Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Απορίες για την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος

Απορίες για την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος συνεδριάζει, σε τακτική Σύγκληση, από την Τρίτη 6,  έως και την Παρασκευή, 9 Οκτωβρίου 2015. Για τα θέματα και τις αποφάσεις Της θα υπάρξει άλλο άρθρο, μετά τις συνεδριάσεις Της. Προς το παρόν διατυπώνονται ορισμένες εκκλησιολογικές απορίες, που την αφορούν.

            Στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος συμμετέχουν και οι Μητροπολίτες των κάκιστα ονομαζομένων «Νέων Χωρών», σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 590/1977, περί του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος. Προ ημερών οι εν λόγω Μητροπολίτες – πλην επτά - μετέβησαν στο Φανάρι, όπου συμμετέσχον στις εργασίες της «Συνάξεως της Ιεραρχίας του Οικουμενικού Θρόνου». Το θέμα προκαλεί βαθύ εκκλησιολογικό προβληματισμό.  Είναι ανεξήγητο και προκαλεί σοβαρές απορίες για το πώς είναι δυνατό ένας Αρχιερεύς να προβαίνει σε ένα τόσο σοβαρό εκκλησιολογικό ατόπημα και να συμμετέχει σε δύο Συνόδους. Οι εξηγήσεις που δόθηκαν δεν στέκονται ούτε με βάση το εκκλησιαστικό δίκαιο, ούτε με το αντίστοιχο κανονικό.

 Η μία εξήγηση που ακούστηκε ήταν πως οι Αρχιερείς της Εκκλησίας της Ελλάδος ήσαν απλώς «παρατηρητές». Αυτή ελέγχεται ως προς την  ακρίβειά της, από το γεγονός ότι Αρχιερείς των «Νέων Χωρών» δεν παρακολούθησαν απλώς τις εργασίες της Ιεραρχίας του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά συμμετέσχον ενεργά στις γενόμενες συζητήσεις, κατά προτροπή μάλιστα του κ. Βαρθολομαίου. Η άλλη είναι πως δεν πειράζει να συμμετέχουν σε δύο Ιεραρχίες, αφού  αναγνωρίζουν δύο κεφαλές, τον Οικουμενικό Πατριάρχη και την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος...

            Να ανήκουν Αρχιερείς σε δύο Ιεραρχίες, δηλαδή σε δύο διοικήσεις, είναι απαράδεκτο κατά τους Ιερούς Κανόνες, τους οποίους και το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως, έως την πρόσφατη Σύναξη στο Φανάρι, τους  τηρούσε. Το θέμα είναι σοβαρότατο εκκλησιολογικά, διότι αφορά στα όρια της κάθε Εκκλησίας και στην υποχρεωτική υπαγωγή του κάθε Αρχιερέως σε μία και μόνο τοπική Εκκλησία. Ο 71ος Κανόνας της Καρθαγένης είναι σαφής: «Αποφασίστηκε ακόμη να μην επιτρέπεται σε κανένα Επίσκοπο να εγκαταλείπει την αυθεντική του καθέδρα και να πηγαίνει σε κάποια Εκκλησία, η οποία υπάγεται σε άλλη διοίκηση, ή να παραμελεί τη φροντίδα και το δεσμό του με τον δικό του θρόνο». Σημειώνεται ότι ο Κανόνας σαφώς αναφέρεται στη διοίκηση και όχι στη πνευματική σχέση. Προφανώς η διοίκηση ταυτίζεται με την πνευματική σχέση. Στο θέμα ελπίζεται να αναφερθεί στην Ιεραρχία ο Αρχιεπίσκοπος, ή κάποιοι εκ των Αρχιερέων. Το «sui generis» εκκλησιαστικό καθεστώς στις «Νέες Χώρες», με δύο κεφαλές, μία «διοικητική» και μία «πνευματική», μόνο σοβαρά προβλήματα προκαλεί, ένα από τα οποία προέκυψε στη Σύναξη του Φαναρίου. Η σύγχυση και το πρόβλημα επιτείνεται με τις συχνότατες επισκέψεις του Πατριάρχου στις «Νέες Χώρες» και τα όσα λέγει και πράττει κατ’ αυτές. 

            Υπάρχει μια ακόμη απορία: ποιος είναι ο ορισμός της Συνόδου κατά την άποψη του Πατριαρχείου; Σύμφωνα με την Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία «δια της Συνοδικής μεθόδου λύονται τα ανακύπτοντα προβλήματα». Διερωτάται κανείς ποιο ζήτημα λύθηκε στη Σύναξη της Κωνσταντινούπολης... Στη συνήθεια το Φανάρι  να ονομάζει με ευκολία Συνόδους τις απλές συναντήσεις προσαρμόστηκε και ο Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης. Στην εισήγησή του περί της πορείας της προετοιμασίας της «Αγίας και Μεγάλης Συνόδου» ανέφερε:

« Η Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις συγκαλουμένη υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου, αποτελεί το τελικόν στάδιον Προπαρασκευής της Συνόδου και αι αποφάσεις της δεν επιδέχονται περαιτέρω επεξεργασίαν, αλλά παραπέμπονται εις την Αγίαν και Μεγάλην Σύνοδον ως έχουν. Η σύνθεσις του οργάνου τούτου είναι διηυρυμένη περιλαμβάνουσα δύο αρχιερείς εξ εκάστης Εκκλησίας μεθ΄ ενός συμβούλου, έχει δε επίσημον  χαρακτήρα ως οιονεί Σύνοδος (εξ ού και ό όρος «Προσυνοδική») και αι εργασίαι της άρχονται και λήγουν δια διορθοδόξου αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας». Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς πώς μια σύναξη, με  δύο αρχιερείς από κάθε πατριαρχείο και αυτοκέφαλη Εκκλησία μπορεί να ονομασθεί «Σύνοδος». Πρόκειται για ένα τυπικό και προσωρινό συμβουλευτικό όργανο με συγκεκριμένα καθήκοντα, που όρισαν και αποδέχονται οι κατά τόπους Εκκλησίες. Η Επιτροπή ονομάζεται «Προσυνοδική» επειδή είναι προκαταρκτική  της μελλούσης να συνέλθει Συνόδου και όχι επειδή είναι η ίδια Σύνοδος, έστω και «οιονεί». Μετά την πρόσφατη προσπάθεια του Φαναρίου να αποκτήσει «Πρώτο» η Ορθοδοξία, φαίνεται ότι τώρα προωθεί την εντυπωσιάζουσα ονομασία «Σύνοδος» σε  απλές συνάξεις Του.-