Ο άγιος Γέροντας Παΐσιος για τα φιλενωτικά κινήματα και την αποτείχιση (Μητροπολίτου Γόρτυνος Ἰερεμία)

         ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

  ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολις, Κυριακή 25 Ἰανουαρίου 2015

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΦΙΛΕΝΩΤΙΚΑ
ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΗ

1. Σήμερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν μνήμη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Ὁ πατέρας αὐτός εἶναι ὁ ἄριστος θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας μας μετά τόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη. Πραγματικός θεολόγος, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο, δέν εἶναι ἐκεῖνος πού ἔχει ἁπλᾶ διαβάσει μερικά ἤ καί πολλά θεολογικά συγγράμματα, ἀλλά εἶναι ἐκεῖνος πού μέ τήν προσευχή, τήν τήρηση τῶν προσταγμάτων τοῦ Θεοῦ καί τόν ὅλο του ἀσκητικό ἀγώνα, ἀναζητᾶ συνεχῶς τόν Θεό καί πετυχαίνει τήν θεοπτία. Τήν θεοπτία ὁ ἅγιος Γρηγόριος τήν ὀνομάζει «θεωρία». Καί λέγει: «Πρᾶξις ἐπίβασις θεωρίας»! Μέ τήν «πράξη», δηλαδή μέ τήν ἄσκηση, θά πετύχουμε τήν «θεωρία», τήν θεοπτία, τήν θέα καί τήν βαθύτερη ἀπόλαυση τοῦ Θεοῦ. –Ἀλλά ἐνθυμοῦμαι, ἀγαπητοί μου, ὅτι σᾶς ἔχω ὁμιλήσει ἄλλοτε γιά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν θεολόγο.

 Καί μάλιστα θυμᾶμαι ὅτι στήν ὁμιλία μου ἐκείνη σᾶς εἶπα ποιά εἶναι, κατά τόν ἅγιο, τά «ὀπίσθια τοῦ Θεοῦ», πού εἶδε ὁ Μωυσῆς. Εἶναι αὐτό πού θά γινόταν στά «πίσω», στά μετέπειτα ἀπό τόν Μωυσῆ χρόνια. Καί αὐτό εἶναι τά «Χριστούγεννα», ἡ σάρκωση δηλαδή τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποία προφητικῶς εἶδε ὁ Μωυσῆς. Ἀλλά κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν θεολόγο, πού ἑορτάζουμε σήμερα, καί κατά ἄλλους πατέρες, «ὀπίσθια τοῦ Θεοῦ», εἶναι οἱ θεῖες ἐνέργειες, μέ τίς ὁποῖες μποροῦμε νά νοήσουμε τόν Θεό. Τό «πρόσωπο» τοῦ Θεοῦ, τήν οὐσία Του δηλαδή, δέν μποροῦμε καθόλου νά τήν νοήσουμε. Ἀλλά γνωρίζουμε τόν Θεό καί δέν ἔχουμε παντελῆ ἄγνοιά Του. Πῶς τόν γνωρίζουμε; Τόν γνωρίζουμε διά τῶν θείων Του ἀκτίστων ἐνεργειῶν. Στό Θεό ὑπάρχει τό «ἄληπτον», δηλαδή τό ἀκατάληπτο καί αὐτό εἶναι ἡ Θεία Οὐσία. Ἀλλά ὑπάρχει καί τό «ληπτόν», δηλαδή τό καταληπτό, καί αὐτό εἶναι οἱ θεῖες ἐνέργειες, «ἵνα τῷ ληπτῷ μέν ἕλκῃ, τῷ δέ ἀλήπτῳ θαυμάζηται», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος, πού ἑορτάζουμε σήμερα.

