζεται μέ τή σωτηρία μας μόλις πού εἶναι ἀνάγκη νά τό ἀναφέρουμε ἐδῶ. Ἀρκεῖ νά ὑπενθυμίσουμε τόν λόγο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πρός Ἐφεσίους, ὁ ὁποῖος λέγει ὅτι ἡ ἀποκαταλλαγή δηλαδή ἡ συμφιλίωσή μας πρός τόν Θεό καί ἅρα ἡ σωτηρία μας γίνεται διά τοῦ Σταυροῦ πού εἶναι "τοῖς σωζομένοις", δηλαδή γι’ αὐτούς πού βρίσκονται στήν ὁδό τῆς σωτηρίας, δύναμις Θεοῦ!

Ἐκεῖ ὅμως πού πρέπει νά σταθοῦμε λίγο παραπάνω εἶναι στό ὅτι ἡ ἄμεση σχέση καί σύνδεση τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου καί τοῦ δικοῦ μας σταυροῦ πρός σωτηρία ἔχει ὡς κύριο συνδετικό κρίκο τόν ἑκούσιο χαρακτήρα τῆς σταυρώσεως καί κατ’ ἐπέκταση τοῦ Σταυροῦ. Ἡ συμπόρευση καί ἕνωσή μας μέ τόν Χριστό γιά νά φθάσει στήν συνανάσταση καί τήν συνανάληψή μαζί Του χρειάζεται καί προϋποθέτει τήν μίμηση τοῦ πάθους του, μέρος τοῦ ὁποίου εἶναι ὁ ἑκούσιος σταυρός.

Ὅπως θεολογικώτατα ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μᾶς διδάσκει, ὁ Χριστός ἐσταυρώθη ἑκουσίως ( "Τόν σαρκί ἑκουσίως σταυρωθέντα δι’ ἡμᾶς" ψάλλουμε), δηλαδή δέν σταυρώθηκε ἐπειδή τό ἤθελαν οἱ σταυρωτές του, ἀλλά ἐπειδή τό θέλησε ὁ ἴδιος. Πῆγε στόν Σταυρό καί δέν τόν πῆγαν. Καί ἐάν αὐτό ἀκούγεται προκλητικό στή λογική μας, ἐφ’ ὅσον ξέρουμε ὅτι δέν τόν ἐρώτησαν ἄν θέλει νά σταυρωθεῖ ἀλλά τόν κατεδίκασαν σέ σταυρικό θάνατο, ὅμως δέν εἶναι. Διότι ὁ σταυρωθείς Χριστός δέν εἶναι μόνον ἄνθρωπος ἀλλά καί Θεός ἀληθινός καί ὡς ἐκ τούτου τίποτε δέν συνέβαινε ἐάν δέν τό ἤθελε καί δέν τό ἐπέτρεπε νά συμβεῖ!

Οἱ Πατέρες μᾶς διδάσκουν ὅτι στόν Χριστό,  πού ἦταν μέν τέλειος ἄνθρωπος ἀλλά ἐπειδή ἦταν καί τέλειος Θεός, ὅλα (ἀπό) τά ἁπλούστερα γιά μᾶς μέχρι τά μεγαλύτερα ἐνεργοῦνταν ἐπειδή τό ἤθελε, γι’ αὐτό καί λέγουν ὅτι θέλων ἐπείνασε καί θέλων ἐδίψασε καί βεβαίως θέλων ἐσταυρώθη. Ὁ Σταυρός Του ἦταν ἑκούσιος ὑπό τήν ἔννοια ὅτι προσῆλθε μέ τή θέλησή του  νά σταυρωθεῖ γιά τή σωτηρία μας καί ὑπέμεινε τή σταύρωση γιά μᾶς. Γι’ αὐτό καί παραδόθηκε χωρίς ἀντίσταση. Τή στιγμή πού μποροῦσε νά ἐξαφανίσει ἀπό προσώπου γῆς τούς σταυρωτές του, ἐκεῖνος πορεύθηκε πρός τή σφαγή ἄφωνος!

Ἐάν, ὅμως, εὔκολα κατανοοῦμε ὡς πιστοί τόν ἑκούσιο χαρακτήρα τῆς σταυρώσεως τοῦ Κυρίου μας, πόσο εὔκολα κατανοοῦμε καί τή διάκριση μεταξύ ἑκουσίου καί ἀκουσίου σταυροῦ στή δική μας ζωή; Ποιός εἶναι ὁ ἀκούσιος καί ποιός ὁ ἑκούσιος σταυρός μας; Καί γιατί ἀλήθεια ὁ δεύτερος εἶναι ὁ πραγματικά σωτήριος καί ἅρα ἀπαραίτητος;

Ἀκούσιος σταυρός γιά κάθε ἄνθρωπο, ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί, εἶναι γιά τό κάθε ἄνθρωπο τό κάθε τι πού συμβαίνει στή ζωή του καί τόν δοκιμάζει. Γιά παράδειγμα οἱ θλίψεις, οἱ στενοχωρίες, οἱ ἀσθένειες, οἱ κάθε εἴδους συμφορές μέχρι καί αὐτός ὁ θάνατος προσφιλῶν καί συγγενικῶν προσώπων συν-ἀποτελοῦν μαζί μέ ἄλλα παρόμοια τόν ἀκούσιο σταυρό στή ζωή κάθε ἀνθρώπου. Ὅλα αὐτά δέν τά ἐπιθυμοῦμε, οὔτε τά ἐπιλέγουμε ἀλλά ἁπλῶς μᾶς συμβαίνουν καί ἔτσι μᾶς δοκιμάζουν καί μᾶς ἐπιβαρύνουν, γι’ αὐτό λέγονται ἀκούσιος σταυρός καί λίγο ἤ πολύ αὐτό ἰσχύει γιά κάθε ἄνθρωπο.

Ἑκούσιος σταυρός, ὅμως,  εἶναι ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα μέ τή θέληση καί ἀπό ἐπιλογή μας ἀναλαμβάνουμε νά ὑποστοῦμε καί ἀντιμετωπίσουμε μιμούμενοι τόν ἴδιο τόν Χριστό καί τούς Ἁγίους Του, μέ μοναδικό σκοπό τή σωτηρία μας! Καί τέτοια εἶναι ὅσα ἐκ Πίστεως καί γιά τήν Πίστη μας δεχόμαστε μέ ἀγάπη, πίστη, ἐλπίδα καί χαρά, πρωτίστως καί κυρίως νά ἐνεργήσουμε, ἀλλά καί νά δεχθοῦμε προκειμένου νά φθάσουμε στό μέτρο τῆς ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή ἀφοῦ καθαρθοῦμε καί φωτισθοῦμε νά θεωθοῦμε ὁπότε θά γίνωμε γνήσια καί ἀληθινά τέκνα Του καί ἀδελφοί Του!

