Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, Α΄ Ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος, Ρώμης Τό μυαλό σας καί μιά λίρα, κύριοι παπικοί!

1. Α/ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΓΙΟΥ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΡΩΜΗΣ

1. Τό πρῶτο βιβλίο πού συναντᾶμε στήν σειρά τῶν πατερικῶν κειμένων εἶναι μία Ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος, ἐπισκόπου τῆς Ρώμης, τήν ὁποία αὐτός ἀπηύθυνε πρός τήν Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου. Γιά τόν ἅγιο αὐτό Πατέρα δέν γνωρίζουμε πολλά. Λέγουν ὅτι ἦταν συνεργάτης τοῦ ἀποστόλου Παύλου (βλ. Φιλιπ.4,3). Καί λέγει ἀκόμη ὁ Συναξαριστής του ὅτι ἐξορίστηκε ἀπό τόν αὐτοκράτορα Τραϊανό πέρα ἀπό τόν Εὔξεινο Πόντο καί, ἀφοῦ ἔπαθε πολλά βασανιστήρια, τελικά τόν ἔρριξαν στήν θάλασσα μέ σιδερένια ἄγκυρα στόν λαιμό του. Τόν ἑορτάζουμε στίς 24 Νοεμβρίου.

2. Στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος, τοῦ ἐπισκόπου αὐτοῦ τῆς Ρώμης, ξέσπασε στήν Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου μία κρίση. Ἀκοῦστε, ἀγαπητοί μου, τί συνέβηκε. Μερικοί λαϊκοί χριστιανοί τῆς Κορίνθου, πού παρίσταναν τους «ζηλωτές», ἀλλά ἦταν «φιλόνικοι» (45,1), ἄνθρωποι δηλαδή πού ἀγαποῦσαν τούς καυγάδες, ἤθελαν νά ἀλλάξουν τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν περιοχή τους, νά διώξουν τούς λειτουργούς τῆς Ἐκκλησίας καί νά βάλουν ἄλλους, πού αὐτοί τούς νόμιζαν γιά καλύτερους. Αὐτό τό κίνημα προκάλεσε μεγάλη ταραχή, γι᾽ αὐτό καί ὁ ἅγιος Κλήμης ἀναγκάστηκε νά στείλει ἀπό τήν Ρώμη πού βρισκόταν μία Ἐπιστολή πρός τήν Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου. Στήν Ἐπιστολή του αὐτή δίνει λύση στό πρόβλημα πού δημιούργησαν τά λίγα ἐκεῖνα πρόσωπα πού φαίνονταν μέν ὡς ζηλωτές, ἀλλά ὁ ἅγιος τά χαρακτηρίζει «προπετῆ» και «αὐθάδη» πρόσωπα. Ἡ λύση εἶναι ἡ ἑξῆς: Ἡ θέση τῶν Ἐπισκόπων στην Ἐκκλησία εἶναι μόνιμη καί δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τήν θέληση μερικῶν χριστιανῶν.

Καί εἶναι μόνιμη ἡ θέση τῶν Ἐπισκόπων στήν Ἐκκλησία, γιατί αὐτοί ἔχουν «Ἀποστολική Διαδοχή». Τούς λειτουργούς πού κατέστησαν οἱ Απόστολοι καί οἱ διάδοχοί τους δέν μπορεῖ νά τούς ἀντικαταστήσει κανένας! Δέν εἶναι δηλαδή, χριστιανοί μου, οἱ Ἐπίσκοποι καί οἱ ὅλοι οἱ λειτουργοί τῆς Ἐκκλησίας σάν τους ὑπαλλήλους τοῦ κράτους, ὥστε ὁ καθένας νά μπορεῖ νά τούς ἐκτοπίζει ὅποτε θέλει. Αὐτή ἡ θέση τοῦ ἁγίου Κλήμεντος, Ἐπισκόπου Ρώμης, ἦταν χρυσό κλειδί, γ ιά νά λυθεῖ τό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα τῆς Κορίνθου καί νά κοπάσει ἡ ταραχή πού δημιουργήθηκε στήν Ἐκκλησία της.

