Περί προσευχής (Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας)

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

1. Στό σημερινό μου κήρυγμα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, θέλω νά σᾶς μιλήσω γιά τήν προσ­ευχή. Καί πρῶτα-πρῶτα θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι προσευχή εἶναι τό πιό ὡραῖο καί τό πιό εὐχάριστο γιά τήν ἀνθρώπινη ψυχή. Γιατί, ἄν εἶναι εὐχάριστο γιά τό παιδί νά μιλάει μέ τήν μάνα του καί ἡ μάνα μέ τό παιδί, ἄν εἶναι εὐχάριστο νά ὁμιλοῦν δύο ἀγαπημένα πρόσωπα, πιό εὐχάριστο καί πιό γλυκό δέν ὑπάρχει ἀπό τό νά μιλάει ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Θεό της. Αὐτό εἶναι προσευχή, χριστιανοί μου: Εἶναι ἡ γλυκιά συνομιλία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Καί ἡ συνομιλία αὐτή, ἄν εἶναι σωστή, κατεβάζει τόν μεγάλο Θεό στήν μικρή καρδιά μας, καί ἀνεβάζει τήν μικρή καρδιά μας στόν μεγάλο Θεό!

2. Στήν προσευχή μας, χριστιανοί μου, τό πρῶτο πού πρέπει νά λέμε εἶναι νά παρακαλοῦμε τόν Ἰησοῦ Χριστό νά μᾶς δώσει τήν χάρη Του νά Τόν ἀγαπᾶμε καί νά εἴμαστε γιά πάντα δικοί του. Νά λέμε: «Χριστέ μου, κάνε με νά σ᾽ ἀγαπῶ καί ὅ,τι κι ἄν μοῦ συμβεῖ στήν ζωή μου, νά μή φύγω ποτέ ἀπό σένα»! Τό νά ἀγαπᾶμε τόν Χριστό, ἀγαπητοί μου, εἶναι δῶρον Θεοῦ καί τό δῶρο αὐτό τό λαβαίνουμε, ὅταν τό ζητᾶμε στήν προσευχή μας. Στήν προσευχή μας ἔπειτα νά ἀνοίγουμε τήν καρδιά μας καί νά τήν χύνουμε στόν Θεό, λέγοντάς Του ὅ,τι μᾶς συμβαίνει, ὅπως νοιώθουμε. Μήν ἐπιδιώκουμε στήν προσευχή μας νά ἐκφραστοῦμε μέ καλά λόγια, ὅπως κάνουμε σέ ἀνθρώπους. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος μᾶς συμβουλεύει, ὅταν προσευχόμαστε, νά παίρνουμε παράδειγμα τά μικρά παιδιά. Τά ψελλίσματα τῶν μικρῶν παιδιῶν. Τό μικρό παιδί ἐκφράζει ἐλεύθερα στόν πατέρα του αὐτό πού θέλει. Τοῦ λέει παιδικά καί ἀπαιτητικά, «μπαμπά, θέλω καραμέλες»! Ἔτσι κι ἐμεῖς λοιπόν στόν Πατέρα μας Θεό, ὅταν προσ­ευχόμαστε, νά ἐκφραζόμαστε ἐλεύθερα καί νά τοῦ λέμε ὅ,τι θέλουμε. Στήν προσευχή μας θά ποῦμε καί τίς στεναχώριες μας καί τίς πικρίες μας στήν ζωή καί τούς πειρασμούς μας καί τά παράπονά μας ἀκόμη. Νά μή ξεχνᾶμε ὅμως, χριστιανοί μου, στήν προσευχή μας νά θυμώμαστε καί τά ἁμαρτήματά μας καί νά παρακαλᾶμε τόν Χριστό νά μᾶς τά συγχωρέσει. Μάλιστα, τό νά ζητᾶμε τήν συγγνώμη τῶν ἁμαρτιῶν μας πρέπει νά εἶναι τό πρῶτο αἴτημά μας στήν προσευχή. Ἔτσι, ζητώντας τήν συγγνώμη τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἐκφράζουμε τήν μετάνοιά μας στόν Θεό καί καθαρίζεται ἡ καρδιά. Ὅταν δέ ἡ ψυχή μας ζεῖ τήν μετάνοια, ἡ προσευχή μας εἰσακούεται ἀπό τόν Θεό. Γι᾽ αὐτό σάν καλύτερη προσευχή σᾶς λέγω νά λέτε τήν προσευχή μέ τά πέντε λόγια, πού φανερώνει τήν μετάνοιά μας γιά τά ἁμαρτήματά μας. Εἶναι ἡ προσ­ευχή, «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησέ με».