Μπορεῖ νά μήν εἶναι κακό, κάθε ἄλλο, νά θεωροῦμε κάθε θλίψη καί στενοχωρία ὡς σταυρό πού πρέπει νά ὑπομείνωμε κατά Θεόν, ἀλλά ὁ ἀγώνας γιά τήν πνευματική τελειότητα ἀπαιτεῖ ἐπίγνωση τῆς ἀνάγκης ἄρσεως τοῦ ἑκουσίου σταυροῦ πρός σωτηρία. Αὐτό κατανοεῖται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι πολλοί ἄπιστοι ἄνθρωποι καί ἄθεοι ἀκόμη ἀντιμετωπίζουν θαυμαστά τίς συμφορές τοῦ βίου, ἀλλά, ἀγνοώντας τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ καί τῆς Πίστεως, δέν βαδίζουν τήν ὀδό τῆς σωτηρίας. Καί αὐτό συμβαίνει ὄχι γιατί δέν ἐκτιμᾶ ὁ Θεός τόν δικό τους ἀγώνα ἀλλά διότι ὁ ἀγώνας τους δέν μπορεῖ νά κατορθώσει αὐτό πού ἀποτελεῖ τήν ἄλλη ὄψη τοῦ νομίσματος τῆς σωτηρίας καί πού εἶναι ἡ θεραπεία τῆς ἀρρωστημένης φύσεώς μας. [Σέβομαι τόν ἄνθρωπο πού αἵρει τόν ἀκούσιο σταυρό καί μάλιστα μέ ἀξιοπρέπεια, τόν μή πιστό πού τό κάνει μέ αὐτοθυσία! Δέν ὑποτιμῶ τόν ἥρωα τῆς καθημερινότητος! Προτείνω ὅμως τή γνώση τῆς ἀξίας τοῦ ἑκουσίου σταυροῦ, διότι αὐτό συνιστᾶ καί προσδίδει ἀξία, σκοπό καί νόημα στόν κόπο τους.]

4.         Ἑρμηνεία τοῦ Εἴ τις θέλει....ἀράτω

Μέ ἀφορμή καί τή σημερινή Εὐαγγελική περικοπή θά ἤθελα σ’ αὐτό τό σημεῖο, προκειμένου νά κατανοηθοῦν καλύτερα τά προαναφερθέντα καί κυρίως τά ἑπόμενα, νά ἐπισημάνω κάτι πού ἔχει δημιουργήσει μία μεγάλη παρεξήγηση καί ἔχει νά κάνει μέ τό ζήτημα τοῦ ἑκουσίου καί ἀκουσίου ὅπως καί μέ τήν περιβόητη ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Θέτω λοιπό τό ρητορικό ἐρώτημα: «Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μᾶς εἶπε ὅποιος θέλει νά ἔρθει κοντά μου, ἄς ἔρθει»; ἤ, μήπως, κάτι ἄλλο;

Μέ ἀφορμή αὐτή τήν ἔκφραση, δράττομαι τῆς εὐκαιρίας νά διευκρινίσω κάτι πού θά ἔπρεπε νά θεωρεῖται αὐτονόητο.

Ἡ ἀνωτέρω ἔκφραση ἀποτελεῖ προφανῶς τήν ἀπόδοση στήν ἁπλή γλῶσσα τοῦ Κυριακοῦ λόγου: «Εἴ τις (ὅστις) θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν (ἀκολουθεῖν), ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι» (Ματθ. ιστ΄, 24 & πρβλ Μαρκ. η΄, 34).

Μέ τήν ἀπόδοσι ὅμως αὐτή, ἐκ τοῦ ὡς ἄνω παραδείγματός μας, πιστεύουμε ὅτι ὄχι μόνον δέν μεταφέρεται στήν ἁπλή γλῶσσα ἀναλλοίωτος ὁ λόγος καί κυρίως ἡ ἔννοια τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου μας, ἀλλ’ ἀντιθέτως ἀλλοιώνεται καί μᾶλλον ἐννοιολογικῶς παρερμηνεύεται.

Ἐκ προοιμίου, ὀφείλομε νά ἀναφέρωμε ὅτι κατά τόν αὐτό τρόπο, ὅπως ἀνωτέρω, δηλαδή μέ αὐτή τήν ἀπόδοση καί ταυτόχρονη ἑρμηνεία του λόγου, χρησιμοποιεῖται τό ἐν λόγῳ Κυριακό λόγιο ἀπό σχεδόν ὅλους τούς ὁμιλητές, Κήρυκες, θεολόγους καί Κληρικούς, ὅποτε χρειάζεται νά τό ἐπικαλεσθοῦν.

Ἅπαντες τό ἐπικαλοῦνται γιά νά βεβαιώσουν ὅτι, κατά τήν ἰδίαν Αὐτοῦ δήλωση, ὁ Κύριός μας καλεῖ νά ἔλθουν κοντά του καί νά τόν ἀκολουθήσουν (μόνον) ὅσοι τό θέλουν, ἐπισημαίνοντες ὅτι ὁ Χριστός δέν βιάζει κανέναν, δέν ἀναγκάζει κανέναν καί τέλος πάντων ὅτι τό νά πᾶμε κοντά Του καί νά πορευθοῦμε ὁπίσω Του ἐπαφίεται στή θέλησή μας.

Καί ναί μέν, προφανῶς ὁ Θεός πού μᾶς δώρησε τό  αὐτεξούσιο γενικῶς δέν περιορίζει τήν ἐλευθερία μας, δηλαδή δέν μᾶς ἀναγκάζει σέ τίποτε. Ὡστόσο ἡ συγκεκριμένη φράση τοῦ Εὐαγγελίου, τόσον ἐξ ἀπόψεως γραμματολογικῆς, ὅσο καί ἐννοιολογικῆς ἀλλά καί θεολογικῆς, πόρρω ἀπέχει αὐτοῦ τοῦ νοήματος καί τῶν ἐπισημάνσεων πού ἐμεῖς προσδίδουμε σ’ αὐτήν, ὡς μοναδική μάλιστα ἀπόδοση καί ἑρμηνεία της.

Ἡ συγκεκριμένη ἀναφορά τοῦ Κυρίου, ὡς σαφῶς προκύπτει ἀπό τά συμφραζόμενα τῆς σχετικῆς ἑνότητος τοῦ Εὐαγγελικοῦ κειμένου, δέν ἑστιάζει στήν ἐλευθερία-δυνατότητα τῆς ἰδικῆς μας ἐπιλογῆς καί ἀνταποκρίσεως νά ἀκολουθήσωμε τόν Χριστόν, ἀλλά στίς ὑπό τοῦ Κυρίου ἐν προκειμένῳ τιθέμενες (ἀπαραίτητες) προϋποθέσεις, τίς ὀποῖες ὀφείλουν νά ἐφαρμόσουν-ἐνεργήσουν ὅσοι θελήσουν, προφανῶς ἐλευθέρως, νά πορευθοῦν ὁπίσω Του.

Διά τοῦτο καί ἡ Εὐαγγελική διατύπωση καί καταγραφή τῶν λόγων τοῦ Κυρίου, καθόλου τυχαίως, ἀλλά σαφῶς καί συγκεκριμένως, χρησιμοποιεῖ τούς ρηματικούς τύπους τοῦ ἀπαρεμφάτου καί τῆς προστακτικῆς (ὡς προσκλήσεως) στήν ἀνάλογη θέση.

Θά ἦταν λοιπόν ἀκριβής καί ὀρθή ἡ ἀπόδοση τοῦ Κυριακοῦ λόγου ὡς ἀναφερομένη στήν ἐλευθέρα ἐπιλογή τοῦ ἀνθρώπου νά τόν ἀκολουθήσει ἤ ὄχι, ἐάν ἡ διατύπωση ἦταν ὡς ἑξῆς: «Ὅστις θέλει ὁπίσω μου ἐλθέτω ἥ ὅστις θέλει ὁπίσω μου ἐλθεῖν, ἐλθέτω...καί ἀκολουθείτω μοι». Τό γε νῦν ἔχον, ὅμως, ὁ λόγος διαφοροποιεῖται πρός ἄλλη κατεύθυνση λέγων: «Ὅστις θέλει ὁπίσω μου ἐλθεῖν», ὄχι ἐλθέτω, δηλαδή ὄχι ἄς ἔλθη, ΑΛΛΑ, «ἀπαρνησάσθω ἐαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί», ΤΟΤΕ - ΕΤΣΙ, «ἀκολουθείτω μοι»! Δηλαδή, ὁ Χριστός δέν μᾶς εἶπε ὅποιος θέλει νά ἔρθει κοντά μου, ἄς ἔρθει! Ὁ Χριστός εἶπε, ὅποιος θέλει νά ἔλθει πίσω μου (πρέπει) νά ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, νά σηκώσει τόν σταυρό του καί (τότε, μετά, ἔτσι) ἄς μέ ἀκολουθήσει.

Νομίζομε ὅτι ὑπάρχει διαφορά τήν ὁποία πρέπει νά προσέξωμε. Διά νά μή προσεγγίζωμε ἐπιπόλαια τόν Εὐαγγελικό λόγο καί κυρίως νά μή παρασυρώμεθα ἀπό τό πνεῦμα τοῦ κόσμου, πλειοδοτοῦντες στόν κατ’ ἐπίφαση σεβασμό καί τήν, κατά τόν συρμό, τοποθέτηση ὑπεράνω ὅλων, ἀκόμη καί αὐτῆς (καί μάλιστα σέ βάρος) τῆς Ἀληθείας, τῆς ἐννοίας τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου.

Διότι, τελικῶς, δέν ἰσχύει τό δυτικόπνευστο “ἀγάπα τόν Χριστό καί εἶσαι ἐλεύθερος νά κάνης ὅ,τι θέλεις”, ἀλλά τό πατερικό καί θεόπνευστο τήρησε ἀπό ἀγάπη στόν Χριστό τό σωτήριο θέλημά Του καί τότε θά γίνης πραγματικά ἐλεύθερος ἄνθρωπος!

Ἐάν, πάλιν, ἐμεῖς ἀστοχοῦμε, ἄς μᾶς ὑποδειχθεῖ γιά νά ἀναθεωρήσουμε!

5.         Κάθετη καί ὁριζόντια διάσταση. Ἀπαραίτητη ἡ ἑνότητα γιά τό σχῆμα Του

Ἀναφερθήκαμε, λοιπόν, μέχρις ἐδῶ καί φωτίσαμε ἔστω καί ἀμυδρῶς τά περί σωτηρίου ἑκουσίου σταυροῦ μας. Τώρα εἶναι ὥρα νά περάσουμε στό τί συνιστᾶ αὐτό τόν ἑκούσιο σταυρό μας πού εἶναι ἀπαραίτητος γιά τή σωτηρία μας. Αὐτό θά γίνει πιό ἀναλυτικά λίγο πιό κάτω. Προηγουμένως, ὅμως, θά πρέπει νά δοῦμε δύο βασικά πράγματα χωρίς τά ὁποῖα δέν ὑπάρχει καί δέν νοεῖται ἡ ἔννοια τοῦ σταυροῦ.

Αὐτά εἶναι οἱ δύο ἄξονες ἤ διαστάσεις τοῦ σταυροῦ καί ἡ μεταξύ τους σύνδεση καί ἑνότητα. Τό ὅτι εἶναι δύο καί παραμένουν δύο καί τό ὅτι ἡ ἑνότητά τους δέν τά καταργεῖ ὡς δύο, ἀλλά ἀπαιτεῖ τή σύνδεσή τους, εἶναι ἰδιαιτέρως σημαντικά καί σχετίζονται ἄμεσα μέ τή σωτηρία μας πού πηγάζει καί στηρίζεται στήν ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.

Τό σχῆμα τοῦ Σταυροῦ ἀπαιτεῖ δύο ἄξονες, τόν κάθετο καί τόν ὁριζόντιο. Αὐτοί δέ οἱ δύο ἄξονες ἀπαιτεῖται νά εἶναι ἑνωμένοι καί προσαρμοσμένοι-συνδεδεμένοι ἔτσι ὥστε νά δηλώνουν τό σχῆμα καί τήν παρουσία του. Μάλιστα τό τέλειο σχῆμα του  προκύπτει ἀπό τήν ἰσορροπημένη μέ ἀκρίβεια σύνδεσή των. Χωρίς σύνδεση δέν ἔχουμε σταυρό καί αὐτό σημαίνει τήν ἄρρηκτη σχέση ἑνότητας τῶν δύο ἀξόνων.

Τούς δύο ἄξονες συνιστοῦν οἱ δύο διαστάσεις πού δηλώνουν τίς σχέσεις μας μέ τόν Θεό καί τόν συνάνθρωπό μας, δηλαδή τῶν ἀνθρώπων μεταξύ μας. Αὐτές οἱ σχέσεις εἶναι πού πρέπει νά ἀποκατασταθοῦν, νά συνδεθοῦν καί νά ἐπαναφέρουν τήν ἀληθινή ζωή καί ἑνότητα σέ ὅλο τόν κόσμο. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τῆς σωτηρίας, αὐτό εἶναι καί τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐτό καί τό σύμβολο καί ἔμβλημα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ.