2. Στό σημερινό μου ὅμως κήρυγμα, ἀδελφοί χριστιανοί, θά ἤθελα νά μᾶς μιλήσει γιά λίγο ὁ ἅγιος Γέροντας Παΐσιος ὁ ἁγιορείτης, τοῦ ὁποίου τώρα τελευταῖα εἴχαμε τήν ἐπίσημη ἁγιοποίησή του. Ὁ πατήρ Παΐσιος, σάν ἅγιος στήν ζωή του, ἦταν σέ ὅλα του «σωστός». Μέ αὐτό πού λέγω ἐννοῶ τό ἑξῆς: Εἶναι μερικοί, πού κάνουν τόν ἀγωνιστή καί τόν ὁμολογητή τῆς ὀρθόδοξης πίστης, ἀλλά αὐτό πρέπει νά συνοδεύεται καί μέ τήν ὀρθόδοξη πνευματικότητά τους μέ προσευχή, μέ ταπείνωση, μέ ἀγάπη,  μέ ἀσκητικότητα, καί ἀκόμη οἱ ἀγωνιστές τῆς πίστης πρέπει νά ἔχουν θεολογική γνώση, διαφορετικά δέν εὐλογοῦνται οἱ ἀγῶνες τους, γιατί δέν εὐαρεστοῦν τόν Θεό μέ ἐνάρετη ζωή. Εἶναι ὅμως πάλι ἄλλοι, πού ἀγαποῦν τήν προσευχή καί τήν ἄσκηση, κάνουν ἱερές ἀκολουθίες, ἀλλά δέν φαίνεται νά ἔχουν θερμότητα γιά τήν Ὀρθόδοξη πίστη, γιατί δέν τήν ὑπερασπίζονται ὅταν προσβάλλεται καί δέν ἀνησυχοῦν γιά τά προδοτικά κινήματα πού γίνονται εἰς βάρος της. Καί ὅμως, ἀγαπητοί μου, ἡ πίστη μας εἶναι ἡ βάση γιά τήν ἁγιότητά μας καί οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας ἔδωσαν δυνατούς ἀγῶνες γιά τήν ὑπεράσπιση τῶν ὀρθοδόξων δογμάτων.

Ὁ ἅγιος Γέροντας πατήρ Παΐσιος, λοιπόν, ἦταν, λέγω, «σωστός», γιατί ὅλη του τήν ζωή τήν πέρασε μέ προσευχή καί ἀσκητικά παλαίσματα, ἀλλά ἦταν καί ὁμολογητής καί ἀγωνιστής τῆς πίστεώς μας, ὅταν τό καλοῦσαν οἱ περιστάσεις. Ἔτσι, ὅταν ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἔκανε τά προδοτικά του κινήματα πρός τήν Δύση γιά συναντήσεις μέ τόν Πάπα, ἀποβλέποντας στήν ἕνωση μαζί του, ὁ πατήρ Παΐσιος ἐξέφρασε τήν ἀνησυχία του ζωηρά, ὅπως τό βλέπουμε σέ μία του ἐπιστολή* στόν μακαριστό πατέρα Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, τόν γεννήτορα καί πνευματικό πατέρα τῆς ἐφημερίδος «Ὀρθόδοξος Τύπος». Τήν ἐπιστολή αὐτή ὡς προερχομένη ἀπό ἅγιο ἀσκητή τήν θεωροῦμε ὡς πατερικό κείμενο. Ἐπειδή εἶναι ἕνα ὡραῖο ὁμολογιακό κείμενο, μεταξύ τῶν δύο ἄκρων, τῶν φιλοενωτικῶν ἀπό τήν μιά μεριά, καί τῶν ἀποτειχιστῶν ἀπό τήν ἄλλη (αὐτῶν δηλαδή πού λέγουν νά παύσουμε ἀκαίρως τό μνημόσυνο τοῦ Πατριάρχου), δέν θά ἤθελα νά τό στερηθεῖ τό ποίμνιο πού διακονῶ. Γι᾽ αὐτό καί δημοσιεύω ὡς Κυριακάτικο Κήρυγμα τήν ἐπιστολή αὐτή τοῦ ἁγίου Γέροντος πρός τόν μακαριστό, ἅγιο πάλι Γέροντα, πατέρα Χαράλαμπο Βασιλόπουλο: 

Ἐν Ἁγίῳ Ὄρει τῇ 23ῃ Ἰανουαρίου 1969,

  Σεβαστέ πάτερ Χαράλαμπε.

