ΟΙ
ΜΕΓΑΛΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ
(ΜΟΝΟΘΕΛΗΤΙΣΤΩΝ-ΜΟΝΟΕΝΕΡΓΗΤΩΝ) ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΑΥΤΩΝ.
ΠΟΙΑ
ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΠΟΥ ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΑΥΤΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ
ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΜΑΞΙΜΟ;
Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής
Τα
πρώτα χρόνια
O
Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη την βασιλίδα των
Πόλεων, στα τέλη του 6ου αιώνα γύρω στο 580 μ. X. από ευγενείς και ευσεβείς
γονείς. Από μικρό παιδί αγαπούσε πολύ τον Θεό. Οι γονείς του, λόγω του ότι ήταν
πολύ εύποροι, φρόντισαν και του έδωσαν πλούσια παιδεία. Ο Άγιος Μάξιμος
σπούδασε πολλές επιστήμες, όπως ρητορική, φιλοσοφία, γραμματική, μουσική,
ποίηση και άλλες πολλές τέχνες της εποχής εκείνης. Τόσο πολύ δε διαδόθηκε η
φήμη του, τα χαρίσματά του, το τάλαντό του, η ρητορεία του, τα γραπτά του, η
ευσέβειά του και γενικά η όλη προσωπικότητα του Αγίου Μαξίμου, όπου γρήγορα ο
βασιλεύς Ηράκλειος, που ήταν
Αυτοκράτορας την εποχή εκείνη, τον συμπάθησε, τον αγάπησε και τον πήρε κοντά
του για να τον έχει ως αρχιγραμματέα του και σύμβουλό του, στα διάφορα θέματα
του.
Όμως, ο Άγιος Μάξιμος, ενώ είχε τα πάντα δίπλα στον
Αυτοκράτορα, και παρ’ όλες αυτές τις δόξες, τις τιμές και τα μεγαλεία που είχε,
τίποτε απ’ όλα αυτά δεν στάθηκαν ικανά να τον συγκινήσουν, και να τον
δελεάσουν, για να παραμείνει κοντά στην κοσμική και υλική αυτή ζωή. Αλλά,
εγκαταλείποντάς τα όλα, έφυγε από τα ανάκτορα για να πραγματοποιήσει αυτό το
οποίο ήθελε και επιθυμούσε από μικρό παιδί και ήταν, το να προσέλθει κοντά στο
Θεό, και να τον υπηρετήσει. Να απαρνηθεί τα εγκόσμια, τα υλικά και προσωρινά
αγαθά, και να αγωνιστεί για τα πνευματικά και αιώνια αγαθά. Έτσι λοιπόν, αφού
πήρε την άδεια από τον Αυτοκράτορα, έφυγε και πήγε και έγινε Μοναχός, σ’ ένα
Μοναστήρι απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, στην Χρυσούπολη, στο σημερινό Σκούταρι,
(Ουσκουδάρι, στὰ τουρκικά). Εκεί
λοιπόν εκάρη Μοναχός (δηλαδή έγινε μοναχός) και μέσα σε πολύ λίγο χρονικό
διάστημα έφτασε σε πολύ υψηλά μέτρα αγιότητας, μέσα από μεγάλη άσκηση. Τόσο,
που οι Μοναχοί οι οποίοι ήταν στο μοναστήρι τον αγάπησαν και τον σεβάστηκαν
τόσο πολύ, που τον παρακαλούσαν συνέχεια να δεχθεί να γίνει ο Πνευματικός τους
Πατέρας και Καθηγούμενός τους, για να τους καθοδηγεί «εις εύδιον λιμένα».
O Άγιος Mάξιμος όμως από ταπείνωση δεν ήθελε να
δεχτεί, αλλά αρνιόταν αυτή την πρόσκληση και την τιμή, ώσπου κάποια στιγμή
συγκινήθηκε από την αγάπη των αδελφών του, των μοναχών και σκέφτηκε ότι, δεν
έχει το δικαίωμα να κρύπτει όλη αυτή τη χάρη και την ευλογία την οποία του είχε
χαρίσει ο Θεός και τα χαρίσματα και όλες αυτές τις αρετές, αλλά έπρεπε, όπως
τοποθετούμε το φως πάνω στο τραπέζι και φωτίζει όλο το δωμάτιο, έτσι και
εκείνος έπρεπε να φωτίσει τον κόσμο ολόκληρο και να σταθεί ψηλά, ως άλλος Άτλας θα λέγαμε, ο Άγιος Μάξιμος ο
Ομολογητής, και να σώσει εκείνη τη περίοδο την Εκκλησία από την ύπουλη, φοβερή
και τρομερή αίρεση των Μονοθελητών και
Mονοενεργητών.
Τον 7ο αιώνα, το 617 περίπου, ο βασιλεύς Ηράκλειος γνώριζε κάποιον μεγάλο,
επίσημο αρχιερέα στην Αντιόχεια, του
οποίου είχε μολυνθεί η καρδιά, με την αίρεση αυτή των Μονοθελητών και Mονοενεργητών. Tί είναι αυτή η αίρεση; Eίναι
εκείνοι οι αιρετικοί οι οποίοι πρέσβευαν
ότι ο Xριστός μας είχε μόνο μία θέληση
και μόνο μία ενέργεια. Όπως ξέρουμε ο
Xριστός είχε δύο Φύσεις. Την Θεία
και την Ανθρώπινη. Ήταν τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.
Λίγο πιο πριν, τον 5ο αιώνα υπήρχε η
αίρεση των Mονοφυσιτών, που έλεγαν ότι ο Xριστός είχε μόνο μία Φύση. Και άλλοι μέν από τους Mονοφυσίτες έλεγαν ότι είχε μόνον την Ανθρώπινη Φύση, άλλοι δε
έλεγαν ότι είχε μόνο την Θεϊκή Φύση,
και ότι τελικά η Θεία Φύση Του απορρόφησε την Ανθρώπινη και έμεινε μόνο η
Θεϊκή.
