Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Συντήρηση και παράδοση

Συντήρηση και παράδοση

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            Στην, με την ευκαιρία της εορτής του Μεγάλου Φωτίου,  συνάντηση εκπροσώπων της ποιμαινούσης Εκκλησίας και των Θεολογικών Σχολών των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης το ενδιαφέρον περιορίστηκε στη συζήτηση που ακολούθησε την ομιλία της καθηγήτριας του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ, κυρίας Δέσπως Λιάλιου, αντιπρυτάνεως του ιδίου Πανεπιστημίου. Μετά από κάποιες ερωτήσεις και απόψεις που διατυπώθηκαν ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος έθεσε στην ομιλήτρια το ερώτημα:

-           Κυρία Λιάλιου, επειδή είμαι περισσότερο φιλόλογος και λιγότερο θεολόγος θα μπορούσατε να μας πείτε τι σημαίνουν για εσάς οι όροι συντήρηση και παράδοση, που στις ημέρες μας συζητούνται πολύ;

Η καθηγήτρια δεν απάντησε επί της ουσίας του ερωτήματος. Εκείνο που της ήρθε στο μυαλό να πει ήταν ότι οι συντηρητικοί στην Εκκλησία είναι αιρετικοί! Και δικαιολογώντας την άποψή της υποστήριξε ότι αυτοί μένουν στο γράμμα των Ιερών Κανόνων…Κάποια στιγμή αντελήφθη ότι εκινείτο στο κενό και πως μιλούσε πρόχειρα και περίπου μονολόγησε ότι το ζήτημα δεν είναι σχετικό με την Εκκλησία. Να σημειωθεί πως νωρίτερα η ίδια καθηγήτρια είχε τονίσει ότι σήμερα περισσότερο από τα θεολογικά ζητήματα την ενδιαφέρουν τι προσφέρει η Εκκλησία στα συσσίτια….

Ο κοσμήτορας της Θεολογικής σχολής του Πανεπιστημίου των Αθηνών κ. Μάριος Μπέγζος αισθάνθηκε την ανάγκη να επανακάμψει και να δικαιολογήσει κάπως την κατάσταση, όχι απαντώντας στον Αρχιεπίσκοπο, αλλά θέτοντας του εκείνος άλλο ερώτημα! Το θέατρο του παραλόγου δηλαδή. Συγκεκριμένα τον ερώτησε:

- Μακαριώτατε, εύκολα μιλάμε για ανανέωση και για το ότι η Εκκλησία δεν βοηθιέται από τις Θεολογικές Σχολές. Και σας ερωτώ: Στα προβλήματα που έχετε με την ενδυμασία των κληρικών, με τον γάμο των χήρων κληρικών, και με την εισαγωγή της νεοελληνικής στη λειτουργική γλώσσα της Εκκλησίας, ως θεολόγοι σας εμποδίζουμε ή σας βοηθάμε να προχωρήσετε στην ανανέωση;

  Ο Αρχιεπίσκοπος έδωσε σωστές απαντήσεις, αφού δικαιολόγησε τις παλαιότερες απόψεις του, όταν ήταν Μητροπολίτης Θηβών και έκανε  σκληρότατη κριτική στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, ότι όσα έλεγε τότε τα έλεγε γιατί "ήταν έξω από τον χορό"… Συγκεκριμένα σημείωσε ότι είναι κατά της κατάργησης του ράσου και ότι δεν μπορεί μεμονωμένα ένας κληρικός (Μητροπολίτης ή ιερέας) να παίρνει πρωτοβουλία και να προχωρεί μόνος του και χωρίς συζήτηση και γενικότερο προβληματισμό στην εισαγωγή της νεοελληνικής στην λειτουργική γλώσσα της Εκκλησίας. Επίσης τόνισε ότι δεν μπορεί κάποιος μεμονωμένα να αλλάζει τον τρόπο της αγιογράφησης των ναών. Ακόμη υπογράμμισε ότι οι Θεολογικές Σχολές δεν εμπνέουν στους φοιτητές και τις φοιτήτριες τους τον σεβασμό προς την Εκκλησία και την επικοινωνία με τους κατά τόπους Επισκόπους και διερωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να διδάσκουν οι θεολόγοι στα σχολεία αυτονομημένοι και μην έχοντες οποιαδήποτε σχέση με τον οικείο Μητροπολίτη. Με την ευκαιρία απάντησε και στο ζήτημα της αλλαγής του συστήματος εκλογής των Μητροπολιτών και σημείωσε πως και ο ίδιος, ως Μητροπολίτης Θηβών,  το είχε ζητήσει, όμως τώρα, ως Αρχιεπίσκοπος, διαπιστώνει ότι δεν είναι εύκολο, γιατί χρειάζεται αλλαγή του Καταστατικού Χάρτη και αν ζητηθεί από την Πολιτεία να αλλάξει το συγκεκριμένο άρθρο, τότε αυτό μπορεί να γίνει αφορμή και άλλων αλλαγών, που θα είναι προς ζημία της Εκκλησίας.

Ο Αρχιεπίσκοπος έθεσε ένα ερώτημα για το τι είναι συντήρηση και τι παράδοση, και δεν πήρε απάντηση. Αυτό το ερώτημα το έθεσε λόγω και της άποψης που διατυπώθηκε, ότι ο Μέγας Φώτιος εισήγαγε πολλές καινοτομίες στην εκκλησιαστική ζωή, και ότι από τότε αυτές έχουν παγιωθεί και δεν εξελίσσονται.

            Η συντήρηση είναι μια κοσμική έννοια, που κακώς έχει εισαχθεί στην Εκκλησία. Το Λεξικό του Πάπυρου αναφέρει ότι συντηρητικός είναι " ο οπαδός της συντήρησης των παραδεδομένων κοινωνικώς και πολιτικώς αξιών ". Επίσης "συντηρητικά" είναι κατά τη Νομική Επιστήμη " τα μέτρα που λαμβάνονται προς διασφάλιση ή συντήρηση εννόμων δικαιωμάτων". Το ίδιο Λεξικό αναφέρει ότι "συντηρητισμός" είναι " η από συστήματος εμμονή εις τα παραδεδομένα". Αυτά στον κόσμο είναι φυσιολογικά, επειδή αυτός βρίσκεται σε μια συνεχή κίνηση, αλλά κάθε αναλαμβανόμενη κοινωνική, οικονομική ή πολιτική πρωτοβουλία, έννομη ή πραξικοπηματική, δεν σημαίνει ότι είναι και θετική για την κοινωνία και επί του πεδίου αυτού διακρίνονται οι "συντηρητικοί" από τους "προοδευτικούς". Σημειώνεται πως και αυτές οι έννοιες είναι σχετικές και στην εξέλιξη του χρόνου μπορεί οι συντηρητικοί να αποδειχθούν προοδευτικοί και το αντίστροφο. Ο 20ός αιώνας είναι γεμάτος από "προοδευτικά ιδεολογικά ρεύματα" ( κομμουνισμός, ναζισμός, φασισμός, υπερρεαλισμός, μηδενισμός) που οδήγησαν σε εκατομμύρια θυμάτων και σε παρακμή του πολιτισμού της Δύσης.

            Η Εκκλησία έχει μόνο την Ιερά Παράδοση και κινείται με σωφροσύνη και με περίσκεψη, για να διατηρήσει την ενότητα Της και όχι στους ιλιγγιώδεις ρυθμούς των κοσμικών. Έχει ως σύνθημα Της το του Αποστόλου Παύλου προς τον μαθητή Του Τιμόθεο: " Συ δε μένε εν οις έμαθες και επιστώθης". Αλλά και ο Μέγας Φώτιος στην επιστολή του προς τον Βούλγαρο ηγεμόνα του γράφει έτσι, που δείχνει πως μπορεί να προχώρησε σε ορισμένες πρωτοβουλίες, που ήσαν όμως μέσα στο πλαίσιο των όσων είχε παραλάβει. Αφού του συνιστά να βάλει πάνω στην ορθή του πίστη αγαθές πράξεις και σεμνότητα βίου του σημειώνει: " Έτσι παραγγέλλει ο Χριστός, ο κοινός δεσπότης …έτσι συμβουλεύει ο Παύλος, ο μέγας διδάσκαλος της Εκκλησίας, έτσι ο Πέτρος ο κορυφαίος των Αποστόλων,…έτσι ο θείος χορός των λοιπών Αποστόλων έδωσε μαθήματα στην οικουμένη, έτσι παρέλαβαν οι πατέρες μας, έτσι παρέδωσαν σε εμάς τους διαδόχους τους…". Η Εκκλησία έχει την Παράδοση της, σ' αυτήν πρέπει να στηρίζεται και με αυτή να προχωρεί  και δεν πρέπει να έχει "προοδευτικούς", συντηρητικούς", "νεωτερικούς", "μετανεωτερικούς", "οικουμενιστές" ή οποιοδήποτε άλλο επιθετικό χαρακτηριστικό. Η Παράδοση είναι βάση και εμπειρία 2000 ετών, που όποιος την αγνοεί προτεσταντίζει. -