Οι αναφορές σε «Τρίτη Ρώμη»,μόνο εκκλησιολογικές και άλλες στρεβλώσεις προκαλούν.

ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ‘’ΤΡΙΤΗ ΡΩΜΗ’’, ΜΟΝΟ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Ο Παπικός ‘’ιερέας’’ fr. Rif’at Bader  σε κείμενο του στη  Vatican insider, ημερομηνίας 15/2/2016, αναφέρεται στην συνάντηση του Πατριάρχη Ρωσίας Κυρίλλου με τον Πάπα Φραγκίσκο στην Κούβα.  Αναφερόμενος στην Εκκλησία της Ρωσίας είπε ότι «η Μόσχα ονομάζεται η ίδια η Τρίτη Ρώμη».  H αναφορά του αυτή σε «Τρίτη Ρώμη» είναι αχρείαστη.  Όταν γίνεται αναφορά από τους Παπικούς σε «Τρίτη Ρώμη», ξεκάθαρα είναι καρπός εξουσιαστικής ιεράρχησης.  Δεν πρόκειται για διάκριση τιμής, αλλά διάκριση εξουσίας. 

Με σαφήνεια διευκρινίζει ο Παπικός ‘’ιερέας’’ fr. Rif’at Bader,  ότι το κοινό έγγραφο που υπογράφηκε, η αποκληθείσα Διακήρυξη της Κούβας, δεν αγγίζει κανένα δογματικό θέμα, ούτε και στα αίτια που οδήγησαν στο Σχίσμα.  Η μόνη αναφορά του αρθρογράφου στο Σχίσμα έγινε με την εξής  επισήμανση : «Το 1054 έγινε το σχίσμα Ανατολής – Δύσης.  Η Κωνσταντινούπολη αυτοαποκλήθηκε  δεύτερη Ρώμη και η Μόσχα αυτοπακαλείται Τρίτη Ρώμη».  Εξυπονοείται σαφέστατα εξουσιαστική ιεράρχηση. 

Θεωρώ περιττό να σχολιάσω το ανυπόστατο της αναφοράς του, ότι «η Κωνσταντινούπολη αυτοαποκλήθηκε  δεύτερη Ρώμη και η Μόσχα αυτοπακαλείται Τρίτη Ρώμη».  Η εμμονή στο Παπικό εξουσιαστικό πρωτείο, σαφέστατα οδηγεί σε τέτοιες αναφορές.  Φυσικά κάθε Παπικός όταν κάνει τέτοιες αναφορές δεν λαμβάνει  υπόψη  του τα ίσα ‘’πρεσβεία τιμής’’, τα οποία Συνοδικά καθορίστηκαν πριν την αποκοπή των Παπικών από την Εκκλησία. 

O π. Γεώργιος Φλορόφσκυ για την αναφορά σε  «Τρίτη Ρώμη» λέγει τα εξής : «Μέσα σε τέτοιες  προοπτικές αποκαλυπτικής ανησυχίας σκιαγραφούνται με ακρίβεια τα πρώτα ίχνη του γνωστού έργου ‘’Θεωρία της Τρίτης Ρώμης’’.  H θεωρία είναι ουσιαστικά εσχατολογική και ο μοναχός Φιλόθεος υποστηρίζει τις εσχατολογικές αποχρώσεις και κατηγορίες της.  Eπειδή οι δύο πρώτες Ρώμες έπεσαν, μια τρίτη παραμένει και δεν μπορεί να υπάρξει τέταρτη» (‘’Σταθμοί της Ρωσικής Θεολογίας’’ π. Γεωργίου Φλορόφσκυ, μεταφρ. Ευτυχίας Β. Γιούλτση). O π. Γεώργιος Φλορόφσκυ αναφέρεται στη επιστολή του μοναχού Φιλοθέου του Πσκοφ (περίπου 1510 -1540), την οποία είχε απευθύνει στον Μεγάλο Πρίγκηπα.

Ο Ιβάν ο Γ΄ είχε αυθαίρετα ανακηρύξει την Εκκλησία  της Μόσχας (τότε δεν ήταν Πατριαρχείο) σε Τρίτη Ρώμη, όπως έβαλε ως θυρεό του νεοσύστατου τότε βασιλείου του τον δικέφαλο αετό, και αυτοκαλέστηκε τσάρος, ρωσσική γλωσική παραφθορά της λέξης   καίσαρας, μετά από προτροπή της συζύγου του Σοφίας Παλαιολογίνας.  Όμως ούτε και τότε αναφέρθηκε με εξουσιαστικές βλέψεις σε «Τρίτη Ρώμη», καθότι θεώρησε την αναφορά σε «Τρίτη Ρώμη» προσωρινή, μέχρι να ελευθερωθεί το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.   Επομένως ούτε και ιστορική κατοχύρωση υπάρχει για «Τρίτη Ρώμη», όπως  αναφέρουν κάποιοι.

Δεν συνηγορεί λοιπόν καμία έννοια εκκλησιολογική, να ομιλεί κανείς για «Τρίτη Ρώμη».  Επιπρόσθετα αυτή η αναφορά υποσκελίζει τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Ιεροσολύμων και Αντιοχείας. Ούτε φυσικά η Εκκλησία της Ρωσίας, επεζήτησε τέτοια τιμητική προτεραιότητα στην εθιμοτυπική σειρά των πρεσβυγενών Πατριαρχείων.

Οι μόνες αναφορές που πιστεύω γίνονται από πλευράς της Εκκλησίας της Ρωσίας, χωρίς φυσικά αναφορά σε «Τρίτη Ρώμη», είναι όταν ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου θεωρούνται σύμφωνα με την άποψη των, ότι άπτονται θεμάτων τα οποία υπερβαίνουν των αρμοδιοτήτων του Οικουμενικού Πατριάρχη. 

Γι’ αυτήν την αμφισβήτηση είναι που καταλογίζουν κάποιοι σχολιαστές  προσπάθειες της Εκκλησίας της Ρωσίας να καταστεί «Τρίτη Ρώμη».  Αν προστρέξουν όμως σε παλαιότερες αναφορές Ιεραρχών της  Εκκλησίας της Ρωσίας, θα διαπιστώσουν την αλήθεια των λόγων τούτων.  Η Εκκλησία  της Ρωσίας δεν ανέφερε τέτοιο αίτημα.  Συνεπώς είναι αχρείαστη η αναφορά σε «Τρίτη Ρώμη» και μόνο εκκλησιολογικές και άλλες στρεβλώσεις προκαλούν.