Από το 2006 με τις αλλαγές των αναλυτικών προγραμμάτων και των σχολικών βιβλίων, το μάθημα των Θρησκευτικών απέκτησε σαφή παιδαγωγικό προσανατολισμό. Άρχισε να απομακρύνεται από τον κατηχητισμό και να αποκτά τα εφόδια εκείνα που θα το βοηθήσουν να πετύχει τον στόχο του. Ένας στόχος που ταυτίζεται με το οικουμενικό πνεύμα της Ορθοδοξίας, στόχος που επιβάλει τον παραμερισμό του οποιουδήποτε κατηχητικού και απολογητικού προσανατολισμού και τη σύνδεση του με τα σύγχρονα υπαρξιακά και κοινωνικά προβλήματα του ανθρώπου και της εποχής μας. Γίνεται ένα μάθημα πλουραλιστικό και ¨ανοιχτό¨ ένα μάθημα σύγχρονο, λαβαίνοντας πάντα υπ’όψιν, ότι ο Χριστιανισμός είναι θεμέλιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και η ορθοδοξία η μεγάλη πνευματική κληρονομιά του ελληνικού πολιτισμού. Όσον αφορά τα σχολικά βιβλία, όπως συμβαίνει και σε όλα τα μαθήματα της εκπαίδευσης, τα θρησκευτικά έχουν και καλά και προβληματικά σχολικά βιβλία. Η φυσιογνωμία και ο χαρακτήρας του μαθήματος των Θρησκευτικών, δεν εξαρτάται από τα καλά ή κακά αναλυτικά προγράμματα, τα πετυχημένα ή απορριπτέα σχολικά βιβλία. Εξαρτάται από εμάς τους διδάσκοντες.
Επιβάλλεται μπροστά στις σύγχρονες ανάγκες του μαθήματος να βελτιώσουμε τη διδακτική μας πράξη, χρησιμοποιώντας σύγχρονες διδακτικές μεθοδολογίες που θα διευκολύνουν τους μαθητές στην κατάκτηση των στόχων του μαθήματος. Ενδεικτικά θα αναφερθώ σε δυο σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις μάθησης που κάνουν το μάθημά μας ενδιαφέρον, ευχάριστο αλλά και αποδοτικό. Στην διαθεματική προσέγγιση και στη συνεργατική μάθηση.
Διαθεματική προσέγγιση
Με τη διαθεματική προσέγγιση, γνωστικοί χώροι όπως η ιστορία, η λογοτεχνία, η φυσική, η βιολογία, η οικονομία και άλλες επιστήμες συμπλέκονται στη μαθησιακή διαδικασία σε ένα ενιαίο γνωστικό σύνολο. Σκοπός είναι να βοηθηθούν οι μαθητές να υπερβαίνουν τις διαχωριστικές γραμμές των μαθημάτων. Στόχος, να μπορούν οι μαθητές να δημιουργούν συνδέσεις δια μέσου μιας διδακτικής ενότητας, με τις άλλες διδακτικές ενότητες, των άλλων διδακτικών αντικειμένων.
Μερικά από τα πλεονεκτήματα της διαθεματικής προσέγγισης είναι:
- Βοηθάει τον μαθητή στην ανάπτυξη της αναλυτικής και συνθετικής ικανότητας και στην ενιαία συγκρότησή του.
- Οι μαθητές μαθαίνουν να σέβονται και να κατανοούν τον άλλον είτε είναι ετερόδοξος, ετερόθρησκος ακόμα και αδιάφορος.
- Αίρονται οι περιορισμοί στη γνώση και αναγνωρίζεται η σχέση που έχουν όλες οι επιστήμες, αφού τα πεδία στα οποία μπορεί να εφαρμοστεί, αφορούν όλους τους κλάδους του επιστητού.
- Εισάγεται μια μορφή μάθησης που απομακρύνει τη μηχανιστική σκέψη και εξαίρει την κριτική – δημιουργική σκέψη.
- Πετυχαίνεται η υπέρβαση των συνόρων μεταξύ των μαθημάτων ως αυτοτελών κλάδων διδασκαλίας.
- Συνδέεται η διδασκαλία μας με τα σύγχρονα υπαρξιακά και κοινωνικά προβλήματα του ανθρώπου της εποχή μας.
