Η δυσπιστία και η ομολογία του Θωμά

Η ΔΥΣΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ Η ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΘΩΜΑ

“Ο Κύριός μου και ο Θεός μου” (Ιωαν. 20, 28)

Γράφει για τις ΑΚΤΙΝΕΣ ο Κων. Χαρ. Κορλός, θεολόγος

Ο Θωμάς δεν είχε την ευτυχία να είναι παρών κατά την πρώτη εμφάνιση του αναστημένου Χριστού στους μαθητές του “τη μια των Σαββάτων” στο μέρος που τους είχε προείπει. Έχασε έτσι την ευκαιρία να συμμετάσχει στη χαρά των άλλων μαθητών για την Ανάσταση. Και όταν οι άλλοι απόστολοι τον διαβεβαίωσαν ότι είδαν τον Κύριο, ο οποίος τους έδειξε τα τρυπημένα από τα καρφιά χέρια του και τη λογχισθείσα πλευρά του, αυτός έδειξε δυσπιστία και διετύπωσε άτοπες και υπερβολικές απαιτήσεις: “Εάν μη ίδω εν ταις χερσίν αυτού τον τύπον των ήλων, και βάλω τον δάκτυλόν μου εις τον τύπον των ήλων, και βάλω την χείρα μου εις την πλευρά αυτού, ου μη πιστεύσω” (Ιωαν. 20, 25).

Ο χαρακτήρας του Θωμά

Ο Θωμάς ήταν χαρακτήρας δύσπιστος, μελαγχολικός και απαισιόδοξος, όχι όμως δειλός. Το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο αναφέρεται στο Θωμά σε κάποια χωρία του. Σ' ένα από αυτά φανερώνεται το θάρρος του Θωμά. “Άγωμεν και ημείς ίνα αποθάνωμεν μετ' αυτού” λέει ο Θωμάς, όταν επρόκειτο να μετα- βούν στην Βηθανία, όπου ανεζη- τείτο ο Ιησούς για να θανατωθεί. (Ιωαν. ια', 16) Άλλο προβάλλει τον ορθολογιστικό χαρακτήρα του μα- θητή αυτού: “Κύριε, ουκ οίδαμεν που υπάγεις και πως δυνάμεθα την οδόν ειδέναι;”, ρώτησε το Χριστό κατά το Μυστικό Δείπνο (Ιωαν. ιδ, 5). Γνωστότατος είναι ο σκεπτικι- σμός του, όπως προαναφέραμε, έναντι των βεβαιώσεων των άλλων αποστόλων, οι οποίοι είχαν ιδεί τον Αναστάντα Ιησού (Ιωαν. κ', 24-25), ο οποίος επανορθώθηκε με την πηγαία ομολογία πίστεως, οκτώ μέρες αργότερα.

Τα λάθη του Θωμά

 Είναι άτοπες και υπερβολικές οι απαιτήσεις του Θωμά και δείχνουν δυσπιστία και σκεπτικισμό. Οι λόγοι είναι πολλοί: Ο Κύριος μίλησε πολλές φορές για την Ανάστασή Του, η οποία θα γινόταν σύμφωνα με τις προφητείες της Π. Διαθήκης. Δεν εμπιστευόταν τις πληροφορίες και τις διαβεβαιώσεις συναδέλφων ειλικρινών και αξιόπιστων, αλλά ούτε και τις πληροφορίες των μυροφόρων γυναικών, που πρώτες δέχθηκαν το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως του Κυρίοιυ. Και τέλος και κυρίως έθεσε σε δοκιμασία τον ίδιο τον Κύριο, μη εμπιστευόμενος ούτε στα μάτια του, ούτε στα αυτιά του αλλά έχοντας την αξίωση να έχει χειροπιαστές αποδείξεις, απαιτώντας να ψηλαφήσει τον Κύριο. Δυσπιστεί και απαιτεί να υποβάλλει τον Κύριο σε έρευνες της αρεσκείας του. Και ο Κύριος, τη μοναδική εκείνη για την ιστορία του κόσμου περίοδο, δεν διστάζει να κάνει και αυτή τη συγκατάβαση και να γίνει αντικείμενο έρευνας του δυσπιστούντος Θωμά. Και τούτο όχι μόνο χάριν του Θωμά, αλλά και χάριν όλων των πιστών όλων των εποχών, ώστε η αμφιβολία του μαθητή να γίνει “πάντων των πιστών” θεραπεία.