6.         Τό ξύλο τῆς ζωῆς, τό ξύλο τοῦ Σταυροῦ καί τό ξύλο τῆς γνώσεως

Ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου στόν ὁποῖο πάντοτε πρέπει νά ἔχει τήν ἀναφορά του ὁ δικός μας σταυρός, ὀνομάζεται Ξύλο ζωηφόρο. Αὐτό παραπέμπει στό ξύλο τῆς ζωῆς πού βρισκόταν μέσα στόν Παράδεισο, ὅπου ζοῦσαν οἱ πρωτόπλαστοι προπάτορές μας. Ἐξάλλου φέρνει στή μνήμη μας καί τό ξύλο τῆς παρακοῆς ἤ ξύλο τῆς γνώσεως, τό ὁποῖο ἐπίσης βρισκόταν μέσα στόν Παράδεισο καί ἀπό τό ὁποῖο ἀπαγόρευσε ὁ Θεός στούς πρωτοπλάστους νά τρῶνε.

Κατ’ ἀρχήν, θά πρέπει νά ξεκαθαρίσουμε ὅτι μέσα στόν Παράδεισο ὑπῆρχαν καί τά δύο ξύλα, τῆς ζωῆς καί τῆς γνώσεως, ἀλλά μόνο ἀπό τό ἕνα, τό δεύτερο ἀπαγόρευσε ὁ Θεός νά τρῶνε οἱ πρωτόπλαστοι. Προφανῶς ἀπό τό ἄλλο ἐπιτρεπόταν νά τρῶνε, ἀλλά αὐτοί ἐπεθύμησαν τό ἀπαγορευμένο. Ποιά ὅμως εἶναι ἡ σημασία ὅλων αὐτῶν; Ἄς τά δοῦμε ἔστω καί ἐπιγραμματικά γιατί σχετίζονται μέ τό θέμα μας.

Τό ξύλο τῆς ζωῆς, ἑρμηνεύουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες, ἦταν τό πρῶτο πού ἔπρεπε νά γευθοῦν οἱ πρωτόπλαστοι καί ἀφοροῦσε στή σχέση μέ τήν πηγή τῆς ζωῆς πού εἶναι ὁ Δημιουργός καί Πατέρας μας, ὁ Θεός. Ἐάν τρέφονταν ἀπό αὐτό θά στερεώνονταν στήν κοινωνία μέ τόν Θεό καί θά γίνονταν ἀπρόσβλητοι ἀπό τό κακό, τοῦ ὁποίου εἰσηγητής ἦταν ὁ διάβολος. Ἡ ἀπαγόρευση ἀπό τό ἄλλο, τό ξεχωριστό ξύλο τῆς γνώσεως εἶχε προσωρινό χαρακτήρα μέχρι νά καταστοῦν ἱκανοί ἀφοῦ θά εἶχαν τραφεῖ ἀπό τό ξύλο τῆς ζωῆς νά προχωρήσουν μέ ἀσφάλεια καί στή διατροφή ἀπό τό ξύλο τῆς γνώσεως.

Ὀ ἄνθρωπος στό πρόσωπο τοῦ προπάτορός μας Ἀδάμ δέν ἀκολούθησε τήν ὀρθή πορεία καί προτεραιότητα. Ἔκανε λάθος ἐπιλογή ἀκολουθώντας τή συμβουλή τοῦ πονηροῦ καί ἔβαλε λάθος προτεραιότητα γιά νά φθάσει στόν προορισμό του. Πρῶτα ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά ἀνατραφεῖ καί στερεωθεῖ καί μετά νά προχωρήσει χωρίς κινδύνους στή βαθύτερη γνώση. Ὁ μόνος δέ τρόπος γιά νά μή παραπλανηθεῖ ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν καί ἡ ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Σταυρός παρέχει ζωή διότι φέρει τή ζωή πού εἶναι ὁ Χριστός καί ἔτσι γίνεται τό νέο Ξύλο τῆς ζωῆς μέσα στόν νοητό Παράδεισο πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ὡς χῶρος κοινωνίας μέ τόν Θεό. Ταυτοχρόνως εἶναι καί τό ξύλο τῆς ὑπακοῆς πού θεραπεύει τήν ἀνυπακοή τῶν Πρωτοπλάστων, διότι ὁ ἐν αὐτῶ προσηλωθείς καί σταυρωθείς Κύριος ἔγινε ἑκουσίως ὑπήκοος στόν πατέρα Του μέχρι σταυροῦ καί θανάτου γιά τή σωτηρία μας.

"Τοῦ ξύλου τῆς παρακοῆς τό ἐπιτίμιον ἔλυσας Σωτήρ τῆ ξύλω τοῦ Σταυροῦ ἑκουσίως προσηλωθείς", ἀκοῦμε στήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας. Βλέπουμε ὅτι τά τῆς πτώσεως τοῦ παλαιοῦ Ἀδάμ θεραπεύονται ὑπό τά τῆς ἀνακαινίσεως καί ἀνορθώσεως τοῦ νέου Ἀδάμ, μέ ἀνάλογο τρόπο πάντοτε. Ἑκουσίως; ἑκουσίως! Αὐτεξουσίως; αὐτεξουσίως! Καί αὐτό λειτουργεῖ καί στή συνέχεια σέ μᾶς καί ἀπό μᾶς πού μιμούμαστε γιά νά οἰκειοποιηθοῦμε τά σωτήρια σέ ὅ,τι ἔκανε ὁ ἱατρός μας, τό παράδειγμά Του.

Αὐτός ἄλλωστε εἶναι ὁ τύπος καί ὑπογραμμός μας καί πρέπει νά φθάσουμε στό μέτρο τῆς ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. Νά γίνουμε ὅτι δέν προλάβαμε νά γίνουμε. Δέν κυνηγᾶμε, λοιπόν, ἕναν "χαμένο Παράδεισο", ὅπως κάπως ἐπιπόλαια λέμε ἀπό συνήθεια, ἀλλά κατά τούς ἁγίους μᾶλλον ἐπιδιώκουμε νά ὁλοκληρώσουμε ἐκεῖνο πού δέν προλάβαμε νά ἀποκτήσουμε γιατί βιαστήκαμε καί πήραμε, παρασυρθέντες ἀπό κακή συμβουλή ἤ μᾶλλον πονηρή εἰσήγηση, λάθος δρόμο!