Για να πετύχουμε όμως όλα αυτά απαιτούνται γνώσεις, ευελιξία και ανοιχτοί ορίζοντες από την πλευρά του κάθε εκπαιδευτικού και βέβαια του θεολόγου. Ο θεολόγος πρέπει να δέχεται την κριτική και να μη φοβάται. Πραγματικές διαθεματικές προσεγγίσεις θα κάνει ο θεολόγος ο οποίος, όπως έγραφε ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών Κωνσταντίνος Παπαπέτρου, αξιοποιεί στη διδακτική πράξη τον διάλογο της θεολογίας με ότι δεν είναι θεολογία ή φαίνεται ότι δεν είναι θεολογία.
Ενδεικτικά αναφέρω διδακτικές ενότητες εφαρμογής της διαθεματικής προσέγγισης.
Στη Α’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 25 ‘‘H δημιουργία του ανθρώπου’’ σε συνεργασία με τον/την καθηγητή/τρια της βιολογίας προγραμματίζουμε από κοινού συνδιδασκαλία για άρση παρεξηγήσεων που αφορούν τη σχέση θρησκείας και επιστήμης. Αυτό βέβαια πρέπει να γίνει με κάποιες προϋποθέσεις όπως:
Πρώτα εμείς σαν θεολόγοι να είμαστε ενημερωμένοι σε θέματα που αφορούν την επιστήμη .
Τον/την καθηγητή/τρια της βιολογίας να τον διακρίνει η σοβαρότητα, η θεολογική και επιστημονική κατάρτιση.
Στη Β’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 7 ‘‘Πώς γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα’’ σε συνεργασία με τους καθηγητές ξένων γλωσσών, οι μαθητές βρίσκουν πληροφορίες για το πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στις αντίστοιχες χώρες των μαθημάτων που διδάσκουν και τις παρουσιάζουν στην τάξη.
Στη Γ’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 22 ‘‘Ο εκχριστιανισμός των σλαβικών λαών’’ σε συνεργασία με τον-την φιλόλογο καθηγητή , οι μαθητές με δεδομένο τον εκχριστιανισμό και εκπολιτισμό των σλαβικών φυλών που έγινε με εισήγηση του αυτοκράτορα και έγκριση του πατριάρχη, βοηθώντας αποφασιστικά στις καλές σχέσεις και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών, καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα :
Απολαμβάνει και σήμερα ο ελληνισμός καθώς γειτνιάζει με αυτά τα φύλα, αυτών των ευεργετικών αποτελεσμάτων που είχε τότε η προσέγγιση που επιχείρησε και πέτυχε η εκκλησία συνεργαζόμενη με το κράτος;
Συνεργατική Μάθηση
Η συνεργατική μάθηση αποτελεί μια από τις βασικές αρχές που απαιτεί αλληλεπίδραση των μαθητών ώστε με την ομαδική τους εργασία να πετύχουν έναν κοινό στόχο. Διαφέρει από την ανταγωνιστική μάθηση, που μειώνει τις πιθανότητες επιτυχίας σε παιδιά που καταλήγουν να αισθάνονται μειονεκτικά, επειδή είναι λιγότερο ικανά σε συγκεκριμένους τομείς. Υποβοηθά στην ανάπτυξη τόσο ακαδημαϊκών όσο και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Στις μορφές ομαδικής εργασίας ανταλλάσσονται γνώμες και απόψεις ενώ με τη συνεργασία τελειοποιούνται οι δημιουργικές εργασίες προς όφελος όλων. Η ομαδική εργασία συμβάλλει στην ολοκλήρωση της μόρφωσης και ευνοεί την καλλιέργεια των κοινωνικοποιημένων ανθρώπων. Συνάμα διευκολύνει και την πνευματική ανάπτυξη του μαθητή καταργώντας την αυταρχικότητα του καθηγητή, δημιουργώντας μια διαλεκτική σχέση μεταξύ τους. Η ομαδική εργασία είναι αυτή που αντικαθιστά τον διαμαθητικό ανταγωνισμό με την συνεργασία. Είναι αυτό που ονομάζουμε εμείς ‘‘παρέα’’.