Aυτή λοιπόν η αίρεση των Mονοφυσιτών, εκλόνησε και
ταλαιπώρησε την Εκκλησία για πολλά χρόνια, δημιουργώντας πολλά και διάφορα
προβλήματα, σε όλη την Αυτοκρατορία. Επειδή λοιπόν υπήρχε μεγάλη αντιπαράθεση
μεταξύ των πιστών, κληρικών και λαϊκών, κάποιοι "σοφοί" κληρικοί και
λαϊκοί, κυρίως όμως αρχιερείς, για να κατευνάσουν δήθεν τα πνεύματα και για να
ηρεμήσουν τις παρατάξεις αυτές, τους ορθοδόξους και τους αιρετικούς, βρήκαν
αυτή την δοξασία, αυτό το ψευδό-δόγμα, του Μονοθελητισμού
και Μονοενεργητισμού.
Έλεγαν λοιπόν, ότι:
Εντάξει! Δεχόμαστε, συμβιβαζόμαστε ότι ο Χριστός είχε δύο Φύσεις, ήταν
και τέλειος Θεός και τέλειος Άνθρωπος. Το πιστεύουμε αυτό το δόγμα. Μην μας
λέτε όμως ότι είχε και δύο θελήσεις και δύο ενέργειες, ως Θεός και ως Άνθρωπος.
Ότι είχε δηλαδή και την θεϊκή θέληση και την ανθρώπινη θέληση και ότι είχε την
θεϊκή ενέργεια και την ανθρώπινη ενέργεια και ότι ενεργούσε και σαν Θεός,
ενεργούσε και σαν άνθρωπος. Αυτό δεν το δεχόμαστε με τίποτε! Και έτσι
γεννήθηκε, δημιουργήθηκε, η μεγάλη αυτή αίρεση των Μονοθελητών και των
Mονοενεργητών που πίστευαν δηλαδή μόνο σε μία θέληση και μία ενέργεια του
Χριστού. Και βέβαια, το δόγμα αυτό ήταν τελείως βλάσφημο και ξένο με την
Αλήθεια και την Ορθοδοξία. Ήταν δε ταυτόχρονα τόσο ανόητο και αστείο, που ο Άγιος
Μάξιμος τους αποστόμωνε μόνο με μία του φράση. Δεν σας λέμε πολλά γιατί δεν
είναι επί του παρόντος, επειδή ο χρόνος κυλάει, μόνο αυτό να θυμηθείτε που τους
είπε ο Άγιος Mάξιμος:
«Oὐκ
ἔστι φύσις ἀνενέργητος καί ἐνέργεια ἄνευ φύσεως».
Δηλαδή, «δεν υπάρχει καμμία φύση που δεν έχει ενέργεια και ούτε πάλι μπορεί να
υπάρξει καμμά ενέργεια χωρίς φύση».
Βρείτε μου, τους έλεγε ο Άγιος Μάξιμος, μία φύση η
οποία να είναι «ἀνενέργητος» δηλαδή, ανενεργός. Δεν υπάρχει καμμιά περίπτωση.
Οποιοδήποτε πράγμα πάρετε επί της γης, γήινο, που έχει μία ουσία, αποτελείται
από μία ουσία, ταυτόχρονα έχει και κάποια ενέργεια. H φωτιά παραδείγματος
χάριν. Η φύση, η ουσία της φωτιάς είναι αυτή που γνωρίζουμε, δηλαδή η
ελεγχόμενη καύση για την παραγωγή ενέργειας. Ποια όμως είναι η ενέργεια; H
ενέργεια της φωτιάς είναι το φως, η ζέστη, είναι το κάψιμο και άλλα παράγωγα
που βγαίνουν από τη φωτιά, και την ενέργεια της. Έχουμε το νερό. Η φύση του
νερού είναι αυτή που γνωρίζουμε, είναι η ένωση του υδρογόνου και του οξυγόνου.
Έχει όμως και την ενέργεια του. Τρέχει, κυλάει, ανεβαίνει, κατεβαίνει, είναι
δροσερό, κρύο, ζεστό, πικρό, γλυκό, αλμυρό κ.λπ. Έτσι και η ανθρώπινη φύση, η
δική μας φύση. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε μία φύση, μία ουσία. Αυτή η φύση-ουσία
λοιπόν, έχει και ενέργεια. Ποια είναι η ενέργεια; Μιλάμε, ενεργούμε. Γράφουμε,
ενεργούμε. Προχωράμε, ενεργούμε. Τρώμε, ενεργούμε. Χτυπάμε παλαμάκια,
ενεργούμε, και άλλα πολλά που πράττει και ενεργεί ο άνθρωπος στην ζωή του.
Έτσι λοιπόν, τους έλεγε ο Άγιος Μάξιμος, δεν μπορεί να
υπάρξει φύσις ανενέργητος δηλαδή, ανενεργός. Και άρα λοιπόν, αφού δέχεστε ότι
είχε δύο φύσεις, πρέπει να δεχθείτε ότι είχε και δύο θελήματα και δύο
ενέργειες. Εάν δεν δέχεστε ότι είχε δύο θελήσεις και δύο ενέργειες δεν μπορείτε
να λέτε και να δέχεστε ότι είχε και δύο Φύσεις.