3. Ὅλη ἡ Ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος εἶναι ἑξήντα πέντε κεφάλαια και χωρίζεται σέ δυό μέρη. Στό πρῶτο μέρος (κεφ. 1-36) ὁ ἅγιος ἀπευθύνεται στους χριστιανούς τῆς Κορίνθου καί ἰδιαίτερα σ᾽ αὐτούς πού προκάλεσαν τήν ταραχή καί τούς λέει νά μετανοήσουν, νά εἶναι ταπεινοί καί νά μή ζητοῦν, λαϊκοί αὐτοί, νά κατευθύνουν τό ποίμνιο τοῦ Χριστοῦ (16,1). Τούς λέει ἀκόμη νά εἶναι ὑπάκουοι, σάν τόν ἥλιο καί τά ἀστέρια, πού ἀκολουθοῦν τήν τροχιά πού τούς ἔθεσε ὁ Θεός (20,3). Στό δεύτερο μέρος τῆς Ἐπιστολῆς (κεφ. 37-61) ὁ ἅγιος Κλήμης λέει ὅτι δέν πρέπει νά διαπληκτίζονται οἱ χριστιανοί καί νά προξενοῦν ταραχές στήν Ἐκκλησία. Ὅποιος τό κάνει αὐτό λέει, ἁμαρτάνει στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, γιατί αὐτό εἶναι ἡ Ἐκκλησία. «Ἵνα τί διέλκομεν – λέγει – καί διασπῶμεν τά μέλη τοῦ Χριστοῦ καί στασιάζομεν πρός τό Σῶμα τό ἴδιον;» (46,7).

Στήν συνέχεια, ἀδελφοί μου, θέλω νά σᾶς πῶ μερικά χαρακτηριστικά στοιχεῖα πού βρίσκουμε μόνο στήν Ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος.

4. Ἡ Ἐπιστολή αὐτή κλείνει μέ μία ὡραία προσευχή (κεφ. 59-61), ἡ ὁποία φαίνεται ὅτι θά λεγόταν ἀπό τούς χριστιανούς τῆς Ρώμης στήν λατρεία καί στις ἰδιωτικές τους προσευχές. Ἡ προσευχή αὐτή εἶναι σπουδαία, γιατί διακηρύσσει ἀπό παλαιά τήν πίστη στήν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τόν Ὁποῖον ὀνομάζει «ἠγαπημένον παῖδα τοῦ Πατρός» (59,2) καί «ἀρχιερέα καί προστάτην τῶν ψυχῶν ἡμῶν» (61,3). Ἀλλά καί γενικά τό κείμενο τῆς Ἐπιστολῆς μας ἀναφέρεται συχνά στόν Ἰησοῦ Χριστό καί μέ σημεῖα ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ὁμιλεῖ γιά τό λυτρωτικό Του Αἷμα (49,6. 12,7).

5. Τό κείμενο πού μελετοῦμε λέει πολλά γιά τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν (κεφ. 24-25). Ἡ ἡμέρα καί ἡ νύχτα κηρύττουν τήν ἀνάσταση. Ἡ νύχτα εἶναι ὁ θάνατος, ἀλλά ἀνατέλλει ὁ ἥλιος καί ἔχουμε ἡμέρα. Ἔχουμε ἀνάσταση! Ὅταν ρίχνουμε τούς σπόρους στή γῆ εἶναι σάν νά θάπτουμε ἕνα πεθαμένο. Ἀλλά ἀπό τούς θαμμένους αὐτούς σπόρους ξεπετάγονται θάμνοι καί δένδρα. Αὐτοί οἱ σπόροι κηρύττουν τήν ἀνάσταση! Ἀλλά γιά τήν ἀνάσταση ὁ ἅγιος Κλήμης μιλάει για ἕνα ὄρνεο πού λέγεται Φοίνικας. Ὅταν πεθαίνει τό ὄρνεο αὐτό καί σαπίζει το σῶμα του, γεννιέται ἕνα σκουλήκι, τό ὁποῖο τρέφεται ἀπό τό σῶμα τοῦ σαπισμένου ὀρνέου. Καί τρεφόμενο βγάζει φτερά καί γίνεται σάν τό ὄρνεο ἀπό τό ὁποῖο προῆλθε. Τό παράδοξο αὐτό φαινόμενο, κατά τόν Κλήμεντα, ἀλλά καί κατ᾽ ἄλλους Πατέρες, κηρύττει τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν (κεφ. 24).

6. Τά χρόνια πού γράφεται ἡ Ἐπιστολή τοῦ Κλήμεντος εἶναι κοντά στήν ἐποχή τῶν ἁγίων Ἀποστόλων. Τότε, ἀγαπητοί μου, τήν θεία Λειτουργία τήν τελοῦσε μόνον ὁ Ἐπίσκοπος. Γι᾽ αὐτό τό πρόσφορο καί τό νάμα, πού εἶναι ἀναγκαῖα για τήν θεία Λειτουργία, ἡ Ἐπιστολή αὐτή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος τά λέει «δῶρα ἐπισκοπῆς» (44,4). Τά ὀνομάζει ἔτσι, ἐπειδή, ξαναλέμε, αὐτά τά δῶρα προσφέρονταν στόν Θεό διά τοῦ Ἐπισκόπου, διότι τότε ὁ Ἐπίσκοπος μόνον ἐτέλη τήν θεία Λειτουργία.

