Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, Μεθόδιος, Ολύμπου – Συμπόσιο περί αγνείας (α)

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2013

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΜΕΘΟΔΙΟΣ ΟΛΥΜΠΟΥ – ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ (α)

1. Στήν μελέτη τῶν ἁγίων Πατέρων μας, ἀδελφοί μου χριστιανοί, μπαίνουμε στόν 4ο αἰ. Ὁ αἰώνας αὐτός, πού ἔχει θαυμαστά κείμενα, ἀρχίζει μέ μαρτυρολόγια. Γιατί εἴπαμε στό προηγούμενο κήρυγμά μας, ὅτι ἡ εἰδωλολατρία, πού ξεψυχοῦσε, ἔβαλε τά δυνατά της νά ἀναζήσει. Καί ἄρχισε λοιπόν μέ τόν Διοκλητιανό της πάλι φρικτούς διωγμούς κατά τοῦ Χριστιανισμοῦ. Στήν ἀρχή πάλι τοῦ αἰώνα αὐτοῦ ἔχουμε τήν πρώτη Δυτική Σύνοδο (ἦταν τότε μία ἑνωμένη Ἐκκλησία) μέ 81 ἐκκλησιαστικούς Κανόνες. Καί ἀπό τήν ἀρχή πάλι τοῦ αἰώνα αὐτοῦ ἔχουμε δυνατούς ἐκκλησιαστικούς συγγραφεῖς καί ἑρμηνευτές τῶν ἁγίων Γραφῶν, ὅπως τόν Ἡσύχιο Ἀλεξανδρέα, τόν Βίκτωρα Πεταβίου, τόν Πιέριο Ἀλεξανδρείας καί τόν Πέτρο Ἀλεξανδρείας. Στήν συνέχεια ἔχουμε τόν Μεθόδιο Ὀλύμπου, γιά τόν ὁποῖο θέλω νά σᾶς μιλήσω σήμερα.

