Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Πανορθόδοξη: Δρόμος μετ’ εμποδίων

Πανορθόδοξη: Δρόμος μετ’ εμποδίων

   Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπολου

            Κατά τη δεύτερη ημέρα των εργασιών της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος (8/10/2014) ο Σεβ. Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος ανέγνωσε την εισήγησή του, με θέμα « Ενημέρωσις περί της μελλούσης Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, ήτις θα συνέλθη κατά το 2016». Η ενημέρωση των μελών της Ιεραρχίας ήταν αναγκαία και έγινε πολύ καθυστερημένα. Είναι χαρακτηριστικό ότι αμέσως μετά την εισήγηση του Μητρ. Μεσσηνίας ο Σεβ. Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος  εισηγήθηκε «να ενημερώνονται οι κληρικοί και οι λαϊκοί για τα θέματα της διοργάνωσης της Συνόδου». Αν κρίνει  κανείς από το εκδοθέν σχετικό δελτίο Τύπου η εισήγησή του έπεσε στο κενό… Οποιαδήποτε ουσιαστική ενημέρωση δεν υπήρξε, πλην των όσων, ολίγων, εγράφησαν από το κλείσιμο της εισηγήσεως του  Μητρ. Μεσσηνίας. Δεν είναι γνωστό αν από την ομιλία του κ. Χρυσοστόμου ικανοποιήθηκαν οι Μητροπολίτες, οι οποίοι είχαν εκφράσει τις επιφυλάξεις τους για τα ανοίγματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών. Εξ αυτών και στη συζήτηση που επακολούθησε μίλησαν οι Μητρ. Πειραιώς κ. Σεραφείμ και Κυθήρων κ. Σεραφείμ, αλλά στο δελτίο Τύπου δεν αναφέρεται τίποτε για το τι είπαν και τί τους απάντησε ο κ. Χρυσόστομος.

            Τα αποσπάσματα της ομιλίας του Μητρ. Μεσσηνίας  που υπάρχουν στο δελτίο Τύπου μάλλον τον εκθέτουν. Αναφέρεται ως απόσπασμα της ομιλίας του μια σχοινοτενής πρόταση σε μια γλώσσα της δεκαετίας του 1980. Οκτώ σειρές και εξήντα μία λέξεις μία πρόταση, με σειρά ουσιαστικών, των οποίων οι έννοιες είναι γενικές και ασαφείς: « Αυτή η ενότητα (της Ορθόδοξης Εκκλησίας) δεν θα εκφραστεί μέσω κατάλυσης και αδρανοποίησης της τοπικότητας των Ορθοδόξων Εκκλησιών και αναζήτησης συμβιβαστικών λύσεων, αλλά δια της διαδικασίας επίλυσης και ομόφωνης αποδοχής ζητημάτων, τα οποία επέδρασαν και επιδρούν διαλυτικά στην φανέρωση της Ορθοδόξου Εκκλησίας ως Ενός Σώματος και κλονίζουν την δυνατότητα έκφρασης της κοινής συνοδικής συνείδησης των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών μεταξύ τους και εν ενότητι».  

            Κατά τα άλλα ο Μητρ. Μεσσηνίας εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας θα συνέλθει την εβδομάδα της Πεντηκοστής του 2016.  Επίσης τόνισε την ανάγκη αποφυγής κάθε μορφής συμπροσευχής με τους ετεροδόξους και διαβεβαίωσε ότι «ουδέν κείμενο του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών υπεγράφη ή έγινε αποδεκτό από την Εκκλησία της Ελλάδος». Βεβαίως το ένα ζήτημα είναι η Αρχιγραμματεία της Ιεράς Συνόδου να βάζει στο συρτάρι και να «ξεχνά» τα κείμενα που εγκρίνει το Π.Σ.Ε. και στα οποία έχουν συμμετοχή Ορθόδοξοι Μητροπολίτες… Το άλλο, το ουσιαστικό, είναι να τα επεξεργάζεται και να λαμβάνει θέση επί αυτών. 

            Ως προς τους διαλόγους με τους ετεροδόξους ο Μητρ. Μεσσηνίας έδωσε την εντύπωση  ότι έχουν βαλτώσει. Ακόμη και αυτός με τους Ρωμαιοκαθολικούς, αφού, όπως γράφει το δελτίοΤύπου, «σκιάζεται τόσο λόγω της προσηλυτιστικής δράσης της Ουνίας, όσο και από τη δυσκολία κατανόησης λειτουργίας και εφαρμογής του πρωτείου στο πλαίσιο της Συνόδου και των εκκλησιαστικών δομών». Για την πρόσφατη  συνάντηση των Ορθοδόξων με τους Παπικούς στο Αμάν και για την πορεία του συγκεκριμένου διαλόγου θα υπάρξει ιδιαίτερο κείμενο.

            Περισσότερα για τις εργασίες της Επιτροπής.

            Η Ειδική Προπαρασκευαστική Επιτροπή της  Πανορθόδοξης Συνόδου συνεδρίασε στη Γενεύη από τις 30 Σεπτεμβρίου έως τις 3 Οκτωβρίου του 2014 και ασχολήθηκε με την επανεξέταση των κειμένων που είχαν εγκριθεί στην Γ΄ Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη. Αυτή είχε συνεδριάσει από τις 28 Οκτωβρίου έως τις 6 Νοεμβρίου του 1986 στην ίδια πόλη και είχε εγκρίνει κείμενα επί των θεμάτων:

- Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο και

-  Ορθόδοξος Εκκλησία και οικουμενική κίνηση.

            Τα κείμενα θεωρήθηκαν παρωχημένα, με βάση τις εξελίξεις στον προτεσταντικό κόσμο και την ένταση στις επιθέσεις της Ρωμαιοκαθολικών σε βάρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, με όχημα την Ουνία. Η απόφαση για τη συνεδρίαση της Επιτροπής ελήφθη κατά τη συνάντηση των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Κωνσταντινούπολη, τον Μάρτιο του 2014.   

            Από τη σύσκεψη του 1986 είχαν προκύψει δύο κείμενα, ένα για την οικουμενική κίνηση και ένα για τις σχέσεις με τις άλλες Ομολογίες. Η Επιτροπή αποφάσισε αυτά να ενωθούν σε ένα. Κατά τις συζητήσεις οι Εκκλησίες της Ρωσίας, της Γεωργίας και της Βουλγαρίας ζήτησαν στο κείμενο να αλλάξει ο όρος «οικουμενική κίνηση», αφού σ’ αυτή συμμετέχουν οι Προτεστάντες, και να γίνει   «διαχριστιανικές σχέσεις». Ο πρόεδρος της Επιτροπής Μητρ. Περγάμου κ. Ιωάννης, διαφώνησε και είπε ότι δεν μπορεί να αλλάξει η καθιερωμένη ονομασία. Επίσης οι εκπρόσωποι των Εκκλησιών Γεωργίας και Βουλγαρίας ζήτησαν στο προς επεξεργασία κείμενο να σημειωθεί ότι αυτές έχουν αποχωρήσει από  το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών. Η Γραμματεία της   Επιτροπής, η οποία εξαρτάται από το Φανάρι δεν προσκάλεσε την Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση του Πατριαρχείου της Μόσχας.

            Για την επανεξέταση και αναθεώρηση του ενός πλέον κειμένου συγκροτήθηκε υποεπιτροπή, η οποία έφερε στην Ολομέλεια της επιτροπής ένα κείμενο με αλλαγές, σε σχέση με αυτό του 1986. Το νέο κείμενο χωρίζεται σε δύο μέρη και επεξεργασία έγινε μόνο του πρώτου μέρους. Το δεύτερο θα συζητηθεί σε προσεχή συνεδρίαση της Επιτροπής. Κατά τις συνεδριάσεις ο Μητροπολίτης Μαυροβουνίου, της Σερβικής Εκκλησίας, Αμφιλόχιος έθεσε το ζήτημα κατά την προσεχή Αγία και Μεγάλη Σύνοδο να αναγνωριστούν η 8^η και η 9^η Οικουμενικές Σύνοδοι. Η απάντηση ήταν ότι αυτό δεν είναι δυνατόν επειδή η προσεχής Σύνοδος δεν θα είναι Οικουμενική. Και αυτό όχι γιατί «η Εκκλησία είναι διασπασμένη», όπως υποστηρίζουν Ορθόδοξοι κληρικοί και λαϊκοί, που δέχονται τη θεωρία «των κλάδων»,  γιατί η Εκκλησία είναι «Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική» και είναι η Ορθόδοξη, αλλά γιατί οι όροι, υπό  τους οποίους αυτή θα πραγματοποιηθεί, αν και όταν πραγματοποιηθεί,  δεν ικανοποιούν τις προϋποθέσεις μιας Οικουμενικής Συνόδου.   

Γιατί η βιασύνη;

            Εντυπωσιακή είναι η εκ μέρους του Φαναρίου βιασύνη και η   πίεση, που ασκεί να επισπευσθούν οι διαδικασίες, ώστε το 2016 να συγκληθεί η «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος» της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η μία εξήγηση είναι η φιλοδοξία του σημερινού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίου να συγκληθεί επί των ημερών του η συγκεκριμένη Σύνοδος, όπως και να λέγεται, με όποια θέματα και αν συμφωνηθεί να συζητηθούν, με όποια κείμενα και αν προκύψουν, έστω και αν αυτά είναι γραφειοκρατικού τύπου, έστω και με θέματα που δεν αφορούν τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, αλλά μόνο τους Πατριάρχες και τους Προκαθημένους των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών…

Στο Φανάρι θεωρείται ότι με τη Σύνοδο αυτή θα ανέβει πολύ σε ολόκληρο τον  κόσμο το γόητρο  του Οικουμενικού Πατριαρχείου και θα αναφέρεται πλέον ότι ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος  πέτυχε «το ιστορικό γεγονός μετά από δώδεκα αιώνες». Βέβαια δεν είναι Οικουμενική Σύνοδος, αλλά αυτό θεωρείται στο Φανάρι λεπτομέρεια… Το 1997 και το 1998 ο αείμνηστος   Μητροπολίτης  Ελβετίας Δαμασκηνός είχε εκφράσει τη βεβαιότητα  ότι αυτή θα συγκληθεί το 2000, κάτι που δεν έγινε εφικτό. Σήμερα έχει τεθεί το νέο όριο, η εβδομάδα της Πεντηκοστής του 2016…  

Οι πανορθόδοξες διασκέψεις και προσπάθειες για την Πανορθόδοξη Σύνοδο άρχισαν τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο του 1961 στη Ρόδο, επί Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρου, με σκοπό « την στήριξιν της πίστεως, την θεραπείαν των αναγκών και εις πύργωσιν της εν ενότητι και αγάπη ισχύος της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας ανά τον κόσμον…».  Έκτοτε συνεδρίασε πολλές φορές η Προπαρασκευαστική Επιτροπή και υπήρξαν και τέσσερις Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το κείμενο που συζητήθηκε προσφάτως στην Επιτροπή είναι ένα από τα θέματα της Συνόδου και δεν υπήρξε οριστική απόφαση. Πάντως τα όσα έως σήμερα έχουν αποφασιστεί δείχνουν ότι είναι μακριά από τον σκοπό, που ετέθη το 1961…-