Τα θρησκευτικά στο σχολείο γίνονται θρησκειολογία

Τα θρησκευτικά στο σχολείο γίνονται θρησκειολογία - Οι όροι του Αρχιεπίσκοπου Ιερώνυμου

Αλλαγές στο μάθημα των θρησκευτικών ετοιμάζει ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης, μετατρέποντας το σε μάθημα θρησκειολογίας, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία στην Εκκλησία, που ζήτησε συνάντηση με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα προκειμένου να ξεκαθαρίσει το «τοπίο».

Οι αποκαλούμενες ως «κόκκινες γραμμές» της Ιεραρχίας στο θέμα των Θρησκευτικών είναι η υποχρεωτικότητα του μαθήματος, ο ορθόδοξος χαρακτήρας του και η τήρηση του ωρολογίου προγράμματος.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος πάντως στην ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτη Καρπενησίου έκανε λόγο για κάποιους που θέλουν η Εκκλησία να μπει στο περιθώριο.

Στόχος του υπουργείου Παιδείας είναι το μάθημα να μην έχει ομολογιακό χαρακτήρα αλλά θρησκειολογικό προκειμένου οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με επαφή με περισσότερες θρησκείες. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, το μάθημα δεν θα έχει χαρακτήρα κατήχησης αλλά θα δώσει γνώσεις στους μαθητές για όλες τις θρησκείες και την ιστορία τους.

Δίνοντας το πλαίσιο από την πλευρά του ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έχει θέσει τρεις όρους για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών στην πρόσφατη Εκτακτη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. «Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε την υποχρεωτικότητα του μαθήματος, την τήρηση των ωρών διδασκαλίας στο τρέχον πρόγραμμα και τον Ορθόδοξο χαρακτήρα του» τόνισε, ξεκαθαρίζοντας ότι «όλα τα άλλα μπορούν και πρέπει να συζητηθούν, δεδομένων των νέων προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, τα τρία όμως παραπάνω σημεία πρέπει να είναι η αρχή και η βάση κάθε διαλόγου με το υπουργείο».

Την ίδια ώρα η Διαρκής Ιερά Σύνοδος προτείνει την προσθήκη στο τέλος κάθε σχολικού βιβλίου μερικών θρησκειολογικών κεφαλαίων, προκειμένου να παραμείνει το μάθημα στα σχολεία ενώ το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής θα έχει καταθέσει την πρότασή του για τα Θρησκευτικά σε δύο μήνες.

Η κατάργηση του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών, που προωθεί ο κ. Φίλης συνδέεται με την παραμονή του μαθήματος ως υποχρεωτικό στα σχολεία καθώς ο υπουργός συνδέει την αναμόρφωση του μαθήματος για να παραμείνει υποχρεωτική η διδασκαλία του σε όλους τους μαθητές. Σε αντίθετη περίπτωση, θα μετατραπεί σε προαιρετικό.

Σε ο,τι αφορά στο θέμα που προέκυψε με τις επισκέψεις μητροπολιτών στα σχολεία, ο κ. Φίλης διευκρίνισε ότι «το υπουργείο δεν μπορεί να επιτρέπει σε οποιονδήποτε ιδιώτη ή φορέα να παρεμβαίνει στη διδασκαλία».

Η Εκκλησία ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους ότι το μάθημα των Θρησκευτικών πρέπει να μείνει υποχρεωτικό στον κορμό των βασικών μαθημάτων που διδάσκονται όλα τα παιδιά. Ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος σε εισήγηση που έκανε πριν από μερικές ημέρες στη Σύνοδο, παρουσίασε συμπεράσματα διατριβής για το μάθημα των θρησκευτικών επισημαίνοντας ότι ήδη το μάθημα έχει εξελιχθεί: «Η διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις αλλαγές πού έγιναν κατά την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 2003, έχει αναδείξει σε σημαντικό βαθμό την ευρωπαϊκή διάσταση της διδασκαλίας του μαθήματος, γιατί θεωρούμε ότι συμβάλλει αποφασιστικά στην δημιουργία ενεργών και υπευθύνων πολιτών πού θα σκέφτονται και θα ενεργούν με βάση κοινά αποδεκτές ανθρωπιστικές αξίες τον σεβασμό των δημοκρατικών διαδικασιών και την περιφρούρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Από την έρευνα αυτή διαπιστώνεται οτι τα εγχειρίδια τα οποία χρησιμοποιούνται σήμερα για το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία ανταποκρίνονται πλήρως στις σύγχρονες απαιτήσεις των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και επομένως κακώς υποστηρίζεται από μερικούς ότι πρέπει να αντικατασταθούν γιατί δήθεν είναι ομολογιακά και κατηχητικά βιβλία. Η άποψη αυτή είναι αντιεπιστημονική και ενδεχομένως παραπλανητική".