2. Ὁ Μεθόδιος, ἀγαπητοί μου, ἦταν ἐπίσκοπος τοῦ Ὀλύμπου τῆς Λυκίας, ἄν καί ἄλλοι τόν λέγουν καί ἀλλοῦ ἐπίσκοπο. Ἦταν ἅγιος, ἀφοῦ μαρτύρησε γιά τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ κατά τό ἔτος 311 μ.Χ. Ἦταν ἕνας μεγάλος ἐντυπωσιακός ἐπίσκοπος καί ἔγραψε πολλά ἔργα, ἀπό τά ὁποῖα ὅμως λίγα σώθηκαν. Στά ἔργα του θέλει νά ἐφαρμόσει τόν διάλογο, νά παριστάνει δηλαδή νά διαλέγονται πρόσωπα γιά τό θέμα γιά τό ὁποῖο θέλει νά μιλήσει. Ἔτσι, ἀπό τά σωζόμενα ἔργα του, τό καλύτερο εἶναι τό Συμπόσιον τῶν δέκα παρθένων ἤ περί ἁγνείας, τό ὁποῖο εἶναι γραμμένο κατ᾽ αὐτόν τόν τρόπο. Θά ἤθελα νά σᾶς τό ἀναλύσω αὐτό τό ἔργο, ἀγαπητοί μου, ἀλλά δέν ἀρκεῖ ἕνα μόνο κήρυγμα. Χρειάζονται τρία ἤ καί τέσσερα ἀκόμη κηρύγματα. Στό σημερινό μου κήρυγμα θά σᾶς πῶ μερικά εἰσαγωγικά, χρήσιμα καί ἀναγκαῖα γιά νά νοήσουμε κάπως τό ὅλο ἔργο. Παρακαλῶ προσέξατέ τα. Οἱ διαβασμένοι ἀπό σᾶς ξέρουν ὅτι ὁ φιλόσοφος Πλάτωνας ἔγραψε ἕνα ἔργο πού τό ὀνομάζει καί αὐτός Συμπόσιον. Ὅπως λέγουν πολλοί, πιθανόν ὁ ἅγιος Μεθόδιος νά ἔγραψε τό ἔργο του ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψιν τό ἔργο αὐτό τοῦ Πλάτωνα. Πραγματικά, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας χρησιμοποίησαν χωρίς φόβο τά εἴδη τοῦ λόγου τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων, γιά νά μεταδώσουν τό χριστιανικό μήνυμα. Ἔτσι καί ὁ Μεθόδιος ἐξαρτᾶται κατά τήν μορφή καί τόν τρόπο συγγραφῆς τοῦ ἔργου του Συμπόσιο τῶν δέκα παρθένων ἀπό τό Συμπόσιο τοῦ Πλάτωνα. Καί τό λέγω αὐτό γιατί ἔχει παράλληλο θέμα μέ τό ἔργο τοῦ Πλάτωνα καί εἶναι γραμμένο κατά τόν ἴδιο «ἀνοδικό» τρόπο, ὅπως τό ἔργο τοῦ Πλάτωνα. Θά σᾶς πῶ τί σημαίνει αὐτός ὁ «ἀνοδικός» τρόπος πού εἶπα. Στό δικό του Συμπόσιο ὁ Πλάτωνας ὑμνεῖ τόν ἔρωτα τῶν ἰδεῶν. Καί τό κάνει αὐτό «ἀνοδικά». Ἀρχίζει δηλαδή ἀπό τόν ἔρωτα τῶν σαρκικῶν ἡδονῶν καί φθάνει στόν ἔρωτα τῶν καθαρῶν ἰδεῶν. Αὐτό σημαίνει τό «ἀνοδικά». Στό Συμπόσιό του ὁ ἅγιος Μεθόδιος ὁμιλεῖ γιά ἄλλον ἔρωτα, γιά τόν ἔρωτα τῆς παρθενικῆς ζωῆς, πού εἶναι ὁ μοναδικός τρόπος πού ἐξομοιώνει τόν ἄνθρωπο μέ τόν Χριστό. Αὐτή ὅμως ἡ πορεία τῆς ἀνθρωπότητας πρός τήν παρθενική ζωή, τήν κορυφή αὐτή τῆς ἀρετῆς, ἔγινε «ἀνοδικά», ὅπως τό παριστάνει ὁ Μεθόδιος στό ἔργο πού θά μελετήσουμε. Εἶναι ἡ κατά τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ ἀνοδική πορεία τῆς ἀνθρωπότητας ἀπό τήν κατάσταση τῆς πτώσης του στή θέωση, στό ὕψος τῆς καθαρῆς παρθενίας. Δηλαδή: Στήν ἀρχή οἱ ἄνθρωποι, μετά τήν πτώση τους, εἶχαν τήν ἀδελφομειξία. Ὁ ἀδελφός ἔπαιρνε τήν ἀδελφή του. Ἀργότερα ἔπαυσε ὁ γάμος μεταξύ τῶν ἀδελφῶν καί τῶν στενῶν συγγενῶν, ἀλλά οἱ ἄνθρωποι ἐφήρμοζαν τήν πολυγαμία. Ὁ ἕνας ἄνδρας δηλαδή ἔπαιρνε πολλές γυναῖκες, ἤ ἡ μία γυναίκα ἔπαιρνε πολλούς ἄνδρες. Πολύ κακό αὐτό, ἀλλά πάντως λιγώτερο κακό ἀπό τό προηγούμενο στάδιο, τόν γάμο μεταξύ τῶν ἀδελφῶν. Καί ἀπό τήν πολυγαμία ἔπειτα φθάνουμε στήν μονογαμία καί μετά ἀπό αὐτήν στήν παρθενία. Ὅλη αὐτή τήν ἀνοδική πορεία τῆς ἀνθρωπότητας, κατά τό σοφό οἰκονομικό σχέδιο τοῦ Θεοῦ, τήν παρουσιάζει ὁ Μεθόδιος στό ἔργο του Συμπόσιο τῶν δέκα παρθένων, πού θέλω νά σᾶς ἀναλύσω καί τό ὁποῖο ἀποτελεῖ ὕμνο τῆς ἁγνῆς παρθενικῆς ζωῆς.

3. Τό σκηνικό τοῦ ἔργου του ὁ ἱερός συγγραφέας Μεθόδιος τό παρουσιάζει συμβολικά στόν ἔξοχο καί ὡραῖο κῆπο τῆς οἰκοδέσποινας Ἀρετῆς. Αὐτή καλεῖ δέκα παρθένες σέ συμπόσιο. Ὁ δρόμος γιά τόν κῆπο εἶναι ἀνηφορικός καί δύσβατος καί αὐτό ἐκφράζει τόν ἀγῶνα καί τήν δυσκολία γιά νά πετύχει κανείς τήν ἀρετή τῆς παρθενίας, γιά τήν ὁποία θά μιλήσουν οἱ παρθένες στό συμπόσιό τους. Τό βλέμμα τῆς οἰκοδέσποινας Ἀρετῆς, πού ὑποδέχεται τίς παρθένες, εἶναι γλυκό ἀλλά καί αὐστηρό, ὅπως ἁρμόζει στήν ὑμνούμενη ἀρετή, τήν παρθενία. Ἀλλά καί ἡ περιγραφή τοῦ κήπου ὡς ὡραίου καί μοσχοβολητοῦ μέ τήν καθαρή καί διαυγῆ του ἀτμόσφαιρα, μέ τίς κρῆνες καί τίς πηγές τῶν ὑδάτων, μέ τά γεμάτα ἀπό καρπούς δένδρα καί τά πολλά του λουλούδια, καί αὐτή ἡ περιγραφή, λέγω, γίνεται γιά τό θέμα τοῦ συμποσίου, τήν παρθενία. Ἔτσι εὐωδιαστός καί καρποφόρος κῆπος εἶναι ἡ παρθενία.

4. Οἱ παρθένες στόν κῆπο ἀναπαύονται κάτω ἀπό ἕνα ὑψηλό δένδρο μέ πλούσια καί πυκνή σκιά. Τό δένδρο ὀνομάζεται «ἄγνος». Εἶναι τό γνωστό σέ μᾶς δένδρο ἀλυγαριά ἤ λυγιά ἤ ἀγνιά. Λέγεται δέ «ἄγνος» τό δένδρο αὐτό γιατί ἀπό παλαιά στά φύλλα του καί στά σπέρματά του ἀποδίδονταν ἀντιπυρετικές καί καταπραϋντικές ἰδιότητες. Τήν ἴδια ἰδιότητα εἶχαν ἀνακαλύψει ἀπό παλαιά καί στήν Ἰτιά. Τό ἄνθος τῆς Ἰτιᾶς τριμμένο στό νερό καταπραΰνει τούς ἐρεθισμούς τοῦ σαρκικοῦ πάθους σέ ἐκεῖνον πού θά τό πιεῖ. Κάτω λοιπόν ἀπό τό δένδρο ἄγνος παριστάνει ὁ ἅγιος Μεθόδιος ὅτι γίνεται ὁ διάλογος τοῦ συμποσίου τῶν δέκα παρθένων.

Στήν ἀνάλυση τοῦ ἔργου, ἀγαπητοί μου, θά δοῦμε νά γίνεται λόγος γιά δύο δένδρα, γιά τήν συκιά καί γιά τό ἄγνος. Τό πρῶτο δένδρο, ἡ συκιά, συμβολίζει τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου, γιατί μέ αὐτό τό δένδρο στόν παράδεισο ὁ διάβολος σαγήνευσε τούς πρωτοπλάστους καί ἁμάρτησαν καί μέ τά φύλλα αὐτοῦ τοῦ δένδρου κάλυψαν οἱ πεπτωκότες τήν γύμνωσή τους. Τό ἄλλο δένδρο, ἡ ἄγνος, κάτω ἀπό τήν σκιά τοῦ ὁποίου θά καθίσουν οἱ δέκα παρθένες γιά νά θεολογήσουν, συμβολίζει τήν ἀρετή τῆς παρθενίας πού βασίλευσε στόν κόσμο ἀπό τόν ἀρχιπάρθενο Χριστό. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός μας ἀποξήρανε τήν συκιά, ὅπως τό διαβάζουμε στήν σχετική εὐαγγελική περικοπή (βλ. Ματθ. 21,18 ἑξ.), τήν ὁποία ἀκοῦμε στήν ἀρχή τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, στήν Ἀκολουθία τῆς Μεγάλης Δευτέρας.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας