Κυριακή ΙΓ΄Λουκά – Καταλλαγή Θεού και ανθρώπου

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Εφεσίους 2, 14-22

Καταλλαγή Θεού και ανθρώπου

Η πτώση των πρωτοπλάστων προκάλεσε τη ρήξη των σχέσεων των ανθρώπων με τον Δημιουργό. Η αποκατάσταση αυτών των σχέσεων και η συμφιλίωση, η καταλλαγή του Θεού με τους ανθρώπους πραγματοποιείται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και με τη σταυρική του θυσία. Ο Ιησούς Χριστός ειρήνευσε τους ανθρώπους με το Θεό. Το θέμα αυτό αποτυπώνεται και στο παρόν αποστολικό ανάγνωσμα. Ο Απόστολος Παύλος γράφει στη χριστιανική κοινότητα της Εφέσου, οι χριστιανοί της οποίας προέρχονταν από τους Εθνικούς και τους βεβαιώνει, ότι στο πρόσωπο και το έργο του Ιησού Χριστού πραγματοποιήθηκε η συμφιλίωση του Θεού με τους ανθρώπους.

Η συμφιλίωση αυτή επεκτείνεται και στις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους. Επομένως με το έργο της Θείας Οικονομίας καθετί που διακρίνει και χωρίζει τους ανθρώπους παραμερίζεται. Όλοι οι άνθρωποι που δέχονται το λυτρωτικό έργο του Ιησού Χριστού, εντάσσονται σε μια αρμονική και ειρηνική συνύπαρξη στο σώμα της Εκκλησίας. Στην πρώτη Εκκλησία υπήρχε μια έντονη διαμάχη και έχθρα μεταξύ των εξ Ιουδαίων χριστιανών και των χριστιανών που προέρχονταν από τους Εθνικούς. Αυτήν την έχθρα προσπαθεί να καταπολεμήσει ο Απόστολος Παύλος, τονίζοντας, ότι η έλευση του Ιησού Χριστού στον κόσμο σήμανε το τέλος οποιασδήποτε έχθρας και πολεμικής μεταξύ των ανθρώπων και εγκαθίδρυσε στον κόσμο την ειρήνη και την καταλλαγή.

Ο Ιησούς Χριστός δεν είναι απλώς ο ειρηνοποιός μεταξύ Θεού και ανθρώπων, αλλά ειρήνευσε και τους ανθρώπους μεταξύ τους και με τον εαυτό τους, αυτός ο ίδιος είναι «η ειρήνη ημών». Στο σημείο αυτό ο Απόστολος Παύλος είναι επηρεασμένος από τη διδασκαλία του προφήτη Ησαΐα, που ονομάζει τον Μεσσία του κόσμου «άρχοντα της ειρήνης» (Ησ. 9,6), ο οποίος έρχεται και ειρηνεύει τον κόσμο και συμφιλιώνει τους ανθρώπους. Με την έλευση του Ιησού Χριστού στον κόσμο έχουμε έναν καινούργιο λαό, το λαό του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός έκανε «τα αμφότερα εν», αφού πρώτα κατέλυσε «το μεσότοιχον του φραγμού», την αμαρτία δηλαδή που προκάλεσε την έχθρα μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Κατά μία άλλη ερμηνεία με τη φράση αυτή «το μεσότοιχον του φραγμού» ο Απόστολος Παύλος παραπέμπει στο Ναό του Σολομώντα και στον τοίχο που χώριζε την αυλή των Εθνικών από την αυλή των Ιουδαίων και στον οποίο υπήρχε επιγραφή που απαγόρευε στους Εθνικούς να τον υπερβούν με ποινή θανάτου για τους παραβάτες. Σύμφωνα με άλλη ερμηνευτική προσέγγιση «το μεσότοιχον του φραγμού» είναι ο παλαιός νόμος της Παλαιάς Διαθήκης, οι διατάξεις του οποίου διαχώριζαν τους Ιουδαίους από τους Εθνικούς. Ο Ιησούς Χριστός γκρέμισε αυτό το μεσότοιχο του φραγμού «εν τη σαρκί αυτού», δηλαδή με τον σταυρικό του θάνατο, με τον οποίο θανατώθηκε η έχθρα και πραγματοποιήθηκε η καταλλαγή αμφοτέρων, Ιουδαίων και Εθνικών, όλων των ανθρώπων με τον Θεό.

Ο Ιησούς Χριστός κατέλυσε την έχθρα και κατάργησε τις εντολές του Νόμου, προχωρώντας στη δημιουργία της καινής κτίσης: «ίνα τους δύο κτίση εις ένα καινόν άνθρωπον». Στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ο Θεός κτίζει, δημιουργεί τη μία καινούργια ανθρωπότητα, που απαρτίζεται αδιακρίτως και από Ιουδαίους και από Εθνικούς, από όλους δηλαδή τους ανθρώπους ανεξαρτήτως διακρίσεων. Ο Ιησούς Χριστός ήρθε στον κόσμο «και ευηγγελίσατο ειρήνην» προς όλους τους ανθρώπους «τοις μακράν και τοις εγγύς», δηλαδή και στους Εθνικούς και στους Ιουδαίους. Η ειρήνη αυτή έχει διπλή κατεύθυνση, είναι η ειρήνη, η συμφιλίωση των ανθρώπων με τον Θεό και η ειρήνη και συμφιλίωση των ανθρώπων μεταξύ τους. Αυτή λοιπόν η ειρήνη του Ιησού Χριστού στη γενική της διάσταση επεκτείνεται ακόμη και σε όλη την κτιστή δημιουργία.