Ἐπειδή βλέπω τόν μεγάλον σάλον πού γίνεται εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας, ἐξ αἰτίας τῶν διαφόρων φιλενωτικῶν κινήσεων καί τῶν ἐπαφῶν τοῦ Πατριάρχου μετά τοῦ Πάπα, ἐπόνεσα  καί ἐγώ σάν τέκνον Της καί ἐθεώρησα καλόν, ἐκτός ἀπό τίς προσευχές μου, νά στείλω καί ἕνα μικρό κομματάκι κλωστή (πού ἔχω σάν φτωχός μοναχός), διά νά χρησιμοποιηθῇ καί αὐτό, ἔστω καί γιά μία βελονιά, διά τό πολυκομματιασμένο φόρεμα τῆς Μητέρας μας. Πιστεύω ὅτι θά κάμετε ἀγάπην καί θά τό χρησιμοποιήσετε διά μέσου τοῦ θρησκευτικοῦ σας φύλλου. Σᾶς εὐχαριστῶ.

Θά ἤθελα νά ζητήσω συγγνώμην ἐν πρώτοις ἀπ᾽ ὅλους, πού τολμῶ νά γράψω κάτι, ἐνῶ δέν εἶμαι οὔτε ἅγιος, οὔτε θεολόγος. Φαντάζομαι ὅτι θά μέ καταλάβουν ὅλοι, ὅτι τά γραφόμενά μου δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνας βαθύς μου πόνος διά τήν γραμμήν καί κοσμικήν ἀγάπην, δυστυχῶς, τοῦ πατέρα μας κ. Ἀθηναγόρα. Ὅπως φαίνεται, ἀγάπησε μίαν ἄλλην γυναίκα μοντέρνα, πού λέγεται Παπική Ἐκκλησία, διότι ἡ Ὀρθόδοξος Μητέρα μας δέν τοῦ κάμνει καμμίαν ἐντύπωσι, ἐπειδή εἶναι πολύ σεμνή. Αὐτή ἡ ἀγάπη, πού ἀκούσθηκε ἀπό τήν Πόλι, βρῆκε ἀπήχησι σέ πολλά παιδιά του, πού τήν ζοῦν εἰς τάς πόλεις. Ἄλλωστε αὐτό εἶναι καί τό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς μας: ἡ οἰκογένεια νά χάσῃ τό ἱερό νόημά της ἀπό τέτοιου εἴδους ἀγάπες, πού ὡς σκοπόν ἔχουν τήν διάλυσιν καί ὄχι τήν ἕνωσιν.

Μέ μιά τέτοια περίπου κοσμική ἀγάπη καί ὁ Πατριάρχης μας φθάνει στή Ρώμη. Ἐνῶ θά ἔπρεπε νά δείξῃ ἀγάπη πρῶτα σέ μᾶς τά παιδιά του καί στή Μητέρα μας Ἐκκλησία, αὐτός, δυστυχῶς, ἔστειλε τήν ἀγάπη του πολύ μακριά. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά ἀναπαύσῃ μέν ὅλα τά κοσμικά παιδιά, πού ἀγαποῦν τόν κόσμον καί ἔχουν τήν κοσμικήν αὐτήν ἀγάπην, νά κατασκανδαλίσῃ ὅμως ὅλους ἐμᾶς, τά τέκνα τῆς Ὀρθοδοξίας, μικρά καί μεγάλα, πού ἔχουν φόβο Θεοῦ.