3. Ἀλλά κι ἄν ἡ προσευχή μας δέν εἰσακούεται, ἄν δηλαδή σ᾽ αὐτά πού παρακαλᾶμε τόν Θεό δέν βλέπουμε ἀπάντηση, δέν πρέπει νά στεναχωρούμαστε, ἀλλά νά λέμε ὅτι ἔτσι εἶναι γιά τό καλό μας. Ξέρει ὁ Θεός! Ἀρκεῖ ἡ καρδιά μας νά εἶναι κολλημένη στόν Θεό καί νά ἀπολαμβάνει τήν χάρη Του. Ὥστε, λοιπόν, ὅταν προσευχόμαστε καί δέν γίνεται αὐτό πού ζητᾶμε, μή λέμε ὅτι δέν πέτυχε ἡ προσευχή μας. Τό ὅτι μιλήσαμε μέ τόν Θεό στήν προσευχή, αὐτό εἶναι ἡ μεγαλύτερη χάρη καί χαρά. Αὐξήθηκε ἡ ἀγάπη μας στόν Χριστό μιλώντας μαζί Του στήν προσευχή. Εἶναι μικρό αὐτό; Ὄχι, εἶναι μεγάλο αὐτό, γιατί ὅταν, ἀδελφοί μου, ἡ ψυχή μας ἀγαπάει τόν Χριστό, νοιώθει μιά θεϊκή χαρά, πού μᾶς δίνει τήν δύναμη νά ξεπεράσουμε πολύ εὔκολα τίς δυσκολίες τῆς ζωῆς μας.

4. Ἀπό τήν προσευχή μας, ἀδελφοί, νά μήν ἀπουσιάζει ποτέ ἡ Παναγία μας. Γιατί ἡ Παναγία «ἀναγκάζει» τόν Θεό, ἄς τό πῶ ἔτσι, γιά νά γίνει θαῦμα, κι ἄς μήν εἶναι ἡ ὥρα νά γίνει τό θαῦμα. Θυμηθεῖτε, παρακαλῶ, τόν γάμο τῆς Κανᾶ, πού ὁ Χριστός τό εἶπε καθαρά ὅτι δέν εἶναι ἡ ὥρα γιά νά γίνει τό θαῦμα. «Οὔπω ἤκει ἡ ὥρα μου», εἶπε. Ἀλλά ἐπειδή τό ζήτησε ἡ Παναγία, ὁ Χριστός ἔκανε τό θαῦμα καί μετέβαλε τόν νερό σέ γλυκό κρασί (Ἰω. 2,1-12). Ναί, χριστιανοί μου. Ὅπως ὁ Χριστός πέρασε ἀπό τήν Παναγία καί ἦρθε ἀνάμεσά μας, ἔτσι καί ἡ προσευχή μας πρέπει νά περνάει ἀπό τήν Παναγία γιά νά φτάσει στόν Θεό. Εἶναι πολύ δυνατός ὁ ὕμνος, πού ἀκοῦμε στήν θεία Λειτουργία: «Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ σῶσον ἡμᾶς». Ὅταν δέ προσευχόμαστε στήν Παναγία, νά νοιώθουμε ὅτι πραγματικά τήν ἔχουμε μπροστά μας καί τῆς μιλᾶμε καί ὅτι Αὐτή πραγματικά μᾶς ἀκούει. Τό ἴδιο νά νοιώθουμε καί ὅταν προσευχόμαστε στόν Ἰησοῦ Χριστό καί σέ ὅλους τούς ἁγίους.

5. Χριστιανοί μου, τί νά σᾶς πῶ; Εἶναι μεγάλη τιμή γιά τόν ἄνθρωπο τό νά μιλάει μέ τόν Θεό. Ἡ μεγαλύτερη ἀξία, στήν ὁποία μπορεῖ νά φθάσει τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι τό νά προσεύχεται στόν Θεό. Αὐτό, εἴπαμε, εἶναι ὁ μεγαλύτερος γλυκασμός γιά τήν ψυχή μας. Ἄς ἀγαπήσουμε λοιπόν τήν προσευχή καί ἄς κάνουμε τό νοῦ μας νά εἶναι κολλημένος στόν Θεό ὅλη τήν ἡμέρα. Ὅταν ἐργάζεται ὁ ἄνθρωπος τίς καθημερινές του ἐργασίες, κάτι σκέπτεται τό πνεῦμα του τήν ὥρα τῆς δουλειᾶς. Γιατί λοιπόν νά σκεπτόμαστε ἄλλα πράγματα καί νά μή σκεπτόμαστε τόν Θεό; Ἄν αὐτό τό προσπαθήσουμε γιά μερικές μέρες, θά μᾶς γίνει συνήθεια ἔπειτα – ὦ ἁγία συνήθεια – ὅλη τήν ἡμέρα ὁ νοῦς μας νά περιφέρεται σάν στρόφιγγας γύρω ἀπό τόν Θεό, θυμούμενος Αὐτόν καί μιλώντας σ᾽ Αὐτόν, καί θά μᾶς λείπει αὐτό τό ὡραῖο πού νοιώθουμε, ὅταν τό παραλείπουμε. Ἀκόμη ἡ συνήθεια αὐτή, τό νά θέλουμε δηλαδή ὁ νοῦς μας νά εἶναι κολλημένος στόν Θεό, θά μᾶς συνοδεύει καί τήν νύχτα στό κρεββάτι. Καί στό κρεββάτι λοιπόν ξαπλωμένοι θά θέλουμε νά λέμε ἀγαπητικά λόγια προσευχῆς στόν Χριστό καί στήν Παναγία μας καί θά ἔχει ἔτσι παράδεισο ἡ ψυχή μας. Καί ἄσε τούς ἄλλους τήν ἴδια νυχτερινή ὥρα νά χορεύουν «σάν καγκουρό», ὅπως ἔλεγε ὁ πατήρ Αὐγουστῖνος, στά νυχτερινά κέντρα καί νά σπᾶνε πιάτα σέ ταβέρνες...

6. Χριστιανοί μου, κάτι ἄλλο ἤθελα νά σᾶς πῶ τώρα τελευταῖα, πού παρακαλῶ νά κάνετε προσπάθεια νά τό πετύχετε. Στή προσευχή σας νά προσεύχεστε καί γιά τόν ἐχθρό σας. Γι᾽ αὐτόν πού σᾶς ἔκανε κακό. Οἱ ἐχθροί μας εἶναι ἄρρωστοι στήν ψυχή. Καί τόν ἄρρωστο πρέπει νά τόν συμπαθοῦμε. Ἔπειτα, γιά νά μᾶς φερθοῦν αὐτοί ἐχθρικά, κάπου θά φταίξαμε κι ἐμεῖς σ᾽ αὐτούς. Πρέπει λοιπόν νά προσευχόμαστε ὄχι μόνον ὑπέρ τῶν ἀγαπώντων ἡμᾶς, ἀλλά καί ὑπέρ τῶν μισούντων καί διωκώντων ἡμᾶς. Κι ἄν μνημονεύετε τόν ἐχθρό σας στήν προσευχή, τότε θά γίνει τό θαῦμα καί θά ἔρθουν ἔτσι τά πράγματα, ὥστε ὁ ἐχθρός σας θά γίνει φίλος σας. Ποιός ἔκανε τό θαῦμα αὐτό; Σεῖς τό κάνατε τό θαῦμα μέ τήν προσευχή σας γιά τόν ἐχθρό. Γιατί τό νά προσευχηθεῖτε γιά τόν ἐχθρό σας σημαίνει ἀγάπη. Καί ἡ ἀγάπη, ὅπως ξέρετε, εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀρετή. Καί ὅταν στήν ζυγαριά τῆς προσευχῆς βάλουμε τήν ἀγάπη, ὁ Θεός πολύ τό ὑπολογίζει αὐτό καί γίνεται θαῦμα.

Χριστιανοί μου, γιά ὅλο τόν κόσμο πρέπει νά προσευχόμαστε. Ἀκοῦτε κάποιους νά τσακώνονται, ἤ ἀκοῦτε – τό χειρότερο αὐτό – ἀνδρόγυνο νά μαλώνει; Πᾶτε νά κάνετε προσευχή στήν Παναγία, γιά νά τούς κάνει νά ἀγαπηθοῦν. Ἀκοῦτε ἄλλους νά βλαστημοῦν; Πᾶτε πάλι νά κάνετε προσευχή, νά τούς συγχωρέσει ὁ Θεός γιά τήν ἁμαρτία τους αὐτή καί νά τούς φωτίσει αὐτοί οἱ βάσφημοι τώρα νά ἀγαπήσουν τόν Θεό καί νά δοξάζουν τό ὄνομά Του. Περπατᾶτε στόν δρόμο καί βλέπετε μιά κοπέλα ἤ ἕναν ἄνθρωπο μελαγχολικό καί νευριασμένο; Ἔχει προβλήματα. Ὁ ἴδιος μπορεῖ νά μήν προσεύχεται, γιατί δέν γνωρίζει τόν Θεό. Ἀναλάβετε λοιπόν ἐσεῖς ἐκείνη τήν ὥρα νά πεῖτε λόγο προσευχῆς στήν Παναγία γι᾽ αὐτόν τόν ταραγμένο καί προβληματισμένο ἄνθρωπο. Ἰδιαίτερα δέ, σεῖς οἱ μανάδες καί οἱ εὐλογημένες γιαγιάδες, μάθετε τά παιδιά σας, ἀπό τώρα πού εἶναι μικρά, νά προσεύχονται. Ὅταν τά πράγματα δέν πᾶνε καλά στήν οἰκογένεια, βάλτε τά μικρά παιδιά νά κάνουν προσευχή στήν Παναγία παρακαλώντας Την νά πάει καλά ἡ δουλειά τοῦ μπαμπᾶ καί νά ἔχουν ὑγεία ὅλοι στήν οἰκογένεια. Θά μεγαλώσει τό παιδάκι αὐτό, ἀλλά, μεγάλο στήν ἡλικία, δέν θά ξεχάσει ποτέ τό ὅτι ἡ μανούλα του καί ἡ γιαγιούλα του τό ἔβαζαν μικρούλη νά κάνει προσευχή στήν Παναγία, γιά νά πάει καλά ἡ δουλειά τοῦ μπαμπᾶ.

Χριστιανοί μου! Θά σώσουν τόν κόσμο ὄχι τά πολιτικά συστήματα καί οἱ ἐπιστημονικές ἀνακαλύψεις, ἀλλά ἡ προσευχή. Προσευχηθεῖτε λοιπόν γιά τόν ἑαυτό σας. Προσευχηθεῖτε γιά τίς οἰκογένειές σας καί γιά τά χρυσᾶ σας παιδιά. Προσευχηθεῖτε γι᾽ αὐτούς πού δέν προσ­εύχονται. Προσευχηθεῖτε γι᾽ αὐτούς πού δέν θέλουν νά προσευχηθοῦν. Προσευχηθεῖτε γιά τούς ἄρχοντές μας καί γιά μᾶς τούς ἱερεῖς καί ἀρχιερεῖς, ὅπως καί ἐμεῖς προσευχόμαστε γιά σᾶς. 

Μέ πολλές εὐχες,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας