«῞Οπου καί νά σᾶς βρίσκει τό κακό, ἀδελφοί,
ὅπου καί νά θολώνει ὁ νοῦς σας,
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
καί μνημονεύετε ᾿Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».
᾿Οδ. ᾿Ελύτης
Μέ ἀφορμή τή συζήτηση στή Βουλή σχετικά μέ τό ὅτι «ὁ Σολωμός ἦταν ἀκραῖος, πού εἶπε ὅτι μέ τή βία μετράει τή γῆ», διατυπώνουμε λίγες σκέψεις γιά τόν ἐθνικό μας βάρδο, τοῦ ὁποίου πεποίθηση ἦταν ὅτι «Τό ἔθνος πρέπει νά μάθῃ νά θεωρῇ ἐθνικόν ὅ,τι εἶναι ἀληθές».Κατ᾿ ἀρχάς μεταφέρω κρίσεις εἰδικῶν οἱ ὁποῖοι ἐντρύφησαν στήν ποίηση τοῦ Σολωμοῦ, γιά νά διαπιστωθεῖ ἄν πράγματι «ἦταν ἀκραῖος» ἐκεῖνος, στό πρόσωπο τοῦ ὁποίου ὁ ποιητής Ν. Βρεττάκος ἔβλεπε «τῆς ῾Ελλάδας τό πρόσωπο» καί στά «ἀχτινοβόλα μάτια» του τά «μάτια τά δικά της».
῾Ο γνωστός γιά τίς θέσεις του Γιάννης Κορδάτος γράφει γιά τόν ποιητή· «Σωστό εἶναι πώς ὁ Σολωμός στή νεοελληνική λογοτεχνία κατέχει τήν πρώτη θέση... ῏Ηταν ποιητής μέ μεγάλο ταλέντο. ῾Η κριτική, ὅσο αὐστηρή κι ἄν εἶναι, δέν μπορεῖ νά μήν τό ἀναγνωρίσει. Καί ὥς σήμερα εἶναι ὁ κορυφαῖος Νεοέλληνας ποιητής».
῾Ο Κ. Βάρναλης τονίζει· «Ποτές ὁ Σολωμός καί τό ἔργο του δέν εἴχανε τόσην ἐπικαιρότητα ὅσο σήμερα. Μέσα στά ἑκατό χρόνια πού περάσαν ἀπό τό θάνατο τοῦ Ποιητῆ (1957), ποτές ἡ πατρίδα δέν εἶχε τόσην ἀνάγκη τῆς παρουσίας του... Τόνε γιορτάζει, τυπικά βέβαια, γιά νά τόν ξαναθάψει οὐσιαστικά στόν ἴδιο λάκκο μέ τήν ᾿Ελευθερία». Προφητικός ὁ λόγος του καί μάλιστα γιά τόν φίλα προσκείμενό του χῶρο.
Στήν ἴδια συχνότητα κινεῖται καί ὁ Mario Vitti· «Στήν ὑπέρτατη θυσία τοῦ Μεσολογγίου, σάν ἀδιάβλητο σύμβολο, ὁ Σολωμός θά προβάλει ὅλα τά ἠθικά ἰδεώδη. Γύρω ἀπό αὐτό τό θέμα βλέπει νά συγκεντρώνονται ὅ,τι ἀποκαλεῖ “Μεγάλες οὐσίες”»! Γράφει ἐπίσης· «Γιά τόν “Ποιητή” ἡ ὑπόθεση τῆς γλώσσας ταυτίζεται μέ τήν ὑπόθεση τῆς πατρίδας· Μήγαρις ἔχω ἄλλο στό νοῦ πάρεξ ἐλευθερία καί γλῶσσα; Καί οἱ δύο εἶναι ὑποθέσεις τοῦ λαοῦ, τοῦ “ἔθνους”...». Εἶναι, λοιπόν, ἀκραῖος ὁ ποιητής μας, ἐπειδή ἐπικεντρώνεται στήν κυτταρική δύναμη τοῦ ῾Ελληνισμοῦ; Βεβαίως ὅλους συλλήβδην τούς βολεμένους τῆς πολιτικῆς τούς εἶχε ἐκ τῶν προτέρων καταδικάσει ὁ κόμης τῆς Ζακύνθου, ὅταν ἔγραφε·«Δυστυχισμένε μου λαέ,
καλέ κι ἀγαπημένε,
μά πάντα εὐκολόπιστε
καί πάντα προδομένε».
Γι᾿ αὐτό προέτρεπε· «Πάντ᾿ ἀνοιχτά, πάντα ἄγρυπνα τά μάτια τῆς ψυχῆς».
Πιθανόν νά προκαλεῖ ὁ Σολωμός, διότι ἡ ποίησή του εἶναι ἕνα μεγαλόπνοο ξεχείλισμα ῾Ελληνισμοῦ, μιά πλησμονή Ρωμιοσύνης. Τό βίωμά του αὐτό προσπαθεῖ νά μεταγγίσει στίς ἀφυδατωμένες ἀπό ἰδανικά καρδιές μας μέ τόν ἀφορισμό του, πού μᾶς διέσωσε ὁ Πολυλᾶς· «Κλεῖσε μέσα στήν ψυχή σου τήν ῾Ελλάδα καί θά αἰσθανθεῖς μέσα σου νά λαχταρίζει κάθε εἶδος μεγαλείου», διότι γνωρίζει ὅτι τά κάστρα πέφτουν ἀπό μέσα. «῾Ο μεγάλος πρωτοπόρος τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς, ὁ Σολωμός, εἶχε τήν καθαρή διαίσθηση ἑνός ἑλληνικοῦ ὅλου καί συνακόλουθα καί μιᾶς πρώτης ἑνιαίας ἑλληνικῆς πνευματικῆς σφαίρας», σημειώνει ὁ Κ. Τσάτσος. «Τοῦ Σολωμοῦ τό φανέρωμα ἦταν τό πρῶτο ξέσπασμα τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος μέσα στούς τρελλούς ἀνέμους τῆς καινούριας ἐλευθερίας», προσθέτει ὁ Γ. Θεοτοκᾶς.
Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ Διονύσιος Σολωμός συνέθεσε τόν «῞Υμνο εἰς τήν ᾿Ελευθερίαν» τό Μάιο τοῦ 1823 στή Ζάκυνθο, στό λόφο Λουδοβίκου Στράνη. Τό 1828 μελοποιήθηκε ἀπό τόν Νικόλαο Μάντζαρο. Τό 1865 οἱ δύο πρῶτες στροφές ἀπό τίς 158 καθιερώθηκαν ὡς ᾿Εθνικός ῞Υμνος τῆς ῾Ελλάδος. «Μεγάλες ἐπικές συλλήψεις, ὁράματα γεμάτα δυνατή φαντασία, ὁ ἰδανισμός πού θ᾿ ἀποτελέσει σταθερά ἐπιδίωξη τοῦ Σολωμοῦ, φωτίζουν... τήν δημιουργία του», παρατηρεῖ γιά τόν ῞Υμνο εἰς τήν ᾿Ελευθερίαν ὁ Κ. Θ. Δημαρᾶς. «Εἶχε ὁ ποιητής τήν ῾Ελλάδα καί μόνο τήν ῾Ελλάδα στή σκέψη του, ὅταν ἔγραφε τόν “῞Υμνο” στόν πολεμικό ρυθμό πού ἐρχόταν ἀπό τήν ἀντικρινή ἑλληνική γῆ κι ἔδινε στήν πιό ὁρατή, ἀλλά καί πιό ἐξωτερική μορφή της, τήν ἐλευθερία», ὑπογραμμίζει ὁ Π. Χάρης. «Βασανισμένος ἀπό τήν ἀναζήτηση τῆς τέλειας ἔκφρασης, ἔγραφε καί ξανάγραφε τούς στίχους του», παρατηρεῖ ὁ Λίνος Πολίτης.
Γιά τό θέμα πού ἀπασχόλησε τούς πολιτικούς «πολυτελείας» δέν ὑπάρχει διαφωνία. ῞Ολοι οἱ σχολιαστές τοῦ Σολωμοῦ θεωροῦν ὅτι ἡ λέξη «βία» σημαίνει βιασύνη, σπουδή, βιάση. Χρησιμοποιεῖ ἐπίσης τήν ἴδια λέξη «βία» μέ τήν αὐτή μορφή καί σημασία στήν «᾿Ωδή στόν Μπάυρον», στή «Γυναίκα τῆς Ζάκυνθος», στούς «᾿Ελεύθερους Πολιορκημένους» καί στόν «Λάμπρο». Π.χ. «Πάντα μέ βία τό τρέξιμο καί πάντα ὁ ζωντανός τ᾿ ἀραχνιασμένα σέρνει» (Λάμπρος)... Στίς κριτικές ἐκδόσεις τοῦ ῞Υμνου ἀπαντᾶται ἐπίσης ἡ λέξη μέ τή γραφή «βία». Καί στόν ἰταλό ποιητή Φόσκολο, ἀπό τόν ὁποῖο ὁ Σολωμός δέχτηκε ἐπιδράσεις, διαβάζουμε· «Misuro l’ universo con uno sguardo (Μετρῶ τό σύμπαν μέ ἕνα βλέμμα).
«῎Οψη» δηλαδή δέν εἶναι ἡ μορφή ἀλλά τό βλέμμα, τό ὁποῖο μετρᾶ τή γῆ, «ἀναμετρᾶ, ὑπολογίζει, διερευνᾶ μέ τό μάτι». Τό βλέμμα τῆς ᾿Ελευθερίας μετρᾶ τή σκλαβωμένη γῆ μέ πάθος, μέ λαχτάρα, μέ ἀποφασιστικότητα· νά ᾿ταν μπορετό νά τήν ἐλευθερώσει μέ μιά φλογισμένη ματιά, γρήγορη καί «σαρωτική»! Εὔστοχα μιλᾶ ὁ Πολυλᾶς γιά τήν «ἀκαταμάχητη ὁρμή τοῦ αὐτόνομου ἑλληνικοῦ πνεύματος, ὁπού παρουσιάζεται εἰς τή φαντασία τοῦ ποιητῆ βγαλμένο ἀπό τά ἱερά κόκαλα τῶν προγόνων, μέ τήν ἀκονισμένη ρομφαία καί μέ τό μάτι ὁπού μέ βία μετράει τή γῆ, ὡς νά ἐθαρροῦσε ὅτι γλήγορα θά τήν κάμει δική του».
᾿Αποτελεῖ συνεπῶς ὕβρη καί μόνον ἡ συνειρμική ταύτιση τῆς σύγχρονης βίας -κουκουλοφόροι, ἀναρχικοί, χούλιγκανς, ἀπαγωγεῖς κτλ.- μέ τό σημασιολογικό φορτίο πού εἶχε στή σκέψη του ὁ ποιητής. ῎Αλλωστε, πῶς νά προσλάβουν καί πῶς νά ἑρμηνεύσουν, στήν ἐποχή τῆς Siemens, τῶν ὁμολόγων καί τῶν λοιπῶν παραλόγων, οἱ βο(υ)λευτές μέ τίς μεγάλες περιουσίες τίς Μεγάλες Οὐσίες τοῦ ἐθνικοῦ μας ποιητῆ; ᾿Απορεῖ κανείς μέ τήν ἀγραμματοσύνη τους ἀλλά καί μέ τό θράσος τους, καθώς οἱ ἴδιοι προδίδουν τήν ἰδεολογική τους κουφότητα. Εὐνοημένοι μάλιστα ἀπό τήν ἐκπαίδευση τῆς ἀμάθειας, ἡ ὁποία συνεχῶς κατακτᾶ ἔδαφος, καί μετασχηματίζοντας τή διαστρέβλωση σέ ἰδεολογία, εὔκολα -δυστυχῶς- ἁλιεύουν πιόνια καί πειθήνια ὄργανα, γιά νά σφυροκοπήσουν τίς ὑψηλές ἰδέες καί τίς ἀξίες πού συγκροτοῦν τόν συνεκτικό ἱστό τῆς κοινωνίας μας.
᾿Ανεξάρτητα πάντως ἀπό τήν κατεδαφιστική στάση τῶν συγχρόνων Κλαζομενίων, ἀποφθεγματική φθάνει στήν ἐποχή μας ἡ φωνή τοῦ Κων. Παπαρρηγόπουλου· «Τίς δέ δύναται νά μή ὁμολογήσῃ ὅτι ὁ ὕμνος τοῦ Σολωμοῦ “εἰς τήν ᾿Ελευθερίαν” εἶναι ἕν τῶν μᾶλλον ὑψιπετῶν τολμημάτων τῆς νεωτέρας ἑλληνικῆς ποιήσεως... Μήπως ὁ ὕμνος οὗτος δέν εἶναι ὁ μόνος ἐπιζήσας τοσούτων ἄλλων, καί αὐτοῦ τοῦ θουρίου ὅν ἐποίησεν ὁ Ρήγας;».
Μήπως, ἐπειδή εἶναι «ἀκραῖος» ὁ Σολωμός, ἐξορίστηκε ὁ ἐθνικός μας ῞Υμνος ἀπό τά βιβλία τῆς Δευτεροβάθμιας ᾿Εκπαίδευσης -διδάσκεται στήν Α´ καί Δ´ Δημοτικοῦ- χάρη μιᾶς κατ᾿ ἐπίφαση εἰρηνόφιλης καί ἀνησυχητικά «ἀνελληνικῆς» παιδείας;
Εὐδοξία Αὐγουστίνου
Φιλόλογος - Θεολόγος
ὅπου καί νά θολώνει ὁ νοῦς σας,
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
καί μνημονεύετε ᾿Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».
᾿Οδ. ᾿Ελύτης
Μέ ἀφορμή τή συζήτηση στή Βουλή σχετικά μέ τό ὅτι «ὁ Σολωμός ἦταν ἀκραῖος, πού εἶπε ὅτι μέ τή βία μετράει τή γῆ», διατυπώνουμε λίγες σκέψεις γιά τόν ἐθνικό μας βάρδο, τοῦ ὁποίου πεποίθηση ἦταν ὅτι «Τό ἔθνος πρέπει νά μάθῃ νά θεωρῇ ἐθνικόν ὅ,τι εἶναι ἀληθές».Κατ᾿ ἀρχάς μεταφέρω κρίσεις εἰδικῶν οἱ ὁποῖοι ἐντρύφησαν στήν ποίηση τοῦ Σολωμοῦ, γιά νά διαπιστωθεῖ ἄν πράγματι «ἦταν ἀκραῖος» ἐκεῖνος, στό πρόσωπο τοῦ ὁποίου ὁ ποιητής Ν. Βρεττάκος ἔβλεπε «τῆς ῾Ελλάδας τό πρόσωπο» καί στά «ἀχτινοβόλα μάτια» του τά «μάτια τά δικά της».
῾Ο γνωστός γιά τίς θέσεις του Γιάννης Κορδάτος γράφει γιά τόν ποιητή· «Σωστό εἶναι πώς ὁ Σολωμός στή νεοελληνική λογοτεχνία κατέχει τήν πρώτη θέση... ῏Ηταν ποιητής μέ μεγάλο ταλέντο. ῾Η κριτική, ὅσο αὐστηρή κι ἄν εἶναι, δέν μπορεῖ νά μήν τό ἀναγνωρίσει. Καί ὥς σήμερα εἶναι ὁ κορυφαῖος Νεοέλληνας ποιητής».
῾Ο Κ. Βάρναλης τονίζει· «Ποτές ὁ Σολωμός καί τό ἔργο του δέν εἴχανε τόσην ἐπικαιρότητα ὅσο σήμερα. Μέσα στά ἑκατό χρόνια πού περάσαν ἀπό τό θάνατο τοῦ Ποιητῆ (1957), ποτές ἡ πατρίδα δέν εἶχε τόσην ἀνάγκη τῆς παρουσίας του... Τόνε γιορτάζει, τυπικά βέβαια, γιά νά τόν ξαναθάψει οὐσιαστικά στόν ἴδιο λάκκο μέ τήν ᾿Ελευθερία». Προφητικός ὁ λόγος του καί μάλιστα γιά τόν φίλα προσκείμενό του χῶρο.
Στήν ἴδια συχνότητα κινεῖται καί ὁ Mario Vitti· «Στήν ὑπέρτατη θυσία τοῦ Μεσολογγίου, σάν ἀδιάβλητο σύμβολο, ὁ Σολωμός θά προβάλει ὅλα τά ἠθικά ἰδεώδη. Γύρω ἀπό αὐτό τό θέμα βλέπει νά συγκεντρώνονται ὅ,τι ἀποκαλεῖ “Μεγάλες οὐσίες”»! Γράφει ἐπίσης· «Γιά τόν “Ποιητή” ἡ ὑπόθεση τῆς γλώσσας ταυτίζεται μέ τήν ὑπόθεση τῆς πατρίδας· Μήγαρις ἔχω ἄλλο στό νοῦ πάρεξ ἐλευθερία καί γλῶσσα; Καί οἱ δύο εἶναι ὑποθέσεις τοῦ λαοῦ, τοῦ “ἔθνους”...». Εἶναι, λοιπόν, ἀκραῖος ὁ ποιητής μας, ἐπειδή ἐπικεντρώνεται στήν κυτταρική δύναμη τοῦ ῾Ελληνισμοῦ; Βεβαίως ὅλους συλλήβδην τούς βολεμένους τῆς πολιτικῆς τούς εἶχε ἐκ τῶν προτέρων καταδικάσει ὁ κόμης τῆς Ζακύνθου, ὅταν ἔγραφε·«Δυστυχισμένε μου λαέ,
καλέ κι ἀγαπημένε,
μά πάντα εὐκολόπιστε
καί πάντα προδομένε».
Γι᾿ αὐτό προέτρεπε· «Πάντ᾿ ἀνοιχτά, πάντα ἄγρυπνα τά μάτια τῆς ψυχῆς».
Πιθανόν νά προκαλεῖ ὁ Σολωμός, διότι ἡ ποίησή του εἶναι ἕνα μεγαλόπνοο ξεχείλισμα ῾Ελληνισμοῦ, μιά πλησμονή Ρωμιοσύνης. Τό βίωμά του αὐτό προσπαθεῖ νά μεταγγίσει στίς ἀφυδατωμένες ἀπό ἰδανικά καρδιές μας μέ τόν ἀφορισμό του, πού μᾶς διέσωσε ὁ Πολυλᾶς· «Κλεῖσε μέσα στήν ψυχή σου τήν ῾Ελλάδα καί θά αἰσθανθεῖς μέσα σου νά λαχταρίζει κάθε εἶδος μεγαλείου», διότι γνωρίζει ὅτι τά κάστρα πέφτουν ἀπό μέσα. «῾Ο μεγάλος πρωτοπόρος τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς, ὁ Σολωμός, εἶχε τήν καθαρή διαίσθηση ἑνός ἑλληνικοῦ ὅλου καί συνακόλουθα καί μιᾶς πρώτης ἑνιαίας ἑλληνικῆς πνευματικῆς σφαίρας», σημειώνει ὁ Κ. Τσάτσος. «Τοῦ Σολωμοῦ τό φανέρωμα ἦταν τό πρῶτο ξέσπασμα τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος μέσα στούς τρελλούς ἀνέμους τῆς καινούριας ἐλευθερίας», προσθέτει ὁ Γ. Θεοτοκᾶς.
Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ Διονύσιος Σολωμός συνέθεσε τόν «῞Υμνο εἰς τήν ᾿Ελευθερίαν» τό Μάιο τοῦ 1823 στή Ζάκυνθο, στό λόφο Λουδοβίκου Στράνη. Τό 1828 μελοποιήθηκε ἀπό τόν Νικόλαο Μάντζαρο. Τό 1865 οἱ δύο πρῶτες στροφές ἀπό τίς 158 καθιερώθηκαν ὡς ᾿Εθνικός ῞Υμνος τῆς ῾Ελλάδος. «Μεγάλες ἐπικές συλλήψεις, ὁράματα γεμάτα δυνατή φαντασία, ὁ ἰδανισμός πού θ᾿ ἀποτελέσει σταθερά ἐπιδίωξη τοῦ Σολωμοῦ, φωτίζουν... τήν δημιουργία του», παρατηρεῖ γιά τόν ῞Υμνο εἰς τήν ᾿Ελευθερίαν ὁ Κ. Θ. Δημαρᾶς. «Εἶχε ὁ ποιητής τήν ῾Ελλάδα καί μόνο τήν ῾Ελλάδα στή σκέψη του, ὅταν ἔγραφε τόν “῞Υμνο” στόν πολεμικό ρυθμό πού ἐρχόταν ἀπό τήν ἀντικρινή ἑλληνική γῆ κι ἔδινε στήν πιό ὁρατή, ἀλλά καί πιό ἐξωτερική μορφή της, τήν ἐλευθερία», ὑπογραμμίζει ὁ Π. Χάρης. «Βασανισμένος ἀπό τήν ἀναζήτηση τῆς τέλειας ἔκφρασης, ἔγραφε καί ξανάγραφε τούς στίχους του», παρατηρεῖ ὁ Λίνος Πολίτης.
Γιά τό θέμα πού ἀπασχόλησε τούς πολιτικούς «πολυτελείας» δέν ὑπάρχει διαφωνία. ῞Ολοι οἱ σχολιαστές τοῦ Σολωμοῦ θεωροῦν ὅτι ἡ λέξη «βία» σημαίνει βιασύνη, σπουδή, βιάση. Χρησιμοποιεῖ ἐπίσης τήν ἴδια λέξη «βία» μέ τήν αὐτή μορφή καί σημασία στήν «᾿Ωδή στόν Μπάυρον», στή «Γυναίκα τῆς Ζάκυνθος», στούς «᾿Ελεύθερους Πολιορκημένους» καί στόν «Λάμπρο». Π.χ. «Πάντα μέ βία τό τρέξιμο καί πάντα ὁ ζωντανός τ᾿ ἀραχνιασμένα σέρνει» (Λάμπρος)... Στίς κριτικές ἐκδόσεις τοῦ ῞Υμνου ἀπαντᾶται ἐπίσης ἡ λέξη μέ τή γραφή «βία». Καί στόν ἰταλό ποιητή Φόσκολο, ἀπό τόν ὁποῖο ὁ Σολωμός δέχτηκε ἐπιδράσεις, διαβάζουμε· «Misuro l’ universo con uno sguardo (Μετρῶ τό σύμπαν μέ ἕνα βλέμμα).
«῎Οψη» δηλαδή δέν εἶναι ἡ μορφή ἀλλά τό βλέμμα, τό ὁποῖο μετρᾶ τή γῆ, «ἀναμετρᾶ, ὑπολογίζει, διερευνᾶ μέ τό μάτι». Τό βλέμμα τῆς ᾿Ελευθερίας μετρᾶ τή σκλαβωμένη γῆ μέ πάθος, μέ λαχτάρα, μέ ἀποφασιστικότητα· νά ᾿ταν μπορετό νά τήν ἐλευθερώσει μέ μιά φλογισμένη ματιά, γρήγορη καί «σαρωτική»! Εὔστοχα μιλᾶ ὁ Πολυλᾶς γιά τήν «ἀκαταμάχητη ὁρμή τοῦ αὐτόνομου ἑλληνικοῦ πνεύματος, ὁπού παρουσιάζεται εἰς τή φαντασία τοῦ ποιητῆ βγαλμένο ἀπό τά ἱερά κόκαλα τῶν προγόνων, μέ τήν ἀκονισμένη ρομφαία καί μέ τό μάτι ὁπού μέ βία μετράει τή γῆ, ὡς νά ἐθαρροῦσε ὅτι γλήγορα θά τήν κάμει δική του».
᾿Αποτελεῖ συνεπῶς ὕβρη καί μόνον ἡ συνειρμική ταύτιση τῆς σύγχρονης βίας -κουκουλοφόροι, ἀναρχικοί, χούλιγκανς, ἀπαγωγεῖς κτλ.- μέ τό σημασιολογικό φορτίο πού εἶχε στή σκέψη του ὁ ποιητής. ῎Αλλωστε, πῶς νά προσλάβουν καί πῶς νά ἑρμηνεύσουν, στήν ἐποχή τῆς Siemens, τῶν ὁμολόγων καί τῶν λοιπῶν παραλόγων, οἱ βο(υ)λευτές μέ τίς μεγάλες περιουσίες τίς Μεγάλες Οὐσίες τοῦ ἐθνικοῦ μας ποιητῆ; ᾿Απορεῖ κανείς μέ τήν ἀγραμματοσύνη τους ἀλλά καί μέ τό θράσος τους, καθώς οἱ ἴδιοι προδίδουν τήν ἰδεολογική τους κουφότητα. Εὐνοημένοι μάλιστα ἀπό τήν ἐκπαίδευση τῆς ἀμάθειας, ἡ ὁποία συνεχῶς κατακτᾶ ἔδαφος, καί μετασχηματίζοντας τή διαστρέβλωση σέ ἰδεολογία, εὔκολα -δυστυχῶς- ἁλιεύουν πιόνια καί πειθήνια ὄργανα, γιά νά σφυροκοπήσουν τίς ὑψηλές ἰδέες καί τίς ἀξίες πού συγκροτοῦν τόν συνεκτικό ἱστό τῆς κοινωνίας μας.
᾿Ανεξάρτητα πάντως ἀπό τήν κατεδαφιστική στάση τῶν συγχρόνων Κλαζομενίων, ἀποφθεγματική φθάνει στήν ἐποχή μας ἡ φωνή τοῦ Κων. Παπαρρηγόπουλου· «Τίς δέ δύναται νά μή ὁμολογήσῃ ὅτι ὁ ὕμνος τοῦ Σολωμοῦ “εἰς τήν ᾿Ελευθερίαν” εἶναι ἕν τῶν μᾶλλον ὑψιπετῶν τολμημάτων τῆς νεωτέρας ἑλληνικῆς ποιήσεως... Μήπως ὁ ὕμνος οὗτος δέν εἶναι ὁ μόνος ἐπιζήσας τοσούτων ἄλλων, καί αὐτοῦ τοῦ θουρίου ὅν ἐποίησεν ὁ Ρήγας;».
Μήπως, ἐπειδή εἶναι «ἀκραῖος» ὁ Σολωμός, ἐξορίστηκε ὁ ἐθνικός μας ῞Υμνος ἀπό τά βιβλία τῆς Δευτεροβάθμιας ᾿Εκπαίδευσης -διδάσκεται στήν Α´ καί Δ´ Δημοτικοῦ- χάρη μιᾶς κατ᾿ ἐπίφαση εἰρηνόφιλης καί ἀνησυχητικά «ἀνελληνικῆς» παιδείας;
Εὐδοξία Αὐγουστίνου
Φιλόλογος - Θεολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου