Ηλίας Χρ. Φραγκόπουλος,Σχόλια στην «τοποθέτηση» του ΚΑΙΡΟΥ στο Νέο Π.Σ. γιά το ΜτΘ Δημοτικού-Γυμνασίου. (3ον)

ΣΧΟΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ «ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ» ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ

«Στό Νέο Π.Σ. γιά τό ΜτΘ Δημοτικοῦ-Γυμνασίου»

Τοῦ κ. Ἠλία Χρ. Φραγκοπούλου, Προέδρου τῆς Π.Ε.Θ

(3ον)

Ἐπειδή μιά συνέχιση λεπτομεροῦς σχολιασμοῦ τῆς “Τοποθέτησης” θά καταλήξει νά εἶναι κουραστική, θά ὁλοκληρώσουμε σήμερα τά σημειώματά μας αὐτά, ἀναφερόμενοι σέ μερικά μόνο ἀπ᾽ τά πιό σημαντικά σημεῖα πού παρουσιάζει στή συνέχειά της ἡ “Τοποθέτηση”.

Τό πρῶτο εἶναι ἡ ἀναφορά στούς “συγκεκριμένους” σκοπούς τῆς Ἐκπαίδευσης... (παραγρ. Γ) καί “τή σχέση τους μέ τή φιλοσοφία τοῦ Π.Σ. γιά τό ΜτΘ”. Καί ρητά ἀναφέρει “πνευματική καλλιέργεια καί γνωστική ἐπάρκεια, ἀναλυτική καί κριτική ἱκανότητα, γλωσσομάθεια, ἐρευνητικό πνεῦμα καί κοινωνιο γ ν ω σ ί α”.

Σχετικά μ᾽ ὅλα αὐτά, γιά μιά ἀκόμα φορά θέλουμε νά τονίσουμε ὅτι εἶναι ὅλα γενικῶς ἀποδεκτά ὡς σκοποί τῆς Ἐκπαίδευσης. Ὅμως καθένας μπορεῖ νά παρατηρήσει στό κείμενο τῆς “Τοποθέτησης” τήν ἰσχυρότατη ἀνισότητα καί τόν ἐξαιρετικά ἔντονο τονισμό τῶν γνωστικῶν στόχων ἔναντι τῆς πνευματικῆς καλλιέργειας. Ἡ σύνδεση μάλιστα (στίς ἀμέσως προηγούμενες φράσεις-σειρές τῆς ἴδιας παραγράφου) μέ τούς “γενικότερους σκοπούς τοῦ σχεδιαζομένου... Νέου Σχολείου...” καί μέ τά “προτεινόμενα κριτήρια γιά τή διαμόρφωση τῆς Θρησκευτικῆς Ἐκπαίδευσης σέ κάθε κράτος μέλος” (μέ παραπομπή σέ Σύσταση τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης τῆς 28-7-2009), ἰδιαιτέρως μᾶς προκαλεῖ:

Γιατί εἶναι Σύσταση καί μάλιστα τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης, μέ τή γνωστή σύνθεση μελῶν, καί ὄχι κάποιου ὀργάνου τῆς Ε.Ε.  Καί γιατί τήν παρουσιάζει ὡς “ὑποχρεωτικοῦ χαρακτήρα”.  Καί γιατί ἀγνοεῖ πλήρως τήν ἀπόφαση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Δικαστηρίου Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τῆς 15ης Ἰουνίου 2010 (Ὑπόθεση Grzelak κατά Πολωνίας), στήν ὁποία ρητῶς καθορίζεται ὅτι ἡ θρησκευτική διδασκαλία δέν μπορεῖ νά διαμορφώνεται ἀπό κοινές ὑποδείξεις, ἀλλ᾽ εἶναι ἀποκλειστικό δικαίωμα ἑκάστου κράτους. (βλ. περιοδικό Ἐπιθεώρηση Δημοσίου Δικαίου καί Διοικητικοῦ Δικαίου, τόμος 2010, σελ. 834 ἑξ.).

Ὅλα αὐτά δηλώνουν ἰσχυρή ὤθηση πρός ἕνα Σχολεῖο γνώσεων καί ὄχι καλλιέργειας συνειδήσεων καί χαρακτήρων καί προσωπικότητας. Καί ἐμεῖς σέ μιά πορεία πρός ἕνα τέτοιο Σχολεῖο θά εἴμαστε ἀντίθετοι. Σαφῶς καί ἀπολύτως.

Καί δέν μπορεῖ νά θεωροῦμε ὅτι μᾶς ἱκανοποιεῖ τό ὅτι ἀναφέρει ἡ “Τοποθέτηση” μεταξύ τῶν σκοπῶν τῆς Ἐκπαίδευσης καί τήν “πνευματική καλλιέργεια”, ὅρο δηλαδή πού μπορεῖ ποικιλοτρόπως νά ἑρμηνευθεῖ, ἰδίως ἀπ᾽ τούς ἀρνητές της.

Ἕνα ἐπίσης πολύ σημαντικό θέμα εἶναι τό ὅτι ἡ “Τοποθέτηση” χαρακτηρίζει τό νέο Π.Σ. ὡς Πρόγραμμα Διαδικασίας καί ἐξηγεῖ στή συνέχεια τόν τρόπο λειτουργίας του (γνωστό ἄλλωστε καί ἀπό τόν Ὁδηγό Ἐκπαιδευτικοῦ). Τό ὅλο θέμα εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό γιά τήν Ἐκπαίδευση καί τό ἔχουμε ἤδη ἀποδεχθεῖ μέ πολλή χαρά. Γιατί δίνει στόν διδάσκοντα τή δυνατότητα νά δημιουργεῖ ὁ ἴδιος καί νά διαμορφώνει τό μεγάλο ἔργο τῆς προσφορᾶς του.

 Εἶναι ἕνας στόχος πού, ὅταν καί ὅσο ἐφαρμόζεται στά Σχολεῖα μας, καταξιώνει τό δάσκαλο, καί τόν ἀναδεικνύει ἄξιο τοῦ μεγάλου ἔργου πού ἡ κάθε Κοινωνία ἀποθέτει στά χέρια του (στούς ὤμους του).

Κάτι πού ὀφείλουμε πάντοτε νά κάνουμε καί τό ὁποῖο τονίζαμε ἰδιαιτέρως στούς συναδέλφους ἀπό τήν ἐποχή πού ἀσκούσαμε διοικητικό ἔργο στήν δημόσια καί ἰδιωτική ἐκπαίδευση. Θεωροῦμε ὅμως ὅτι λίγο παρακάτω ὑπάρχει μιά ἀντίφαση. Μικρή ἴσως, ἀλλά ὑπάρχει στό ὅτι ἡ “Τοποθέτηση” ἀναφέρεται ἀπολύτως ἀρνητικά σ᾽ αὐτό πού ὀνομάζει “δασκαλοκεντρικό μοντέλο μάθησης”. Γιατί βέβαια ὁποιοδήποτε “…κεντρικό” μοντέλο, πού μόνο του γίνεται ἤ προσπαθεῖ ἤ ἐπιδιώκει νά γίνει ἀποκλειστικό στήριγμα τῆς Ἐκπαίδευσης, ἀλλά κυρίως τῆς Παιδείας, φυσικά κάνει λάθος καί κατά συνέπεια ἀποτυγχάνει. Ὑπάρχουν ὅμως καί θά ὑπάρχουν πάντοτε οἱ βάσεις στίς ὁποῖες στηρίζεται ἡ Παιδεία.

Καί μιά τέτοια βάση, ἕνας βασικός παράγοντας εἶναι καί ὁ δάσκαλος. Ἀλλά καί ἡ “Τοποθέτηση” στό τέλος της ἀναγνωρίζει “ὅτι ψυχή καί κινητήριος μοχλός τῆς ἐκπαιδευτικῆς διαδικασίας δέν εἶναι τά Προγράμματα οὔτε τό διδακτικό ὑλικό οὔτε τά τεχνικά μέσα, παρά ὁ Δάσκαλος”. Καί ἐμεῖς τό ἀποδεχόμαστε ὁλόψυχα καί τό ἐπικρο- τοῦμε. Ἀφοῦ μάλιστα - τονίζει ἡ “Τοποθέτηση”, παραβλέποντας τή μικρή ἀντίφασή της, - εἶναι “βασικό ἀξίωμα τῆς διδακτικῆς πράξης”.

Καί ἀξίζει καί νά τόν παραδεχόμα- στε καί νά τόν στηρίζουμε. Σ᾽ ἕνα τέτοιο δάσκαλο, ἀναθέτει τό νέο Π.Σ. - καί κάνει πάρα πολύ καλά - “νά ὀργανώσει στό πλαίσιο κάθε Ἑνότητας τό δικό του μικρό “ἀναλυτικό πρόγραμμα”, γιά νά ἐφαρμόσει τίς κατάλληλες δραστηριότητες… κ.λπ.”. Καί συμπληρώνει στήν ἑπόμενη Ε´ παράγραφο τήν παραπομπή σέ βιβλία, διδακτικά λογισμικά καί ἠλεκτρονικά μέσα.

Ὅμως, καί ἐδῶ εἶναι ἡ δική μας ἀντίθεση, στά ὅσα προτείνει. Σέ ἐξαιρετικά σημαντικές θεματικές Ἑνότητες, παραλείπει μέ πολλή προσοχή καί ἐξοβελίζει τά πιό σπουδαῖα στοιχεῖα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς μας πίστης. Τά ἀγνοεῖ. Ἐνῶ εἰσηγεῖται, μέ ὅρους ἴσους - σέ κάποια σημεῖα καί εὐνοϊκότερους - στοιχεῖα θρησκειολογικοῦ “ἀνοίγματος” πρός ἄλλες θρησκεῖες. (Ἐξαίρεση ἴσως ἀποτελεῖ ἡ παραπομπή σέ παλαιότερα σχολικά βιβλία). Ἔτσι ὁδηγεῖ τό δάσκαλο νά “ὀργανώσει τό δικό του μικρό ἀναλυτικό πρόγραμμα” σάν νά εἶναι (ὅπως σημειώνει ὁ Ὁδηγός Ἐκπαιδευτικοῦ, σελ. 268) ἄθρησκος ἤ ἀγνωστικιστής ἤ ἀδιάφορος καί ὄχι ζηλωτής Χριστιανός.

Ἄς θυμηθοῦμε τί ἔλεγε σχετικά καί ἡ Σύσταση 1720/2005, ἄρθρο 14, τοῦ ἴδιου Συμβουλίου τῆςΕὐρώπης.

Ἀναφέρει παρακάτω ἡ “Τοποθέτηση”, ἰδίως στήν παράγραφο Ε στοιχεῖο γ καί στήν παράγραφο ΣΤ τίς δυσκολίες καί τά αἰτήματά της, γιά τήν γενική ἐφαρμογή τοῦ πιλοτικοῦ Π.Σ. τά ὁποῖα εἶναι:

 - ἡ ἔλλειψη ἐπαρκῶν δειγμάτων καλῶν πρακτικῶν γιά ὅλες τίς προτεινόμενες τεχνικές.

 - ἡ ἀνάγκη ἐπεξήγησης καί σύντομης ἑρμηνείας ἀρκετῶν ἐπιστημονικῶν ὅρων καί θεωριῶν.

- ἡ ἀπουσία παραδειγμάτων τοῦ τρόπου ὀργάνωσης ὁμάδων ἐργασίας καί τοῦ χειρισμοῦ τῶν μελῶν της.

- οἱ ἀνάγκες κάλυψης τῶν διδακτικῶν κενῶν, ὑποστήριξης τῶν ἐπιμορφωτῶν, σχολικῶν συμβούλων κλπ. (σημειωτέον: μέσα στό περιβάλλον τῆς κρίσης πού ὅλοι γνωρίζουμε).

- ἡ ὀργάνωση τῶν σχολικῶν χώρων (αἴθουσες, ἐξοπλισμός, ὡρο- λόγιο πρόγραμμα μέ συνεχόμενα δίωρα κλπ).

- ἡ ὑπόδειξη καί πρόσκληση γιά ὀργάνωση καί ἐκσυγχρονισμό τῶν μηχανισμῶν κατάρτισης τῶν ἐκπαιδευτικῶν στά Παιδαγωγικά Τμήματα καί στίς Θεολογικές Σχολές (Προγράμματα Σπουδῶν καί Ἐπιμορφώσεις).

Ὅλα αὐτά τά ἀναφέρει ἡ “Τοποθέτηση” καί τά κρίνει ἀναγκαῖα γιά τήν ὑλοποίηση τοῦ νέου Π.Σ. στά Θρησκευτικά Δημοτικοῦ καί Γυμνασίου. Κατά συνέπεια ἐμεῖς μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ὅλες αὐτές οἱ ἐλλείψεις, πέρα ἀπό ὅλους τούς οὐσιαστικούς λόγους μεταβολῆς τοῦ χαρακτῆρος τοῦ ΜτΘ, πού εἶναι καί οἱ πιό σημαντικοί, δείχνουν ὅτι εἶναι ἀδύνατο νά ἐφαρμοσθεῖ ἀπό τό προσεχές σχολικό ἔτος τό νέο (πιλοτικό) Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά. Καί ὅτι πρέπει νά ἀποσυρθεῖ πλήρως ἀπό τά Σχολεῖα μας.

Ἄλλωστε ὅπως μᾶς εἶπε σημαντικό στέλεχος τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί ἀπό τήν καθαρά διοικητική πλευρά εἶναι ἀδύνατο νά ἐφαρμοσθεῖ.

Μ᾽ αὐτά τελειώνουμε. Καί εὐχόμαστε σ᾽ ὅλους, καί κυρίως στούς συντάκτες τῆς “Τοποθέτησης”,

Καλό Πάσχα, Καλή Ἀνάσταση.Τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μας, πού πρέπει νά τήν συμπεριλάβει ὁπωσδήποτε καί τό Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά (τό πιλοτικό).

Ορθόδοξος Τύποε,3/05/2013

Δείτε και:

-Ηλίας Χρ. Φραγκόπουλος,Σχόλια στην «τοποθέτηση» του ΚΑΙΡΟΥ στο Νέο Π.Σ. γιά το ΜτΘ Δημοτικού-Γυμνασίου.

-Ηλίας Χρ. Φραγκόπουλος,Σχόλια στην «τοποθέτηση» του ΚΑΙΡΟΥ «Στο Νέο Π.Σ. γιά το ΜτΘ Δημοτικού-Γυμνασίου»