Η συγκατάβαση του Κυρίου και η ομολογία του Θωμά

 Μια εβδομάδα ο Θωμάς βρίσκεται σε κατάσταση μελαγχολικής δυσπιστίας. Ο Κύριος εμφανίζεται την επόμενη Κυριακή στο ίδιο μέρος παρόντων όλων των μαθητών και του Θωμά. Θέλει έτσι να δείξει ότι η Κυριακή, η ημέρα της Ανα- στάσεως, αντικατέστησε οριστικά το εβραϊκό Σάββατο, ως κορυφαία ημέρα λατρείας του Θεού. Αλλά και για να ακούσουν όλοι τον έλεγχο της δυσπιστίας του Θωμά εκ μέρους του Κυρίου, και τη θαρραλέα και ανεπιφύλακτη ομολογία του. Ο Χριστός απευθυνόμενος προς το Θωμά και χρησιμοποιώντας τις λέξεις που έλεγε προ τους άλλους μαθητές, όταν τον διαβεβαίωσαν για την Ανάσταση Του, του λέγει: “Φέρε τον δάκτυλόν σου ώδε, και ίδε τας χείρας μου και φέρε την χείρα σου, και βάλε εις την πλευράν μου και μη γίνουν άπιστος, αλλά πιστός”. (Ιωαν. 20, 27). Συγκαταβαίνει, λοιπόν, στην αδυναμία του Θωμά, αλλά συγχρόνως και τον ελέγχει για την αδι- καιολόγητη δυσπιστία του και του συνιστά να είναι στο εξής πιστός και όχι άπιστος.

Ο Θωμάς, θαμπωμένος από το μεγαλείο της συγκατάβασης του αναστάντος Κυρίου, αποβάλλει ολοτελώς τη δυσπιστία του και τις αμφιβολίες του και ομολογεί πηγαία και αυθόρμητα τη θεότητα του Χριστού, χωρίς να χρειασθεί να ψηλαφίσει τον Κύριο, όπως προκύπτει από τα λόγια του Χριστού. “Ότι δια της θέας και ουχί δια της ψαύσεως επίστευσεν ο Θωμάς συνάγεται εκ των εν συνεχεία, λόγων του Χριστού “ότι εώρακάς με πεπίστευκας”, γι' αυτό και ο Ζιζαβηνός λέγει: “Ιδών... αντίκα επίστευσεν, μη αναμείνας ψηλαφήσαι” (Π.Ν. Τρεμπέλα, Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Αθήναι 1954). Δυστυχώς η άκρατος τάση του μυστικισμού πέτυχε ώστε και σήμερα ακόμη η εορτή του Θωμά να επιγράφεται στα λειτουργικά βιβλία ως “ψηλάφησις του αγίου αποστόλου Θωμά και να υπάρχει επίσης και πλήθος σχετικών ύμνων.

Η ομολογία του Θωμά είναι πλήρης και τέλεια: “Ο Κύριός μου και ο Θεός μου” ομολογεί περισσότερο από τους άλλους αποστόλους ότι είναι πράγματι ο Κύριος, ο δά- σκαλός του, αλλά επιπλέον ομολογεί ότι είναι και ο Θεός του, γιατί τον είδε νεκρό και τώρα τον βλέπει αναστημένο.

Ο Κύριος αποδέχεται και επικυρώνει την ομολογία του Θωμά, δεν την προβάλλει όμως ως πρότυπο για μίμηση. Αντίθετα καλοτυχίζει εκείνους οι οποίοι δια μέσου των αι- ώνων θα πιστέψουν σ' Αυτόν χωρίς να τον έχουν δει. “Ότι εώρακάς με, Θωμά, πεπίστευκας μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες” (Ιωαν. 20,29).

Ο δρόμος της πίστεως θα είναι στο εξής ο δρόμος της σωτηρίας. Αυτόν έπρεπε εφεξής να ακολουθήσει ο Θωμάς και όλοι οι μαθητές όλων των εποχών. Ο άλλος δρόμος των αισθήσεων, που έβλεπαν και άκουγαν το Χριστό, τελείωσε με την Ανάληψη του Κυρίου. Του λοιπού “χωρίς πίστεως αδύνατον ευαρε- στήσαι τω Θεώ” (Εβρ. 11, 6).