Ο κ. Φίλης πάντως έχει ξεκαθαρίσει οτι "για ιστορικούς λόγους το μάθημα των θρησκευτικών στη χώρα μας έχει ομολογιακό χαρακτήρα. Αυτό, συνιστά έναν αναχρονισμό που τον αντιλαμβάνονται και φωτισμένοι ιεράρχες και θεολόγοι. Είναι αναγκαία η αναμόρφωση των θρησκευτικών, ώστε, να γίνει μάθημα θρησκειολογίας, γνώσης των θρησκειών, με την ιδιαίτερη παρουσίαση του πολιτισμικού ρόλου της ορθοδοξίας στη χώρας μας. Το ΙΕΠ θεσμικά αρμόδιο, επεξεργάζεται σχετικές προτάσεις".

Και τόνισε οτι "από τις βασικότερες επιδιώξεις της εκπαίδευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να εφοδιάσει τους μαθητές με τα στοιχεία εκείνα που είναι απαραίτητα, ώστε να ζήσουν αρμονικά στην πολυπολιτισμική κοινωνία της Ευρώπης. Να γνωρίσουν, δηλαδή, οι μαθητές, όχι μόνο τη δική τους θρησκευτική κληρονομιά αλλά και τις θρησκευτικές παραδόσεις και αξίες και άλλων ανθρώπων. Η επιδίωξη αυτή πέραν του ότι στοχεύει, με βάση τη γνώση, στον σχηματισμό μιας κοινωνίας ανεκτικότερης στην ετερότητα, υλοποιεί παράλληλα και το δικαίωμα του παιδιού στη γνώση. Καθώς η ευρωπαϊκή θρησκευτική εκπαίδευση προβάλλει ως ένα αρκετά πολυεπίπεδο ζήτημα, κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ελεύθερη και υπεύθυνη να επιλέξει τον χαρακτήρα και τις κατευθύνσεις της σχολικής θρησκευτικής εκπαίδευσης που αναπτύσσει. Και είναι φυσικό ότι αυτή η επιλογή σχετίζεται στενότατα με τη συνάφειά της, όπως είναι οι ιδιαίτεροι ιστορικοί και πολιτικοί λόγοι, το θρησκευτικό τοπίο και η παράδοση της χώρας, ο ρόλος και οι αξίες της θρησκείας στη συγκεκριμένη κοινωνία, η δομή και η ιστορία του εκπαιδευτικού συστήματος, η ασκούμενη εκπαιδευτική πολιτική".

protothema.gr - Δημοκρατία,20.03.2016

Θρησκευτικά, προσφυγικό «δένουν» Εκκλησία-Κράτος

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

«Η ύπαρξη μιας δομημένης, λειτουργικής σχέσης ανάμεσα στον κ. Ιερώνυμο και τον Αλέξη Τσίπρα συμβάλλει ώστε η συνεργασία κράτους - Εκκλησίας, όπως ενδεικτικά στο προσφυγικό, και η λήψη των αποφάσεων να γίνεται προς όφελος όλων και σε συναινετικό πλαίσιο», δηλώνει στην «Κ» υψηλόβαθμη εκκλησιαστική πηγή, για να ερμηνεύσει την ψυχραιμία της Εκκλησίας στο «τελεσίγραφο» του υπ. Παιδείας Νίκου Φίλη (με τη συνέντευξή του στην «Κ» της περασμένης Κυριακής) ότι η αναμόρφωση των Θρησκευτικών, που πλέον θα προσανατολιστεί προς τη θρησκειολογία, είναι προϋπόθεση για να παραμείνουν υποχρεωτικό μάθημα. Αλλιώς θα μετατραπούν σε προαιρετικό, δηλαδή μόνο για όσους μαθητές το επιθυμούν.

Η Εκκλησία κάνει λόγο για ιδεοληπτικές ξιφομαχίες του κ. Φίλη ώστε να ικανοποιήσει το ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο ίδιος ο κ. Ιερώνυμος έχει δηλώσει προς πάσα κατεύθυνση ότι «καταβάλλονται προσπάθειες από κάθε μέρος να μπούμε στο περιθώριο, ότι δεν είμαστε αποδεκτοί σε πολλές θέσεις της λειτουργίας του κράτους».