Ή δέχεσθε λοιπόν και τα μεν και τα δε, ή μην δεχτείτε τίποτε από τα δύο
και πηγαίνετε στην ευχή του Θεού. Αυτό όμως, δυστυχώς δεν ήθελαν να το
καταλάβουν όλοι οι τότε αρμόδιοι και υπεύθυνοι. Και τι έγινε; Προσέξτε τι
έγινε. Μιλάμε τώρα για φοβερά πράγματα, τα οποία ίσως να τα βρούμε μπροστά μας
και γι’ αυτό σας τα λέμε αυτά τα πράγματα, γιατί θα τα βρούμε μπροστά μας και
σύντομα και ίσως γι’ αυτό να σας κουράζουμε. Μπορεί να έχετε ορισμένοι
κουραστεί, αλλά δεν πειράζει, εμείς θα συνεχίσουμε σήμερα. Αλλά αυτά όμως που
θα ακούσετε θα είναι πολύ σημαντικά και όσοι θέλετε κάποια στιγμή θα τα
χρησιμοποιήσετε και θα τα εφαρμόσετε, προς ωφέλεια πνευματική και σωτηρία της
ψυχής σας. Όσοι δεν θέλετε είναι δικαίωμά σας. Tί έγινε, προσέξτε! Μιλάμε τώρα
για φοβερές εξελίξεις, αφού όλα τα τότε Πατριαρχεία, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τα Πατριαρχεία Aλεξανδρείας, Aντιοχείας, Iεροσολύμων και το Πατριαρχείο Pώμης, όταν η Ρώμη ήταν
ενωμένη με την Ανατολή, τα πέντε τότε Πρεσβυγενή
Πατριαρχεία, αυτά ήταν τα μόνα Πατριαρχεία τότε, όλα λοιπόν αυτά τα
Πατριαρχεία με τους Πατριάρχες τους, με τους αρχιερείς τους, με τους κληρικούς
τους, με τον λαό τους, όλα μα όλα είχαν πέσει στην αίρεση αυτή!
Όλα, τα Πατριαρχεία και οι κατά τόπους Εκκλησίες, -
για κάποιο διάστημα εξαιρείτο μόνο το Πατριαρχείο
της Ρώμης με τον Πάπα τον Άγιο
Μαρτίνο που θα πούμε πώς έγινε αυτό - έπεσαν στην αίρεση. Όλοι στην αίρεση
λοιπόν, προσέξτε, όλοι στην αίρεση, όλοι οι Πατριάρχες, όλοι οι κληρικοί, όλοι
οι λαϊκοί, ασπάσθηκαν και δέχθηκαν την αίρεση αυτή και έγιναν αιρετικοί. Όχι
για ένα χρόνο, όχι για δύο, όχι για τρία, όχι για δέκα, όχι για είκοσι, όχι για
τριάντα, όχι για σαράντα, αλλά για 60 ολόκληρα χρόνια! Εξήντα ολόκληρα χρόνια όλα τα Πατριαρχεία όλες οι εκκλησίες επί της
γης, ήταν αιρετικές. Mα θα μου πείτε: Εάν πράγματι ήταν έτσι τότε πού ήταν η
Εκκλησία του Χριστού την εποχή εκείνη; Έπαψε να υπάρχει; Και τότε πώς ο Κύριός
μας λέγει· «καὶ πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς», δηλαδή· «και
οι πύλες του Άδη δε θα υπερισχύσουν εναντίον της.»; (Ματθ. ΙΣΤ΄, 18) E! Εδώ είναι η ουσία. Εδώ
είναι όλη η ουσία του θέματος και ο λόγος που σας αναφέρουμε όλα τα ανωτέρω.
Γιατί; Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν εσφαλμένη ιδέα και εντύπωση για το
τι είναι ΕΚΚΛΗΣΙΑ του Χριστού!
Στην Εκκλησία του Χριστού είναι και ανήκουν όλοι όσοι
είναι μέσα στην Αλήθεια και τηρούν ανόθευτη την διδασκαλία του Ιησού Χριστού.
Δυστυχώς, σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των πιστών νομίζουν και πιστεύουν ότι
Εκκλησία είναι οι παπάδες και οι δεσποτάδες, οι κατά τόποι ιερές Σύνοδοι, τα
κτήρια, οι Αρχιεπισκοπές, οι Μητροπόλεις τα Πατριαρχεία κλπ. Όλα αυτά ή κάποια
απ’ αυτά, νομίζουν ότι είναι Εκκλησία. Και όταν οι πιστοί δεν ανήκουν ή δεν είναι
μέσα σε μια τέτοια Εκκλησία ή δεν βρίσκονται κάτω κάποια ιερά Σύνοδο ή κάποιο
Πατριάρχη, Αρχιεπίσκοπο, Αρχιερέα ή Ιερέα, ή δεν έχουν κάποιο Ναό νομίζουν και
πιστεύουν ότι είναι και βρίσκονται εκτός Εκκλησίας. Φυσικά και δεν είναι έτσι
τα πράγματα! Και βέβαια όσοι πιστεύουν κάτι τέτοιο κάνουν μεγάλο λάθος, όπως
αποδεικνύεται μέσα από την Εκκλησιαστική ιστορία, αλλά και την ζωή του Αγίου
Μαξίμου.
Εάν ήταν έτσι τα πράγματα - όπως πιστεύουν όλοι αυτοί
- τότε για ποιόν λόγο ο Άγιος Μάξιμος ο
Ομολογητής επί 40 ολόκληρα χρόνια (από το 620-660 μ.Χ. που κοιμήθηκε) δεν
ήταν μέσα σ’ αυτή την εκκλησία; Για ποιο
λόγο αρνιόταν να επικοινωνήσει πνευματικά μαζί με όλους αυτούς; Γιατί όλους
αυτούς τους αιρετικούς κληρικούς και μάλιστα πριν ακόμη καταδικαστούν ή τους
καταδικάσει κάποια Οικουμενική Σύνοδο δεν τους αποδεχόταν ως αληθινούς ιερείς
και αρχιερείς της Εκκλησίας του Χριστού; Και εάν είχαμε περισσότερο χρόνο θα
μπορούσαμε να σας πούμε πολλά πράγματα για την ιστορία του Αγίου Μαξίμου και
τους διαλόγους που έγιναν μεταξύ του Αγίου και όλων των αιρετικών Πατριαρχών
και Βασιλέων καθώς και των αντιπροσώπων τους για να δείτε και να διαπιστώσετε
τι χρήσιμα, ωφέλιμα και σωτήρια διδάγματα βγαίνουν μέσα από εκεί! Εάν λοιπόν
είχαν έτσι τα πράγματα, τότε ο Άγιος Μάξιμος δεν ανήκε και δεν ήταν μέσα στην
Εκκλησία του Χριστού, και κακώς είπε όλα αυτά που είπε, και κακώς έπραξε όλα
αυτά που έπραξε! Και βέβαια κατ’ επέκταση κακώς πράττουμε που τον τιμάμε και
τον εορτάζουμε ως Άγιο και μάλιστα τρεις φορές τον χρόνο. Μία στις 21 Ιανουαρίου, ημέρα της Κοιμήσεώς του, μία στις 12 Αυγούστου, ημέρα της
ανακομιδής των λειψάνων του, και μία στις 20 Σεπτεμβρίου, τιμής ένεκεν, μαζί με τον Πάπα Μαρτίνο και τους δύο μαθητές του, τους Αναστάσιους. Γιατί ή είναι Άγιος και όλα αυτά που είπε και που έκανε
καλώς τα είπε και τα έκανε και γι’ αυτό τον τίμησε η Εκκλησία μας και τον
κατέταξε στον Χορό των Αγίων, ή όχι και κακώς, τον τιμούμε ως Άγιο και μάλιστα
ως Ομολογητή.