Μετά λύπης μου, ἀπό ὅσους φιλενωτικούς ἔχω γνωρίσει, δέν εἶδα νά ἔχουν οὔτε ψίχα πνευματική οὔτε φλοιό. Ξέρουν, ὅμως, νά ὁμιλοῦν γιά ἀγάπη καί ἑνότητα, ἐνῶ οἱ ἴδιοι δέν εἶναι ἑνωμένοι μέ τόν Θεόν, διότι δέν Τόν ἔχουν ἀγαπήσει.

Θά ἤθελα νά παρακαλέσω θερμά ὅλους τούς φιλενωτικούς ἀδελφούς μας: Ἐπειδή τό θέμα τῆς ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι κάτι τό πνευματικόν καί ἀνάγκην ἔχουμε πνευματικῆς ἀγάπης, ἄς τό ἀφήσουμε σέ αὐτούς πού ἀγαπήσανε πολύ τόν Θεόν καί εἶναι θεολόγοι, σάν τούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας – καί ὄχι νομολόγοι –  πού προσφέρανε καί προσφέρουν ὁλόκληρο τόν ἑαυτό τους εἰς τήν διακονίαν τῆς Ἐκκλησίας (ἀντί μεγάλης λαμπάδας), τούς ὁποίους ἄναψε τό πῦρ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ὁ ἀναπτήρας τοῦ νεωκόρου. Ἄς γνωρίζωμεν ὅτι δέν ὑπάρχουν μόνον φυσικοί νόμοι, ἀλλά καί πνευματικοί. Ἑπομένως, ἡ μέλλουσα ὀργή τοῦ Θεοῦ δέν μπορεῖ νά ἀντιμετωπισθῇ μέ συνεταιρισμόν ἁμαρτωλῶν (διότι διπλῆν ὀργήν θά λάβωμεν), ἀλλά μέ μετάνοιαν καί τήρησιν τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου.

Ἐπίσης, ἄς γνωρίσωμεν καλά ὅτι ἠ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας δέν ἔχει καμμίαν ἔλλειψιν. Ἡ μόνη ἔλλειψις, πού παρουσιάζεται, εἶναι ἡ ἔλλειψις σοβαρῶν Ἱεραρχῶν καί Ποιμένων μέ πατερικές ἀρχές. Εἶναι ὀλίγοι οἱ ἐκλεκτοί. Ὅμως, δέν εἶναι ἀνησυχητικόν. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί Αὐτός τήν κυβερνάει. Δέν εἶναι Ναός, πού χτίζεται μέ πέτρες, ἄμμο καί ἀσβέστη ἀπό εὐσεβεῖς καί καταστρέφεται μέ φωτιά βαρβάρων, ἀλλά εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. «Καί ὁ πεσῶν ἐπί τόν λίθον τοῦτον συνθλασθήσεται, ἐφ᾽ ὅν δ᾽ ἄν πέσῃ, λικμήσει αὐτόν» (Ματθ. 21,44). Ὁ Κύριος, ὅταν θά πρέπῃ, θά παρουσιάσῃ τούς Μάρκους τούς Εὐγενικούς καί τούς Γρηγόριους Παλαμάδες, διά νά συγκεντρώσουν ὅλα τά κατασκανδαλισμένα ἀδέλφια μας, διά νά ὁμολογήσουν τήν Ὀρθόδοξον Πίστιν, νά στερεώσουν τήν Παράδοσιν καί νά δώσουν χαράν μεγάλην εἰς τήν Μητέρα μας.