Ειδικότερα, η όξυνση του προσφυγικού προβλήματος στην Ελλάδα επιβάλλει τη σύμπλευση όλων όσοι μπορούν να βοηθήσουν την κυβέρνηση, που ασθμαίνει υπό την πίεση της δημοσιονομικής κρίσης, την έλλειψη σχεδιασμού και τη γραφειοκρατική ύπνωση του κρατικού μηχανισμού. Για την αντιμετώπιση του προσφυγικού η κυβέρνηση θεωρεί απαραίτητη της συμβολή της Εκκλησίας, το κοινωνικό έργο της οποίας κρίνεται θεμελιώδες από την αρχή της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας. Πόσο μάλλον που «η Εκκλησία για το προσφυγικό πρόβλημα έχει ήδη ξεκινήσει σημαντικό έργο εδώ και έναν χρόνο, όταν ήταν μεταξύ των πρώτων που κατανόησε τις διαστάσεις που θα ελάμβανε», όπως ανέφερε στην «Κ» στενός συνεργάτης του κ. Ιερώνυμου. Ενδεικτικά, η Εκκλησία έχει «υιοθετήσει» το hotspot της Σάμου, ενώ υλοποιεί προγράμματα διανομής τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης σε όλη την επικράτεια.

Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση αναμένεται να ζητήσει μεγαλύτερη εμπλοκή της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση του προσφυγικού, θεωρείται αυτονόητο ότι δεν μπορεί να υπάρχουν... μονομερείς ενέργειες, όπως αυτή του κ. Φίλη για τα Θρησκευτικά. Μάλιστα, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος έχει προτείνει την προσθήκη στο τέλος κάθε σχολικού βιβλίου μερικών θρησκειολογικών κεφαλαίων, επιχειρώντας να συνθέσει την άποψη το μάθημα να παραμείνει ως έχει με την πρόταση για μετατόπιση του χαρακτήρα του σε περισσότερο θρησκειολογικό. Ως τελικό περιθώριο διαπραγμάτευσης έχει θέσει τρεις «κόκκινες γραμμές» στη συζήτηση με το υπ. Παιδείας για το μάθημα των Θρησκευτικών: την υποχρεωτικότητα του μαθήματος, την τήρηση των ωρών διδασκαλίας στο τρέχον πρόγραμμα και τον ορθόδοξο χαρακτήρα του. «Και αναμένουμε να τις τηρήσουμε», παρατηρεί με νόημα εκκλησιαστική πηγή.

Επίσης, η Εκκλησία θεωρεί μονομερή ενέργεια την αρνητική θέση του κ. Φίλη στις επισκέψεις μητροπολιτών και ιερέων στο σχολείο για συζήτηση με τους μαθητές. Δεν υποκαθιστούμε τους εκπαιδευτικούς, δεν συνδιδάσκουμε, δεν επιτηρούμε τους εκπαιδευτικούς. Απλώς μιλάμε με τους μαθητές», τονίζει στην «Κ» μητροπολίτης, απαντώντας στις αντίστοιχες επικρίσεις του υπουργείου.

Η θέση του υπουργείου

Στην άλλη όχθη, το υπ. Παιδείας θεωρεί την αναπροσαρμογή των Θρησκευτικών ανάγκη επιβεβλημένη από τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και όχι προϊόν ιδεοληψιών. Αλλωστε, η υιοθέτηση θεματικών κύκλων μέσω των οποίων οι μαθητές θα διδάσκονται στο μάθημα χριστιανισμό και ορθοδοξία, καθώς και άλλες θρησκείες, είναι η εκπαιδευτική πρόταση του Νέου Σχολείου, το οποίο ξεκίνησε να υλοποιείται πιλοτικά όχι από την τρέχουσα κυβέρνηση, αλλά από το 2011. Τα εν λόγω προγράμματα σπουδών για τα Θρησκευτικά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου εγκρίθηκαν το 2010-2011, εφαρμόστηκαν πιλοτικά το 2012-13 και διευρύνθηκαν το 2013-14. Ωστόσο δεν προχώρησαν, με γενική δικαιολογία την έλλειψη κονδυλίων αλλά και ενστάσεις επί μαθημάτων, όπως της ΔΙΣ και μερίδας θεολόγων. «Πρόκειται για δύο διαφορετικά συστήματα θρησκευτικής αγωγής», λέει μέλος της Ιεραρχίας, σχολιάζοντας την πρόταση του Νέου Σχολείου. Από την πλευρά του υπουργείου, σε περίπου δύο μήνες το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πρώην Παιδαγωγικό) θα έχει καταθέσει την πρότασή του για τα Θρησκευτικά. Τελικά, ο άμεσος πολιτικός χρόνος θα κρίνει εάν η καλή, παρά τις όποιες ρηγματώσεις, σχέση Ιερώνυμου - Τσίπρα και ο κομβικός ρόλος της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση της κρίσης –με το προσφυγικό πρόβλημα να επιβαρύνει την κατάσταση– θα αποδειχθούν μικρά εμπόδια στην αποφασιστικότητα του κ. Φίλη για αλλαγές στα Θρησκευτικά.

kathimerini.gr