Άραγε γιατί η Εκκλησία μας του χάρισε τον τίτλο του Ομολογητή; Έτσι για τα μάτια ή τυχαία;
Φυσικά και όχι, αλλά γιατί ΟΜΟΛΟΓΗΣΕ την
ΑΛΗΘΕΙΑ και την γνήσια πίστη του
Χριστού! Ποια; Ότι η αλήθεια δεν ήταν αυτή που δήλωναν όλοι οι Πατριάρχες και
οι αρχιερείς και ιερείς και οι κατά τόπους εκκλησίες, ότι δηλαδή ο Χριστός είχε
ΜΙΑ ενέργεια και ΜΙΑ θέληση, αλλά η αλήθεια ήταν ότι ο
Χριστός είχε ΔΥΟ θελήσεις και ΔΥΟ ενέργειες. Αυτή ήταν και είναι η
Αλήθεια και γι’ αυτό ονομάστηκε ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ!
Ας δούμε όμως τί απάντησε ο Άγιος Μάξιμος για το θέμα
ακριβώς αυτό, όταν πήγαν και τον βρήκαν, -στην εξορία και στην φυλακή που τον
έβαλαν ο Αυτοκράτορας και ο Πατριάρχης- δύο απεσταλμένοι τους. Ο ένας μάλιστα
εκ των δύο ήταν και Αρχιερέας. Στην αρχή προσπάθησαν με κολακείες και έπειτα με
εκφοβισμούς και απειλές να τον κάνουν να αλλάξει γνώμη, αλλά δεν τα κατάφεραν.
Στην συνέχεια του έταξαν πολλά δώρα, χρήματα, τιμές, να τον κάνουν Δεσπότη και
άλλα πολλά, αλλά και πάλι δεν τα κατάφεραν. Έπειτα αφού είδαν ότι ο Άγιος δεν
δεχόταν με τίποτε να δεχθεί τα όσα αιρετικά πίστευαν αυτοί, ούτε δεχόταν να
επικοινωνήσει πνευματικά και εκκλησιολογικά μαζί τους, άρχισαν να τον
ειρωνεύονται και να τον κοροϊδεύουν λέγοντάς του: «Είσαι καλά Μάξιμε; Μήπως έχεις
τρελαθεί και δεν το ξέρεις; Δηλαδή, θέλεις να μας πεις, μετά απ’ όλα αυτά που
συζητήσαμε, ότι εσύ ένας φτωχός και ταπεινός καλόγερος, (γιατί εκτός
των άλλων, ήταν απλός Μοναχός, δεν ήταν καν ιερομόναχος ο Άγιος Μάξιμος, παρ’
όλο που ήταν και ηγούμενος) εσύ λοιπόν ένας απλός Μοναχός, ΜΟΝΟΣ σου
χωρίς κανένα άλλον μαζί, έχεις την αλήθεια και μείς όλοι οι άλλοι, όλα τα
Πατριαρχεία και όλες οι κατά τόπους εκκλησίες, όλοι οι Πατριάρχες, οι
αρχιερείς, όλοι οι κληρικοί, όλος ο λαός, όλη η οικουμένη είναι στην πλάνη και
στην αίρεση και είμαστε εκτός Εκκλησίας; Δηλαδή εσύ μόνο σε όλη την οικουμένη
έχεις την αλήθεια; Εσύ μόνος σου είσαι η Εκκλησία; Τρελάθηκες τελείως; Για έλα
στα συγκαλά σου, και έλα γρήγορα μαζί μας, πριν είναι πολύ αργά, για να ανήκεις
και συ στην Εκκλησία του Χριστού, γιατί τώρα, αφού δεν επικοινωνείς μαζί μας,
είσαι έξω από την εκκλησία, και σίγουρα θα χαθείς έτσι που πας».
Τι όμως τους απάντησε σε όλα αυτά τα φληναφήματα και
ψευτοδιλήμματα ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής; «Εκκλησία, όπως είπε ο Χριστός
μας, δεν είναι ούτε τα κτίρια, ούτε τα ντουβάρια, ούτε οι κληρικοί, ιερείς και
αρχιερείς, ούτε τίποτε άλλο. Αλλά Εκκλησία τι είναι; Είναι ο ίδιος ο Χριστός
και η Αλήθειά Του, το Ευαγγέλιο Του, η Ορθή Πίστη, η ορθή δόξα. Αυτή είναι η
Εκκλησία! Και όπου υπάρχει αυτή η αλήθεια, η ορθή δόξα, εκεί είναι και η
Εκκλησία του Χριστού. Όπου δεν υπάρχει αυτή η ορθή δόξα, η ορθή ομολογία και η
αλήθεια, εκεί δεν υπάρχει ούτε Εκκλησία του Χριστού». Γι’ αυτό λέγει
και ένας άλλος μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (σπουδαίος Πατέρας, άφθαρτα τα λείψανά
του στην Θεσσαλονίκη), τι λέει, μετά από τόσους αιώνες από τον Άγιο Mάξιμο, 7ος
αιώνας ο Άγιος Mάξιμος, 14ος αιώνας ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Mετά από 6-7
αιώνες λέει περίπου τα ίδια πράγματα. Tι; Ακούστε: «Καί γάρ οἱ τοῖς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας
τῆς ἀληθείας εἰσίν, οἱ δέ μή ὄντες τῆς ἀληθείας οὐδέ τοῖς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας
εἰσίν». Δηλαδή, «Αυτοί που είναι μέσα στην αλήθεια είναι και
μέσα στην Εκκλησία του Χριστού. Ενώ αυτοί που είναι έξω από την αλήθεια δεν
είναι ούτε μέσα στην Εκκλησία του Χριστού, αλλά είναι έξω από αυτήν».