7. Στήν πρός Ρωμαίους Ἐπιστολή του ὁ ἀπόστολος Παῦλος (βλ. Ρωμ. 15,24) λέει γιά τήν ἐπιθυμία του νά πάει καί μέχρι τήν Ἱσπανία νά κηρύξει τό Εὐαγγέλιο! Ἐρωτοῦμε: Πραγματοποιήθηκε αὐτή του ἡ ἐπιθυμία; Ναί, πραγματοποιήθηκε! Τό διαβάζουμε αὐτό στήν Ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος πού ἐξετάζουμε (βλ. 5,7).

8. Τέλος, γιά νά παραλείψω τά ἄλλα, ἔχω νά σᾶς πῶ, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ὅτι τό πρῶτο αὐτό πατερικό κείμενο, τήν Ἐπιστολή τοῦ Κλήμεντος, τήν ἐπικαλοῦνται οἱ Φραγκολατῖνοι παπικοί, γιά νά στηρίξουν τό πρωτεῖο τοῦ Πάπα. «Βλέπετε», λένε, «ἀπό ἐκεῖνα τά χρόνια κυβερνοῦσε ὁ Ἐπίσκοπος τῆς Ρώμης, ἀφοῦ ὁ παλαιός Ἐπίσκοπός της Κλήμης ἔστειλε προστακτική Ἐπιστολή στήν Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου». Τό μυαλό σας καί μιά λίρα, κύριοι παπικοί! Ἡ Ἐπιστολή αὐτή τοῦ Κλήμεντος Ρώμης πρός Κορινθίους δέν εἶναι πρωτεῖον ἐξουσίας, ἀλλά εἶναι πρωτεῖον ἀληθείας! Ὁ κάθε Ἐπίσκοπος εἶναι ὑπεύθυνος ὄχι μόνο γιά τήν Ἐπισκοπή του, ἀλλά καί γιά ὅλη τήν Ἐκκλησία. Καί εἶναι φυσικό καί λογικό, ἕνας Ἐπίσκοπος μέ βαθειά συναίσθηση τῆς Ὀρθοδοξίας του καί μέ ἰσχυρό χαρακτήρα νά θέλει να ἐλέγχει τά παρατηρούμενα κακά καί στίς ἄλλες τοπικές Ἐκκλησίες, χωρίς ὅμως αὐτό νά σημαίνει ὅτι θέλει νά ἐξασκήσει ἐξουσία στίς Ἐκκλησίες αὐτές.

9. Τελειώνοντας, ἀγαπητοί μου, σᾶς γράφω δύο ὡραῖα λόγια τῆς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Κλήμεντος, πού μοῦ ἀρέσουν ἰδιαίτερα. Τό πρῶτο εἶναι: «Μή λιποτακτεῖν ἡμᾶς ἀπό τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ» (21,4)! Δηλαδή, νά μή γινόμαστε λιποτάκτες ἀπό ἐκεῖ πού μᾶς ἔβαλε ὁ Θεός νά εἴμαστε. Καί τό δεύτερο ὡραῖο λόγιο, πού θέλω νά σᾶς παραθέσω ἀπό τήν Ἐπιστολή πού ἐξετάσαμε, εἶναι αὐτό πού εἶναι καί λύση τοῦ προβλήματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου: Τό γενικό θέμα τῆς Ἐπιστολῆς εἶναι ἑνότητα στήν Ἐκκλησία! Ἑνότητα σημαίνει νά εἴμαστε ὅλοι ἀγαπημένοι, γιατί ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον· καί οἱ μικροί ἀπό τούς μεγάλους, ἀλλά καί οἱ μεγάλοι ἀπό τούς μικρούς. Τά πράγματα στήν ζωή γενικά, ἀλλά στήν Ἐκκλησία ἰδιαίτερα, ἀπαιτοῦν νά μήν ὑπάρχουν χωρισμοί καί διαπληκτισμοί, ἀλλά ὅλοι νά συμπορευόμαστε μέ ἀγάπη καί ὁ ἕνας νά δέχεται τόν ἄλλον. Λέγει λοιπόν ὁ ἅγιος Κλήμης: «Οἱ μεγάλοι δίχα τῶν μικρῶν οὐ δύνανται εἶναι, οὔτε οἱ μικροί δίχα τῶν μεγάλων· σύγκρασίς τίς ἐστιν ἐν πᾶσιν, καί ἐν τούτοις χρῆσις» (37,4).

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Δείτε και: -Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, Η ονομασία «μεταπατερική θεολογία» μας ταράσσει σφόδρα