Η στροφή της σύγχρονης παιδαγωγικής προς τη συνεργατική σχολική εργασία δεν είναι τυχαία και συντελέστηκε για πολλούς λόγους όπως:
α) Η παρατήρηση των ψυχοπαιδαγωγών ότι τα παιδιά της σχολικής ηλικίας έχουν την έμφυτη τάση να σχηματίζουν οργανωμένες ομάδες για να ικανοποιήσουν την ανάγκη για δράση και εξερεύνηση του φυσικού και κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
β) Ότι το σχολείο έχει χρέος να βοηθήσει τον αναπτυσσόμενο άνθρωπο να ενταχθεί ομαλά στην δημοκρατική κοινωνία, ως ενεργό και χρήσιμο μέλος της.
γ) Ότι η συνεργατική οργάνωση προάγει εκτός από την κοινωνική μάθηση και την σχολική (ακαδημαϊκή) μάθηση.
Για αυτό και το σύστημα συνεργατικής διδασκαλίας έχει ιστορία πολλών χρόνων τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.
Μερικά από τα πλεονεκτήματα της ομαδικής εργασίας είναι:
- Οι μαθητές αισθάνονται περισσότερο υπολογίσιμοι, όταν συμβάλλουν στην εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που ανακύπτουν.
- Ορισμένοι μαθητές που δυσκολεύονται σε μεγάλη ομάδα – τάξη συμμετέχουν στη μικρή ομάδα με περισσότερη άνεση
- Καλλιεργείται η ικανότητα υποβολής ερωτήσεων
- Βοηθάει τους μαθητές να κατανοήσουν ότι κανείς δεν μπορεί από μόνος του να ολοκληρώσει ένα καθήκον και ότι όλοι χρειάζεται να προσπαθήσουν μαζί ώστε να πετύχουν έναν κοινό στόχο.
- Μαθαίνουν να γνωρίζουν ο ένας τον άλλο και να σέβονται τις προσωπικές διαφορές
- Παρέχει κίνητρα για μάθηση κατά ενεργητικό τρόπο
- Προάγονται (κοινωνικές αξίες) όπως η ευθύνη και η κριτική ικανότητα των μαθητών
- Καλλιεργείται η δημιουργικότητα
Για την υλοποίηση συνεργατικής μάθησης οι μαθητές κατανέμονται σε ομάδες εργασίας μέσα στην τάξη:
α) με τρόπο τυχαίο ανάλογα με τις θέσεις τους (π.χ. θρανία. Η μέθοδος προσφέρεται όταν επεξεργάζονται το ίδιο θέμα)
β) με προσωπική επιλογή όταν τα θέματα είναι διαφορετικά.
Εκτός τάξης η κατανομή γίνεται ανάλογα με τον τόπο διαμονής. Και στις δύο περιπτώσεις οι μαθητές ανταλλάσουν εμπειρίες η εκπονούν ασκήσεις με σκοπό την πληρέστερη επεξεργασία της διδακτέας ύλης. Αριθμός μελών ομάδων (3-7). Το προτιμότερο μέγεθος είναι 5. Οι μονοί αριθμοί λειτουργούν πάντοτε καλύτερα. Προτείνεται πλήρης απομάκρυνση του καθηγητή. Η παρεμβολή μόνο περιορισμούς και δισταγμούς μπορεί να δημιουργήσει. Καλό είναι να επισκεφθεί τις ομάδες 10’ πριν τη λήξη.
Ενδεικτικά αναφέρω διδακτικές ενότητες εφαρμογής της συνεργατικής μάθησης
Στην Α’ Γυμνασίου στην διδακτική ενότητα 13 ‘‘Η ζωή οργανώνεται με βάση το Νόμο του Μωϋσή ’’ μοιράζουμε στις ομάδες εργασίας διατάξεις από τον κώδικα του Χαμμουραμπί, οι μαθητές έχουν αποσπάσματα από τους νόμους του Κόρδου και του Σόλωνα που διδάσκονται στο μάθημα της ιστορίας και καλούνται να κάνουν συγκρίσεις με το νόμο του Μωϋσή για να δειχθεί ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας της νομοθεσίας της Παλαιάς Διαθήκης.
Στην Β’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 17 ‘‘Ο Ιησούς υπερασπίστηκε και εξύψωσε τις γυναίκες και τα παιδιά στην καινούργια ανθρωπότητα’’ μοιράζουμε στις ομάδες εργασίας αποσπάσματα από το κοράνιο για τη θέση της γυναίκας στον Μουσουλμανισμό, ζητάμε να εκφράσουν θέσεις και απόψεις για την γυναίκα στην επαρχία. Δίνουμε τρείς εικόνες γυναικών προερχόμενες, η μία από το δυτικό ‘‘πολιτισμένο’’ κόσμο, η δεύτερη από τον Μουσουλμανικό και η τρίτη από την ελληνική επαρχία και με βάση το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας ζητάμε να δειχθεί η διαφορά αντιμετώπισης της γυναίκας.
Στην Γ’ Γυμνασίου στην διδακτική ενότητα 16 ‘‘ Μέγας Βασίλειος ένας κορυφαίος Ιεράρχης’’ οι μαθητές με τη βοήθεια του καθηγητή αναζητούν και βρίσκουν πληροφορίες για τον Γρ. Ναζιανζηνό και Ι. Χρυσόστομο, συζητούν μεταξύ τους και δίνουν απάντηση στα ερωτήματα:
1. Γιατί οι τρείς Ιεράρχες και όχι ο ένας είναι προστάτες της παιδείας μας;
2. Γιατί θεωρούνται θεμελιωτές του Ελληνοχριστιανικού και κατ’ επέκταση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού;
Τελειώνοντας απευθυνόμενος περισσότερο στους νέους συναδέλφους θα ήθελα να πω τα εξής: από το 1982 που διορίστηκα αυτό το κλίμα φοβισμού και απειλών της σημερινής εποχής για προαιρετικό μάθημα, για θρησκειολογικό μάθημα ή ακόμα και για κατάργησή του υπήρχε. Παραφράζοντας τα λόγια του Ι. Χρυσοστόμου για την εκκλησία θα έλεγα το εξής: το μάθημα Θρησκευτικών πολλοί το εδίωξαν και το διώκουν κανένας όμως δεν θα ζήσει να δει το τέλος του.
Το μάθημα Θρησκευτικών δεν έχει να φοβηθεί τίποτε, όσο συνεχίζεται η διδασκαλία του κυρίως από ορθόδοξους θεολόγους .
Βιβλιογραφία
1.Βιβλίο εκπαιδευτικού Α, Β, Γ Γυμνασίου
2.Σπ. Κιουλάνης ‘‘Τεχνικές εργασίες στο πλαίσιο της ομάδας’’
3.Ευαγγελία Τσαγκαρλή – Διαμάντη ‘‘Παράδειγμα σχεδιασμού ομαδοκεντρικής διδασκαλίας’’
4.Μανόλης Πεπονάκης ‘‘Η διαθεματικότητα και η αξιοποίηση στα θρησκευτικά του Γυμνασίου’’
5.Ι. Αγγελοπούλου ‘‘ Το μάθημα των θρησκευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση’’
6.Στ. Γιαγκαζόγλου ‘‘Η διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών στο Γυμνάσιο’’
7.Όλγα Γριζοπούλου – Βάσω Γώγου – Πηγή Καζλάρη – Απόστολος Μπάρλας ‘‘Η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης στο μάθημα των θρησκευτικών’’
8.‘‘Θρησκευτική ετερότητα και διαπολιτισμική εκπαίδευση’’ επιμέλεια John Keast μετάφραση Ναυσικά Χαραλαμπίδου, Άγγελος Βαλλιανάτος
9. Χρ. Ζήκου ‘‘Οι βασικές γραμμές της διαθεματικότητας’’
10. Ι. Κογκούλη ‘‘Διδακτική των θρησκευτικών στην πρωτοβάθμια
και δευτεροβάθμια εκπαίδευση’’
Εισήγηση στην Δ’ επιμορφωτική ημερίδα θεολόγων Ηπείρου, Κέρκυρας και Λευκάδας, στη Λευκάδα Φεβρουάριος 2009
Χρήστος Ν. Κουτσούκης
Θεολόγος Γυμνασίου Ανέζας Άρτας
Πηγή : «Θρησκευτικά»
Επιβάλλεται μπροστά στις σύγχρονες ανάγκες του μαθήματος να βελτιώσουμε τη διδακτική μας πράξη, χρησιμοποιώντας σύγχρονες διδακτικές μεθοδολογίες που θα διευκολύνουν τους μαθητές στην κατάκτηση των στόχων του μαθήματος. Ενδεικτικά θα αναφερθώ σε δυο σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις μάθησης που κάνουν το μάθημά μας ενδιαφέρον, ευχάριστο αλλά και αποδοτικό. Στην διαθεματική προσέγγιση και στη συνεργατική μάθηση.
Διαθεματική προσέγγιση
Με τη διαθεματική προσέγγιση, γνωστικοί χώροι όπως η ιστορία, η λογοτεχνία, η φυσική, η βιολογία, η οικονομία και άλλες επιστήμες συμπλέκονται στη μαθησιακή διαδικασία σε ένα ενιαίο γνωστικό σύνολο. Σκοπός είναι να βοηθηθούν οι μαθητές να υπερβαίνουν τις διαχωριστικές γραμμές των μαθημάτων. Στόχος, να μπορούν οι μαθητές να δημιουργούν συνδέσεις δια μέσου μιας διδακτικής ενότητας, με τις άλλες διδακτικές ενότητες, των άλλων διδακτικών αντικειμένων.
Μερικά από τα πλεονεκτήματα της διαθεματικής προσέγγισης είναι:
- Βοηθάει τον μαθητή στην ανάπτυξη της αναλυτικής και συνθετικής ικανότητας και στην ενιαία συγκρότησή του.
- Οι μαθητές μαθαίνουν να σέβονται και να κατανοούν τον άλλον είτε είναι ετερόδοξος, ετερόθρησκος ακόμα και αδιάφορος.
- Αίρονται οι περιορισμοί στη γνώση και αναγνωρίζεται η σχέση που έχουν όλες οι επιστήμες, αφού τα πεδία στα οποία μπορεί να εφαρμοστεί, αφορούν όλους τους κλάδους του επιστητού.
- Εισάγεται μια μορφή μάθησης που απομακρύνει τη μηχανιστική σκέψη και εξαίρει την κριτική – δημιουργική σκέψη.
- Πετυχαίνεται η υπέρβαση των συνόρων μεταξύ των μαθημάτων ως αυτοτελών κλάδων διδασκαλίας.
- Συνδέεται η διδασκαλία μας με τα σύγχρονα υπαρξιακά και κοινωνικά προβλήματα του ανθρώπου της εποχή μας.
Για να πετύχουμε όμως όλα αυτά απαιτούνται γνώσεις, ευελιξία και ανοιχτοί ορίζοντες από την πλευρά του κάθε εκπαιδευτικού και βέβαια του θεολόγου. Ο θεολόγος πρέπει να δέχεται την κριτική και να μη φοβάται. Πραγματικές διαθεματικές προσεγγίσεις θα κάνει ο θεολόγος ο οποίος, όπως έγραφε ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών Κωνσταντίνος Παπαπέτρου, αξιοποιεί στη διδακτική πράξη τον διάλογο της θεολογίας με ότι δεν είναι θεολογία ή φαίνεται ότι δεν είναι θεολογία.
Ενδεικτικά αναφέρω διδακτικές ενότητες εφαρμογής της διαθεματικής προσέγγισης.
Στη Α’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 25 ‘‘H δημιουργία του ανθρώπου’’ σε συνεργασία με τον/την καθηγητή/τρια της βιολογίας προγραμματίζουμε από κοινού συνδιδασκαλία για άρση παρεξηγήσεων που αφορούν τη σχέση θρησκείας και επιστήμης. Αυτό βέβαια πρέπει να γίνει με κάποιες προϋποθέσεις όπως:
Πρώτα εμείς σαν θεολόγοι να είμαστε ενημερωμένοι σε θέματα που αφορούν την επιστήμη .
Τον/την καθηγητή/τρια της βιολογίας να τον διακρίνει η σοβαρότητα, η θεολογική και επιστημονική κατάρτιση.
Στη Β’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 7 ‘‘Πώς γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα’’ σε συνεργασία με τους καθηγητές ξένων γλωσσών, οι μαθητές βρίσκουν πληροφορίες για το πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στις αντίστοιχες χώρες των μαθημάτων που διδάσκουν και τις παρουσιάζουν στην τάξη.