Και πώς το απέδειξε αυτό ο Άγιος Mάξιμος ο Oμολογητής,
τα λόγια που σας είπαμε προηγουμένως που είναι τα ίδια με του Aγίου Γρηγορίου;
Έφερε απόδειξη μέσα από το Ευαγγέλιο. Και τι είπε; «Θυμάστε, -λέει ο Άγιος
Μάξιμος- τι είπε ο Κύριός μας, στους
μαθητές Του σαν απάντηση όταν τους ρώτησε, τί πιστεύουν και τι λένε οι άλλοι
άνθρωποι γι’ Αυτόν; Και άλλοι μεν λέγανε, ότι είναι ένας προφήτης, άλλοι δε
κάποιος διδάσκαλος, άλλοι το ένα και άλλοι το άλλο. Και τότε είπε ο Χριστός στους
Μαθητές Του; Εσείς, τι λέτε ότι είμαι εγώ; Και πετάχτηκε ο Πέτρος και είπε:«Σὺ
εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος». Δηλαδή, «Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Μεσσίας, ο
κεκρισμένος, ο Yιός του ζώντος Θεού, του αληθινού-πραγματικού Θεού, αφού δεν
υπάρχει άλλος θεός και όλοι οι άλλοι είναι ανύπαρκτοι θεοί». Μέσα
σε λίγες λέξεις όλη η Θεολογία της Πίστεώς μας.Και τότε τι είπε ο Χριστός στον
Πέτρο; Εδώ προσέξτε τώρα! «Μακάριος εἶ,
Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκάλυψέ σοι, ἀλλ᾿ ὁ πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς.
κἀγὼ δέ σοι λέγω ὅτι σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν,
καὶ πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς». Ακούσατε τι λέγει ο ίδιος ο Κύριός μας;
Ότι την Εκκλησία Του την οικοδόμησε επάνω σε μία πέτρα. Ποια πέτρα; Την πέτρα της
πίστεως. Τον ίδιο τον Χριστόν και την Αλήθειά Του. Την πέτρα της ομολογίας του
Πέτρου. Σ’ αυτή την πέτρα λέει, της ομολογίας, σ’ αυτή την αλήθεια που είπες
τώρα, ότι εγώ είμαι ο Yιός του Θεού του ζώντος, εκεί πάνω εγώ θα στηρίξω την
Εκκλησία μου και αυτή θα είναι η αληθινή Εκκλησία του Χριστού, και αυτήν την
Εκκλησία κανείς δεν θα μπορέσει να εξαφανίσει και να καταργήσει, ούτε ο ίδιος ο
Άδης και ο Διάβολος!» (Ματθ. ΙΣΤ΄ 13-19)
Να λοιπόν ποια είναι και τι είναι η αληθινή Εκκλησία του Χριστού!Ο ίδιος ο Χριστός και η Αλήθεια Του! Η
Ορθή Πίστη και Δόξα! Δεν είναι ούτε τα ντουβάρια, ούτε οι μήτρες, ούτε οι
πατερίτσες, ούτε οι αρχιερείς ούτε οι πατριάρχες ούτε κανένας. Κανείς, απ’
όλους αυτούς, εκτός εάν έχουν μαζί τους τον Χριστό και την Αλήθεια Του! Αν
λοιπόν δεν έχουμε την αλήθεια και δεν είμαστε μέσα στην Ορθοδοξία, δεν είμαστε
ούτε μέσα στην Εκκλησία άσχετα αν πηγαίνουμε σε ναούς, άσχετα αν κάνουμε
μνημόσυνα, λειτουργίες, κοινωνάμε, βγάζουμε λόγους και κάνουμε οτιδήποτε.
Προσέξτε λοιπόν αυτή την σημαντική λεπτομέρεια, γιατί θα έρθουν δύσκολες μέρες,
και δεν θα μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε καταστάσεις. Θα μπερδευτούμε, θα υπάρχει
μεγάλη σύγχυση, γιατί οι περισσότεροι θα ακολουθούν τους πολλούς, είναι το
σύνδρομο της μάζας βλέπετε, πού πάει ο πολύς κόσμος. Γιατί θα λένε όλοι, είναι
δυνατόν, όλοι αυτοί να έχουν άδικο και μόνο ένας ή δύο ή μια χούφτα άνθρωποι να
έχουν δίκαιο;
Προσέξτε όμως τώρα! Πείτε π.χ. ότι ζούσατε εκείνη την
εποχή, του Αγίου Μαξίμου του Oμολογητού,
τον 7ο αιώνας, γύρω στο 650 (το
660 πέθανε ο Άγιος Μάξιμος) και σας έλεγε ο Άγιος Μάξιμος όλα αυτά τα
πράγματα και βλέπατε λοιπόν να είναι μόνος του και όλοι οι άλλοι να είναι
ενωμένοι, τι θα λέγατε τότε; Tι θα λέγατε; Ποιος θα είχε το δίκιο, ο ένας;
Λογικό δεν είναι; Πολύ δύσκολο να πει κανείς ότι ο ένας, ένας καλόγερος είχε το
δίκιο και όλοι οι άλλοι είχαν την πλάνη και ήταν μέσα στην αίρεση. Κι όμως
τελικά αποδείχθηκε ότι ο Άγιος Μάξιμος είχε το δίκιο. Μετά από 60 ολόκληρα χρόνια
από τότε που ξεκίνησε η αίρεση αυτή, και 20 ολόκληρα χρόνια μετά τον θάνατο του
Αγίου το 660 κοιμήθηκε, το έτος 681 μ.Χ. έγινε η 6η Οικουμενική Σύνοδος η οποία
αναθεμάτισε όλους τους αιρετικούς Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, τον Σέργιο, τον Πύρρο, Παύλο, Πέτρο, αναθεμάτισε τον Πατριάρχη
Αντιοχείας τον Κύρο, αναθεμάτισε τον
Πατριάρχη Αντιοχείας τον Αθανάσιο,
αναθεμάτισε τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, αναθεμάτισε όλους εκείνους οι οποίοι
πρέσβευαν αυτές τις πλάνες και αυτές τις αιρέσεις και δικαίωσε και μεγάλυνε και
λάμπρυνε τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή. Πότε όμως; Μετά από 20 χρόνια από την
κοίμησή του και 60 χρόνια από το ξεκίνημα του μοναχικού και μεγάλου αγώνα του!
Πρέπει να φυλάξουμε την Πίστη μας ανόθευτη και ως
κόρην οφθαλμού. Τι δίδαγμα βγαίνει λοιπόν
από τον Άγιο Μάξιμο; Ότι πρέπει να φυλάξουμε, σαν κόρη οφθαλμού, όπως μας λέει
αλλού ο ίδιος «το πρώτο και μέγα της σωτηρίας ημών φάρμακο, την καλή λέγω της πίστεως
κληρονομία». Και μετά όλα τ’ άλλα και αν είμαστε μέσα στην αλήθεια, αν
είμαστε μέσα στην Ορθοδοξία τότε δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτε έστω κι αν
είμαστε μόνοι μας, θυμηθείτε και τους Τρεις
Παίδες εν τη καμίνω. Τρεις ήταν μόνο εκείνοι που δεν προσκύνησαν την εικόνα
του Ναβουχοδονόσορα. Όλοι οι άλλοι προσκύνησαν και φρονούσαν τα ίδια. Μόνο αυτοί
οι τρεις αντιστάθηκαν να μην προσκυνήσουν το άγαλμα του Nαβουχοδονόσορα, όλοι
οι άλλοι είχαν προσκυνήσει, μόνο αυτοί οι τρεις αντιστάθηκαν. Σκεφτείτε επίσης
την εποχή του Νώε, πόσοι σώθηκαν; Μόνο 8 άτομα, όλους τους άλλους τους πήρε ο κατακλυσμός και εξαφανίστηκαν.
Μην σας ξεγελάει λοιπόν το πλήθος αλλά να κοιτάτε πού βρίσκεται η αλήθεια.
Ποιος έχει την ΑΛΗΘΕΙΑ!
Αυτό το σπουδαίο και μεγάλο μήνυμα και δίδαγμα βγαίνει
από τη ζωή και το βίο του Αγίου Μαξίμου. Κλείνοντας θα θέλαμε σαν επίλογο να
υπενθυμίσουμε στην αγάπη σας ότι ζούμε σε εσχατολογικά και ίσως σε χρόνια του
Αντίχριστου. Ίσως, δεν είμαστε Θεός δεν είμαστε προφήτης, δεν γνωρίζουμε, ο
Θεός γνωρίζει, πάντως τα σημεία των καιρών βοούν, ότι είμαστε πολύ κοντά. Ας
έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας, ας είμαστε πάντοτε σε εγρήγορση, ας μην
παρασυρόμαστε από μεγάλα λόγια, ας μην παρασυρόμαστε από το πλήθος, δεν
βρίσκεται πάντοτε η αλήθεια μέσα στο πλήθος, ας μην μας τρομάζει ότι κάποιοι
είναι μεγάλοι και τρανοί, είτε πολιτικοί, είτε εκκλησιαστικοί ηγέτες, και πώς
είναι δυνατόν αυτοί δεν θέλουν να σωθούν, και δεν γνωρίζουν;
Σας θέτουμε και εμείς αμέσως το ερώτημα: Καλά, τότε
στην εποχή των αιρέσεων, δεν ήθελε να σωθεί ο μεγάλος αιρεσιάρχης Άρειοςο Αλεξανδρινός και οι άλλοι
αιρετικοί κληρικοί; Δεν ήθελαν να σωθούν οι
Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως που αναφέραμε προηγουμένως, ο Σέργιος, Πέτρος, Παύλος κ.λπ.; Αυτοί
δεν ήθελαν να σωθούν, αυτοί δεν ήξεραν, δεν είχαν μόρφωση; Κι όμως ήταν
αιρετικοί, κι όμως καταδικάστηκαν, όπως καταδικάστηκαν και τόσοι άλλοι αιρετικοί.
Ας μην μας φοβίζει λοιπόν και μας
δελεάζει το πλήθος, ή οι μεγάλοι ηγέτες, είτε θρησκευτικοί, είτε πολιτικοί. Ας
έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας. Ας προσπαθούμε να είμαστε πάντοτε κοντά στο Θεό
και πάντοτε κοντά στην αλήθεια και ας προσευχόμαστε όλοι, μέρα νύχτα, ο Θεός να
μας κρατάει κοντά του, να μας κρατάει μέσα στην Εκκλησία Του, μέσα στην ΑΛΗΘΕΙΑ Του, μέσα στην ορθή δόξα, γιατί
χωρίς Ορθοδοξία, χωρίς την αληθινή Πίστη μας, χωρίς την Αλήθεια του Χριστού
μας, δεν υπάρχει καμία ελπίδα σωτηρίας.
Ταῖς
τοῦ Ὁσίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ πρεσβείαις, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον καὶ σῶσον
ἡμᾶς. Ἀμήν.
Η έμπρακτη Ορθόδοξη διδαχή του Αγίου
Μαξίμου του Ομολογητού
ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ
ΠΑΤΕΡΕΣ - Τ.Θ.76 -ΚΑΡΥΑΙ - ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
Ἡ αἵρεσι τοῦ Μονοθελητισμοῦ ἄρχισε νά κηρύσσεται περί τό 615, οἱ κύριοι πολέμιοι τῆς αἱρέσεως, ἅγιοι Σωφρόνιος καί Μάξιμος Ὁμολογητής, δέν διέκοψαν ἀμέσως την ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς ἀρχηγούς της, ἀλλά προσπάθησαν ποικιλοτρόπως νά τούς ὁδηγήσουν σέ μετάνοια. Ἡ διακοπή τῆς κοινωνίας τῶν Ὀρθοδόξων μέ τούς Μονοθελήτας συνέβη ἔπειτα ἀπό τό 634 καί μᾶλλον ἔπειτα ἀπό τό 638 λίγο πρίν δηλαδή ἤ ταυτόχρονα μέ τίς Συνόδους τῆς Δύσεως (640-649) πού τούς ἀναθεμάτισαν. Ἐάν οἱ ἅγιοι Σωφρόνιος καί Μάξιμος κοινωνοῦσαν κατ᾿ οἰκονομία μέ τούς ἐπισκόπους, πού ἐκήρυτταν τήν αἵρεσι τοῦ Μονοθελητισμοῦ ἐπί εἴκοσι περίπου ἔτη, πολύ περισσότερο δικαιολογούμαστε ἐμεῖς νά μή διακόπτουμε τήν ἐκκλησιαστική κοινωνία, μέ τούς σημερινούς Οἰκουμενιστές.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο κείμενο αυτό αποτελεί κλασική περίπτωση διαστρεβλώσεις της εκκλησιαστικής ιστορίας. Ούτε όλες οι Εκκλησίες ήταν αιρετικές για 60 χρόνια, ούτε ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής ήταν ο μόνος Ορθόδοξος που είχε απομείνει. Επίσης ο διάλογος που αναφέρεται στο κείμενο, μεταξύ του Αγίου Μαξίμου και του Επισκόπου Θεοδοσίου, έγινε ΜΕΤΑ την Συνοδική καταδίκη της αιρέσεως που έγινε στην Ρώμη, όπως άλλωστε αναφέρει και ο ίδιος ο Άγιος στον διάλογο αυτό, κάτι που "ξέχασαν" να αναφέρουν οι συγγραφείς του κειμένου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ βίος του αγίου, όπως τον παρουσιάζετε είναι αστεία παραχαραγμένος. Ακόμη και έτσι να ήταν όμως, είναι τόσο μεγάλη η εκκλησιολογική παρέκκλιση που προκύπτει, που ναι(!) θα παύαμε να τον τιμούμε ως άγιο ή θα προσπαθούσαμε να κάνουμε τα αδύνατα δυνατά για του προσδώσουμε εκκλησιαστικότητα (που να τη βρίσκαμε όμως;) και να δικαιολογήσουμε ως ανθρώπινη λάθος αυτή του την ενέργεια... Διότι όπως υποστηρίζεται και πράγματι είναι, η Αλήθεια και το Ευαγγέλιο υπερτερούν και ούτε άγιος, ούτε και Άγγελος Κυρίου καθώς λέει ο θείος Λόγος στην «Επιστολή του Παύλου προς τους Γαλάτες» μπορεί να την αλλάξει. Και εδώ όντως υπάρχει μεγάλη εκκλησιολογική εκτροπή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΦυσικά όμως ο άγιος είναι άγιος, οι αστοιχείωτοι ιστορικά και θεολογικά είναι αστοιχείωτοι και συνεπώς εμείς όλοι μένουμε στην Εκκλησία, εσείς όπου και αν είστε συμμαζευτείτε, γιατί δεν έχει κανένα νόημα αυτό που κάνετε γελοιοποιείστε και κανένα όφελος δεν υπάρχει.
Ο «Οικουμενισμός», δεν είναι παρά η αλλοτρίωση και η ψευτοκουλτούρα της εποχής μας, συνοδεύεται όμως από θανάσιμη παραβίαση των Κανόνων της Εκκλησίας, όταν εκδηλώνεται από μέλη της Εκκλησίας. Αν θέλουμε να ακριβολογούμε δεν είναι αίρεση, είναι ιδεολογικό-θρησκευτικό κίνημα, υπεράνω όχι μόνο χριστιανικών ομολογιών, αλλά και όλων των δογμάτων. Απόβλητο και σόφισμα του διαβόλου μεν, όχι όμως είδος αίρεσης, αν θέλουμε να ακριβολογούμε. Συνεπώς διαφορετική από αυτή των αιρέσεων θα πρέπει να είναι και αντιμετώπισή του. Βέβαια οι ιεράρχες που φανερά κηρύττουν όλες ή κάποιες από τις ιδέες και τις διδασκαλίες της οικουμενικής κίνησης σαφώς δεν ορθοτομούν και εάν τους ασκηθεί έλεγχος και επιμείνουν σ' αυτές είναι αιρετικοί, καθώς δεν γίνεται να είναι ορθόδοξοι σε όλα πλην να έχουν και «έξτρα» θρησκευτικές αντιλήψεις, όπως αυτές της σατανοκίνητης οικουμενικής κίνησης.
Η Εκκλησία όμως υπόμεινε πλείστες αιρέσεις, όπως αυτό το filique για εκατοντάδες χρόνια, μέχρι την αποκοπή ολόκληρου του Πατριαρχείου Ρώμης και τους κοινωνούντες και ομοφρονούντες με αυτούς, από την Εκκλησία το 1054, χάριν της ενότητας της Εκκλησίας. Αυτή μία από τις πολλές περιπτώσεις.
Δημήτρης Χ.
Η λύση, λοιπόν, δεν είναι η διακοπή κοινωνίας με όλα τα Πατριαρχεία και τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Η λύση είναι ο αγώνας για τον καταρτισμό του Σώματος του Χριστού και την άνοδο στην ιεροσύνη καλών κληρικών, για να εκδιωχθούν κανονικώς οι εκπεσόντες ιερείς και ιεράρχες, εφόσον δεν μετανοήσουν. Φυσικά και ο δριμύς έλεγχος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤη μνημόνευση κάποιου Επισκόπου που έχει εκπέσει από την Θρησκεία της Εκκλησίας, όσοι ιερείς θέλουν ας τη διακόψουν, αν όμως έχουν συναίσθηση του τι κάνουν και εάν είναι πραγματικά ικανοί να επωμισθούν τις συνέπειες για τους ίδιους, πολύ δε περισσότερο για το ποίμνιο της αντίστοιχης Επισκοπής. Μόνο η διακοπή της μνημόνευσης, μόνο όποιου Επισκόπου που φανερά φρονεί και λέει αλλότρια από την Πίστη, την άπαξ παραδοθείσα και υπό την Εκκλησία φρουρούμενη, είναι επιτρεπτή όμως. Δεν επιτρέπεται η απόλυτη εκκλησιαστική διακοπή (όπως στο σχίσμα του 1054), ούτε η διακοπή μνημοσύνου όλων των Επισκόπων των κοινωνούντων με εκείνον τον Επίσκοπο.
Εξυπακούεται, ότι η διακοπή μνημόνευσης ως φυσικό επακόλουθο έχει και τις παγερές σχέσεις, αλλά και για τεχνικούς και σκόπιμους λόγους τη μη λειτουργική επικοινωνία με τον παρεκτραπέντα Επίσκοπο, δε σημαίνει όμως ότι κωλύεται και εκκλησιολογικώς η κοινωνία με αυτόν, παρά μόνο τεχνικώς, αφού όποιος ιερέας δεν μνημονεύει έναν Επίσκοπο, το κάνει για να του κρούσει τον ΄΄κώδωνα΄΄ στον Επίσκοπο τον ίδιο, μπας και συνέρθει -αν μάλιστα οι συνθήκες ευνοούν να του στοιχίσει αυτό του Επισκόπου-, αλλά να κρούσει τον ''κώδωνα'' και στο υπόλοιπο Σώμα της Εκκλησίας. Συνεπώς δεν θα λειτουργούν και στον ίδιο ναό, αυτονόητο αυτό, όχι όμως με την έννοια ότι δεν αναγνωρίζονται τα μυστήριά του ή πως είναι αυτομάτως αναθεματισμένος, εφόσον δεν έχει καθαιρεθεί.
Αν τα λάβει υπόψη του αυτά ένας ιερέας, πιστεύω δύσκολα θα διακόψει τη μνημόνευση, γιατί δεν ωφελήσει σε τίποτα, έτσι όπως έχουν οι συνθήκες, συνεπώς πως θα επαληθευτεί ο έπαινος του Κανόνα «άξιοι επαίνου είναι μάλλον, καθώς απέτρεψαν τα σχίσματα»; Ο Κανώνας μιλάει για αποφυγή σχίσματος, με την προοπτική ότι η ενέργεια αυτή θα κινήσει διαδικασίες για αποπομπή του Επισκόπου και λήξη του προβλήματος και του κινδύνου να παρασύρει και άλλους στην πορεία ακόμη και εκτός Εκκλησίας (βλέπε πάπα Λέοντα Θ΄). Στις μέρες μας όμως ας μη γελιόμαστε δεν έχει κανένα νόημα, άλλωστε όπως ανέφερα και στην αρχή υπάρχει αλλοτρίωση στην Πίστη, δεν δίνεται βαρύτητα στα δόγματα, όταν μάλιστα η θεολογία έχει διασπαστεί σε χιλιάδες ''εκδόσεις'' (του Ρωμανίδη, του Ζηζιούλα, του Φλωρόφσκι, του Αγουρίδη κ.α.) και δεν παρουσιάζεται κρυστάλλινη και απλή όπως είναι, δεν είναι ξεκαθαρισμένη στους πολλούς. Έτσι αν γίνει τέτοια ενέργεια, στην καλύτερη περίπτωση αν φερ' ειπείν τον καλέσει σε απολογία Σύνοδο, θα διασκευάσει τις πλάνες του, θα πει πως είναι κατά πάντα πιστός στα παραδεδομένα και εκεί θα λήξει, αφού μάλιστα ο διακόπτων το μνημόσυνο ιερέας διασυρθεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα συνεχίσει την ίδια πορεία ο Επίσκοπος.
Δημήτρης Χ.
Το τελευταίο μου σχόλιο για όσους τυχόν εξανίστανται και ερωτούν: «και ποια είναι η λύση;».
ΑπάντησηΔιαγραφήΔημήτρης Χ.
ο οικουμενισμός είναι παναίρεση και όποιος ορθόδοξος χριστιανός δεν ομολογεί ότι ο οικουμενισμός είναι παναίρεση δεν είναι χριστιανός.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚυρ Χρήστο εσύ είσαι καν Χριστιανός που μιλάς έτσι, μάλιστα εφόσον προηγήθηκε το αναλυτικό μου σχόλιο που εξηγώ πλήρως πως έχουν τα πράγματα;
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ οικουμενισμός δεν σχετίζεται με την Πίστη μας για να είναι αίρεση.
Και όταν αμφισβητεί κανείς ότι η Εκκλησία είναι η μοναδική Εκκλησία και η Πίστη Της η μοναδική αλήθεια, δεν είναι αιρετικός, απλά όποιος το λέει ή δεν το πιστεύει και το λέει λόγω σκοπιμοτήτων ή το πιστεύει και δεν είναι χριστιανός.
Και στις δύο περιπτώσεις επιβάλλεται το επιτίμιο του αφορισμού, κάτι όμως που δεν συμβαίνει, αλλά δεν είναι πρώτη φορά ανά τους αιώνες, η Εκκλησία πάντα λειτουργεί αλλιώς σε κάθε περίσταση και σήμερα τα πράγματα είναι αρκετά περίεργα...
Δημήτρης Χ.
Διόρθωση λάθους εκ παραδρομής: το «καν Χριστιανός» (είναι τελείως λάθος πήγα να γράψω και)
ΑπάντησηΔιαγραφήτο σωστό «χριστιανός» (σκέτο)
Αν μπορείτε οι διαχειριστές διορθώστε το προηγούμενο σχόλιο ή τουλάχιστον δημοσιεύστε το παρόν.
Ευχαριστώ
Δημήτρης Χ.