Εἰς τούς καιρούς μας βλέπομεν ὅτι πολλά πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας μας, μοναχοί καί λαϊκοί, ἔχουν δυστυχῶς, ἀποσχισθῇ ἀπό αὐτήν, ἐξ αἰτίας τῶν φιλενωτικῶν. Ἔχω τήν γνώμην ὅτι δέν εἶναι καθόλου καλόν νά ἀποχωριζώμεθα ἀπό τήν Ἐκκλησίαν κάθε φορά πού θά πταίῃ ὁ Πατριάρχης. Ἀλλά ἀπό μέσα, κοντά στήν Μητέρα Ἐκκλησία ἔχει καθῆκον καί ὑποχρέωσι ὁ καθένας ν᾽ ἀγωνίζεται μέ τόν τρόπον του. Τό νά διακόψῃ τό μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου, νά ἀποσχισθῇ καί νά δημιουργήσῃ ἰδικήν του Ἐκκλησίαν καί νά ἐξακολουθῇ νά ὁμιλῇ ὑβρίζοντας τόν Πατριάρχη, αὐτό, νομίζω, εἶναι παράλογον.

Ἐάν διά τήν α ἤ τήν β λοξοδρόμησι τῶν κατά καιρούς Πατριαρχῶν χωριζώμεθα καί κάνωμε δικές μας Ἐκκλησίες – Θεός φυλάξει! – θά ξεπεράσωμε καί τούς Προτεστάντες ἀκόμη. Εὔκολα χωρίζει κανείς καί δύσκολα ἐπιστρέφει. Δυστυχῶς, ἔχουμε πολλές «ἐκκλησίες» στήν ἐποχή μας. Δημιουργήθηκαν εἴτε ἀπό μεγάλες ὁμάδες ἤ καί ἀπό ἕνα ἄτομο ἀκόμη. Ἐπειδή συνέβη στό καλύβι των (ὁμιλῶ διά τά ἐν Ἁγίῳ Ὄρει συμβαίνοντα) νά ὑπάρχῃ καί ναός, ἐνόμισαν ὅτι μποροῦν νά κάνουν δική τους ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία. Ἐάν οἱ φιλενωτικοί δίνουν τό πρῶτο πλῆγμα στήν Ἐκκλησία, αὐτοί, οἱ ἀνωτέρω, δίνουν τό δεύτερο. Ἄς εὐχηθοῦμε νά δώσῃ ὁ Θεός τόν φωτισμόν Του σέ ὅλους μας καί εἰς τόν Πατριάρχην μας κ. Ἀθηναγόραν, διά νά γίνῃ πρῶτον ἡ ἕνωσις αὐτῶν τῶν «ἐκκλησιῶν», νά πραγματοποιηθῇ ἡ γαλήνη ἀνάμεσα στό σκανδαλισμένο ὀρθόδοξο πλήρωμα, ἡ εἰρήνη καί ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν καί κατόπιν ἄς γίνῃ σκέψις διά τήν ἕνωσιν μετά τῶν ἄλλων «Ὁμολογιῶν», ἐάν καί ἐφ᾽ ὅσον εἰλικρινῶς ἐπιθυμοῦν νά ἀσπασθοῦν τό Ὀρθόδοξον Δόγμα.

Θά ἤθελα ἀκόμη νά εἰπῶ ὅτι ὑπάρχει καί μία τρίτη μερίδα μέσα εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας. Εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ἀδελφοί, πού παραμένουν πιστά τέκνα Αὐτῆς, δέν ἔχουν ὅμως συμφωνίαν πνευματικήν ἀναμεταξύ τους. Ἀσχολοῦνται μέ τήν κριτικήν ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου καί ὄχι διά τό γενικώτερον καλόν τοῦ ἀγῶνος. Παρακολουθεῖ δέ ὁ ἕνας τόν ἄλλον (περισσότερον ἀπό τόν ἑαυτό του) εἰς τό τί θά εἰπῇ ἤ τί θά γράψῃ, διά νά τόν κτυπήσῃ κατόπιν ἀλύπητα. Ἐνῶ ὁ ἴδιος ἄν ἔλεγε ἤ ἔγραφε τό ἴδιο πράγμα, θά τό ὑπεστήριζε καί μέ πολλές μάλιστα μαρτυρίες τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων. Τό κακό πού γίνεται εἶναι μεγάλο, διότι ἀφ᾽ ἑνός μέν ἀδικεῖ τόν πλησίον του, ἀφ᾽ ἑτέρου δέ καί τόν γκρεμίζει μπροστά στά μάτια τῶν ἄλλων πιστῶν. Πολλές φορές σπέρνει καί τήν ἀπιστία στίς ψυχές τῶν ἀδυνάτων, διότι τούς σκανδαλίζει. Δυστυχῶς, μερικοί ἀπό ἐμᾶς ἔχουμε παράλογες ἀπαιτήσεις ἀπό τούς ἄλλους. Θέλουμε οἱ ἄλλοι νά ἔχουν τόν ἴδιο μέ ἐμᾶς πνευματικόν χαρακτήρα. Ὅταν κάποιος ἄλλος δέν συμφωνῇ μέ τόν χαρακτῆρα μας, δηλαδή εἶναι ὀλίγον ἐπιεικής ἤ ὀλίγον ὀξύς, ἀμέσως βγάζουμε τό συμπέρασμα ὅτι δέν εἶναι πνευματικός ἄνθρωπος. Ὅλοι χρειάζονται εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Ὅλοι οἱ Πατέρες προσέφεραν τάς ὑπηρεσίας των εἰς Αὐτήν. Καί οἱ ἥπιοι χαρακτῆρες καί οἱ αὐστηροί. Ὅπως διά τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀπαραίτητα καί τά γλυκά καί τά ξυνά καί τά πικρά ἀκόμη ραδίκια (τό καθένα ἔχει τίς δικές του οὐσίες καί βιταμίνες), ἔτσι καί διά τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλοι εἶναι ἀπαραίτητοι. Ὁ ἕνας συμπληρώνει τόν πνευματικό χαρακτῆρα τοῦ ἄλλου καί ὅλοι εἴμεθα ὑποχρεωμένοι νά ἀνεχώμεθα ὄχι μόνον τόν πνευματικό του χαρακτῆρα, ἀλλά ἀκόμη καί τίς ἀδυναμίες, πού ἔχει σάν ἄνθρωπος.

Καί πάλιν ἔρχομαι νά ζητήσω εἰλικρινῶς συγγνώμην ἀπό ὅλους, διότι ἐτόλμησα νά γράψω. Ἐγώ εἶμαι ἕνας ἁπλός μοναχός καί τό ἔργον μου εἶναι νά προσπαθῶ, ὅσο μπορῶ, νά ἀπεκδύωμαι τόν παλαιόν ἄνθρωπον καί νά βοηθῶ τούς ἄλλους καί τήν Ἐκκλησίαν, μέσω τοῦ Θεοῦ διά τῆς προσευχῆς. Ἀλλ᾽ ἐπειδή ἔφθασαν μέχρι τό ἐρημητήριό μου θλιβερές ειδήσεις διά τήν Ἁγίαν Ὀρθοδοξίαν μας, ἐπόνεσα πολύ καί ἐθεώρησα καλό νά γράψω αὐτά πού ἔνοιωθα.

Ἄς εὐχηθοῦμε ὅλοι νά δώσῃ ὁ Θεός τήν χάριν Του καί ὁ καθένας μας ἄς βοηθήσῃ μέ τόν τρόπον του διά τήν δόξαν τῆς Ἐκκλησίας μας.

Μέ πολύν σεβασμόν πρός ὅλους Παΐσιος μοναχός

Ἄς ἔχουμε τήν εὐχή τοῦ  ἁγίου Γέροντος καί ἄς ἀκολουθοῦμε τίς ἅγιες νουθεσίες του γιά νά εὐαρεστήσουμε τόν Κύριόν μας Ἰησοῦ Χριστό καί νά σωθεῖ ἡ ψυχή μας.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας