Φάνης Μαλκίδης: Η Θεοδοσιούπολη (Ερζερούμ) ως τόπος μαρτυρίου των Ελλήνων

«Το Ερζερούμ δεν επελέγη τυχαία για τη συνάντηση Παπανδρέου Ερντογάν»

Με πόνο και διωγμούς Ελλήνων χριστιανών είναι συνδεδεμένο το Ερζερούμ, η Θεοδοσιούπολη

Η συνέντευξη που ακολουθεί αναλύει τι είναι το Ερζερούμ φωτίζοντας στιγμές που δεν πρέπει να ξεχνά η ιστορική μνήμη. Ο πανεπιστημιακός Φάνης Μαλκίδης μας θυμίζει τα ιστορικά γεγονότα

Συνέντευξη Δήμος Μπακιρτζάκης

Τι είναι το Ερζερούμ , τι έχει γίνει εκεί κ .Μαλκίδη;

-Είναι η Θεοδοσιούπολη, η Βυζαντινή πόλη που σήμερα ονομάζεται Ερζερούμ, δηλαδή τόπος των Ρωμιών, μια πόλη η οποία στην ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έπαιξε σημαντικό ρόλο και μάλιστα μέχρι πρόσφατα αποτελούσε και αποτελεί, μια πάρα πολύ σημαντική, όχι πάντα με καλούς συμβολισμούς για την ελληνική ιστορία, πόλη.

Πολλοί την αποκαλούν ως «Βατερλό» του χριστιανικού κόσμου.

-Δεν έχουν άδικο. Να ξετυλίξουμε το κουβάρι όμως. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτή η πόλη πήρε το όνομα της από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο, η Θεοδοσιούπολη, σήμερα το Ερζερούμ, αποτελούσε μια πάρα πολύ σημαντική πόλη του Βυζαντίου. Η πόλη μετά το 1204 έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, λίγα χρόνια πριν με τον Ρωμανό Διογένη, ήταν αυτή η πόλη μαζί με το Μάτζικέρτ που ουσιαστικά άλλαξε το ρουν της ιστορίας της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Είναι το 1071 σε αυτή την περιοχή αιχμαλωτίστηκε ο Ρωμανός Διογένης από τους Σελτσούκους του Αρπ Ασλάν, βέβαια ο Διογένης απελευθερώθηκε μετά την καταβολή λύτρων αλλά το Βυζάντιο υποχρεώθηκε σε ετήσιο φόρο από τους Σελτζούκους. Ουσιαστικά αυτή η μάχη σε αυτή την περιοχή άνοιξε τον δρόμο για την εισβολή των Σελτζούκων σε όλη την Μικρά Ασία και έξη χρόνια αργότερα δημιούργησαν την πρωτεύουσα τους, την Νίκαια, εκεί που έγινε και η εγκατάσταση των πρώτων Σελτζούκων. Έχει ενδιαφέρον ότι σε αυτή την πόλη κρίθηκε ένα μεγάλο κομμάτι της νεότερης ελληνικής ιστορίας ή γενικότερα της ευρωπαϊκής ιστορίας μιας και από εκεί ξεκίνησε μια εισβολή που δημιούργησε νέες συνθήκες και νέα δεδομένα στην Μικρά Ασία. Όλη αυτή η περιοχή του σημερινού κομματιού του Ερζερούμ αποτελούσε και αποτελεί ένα χώρο που υπήρξαν τρεις λαοί, οι Έλληνες, οι Αρμένιοι, οι Κούρδοι, με ιδιαίτερη βαρύτητα ο καθένας . Η πόλη ήταν οχυρωμένη και λίγο αργότερα κράτησε σημαντικό ρόλο και στην αυτοκρατορία της Τραπεζούντας. Είναι η Αυτοκρατορία των μεγάλων Κομνηνών, η οποία μαζί με την Τραπεζούντα ως πρωτεύουσα έχει ως σημαντική πόλη, πολύ σημαντική πόλη, την Θεοδοσιούπολη και μάλιστα μαζί με την Μελητηνή, την σημερινή Μαλάτεια, αποτελούσε ένα δίδυμο κέντρο χριστιανισμού και ελληνισμού. Βεβαίως όταν έπεσε και η Θεοδοσιούπολη και η Μαλάτεια, ουσιαστικά άλλαξαν τα δεδομένα της περιοχής. Αργότερα, μετά την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας αυτή η πόλη ήταν τόπος εξορίας ο οποίος κορυφώθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, εκεί που υπήρξαν τα περιβόητα τάγματα εργασίας. Η Θεοδοσιούπολη ήταν ένα κέντρο συγκέντρωσης όπου ουσιαστικά μετά από ατέλειωτες πορείες, εδώ είναι και η διαφορά που έχει η γενοκτονία των Ελλήνων, με το ολοκαύτωμα. Εκεί υπήρχαν τόποι συγκέντρωσης όπως το Άουσβιτς, το Νταχάου, στην δική μας γενοκτονία τα κέντρα συγκέντρωσης ήταν ανύπαρκτα – γιατί η δική μας γενοκτονία γινόταν στον δρόμο. Με ατελείωτες πορείες θανάτου που οδηγούσαν στα τάγματα εργασίας του Ερζερούμ. Ξεκινώντας από τον Πόντο, την Μικρά Ασία, την Θράκη, τους Έλληνες τους οδηγούσαν εκεί...