Ο Απόστολος Παύλος αναφέρεται στην έχθρα που υπήρχε μεταξύ Θεού και ανθρώπων, αλλά και στην έχθρα που υπήρχε μεταξύ Εθνικών και Ιουδαίων, των απερίτμητων και των εκ περιτομής αντίστοιχα. Η χρήση του όρου «σάρκα» δηλώνει τον τρόπο ζωής τόσο των Εθνικών όσο και των Ιουδαίων. Η σαρκική, αμαρτωλή ζωή των Εθνικών τους κρατούσε μακριά από τις εντολές του Θεού. Από την άλλη η σαρκική περιτομή των Ιουδαίων ήταν μια ανθρώπινη πράξη και δεν είχε τη σωστική δύναμη να καταργήσει την εχθρότητα μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Με τον όρο «σάρκα» ο Απόστολος Παύλος αντιπαραβάλλει την αμαρτωλότητα του κόσμου με την αγιότητα της «σάρκας», δηλαδή της ανθρώπινης φύσης του Ιησού Χριστού. Έτσι με τη σταυρική θυσία της δικής του σάρκας συνένωσε τους δυο μεταξύ τους εχθρικούς κόσμους.

Η συμφιλίωση και η ειρήνευση που χαρίζει ο Ιησούς Χριστός επιτρέπει στον άνθρωπο να πλησιάσει και πάλιν, όπως και πριν την πτώση, στον Θεό Πατέρα, να έχει δηλαδή τη δυνατότητα της επαφής και κοινωνίας μαζί του. Η προσαγωγή των ανθρώπων προς τον Θεό Πατέρα πραγματοποιήθηκε δια του Ιησού Χριστού «εν ενί Πνεύματι», με τη συνεργία δηλαδή και του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα είναι εκείνο που συγκροτεί το σώμα της Εκκλησίας, το σώμα του Ιησού Χριστού, μέσα στο οποίο συνεχίζεται το έργο της καταλλαγής και πραγματοποιείται η προσαγωγή στον Θεό Πατέρα. Στο έργο, δηλαδή, της εν Χριστώ καταλλαγής και της ένταξης των ανθρώπων στο ένα σώμα της Εκκλησίας συμμετέχουν και τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Όσοι λοιπόν εντάσσονται σε αυτό το ένα σώμα της Εκκλησίας, ανεξάρτητα με την προηγούμενη κατάστασή τους, δεν είναι πλέον «ξένοι και πάροικοι», αλλά «συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού». Σύμφωνα με τη θεολογία του Αποστόλου Παύλου «άγιοι» είναι όλοι οι βαπτισμένοι χριστιανοί, που αποτελούν το νέο λαό του Θεού. Η έκφραση «συμπολίται των αγίων» σημαίνει ότι οι πρώην Εθνικοί είναι τώρα μέλη του σώματος της Εκκλησίας, είναι «οικείοι του Θεού», ανήκουν δηλαδή στην οικογένεια του Θεού.

Ο Απόστολος Παύλος, όπως και άλλοι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης παρομοιάζουν την Εκκλησία με την εικόνα της οικοδομής. Οι Εθνικοί που προσήλθαν στην καινούργια πίστη του Ιησού Χριστού, χτίστηκαν όπως οι πέτρες στην οικοδομή, σαν ζωντανές πέτρες στην πνευματική οικοδομή της Εκκλησίας. Θεμέλιο αυτής της οικοδομής είναι οι Απόστολοι και οι Προφήτες, όχι της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά οι χαρισματούχοι της πρώτης Εκκλησίας. Ακρογωνιαίος λίθος αυτής της οικοδομής είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος συγκρατεί, στηρίζει, συνενώνει και οδηγεί στην πληρότητά του ολόκληρο το οικοδόμημα της Εκκλησίας. Μέσα σε αυτό το οικοδόμημα υπάρχει μια θαυμαστή ενότητα και ειρήνη των μελών με τον Θεό Πατέρα, αλλά και μεταξύ τους.

Η διακήρυξη του Αποστόλου Παύλου «Χριστός εστιν η ειρήνη ημών», δηλώνει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι η πηγή της ειρήνης όλου του κόσμου. Με τη σταυρική του θυσία έφερε την ειρήνη σε όλα τα επίπεδα. Έφερε την ειρήνη και καταλλαγή των ανθρώπων με τον Θεό Πατέρα και ταυτόχρονα τη συμφιλίωση των ανθρώπων μεταξύ τους, συγκροτώντας ένα σώμα, το σώμα της Εκκλησίας, του οποίου κεφαλή είναι Εκείνος. Η σταυρική θυσία του Ιησού Χριστού είναι το αποτέλεσμα της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο. Ο Θεός κινείται από αγάπη προς τον άνθρωπο και αποστέλλει στον κόσμο τον Υιό του, ο οποίος θυσιάζεται για να καταλλάξει, να συμφιλιώσει τον άνθρωπο με τον Θεό. Η καταλλαγή του Θεού με τον άνθρωπο για να είναι πλήρης πρέπει να εκτείνεται και στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων, ακόμα και στις σχέσεις των λαών μεταξύ τους, αλλά και στη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον. Ο άνθρωπος που ειρηνεύει με τον Θεό, ειρηνεύει και με τους συνανθρώπους του και με το περιβάλλον. Δεν μπορεί να υπάρξει καταλλαγή του ανθρώπου με τον Θεό και ταυτόχρονα να διατηρεί την έχθρα με τους συνανθρώπους του ή και με το περιβάλλον του. Σε αυτή τη διάσταση η καταλλαγή είναι το πλέον ελπιδοφόρο μήνυμα για την ειρήνευση των λαών και των εθνών, αλλά και για τη σωτηρία του φυσικού περιβάλλοντος.

Ιεροδιακόνου Αυγουστίνου Κκαρά – Μητρόπολη Κωνσταντίας