7. Τά τέσσερα ἄκρα

Φθάσαμε λοιπόν στό σημεῖο πού πρέπει νά μιλήσουμε γι’ αὐτό πού ἀναφέρεται στό ὑπόλοιπο μέρος τοῦ τίτλου τῆς ἀποψινῆς ὁμιλίας μας, τά τέσσερα ἄκρα τοῦ σταυροῦ μας. Διευκρινίζεται δέ ἐξ ἀρχῆς ὅτι ἀναφερόμαστε πλέον στόν δικό μας σωτήριο ἑκούσιο σταυρό καί τά δικά του τέσσερα ἄκρα, τά ὁποῖα τόν προσδιορίζουν.

Ἐδῶ θά γίνουμε πιό συγκεκριμένοι, περί αὐτῶν πού ἤδη νωρίτερα ἀναφέραμε ὅ,τι εἶναι καί ἀποτελοῦν τόν ἑκούσιο σταυρό. Θά κατονομάσουμε τά μέρη του, τά ἄκρα του καί θά ποῦμε δύο λόγια γιά τό καθένα. Πρός ἀποφυγή δέ ὁποιασδήποτε παρεξηγήσεως πρέπει νά διευκρινίσουμε ὅτι τό θάρρος νά μιλήσουμε γιά σωτήριο ἑκούσιο σταυρό μας, μᾶς τό δίνει ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας, ὁ ὁποῖος, ὅπως ἀκούσαμε στή σημερινή εὐαγγελική περικοπή, μᾶς καλεῖ γιά τή σωτηρία μας νά τόν ἀκολουθήσουμε αἵροντας τόν σταυρό μας, ἀφοῦ προηγουμένως ἀπαρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας.

Ὁ προσδιορισμός δέ τῶν ἄκρων ἀντλεῖ τή πνευματική καί θεολογική του κατοχύρωση ἀπό τή γενικότερη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν Πατέρων καί περιεκτικά ἀποδίδει τά ἀναγκαῖα καί θεμελιώδη γιά τήν ἐπίτευξη τοῦ προορισμοῦ μας, πού εἶναι ἡ θέωση καί ἡ σωτηρία.

Τό πρῶτο ἄκρο, λοιπόν, ὡς ἕνα τῶν κεράτων τοῦ Σταυροῦ, ἀποτελεῖ ἡ Ἀλήθεια, τήν ὁποία πρέπει νά γνωρίζουμε καί νά ὁμολογοῦμε. Ἡ Ἀλήθεια αὐτή εἶναι ἐνυπόστατη, εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός κατά τήν ἀψευδή διαβεβαίωσή Του ("Ἐγώ εἰμί ἡ ὁδός καί ἡ άλήθεια καί ἡ ζωή"). Ἡ ἀλήθεια παρά τά ὅσο σήμερα λέγονται καί προπαγανδίζονται εἶναι ἁπόλυτη, ἀντικειμενική καί διαχρονική καί χωρίς τή γνώση της εἶναι ἀδύνατον ὁ ἄνθρωπος νά ἐπιτύχει τήν ἐλευθερία καί τή σωτηρία του.

Τό δεύτερο ἄκρο εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ ὁποία κατέχει αὐτή τή θέση ὄχι διότι σχετίζεται μέ τήν οὐσία ἤ τόν τρόπο ὑπάρξεως τοῦ Θεοῦ, πού συχνά ἀκοῦμε μερικούς θεολογοῦντες ἐπιπόλαια νά καινολογοῦν ἤ μᾶλλον νά βλασφημοῦν, ἀλλά διότι καί οἱ δύο μέγιστες καί κύριες ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ἀπό τίς ὁποῖες κρέμονται καί ἐξαρτῶνται τά πάντα, ἀφοροῦν στήν ἀγάπη (πρός τόν Θεό καί πρός τόν πλησίον μας, δηλαδή τό κάθε συνάνθρωπό μας).

Τό τρίτο ἄκρο εἶναι ἡ ἄσκηση, δηλαδή ὁ ἀσκητικός τρόπος ζωῆς πού ἐκφράζεται κυρίως μέ τήν πλήρη τήρηση ὅλων τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ καί τόν ἰσόβιο πνευματικό ἀγώνα προκειμένου νά ἀποκτήσουμε καθαρή καρδία, φωτισμένο νοῦ καί νά ἀξιωθοῦμε ἀπό αὐτή τή ζωή τῆς κατά χάριν θεώσεώς μας.

Τό τέταρτο καί τελευταῖο ἄκρο τοῦ σταυροῦ μας πρέπει νά εἶναι ὁ ἁγιασμός μας, μέσα ἀπό τή συμμετοχή μας στή λατρευτική καί μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικό διότι μέσα στή λατρεία καί τή μυστηριακή ζωή εἶναι συσωρευμένη καί ἐκφράζεται ὅλη ἡ πείρα καί ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί κυρίως διότι διά τῶν μυστηρίων καί δή τῆς Θείας Εὐχαριστίας πραγματοποιεῖται ἡ ἐνσωμάτωσή μας στήν Ἐκκλησία πού εἶναι τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί ἡ μετ’ Αὐτοῦ ἕνωση.

Καί τά τέσσερα αὐτά ἄκρα εἶναι ἐξίσου ἀπαραίτητα γιά τήν ἀκεραιότητα τοῦ σταυροῦ μας καί γιά τήν σωτηριώδη ἐπενέργειά του. Χωρίς ἀλήθεια εἴμαστε τυφλοί, χωρίς ἀγάπη ἀνάπηροι, χωρίς ἄσκηση ἀσθενεῖς καί χωρίς ἁγιασμό γυμνοί καί ἔρημοι!

Τό καθένα ἀπό τά τέσσερα αὐτά ἄκρα καί ὅλα μαζί προϋποθέτουν καί ἀπαιτοῦν γιά νά ὑπάρξουν καί νά εἶναι ἀποτελεσματικά δύο πράγματα: τήν ἔνταξή μας στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί τήν πνευματική μας καθοδήγηση ἀπό ἔμπειρο καί κατάλληλο πνευματικό καθοδηγητή, δηλαδή πνευματικό πατέρα. Καί τοῦτο διότι ἡ ἐλπίδα τῆς καρποφορίας εἶναι μάταιη χωρίς τή σύνδεση τῶν κλημάτων (πού εἴμαστε ὅλοι ἐμεῖς) μέ τήν ἄμπελο (πού εἶναι ὁ Χριστός) καί χωρίς τή φροντίδα τοῦ καλοῦ ἀμπελουργοῦ (πού εἶναι ὁ ἔμπειρος πνευματικός πατέρας).

8. Ἡ ἰσορροπία τῶν ἄκρων, ἡ "ἀνισορροπία" πολλῶν θρησκευομένων καί ὁ πειρασμός τῶν πιστῶν

Σύν Θεῶ καί μέ τήν ὑπομονή σας, ἐλπίζω καί τήν προσοχή σας, φθάσαμε καί στό τελευταῖο μέρος τοῦ τίτλου τῆς ὁμιλίας μας, τό περί ἰσορροπίας. Οἱ δύο ἄξονες τοῦ σταυροῦ, γιά νά διατηρεῖται τό σχῆμα του καί ἡ δύναμή του, χρειάζονται, ἐκτός ἀπό τήν σύνδεση καί ἑνότητά των, καί τήν ἰσορροπία. Διαφορετικά χάνεται τό σχῆμα καί κατ’ ἐπέκταση ἡ μαρτυρία καί ἡ δύναμη τοῦ σταυροῦ. Παύει νά εἶναι σταυρός καί μεταβάλλεται σέ κάτι ἄλλο ξένο καί ἀδύναμο.

Ἐπειδή, ὅπως προαναφέραμε, ὁ σταυρός εἶναι τετραπέρατος καί κατά τή δική μας προσέγγιση συναποτελούμενος ἀπό τέσσερα ἄκρα, τό ζήτημα τῆς ἰσορροπίας του ἐδῶ δέν θά τό ἐξετάσουμε ὡς πρός τίς δύο διαστάσεις του, ἀλλά ὡς πρός τά τέσσερα ἄκρα του. Ἐάν, λοιπόν, ἡ διατάραξη τῆς ἰσορροπίας ὅσον ἀφορᾶ στούς ἄξονές του τόν ἀκυρώνει, ἡ ἀνισορροπία τῶν ἄκρων του τόν ἀλλοιώνει καί τόν διαστρεβλώνει.

Χρειάζεται, λοιπόν, τά προαναφερθέντα τέσσερα ἄκρα του νά βρίσκονται πάντοτε σέ μία ἁρμονική σχέση, ἀντιστοιχία καί ἰσορροπία μεταξύ των. Τί ἀξία ἔχει ἡ ἀλήθεια ὅταν δέν ἀληθεύομε ἐν ἀγάπη; Τί ἀξία ἔχει ἡ ἀγάπη ὅταν ἀγνοοῦμε τήν ἀλήθεια; Τί ἀξία ἔχει ἡ ἄσκηση ὅταν δέν ἀποβλέπει στήν ἀπόκτηση τῆς θείας χάριτος; Τί  ἀξία ἔχει ἡ συμμετοχή στή λατρευτική καί μυστηριακή ζωή χωρίς τήν ἄσκηση πού δημιουργεῖ τίς πνευματικές προϋποθέσεις; Καί οὕτω καθεξῆς!

Δυστυχῶς,  πολλές φορές παρατηρεῖται ἀνισορροπία στήν σταυρική μαρτυρία τῶν χριστιανῶν, κυρίως τῶν μή συνειδητῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά ἁπλῶς θρησκευομένων, ἡ ὁποία παρουσιάζει ὑπερτροφία ἑνός ἄκρου ἤ ὑποτίμηση ἑνός ἄλλου μέ τελικό ἀποτέλεσμα πάντοτε τήν ἀλλοίωση τῆς μαρτυρίας ἀλλά καί τή διακινδύνευση τῆς σωτηρίας καί τήν πλήρη παρέκκλιση ἤ τόν ἐκτροχιασμό των σέ αὐτονομημένες πορεῖες καί ἀδιέξοδες ἀτραπούς.

Πόσες φορές δέν συναντᾶμε χριστιανούς μέ σταυρούς στά χέρια πού δέν ζοῦν πνευματική καί μυστηριακή ζωή; Πόσες φορές δέν συναντᾶμε χριστιανούς πού ἐν ὀνόματι τῆς ἀγάπης πρός ὅλους καί πάνω ἀπ’ ὅλα ἀδιαφοροῦν γιά τήν ἀλήθεια τῆς Πίστεως; Πόσες φορές ἐμεῖς οἱ ἴδιοι ἐνῶ υἱοθετοῦμε τόν αὐτοπροσδιορισμό τοῦ γνησίου ὀρθοδόξου χριστιανοῦ ἤ τήν ἐπίκλησή του ἀδιαφοροῦμε γιά τήν καθαυτό πνευματική ζωή, ἤ τήν ἄσκηση ἤ τήν ἐντολή τῆς ἀγάπης ἤ τήν ὁμολογία τῆς Πίστεως;

Ἀπό τότε πού σφετερίσθηκαν οἱ παπικοί τήν ἰδιότητα τῆς καθολικότητος τῆς Ἐκκλησίας ὀνομάζοντας Καθολική ἐκκλησία τήν αἱρετική τους κοινότητα, μειώσαμε κι ἐμεῖς τή χρήση της, τονίζοντας τήν ὀρθοδοξία τῆς Πίστεώς μας. Εἶναι ὅμως ἐκ τῶν βασικῶν χαρακτηριστικῶν τῆς Παραδόσεώς μας ἡ καθολικότητα, ἡ ὁποία ἀφορᾶ καί στήν πνευματικότητα τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ πιστοῦ, ὁ ὁποῖος καλεῖται νά βιώσει καθολικῶς καί ὄχι ἀποσπασματικῶς, αὐτονομημένως ἤ ἀτομικῶς, τόν ἀγώνα ὑπέρ τῆς Πίστεως καί τῆς σωτηρίας.

Ἐάν δέ, ἡ ἀνισορροπία τῶν ἄκρων εἶναι ἕνας κίνδυνος ἀλλοιώσεως τῆς σταυρικῆς μας μαρτυρίας, ἕνας μεγάλος πειρασμός γιά τούς πιστούς εἶναι καί ὁ πειρασμός πού ἐπεδίωξε νά πειράξει τόν ἴδιο τόν Κύριό μας ἐπί τοῦ Σταυροῦ. Εἶναι ἡ προτροπή «κατάβηθι ἀπό τοῦ σταυροῦ»! Δηλαδή ἡ προτροπή πού θέλει νά πάψουμε νά εἴμαστε σταυρωμένοι γιά νά γίνουμε πιό ἀποτελεσματικοί! Αὐτό ὅμως σημαίνει ἄρνηση τῆς παραδόσεως, ἀλλοίωση τῆς Πίστεώς μας, παραποίηση τοῦ ὀρθοδόξου ἤθους, ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας καί ἀκύρωση τῆς ἐκκλησιοποιήσεως τοῦ κόσμου.

Αὐτό ἀποτελεῖ μεγάλο κίνδυνο, τόν ὁποῖο ὅμως λίγοι διατρέχουν, διότι ἁπλούστατα λίγοι ἐπιλέγουν νά εἶναι ἐσταυρωμένοι, κάποιοι μάλιστα δέν διστάζουν νά γίνονται, ἐν ἐπιγνώσει ἤ ἐλαφρᾶ τῆ καρδία, σταυρωτές!

9. Σταυρός καί διάβολος. Ὁ Σταυρός καί ἡ Ἀνάσταση

Ὁ μεγαλύτερος ἀρνητής καί πολέμιος τοῦ σταυροῦ εἶναι ὁ διάβολος. Διότι ὁ διάβολος κινεῖται στόν ἀντίποδα τῆς ἀγάπης, τῆς ἑνότητος, τῆς θυσίας, τῆς ὑπομονῆς, τῆς ὑπακοῆς καί τῆς ἀληθείας. Καθώς γνωρίζουμε φρίττει καί τρέμει τή δύναμή του, ἀλλά βρίσκει χίλιους δύο τρόπους νά τόν πολεμᾶ καί νά παρασύρει τόν ἄνθρωπο στήν ἄρνησή του.

Ἕνα μεγάλο ἐπίτευγμά του, ἀφοῦ εἶναι δύσκολο νά κατορθώσει νά ἀποξενωθεῖ ὁ Σταυρός ἀπό τόν Χριστιανισμό, εἶναι ἡ ἀποξένωση γιά τόν πολύ κόσμο τοῦ Χριστοῦ ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ὅμως, Σταυρός καί Χριστός καί Ἐκκλησία δέν διασπῶνται. Ὁ Σταυρός ἀνήκει στόν Χριστό καί ὁ Χριστός εἶναι ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας, αὐτή δέ τό Σῶμα Του.

Ὁ διάβολος ὅποιον δέν πείθει γι’ αὐτά πού θέλει, τόν πείθει γιά τήν ἀνυπαρξία του ὥστε πιό εὔκολα νά τόν παρασύρει, ὡς δῆθεν σκεπτόμενο καί ἀνακαλύπτοντα σοφά καί σπουδαῖα τά ὁποῖα, ὅμως, ἐκεῖνος τοῦ εἰσηγεῖται!

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στά κείμενα τῶν Οἰκουμενιστῶν, ὁπαδῶν τῆς παναιρέσεως πού κυριαρχεῖ στήν ἐποχή μας, ποτέ καί πουθενά δέν γίνεται λόγος περί διαβόλου! Σέ ἀντίθεση μέ τά συγγράμματα τῶν Ἁγίων Πατέρων, οἱ ὁποῖοι βεβαιώνουν τήν μεγάλη καί φθοροποιό δράση του.

Ὅσοι δέν ἐπιθυμοῦν νά ἀκοῦνε πολλά περί Σταυροῦ καί περί Ὀρθοδοξίας, προτιμοῦν νά ἀναφέρονται στήν ἀγάπη γενικῶς καί ἀορίστως καί στήν Ἀνάσταση, ἀπό τήν ὁποία πηγάζει ἡ συγνώμη καί ἡ συγχώρηση σ’ ὅλους καί γιά ὅλα. Ὅλοι, ὅμως, αὐτοί, κυρίως κοσμικοῦ ἤ αἰρετικοῦ φρονήματος χριστιανοί, ἀγνοοῦν ὅτι ὁ Σταυρός εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἔκφραση τῆς Θείας ἀγάπης, ἡ δέ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ προϋποθέτει τήν ἑκούσιο Σταύρωση, γι’ αὐτό καί ὁμολογοῦμε ὅτι ἦλθε διά τοῦ Σταυροῦ χαρά ἐν ὅλω τῶ κόσμῳ!

Ὁ Σταυρός εἶναι τό φλάμπουρο τῆς ἐλευθερίας καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἴδιος ὁ ἀναστάς Χριστός κρατᾶ τόν Σταυρό μέ τόν ὁποῖο θανάτωσε τόν θάνατο καί χάρισε σέ μᾶς τήν ἀληθινή καί αἰώνιο ζωή.

10. Ὁ Σταυρός τοῦ ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ. Ποῦ χωλαίνουμε. Ἡ σύγχρονη Πολιτεία καί κοινωνία

Μέ τή χάρη καί τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, καίτοι ἀνάξιοι, δέν εἴμαστε ἐχθροί τοῦ Σταυροῦ. Θέλουμε νά εἴμαστε καί νά γίνουμε φίλοι τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Σταυρός εἶναι αὐτός πού θά μᾶς συμφιλιώσει. Ὅσο δέ περισσότερο ὁμοιάζουμε στόν Χριστό, τόσο περισσότερο ἀναγνωριζόμαστε ὡς τέκνα Του.

Τό πρόβλημα πού ἐμεῖς καλούμαστε νά ἀντιμετωπίσουμε εἶναι ἡ πνευματική μας ἰσορροπία καί ἡ πρόκληση τοῦ πειρασμοῦ «κατάβηθι ἀπό τοῦ σταυροῦ». Χωρίς ἰσορροπία κινδυνεύει ἡ σχέση μας μέ τόν Σταυρό καί χωρίς σταύρωση κινδυνεύει ἡ σχέση μας μέ τόν Χριστό.

Παρότι εἶναι δύσκολο καί ὄχι εὐχάριστο νά ἐκφράζω διαπιστώσεις, ὡστόσο εἶναι σκόπιμο καί χρήσιμο νά λεχθεῖ ὅτι ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι ὀρθόδοξοι χριστιανοί πάσχουμε σέ πολλά πράγματα. Δέν φαίνεται νά διαθέτουμε τόν ζῆλο τῶν παλαιοτέρων, φαίνεται νά μή διαθέτουμε τήν ἀπαραίτητη μεταξύ μας ἀγάπη, ζοῦμε μᾶλλον πολύ ἐκκοσμικευμένα καί ἡ πλειοψηφία ἔχει χαλαρή σχέση μέ τή λατρευτική καί μυστηριακή ζωή.

Πρέπει ἀκόμη νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι ὁ λίαν τιμητικός τίτλος τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανοῦ, εἰδικῶς σήμερα, ἀπαιτεῖ μεγαλύτερες θυσίες. Πρέπει καί νά διαθέτουμε ὁμολογιακό φρόνημα καί νά ζοῦμε πνευματική ζωή καί νά ἔχωμε μεταξύ μας τουλάχιστον ἀγάπη καί νά μετέχουμε ἐνεργά στή λατρευτική καί μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας.

Βλέπετε ὅτι ζοῦμε σέ μία ἀμοραλιστική ἐποχή καί σέ μία κοινωνία πού βαθμιαῖα ἀλλά ταχύτατα ἀποχριστιανοποιεῖται. Φθάσαμε νά διακηρύσσεται ἐπισήμως ὁ Οἰκουμενισμός καί νά μήν ἀνοίγει μύτη, νά καταργεῖται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στά σχολεῖα καί ἁπλῶς νά ἀναζητεῖται ὁ καλύτερος συμβιβασμός, νά προωθεῖται στά σχολεῖα ὁ ἠδονισμός καί ὁ πανσεξουαλισμός καί οἱ περισσότεροι γονεῖς νά ἀδιαφοροῦν, νά καθιερώνεται ἡ βάρβαρη καύση τῶν νεκρῶν (σημείωση:καύση νεκρῶν σημαίνει γιά ἕναν χριστιανό ὅ,τι καί ἡ καύση τοῦ Σταυροῦ, τῶν εἰκόνων καί τῶν Λειψάνων τῶν ἁγίων, δηλαδή νέα εἰκονομαχία) καί μάλιστα νά θεωρεῖται δικαίωμα τῶν χριστιανῶν ἡ ἐπιλογή της, νά θεωρεῖται ἀσεβῶς ἡ Ὀρθοδοξία καί ἡ Ἐκκλησία πολιτιστικό μέγεθος καί κοινωνικός φορέας ἀντιστοίχως καί νά τό ἀνεχόμαστε, νά ψηφίζουν οἱ χριστιανοί πολιτικούς πού ἀρνοῦνται δημοσίως τόν Σταυρό καί δηλώνουν ἄθεοι ἤ καί ἀντίχριστοι, νά ἀπαγορεύεται διά νόμου νά λές τή γνώμη σου καί νά ὑποστηρίζεις τή διαφωνία σου σέ ὅσα θέλει ἡ ἀθεϊστική προπαγάνδα, καί ἄλλα πολλά!

11. Ἡ ἐσχατολογική προοπτική καί τό σημεῖο τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Εὐχαριστίες καί Προσευχή στό Σταυρό

Ὅπως ἴσως ἔχετε ἀκούσει ἤ διαβάσει ἡ προοπτική τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἐσχατολογική. Ἡ Ἐκκλησία πορεύεται μέ προσανατολισμό τά ἔσχατα γιατί μέρος τῆς Πίστεώς της εἶναι ἡ προσδοκία τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν καί ἡ ζωή τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, ὅπως ὁμολογοῦμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως.

Εἶναι παράδοξο καί ἀπογοητευτικό τό γεγονός ὅτι πολλοί χριστιανοί ἔχουν πέσει θύματα τῆς ἀμερικανικῆς προελεύσεως προτεσταντικῆς πλάνης καί προπαγάνδας πού ἐκμεταλλεύεται τό φόβο τοῦ ἀνθρώπου γιά τό ἄγνωστο μέλλον καί ἔχει ἀναγάγει σέ ἐπιστήμη τήν ἀντιχριστολογία. Ἔτσι ὅμως ἐμμέσως ἀναγνωρίζουν τούς αἱρετικούς ὡς καθοδηγητές!

Οἱ χριστιανοί περιμένουμε τόν Χριστό καί ὄχι τόν Ἀντίχριστο. Φοβόμαστε τήν ἁμαρτία καί ὄχι τό σφράγισμα κανενός. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ἀδιαφοροῦμε γιά τά σημεῖα τῶν καιρῶν ἤ ὅτι θά δεχθοῦμε ὁτιδήποτε ἀντιτίθεται στήν Πίστη μας, τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί στό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Πόσο ἀλλοπρόσαλλο, ὅμως, εἶναι κάποιος νά λέγεται χριστιανός ὀρθόδοξος καί ἐνῶ τόν ἀπασχολεῖ ἔντονα ὁ ἐρχομός τοῦ Ἀντιχρίστου καί τό σφράγισμά του, τά ὁποῖα ἀφελῶς θέλει νά ἀποτρέψει νά συμβοῦν (μήπως γιά νά παρατείνει τήν πνευματικά ἀνέμελη ζωή του;), ἐνῶ εἶναι βέβαιο ὅτι θά συμβοῦν, ὡς προφητευμένα, ἐπιδεικτικά ἀδιαφορεῖ γιά τήν πνευματική του ζωή, τή συμμετοχή του στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, τίς προδοσίες σέ βάρος τῆς Πίστεως καί τήν ἀντίχριστη πρακτική τῶν πολιτικῶν καί θρησκευτικῶν ἡγετῶν του πού ἀντινομοθετοῦν στήν Πατροπαράδοτη Πίστη του καί ὑποθηκεύουν τό μέλλον τῶν παιδιῶν του;

Τῆς ἐνδόξου Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου μας θά προηγηθεῖ ἡ ἐμφάνιση τοῦ σημείου τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή ὁ Τίμιος καί Ζωοποιός Σταυρός. Αὐτός εἶναι τό δικό μας τό σφράγισμα πού γίνεται μέ τό μυστήριο τοῦ Χρίσματος! Ἐάν τόν φέρουμε πάνω μας, ἐάν τόν προσκυνοῦμε, ἐάν κάνουμε τό σημεῖο του, ἐάν ζοῦμε σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ σταυρωθέντος Χριστοῦ, τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτε.

Αὐτό, ὅμως, δέν σημαίνει ὅτι δέν θά ἀντιμετωπίσουμε πολλά. Οἱ Ἅγιοι δέν καλοπέρασαν. Ὁ Σταυρός εἶναι μαρτυρία καί μαρτύριο. Ἠ ἄνεση δέν ταιριάζει σέ χριστιανούς, παρά μόνον ὁ ἀγώνας. Τό προδιαγεγραμμένο τέλος τῶν ἐχθρῶν τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἡ ἁπώλεια. Τό τέλος τῶν φίλων τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἡ Ἀνάσταση!

Θά τελειώσουμε τήν ὁμιλία μας, ἀφοῦ σᾶς εὐχαριστήσω ὅλους γιά τήν προσοχή καί τήν ὑπομονή σας, μέ μία προσευχή πρός τόν Τίμιο καί Ζωοποιό Σταυρό τοῦ Κυρίου:

Τό ξύλον τῆς ζωῆς καί δύναμις ὑπέροπλος,

ἐλπίς τῶν πιστῶν καί σκέπη καί κραταίωμα,

ἐκ ψυχῆς βοῶμεν σοι, Σταυρέ Κυρίου φύλαξ φάνηθι,

καί ἐκ σκανδάλων τῶν τοῦ πονηροῦ,

προφθάσας ρῦσαι ἡμᾶς

τούς ἀνυμνοῦντας (καί προσκυνοῦντας) σε.

Καλό ὑπόλοιπο τῆς Νηστείας!

Σᾶς εὐχαριστῶ.