Μιλήστε μας για τα τάγματα εργασίας;

-Τα τάγματα εργασίας ήταν τάγματα των «ανεπιθύμητων» χριστιανών και εφαρμόστηκαν κυρίως κατά των Ελλήνων και των Αρμενίων κατά την διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου αλλά και αργότερα, και είχαν ως φανερό στόχο να φτιάξουν υποδομές στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας.

Ουσιαστικά ήταν τάγματα εξόντωσης, μια και πάρα πολλοί από αυτούς που ξεκινούσαν από την Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, χωρίς νερό και φαγητό βάδιζαν στο χιόνι και στο κρύο για ατελείωτα χιλιόμετρα. Πέθαιναν στους δρόμους, εξαφανίζονταν και όσοι επιβίωναν μετά από αυτή την διαδικασία συγκεντρώνονταν στο Ερζερούμ και δολοφονούνταν κατά εκατοντάδες ή χιλιάδες.

Η διαδικασία των ταγμάτων εργασίας επαναλήφθηκε λίγο αργότερα μετά την γενοκτονία, μετά την επιβολή του περιβόητου κεφαλικού φόρου εναντίων των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι το 1942-43 επίσης εξορίστηκαν στα τάγματα εργασίας στην πόλη του Ερζερούμ.

Υπάρχουν θύματα 20 Αρμένιοι και Έλληνες οι οποίοι δεν μπόρεσαν να πληρώσουν τον φόρο. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι αυτός ο φόρος ήταν ένας αυθαίρετος φόρος εναντίον των Ελλήνων σύμφωνα με τον οποίο έπρεπε ο οφειλέτης να πληρώσει μέσα σε 15 μέρες ένα τεράστιο ποσό. Επίσης το Ερζερούμ ήταν η περιοχή όπου έγινε το πρώτο συνέδριο των Κεμαλικών, όπου αποφασίστηκε η εξόντωση όσων χριστιανών είχαν απομείνει στο οθωμανικό κράτος, να επικρατήσει η εθνική ανεξαρτησία και να εξοντωθούν όσοι χριστιανοί – Έλληνες είχαν απομείνει. Έχει ενδιαφέρον ότι σε αυτή την περιοχή που γειτνιάζει με την Αρμενία βρίσκεται το βιβλικό όρος Αραράτ, το οποίο είναι κατεχόμενο. Οι Αρμένιοι δεν θεωρούν ότι αυτά τα σύνορα είναι δικά τους και επίσης ότι σε αυτή την περιοχή έχουν χαθεί χιλιάδες άνθρωποι, Έλληνες κυρίως αλλά και Αρμένιοι, σε έναν χώρο όπου ιδιαίτερα αυτές τις ημέρες που βρίσκεται ο πρωθυπουργός εκεί, αποπνέει μάλλον έναν άσχημο συμβολισμό αν αναλογιστούμε τα όσα δημοσιεύματα σχετίζουν το γεγονός ότι θα συζητηθούν ζητήματα του Αιγαίου.

Άρα δεν επιλέγονται τυχαία οι χώροι συνάντησης;

-Αυτό είναι βέβαιο ότι δεν επιλέγονται τυχαία. Να σας υπενθυμίσω ακόμη το γεγονός ότι δύο πρωθυπουργοί της Ελλάδας έχουν καταθέσει στεφάνι στον βασικό υπεύθυνο της γενοκτονίας των Ελλήνων, τον Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος στο Ερζερούμ αποφάσισε το 1919 την περαιτέρω εξόντωση των δικών μας ανθρώπων. Θα μπορούσε ο Έλληνας πρωθυπουργός να κινηθεί αλλιώς και κυρίως σεβόμενος τη μνήμη των Ελλήνων που δολοφονήθηκαν στη Θεοδοσιούπολη».

provoles.del-