Στη Γ’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 22 ‘‘Ο εκχριστιανισμός των σλαβικών λαών’’ σε συνεργασία με τον-την φιλόλογο καθηγητή , οι μαθητές με δεδομένο τον εκχριστιανισμό και εκπολιτισμό των σλαβικών φυλών που έγινε με εισήγηση του αυτοκράτορα και έγκριση του πατριάρχη, βοηθώντας αποφασιστικά στις καλές σχέσεις και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών, καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα :
Απολαμβάνει και σήμερα ο ελληνισμός καθώς γειτνιάζει με αυτά τα φύλα, αυτών των ευεργετικών αποτελεσμάτων που είχε τότε η προσέγγιση που επιχείρησε και πέτυχε η εκκλησία συνεργαζόμενη με το κράτος;
Συνεργατική Μάθηση
Η συνεργατική μάθηση αποτελεί μια από τις βασικές αρχές που απαιτεί αλληλεπίδραση των μαθητών ώστε με την ομαδική τους εργασία να πετύχουν έναν κοινό στόχο. Διαφέρει από την ανταγωνιστική μάθηση, που μειώνει τις πιθανότητες επιτυχίας σε παιδιά που καταλήγουν να αισθάνονται μειονεκτικά, επειδή είναι λιγότερο ικανά σε συγκεκριμένους τομείς. Υποβοηθά στην ανάπτυξη τόσο ακαδημαϊκών όσο και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Στις μορφές ομαδικής εργασίας ανταλλάσσονται γνώμες και απόψεις ενώ με τη συνεργασία τελειοποιούνται οι δημιουργικές εργασίες προς όφελος όλων. Η ομαδική εργασία συμβάλλει στην ολοκλήρωση της μόρφωσης και ευνοεί την καλλιέργεια των κοινωνικοποιημένων ανθρώπων. Συνάμα διευκολύνει και την πνευματική ανάπτυξη του μαθητή καταργώντας την αυταρχικότητα του καθηγητή, δημιουργώντας μια διαλεκτική σχέση μεταξύ τους. Η ομαδική εργασία είναι αυτή που αντικαθιστά τον διαμαθητικό ανταγωνισμό με την συνεργασία. Είναι αυτό που ονομάζουμε εμείς ‘‘παρέα’’.
Η στροφή της σύγχρονης παιδαγωγικής προς τη συνεργατική σχολική εργασία δεν είναι τυχαία και συντελέστηκε για πολλούς λόγους όπως:
α) Η παρατήρηση των ψυχοπαιδαγωγών ότι τα παιδιά της σχολικής ηλικίας έχουν την έμφυτη τάση να σχηματίζουν οργανωμένες ομάδες για να ικανοποιήσουν την ανάγκη για δράση και εξερεύνηση του φυσικού και κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
β) Ότι το σχολείο έχει χρέος να βοηθήσει τον αναπτυσσόμενο άνθρωπο να ενταχθεί ομαλά στην δημοκρατική κοινωνία, ως ενεργό και χρήσιμο μέλος της.
γ) Ότι η συνεργατική οργάνωση προάγει εκτός από την κοινωνική μάθηση και την σχολική (ακαδημαϊκή) μάθηση.
Για αυτό και το σύστημα συνεργατικής διδασκαλίας έχει ιστορία πολλών χρόνων τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.
Μερικά από τα πλεονεκτήματα της ομαδικής εργασίας είναι:
- Οι μαθητές αισθάνονται περισσότερο υπολογίσιμοι, όταν συμβάλλουν στην εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που ανακύπτουν.
- Ορισμένοι μαθητές που δυσκολεύονται σε μεγάλη ομάδα – τάξη συμμετέχουν στη μικρή ομάδα με περισσότερη άνεση
- Καλλιεργείται η ικανότητα υποβολής ερωτήσεων
- Βοηθάει τους μαθητές να κατανοήσουν ότι κανείς δεν μπορεί από μόνος του να ολοκληρώσει ένα καθήκον και ότι όλοι χρειάζεται να προσπαθήσουν μαζί ώστε να πετύχουν έναν κοινό στόχο.
- Μαθαίνουν να γνωρίζουν ο ένας τον άλλο και να σέβονται τις προσωπικές διαφορές
- Παρέχει κίνητρα για μάθηση κατά ενεργητικό τρόπο
- Προάγονται (κοινωνικές αξίες) όπως η ευθύνη και η κριτική ικανότητα των μαθητών
- Καλλιεργείται η δημιουργικότητα
Για την υλοποίηση συνεργατικής μάθησης οι μαθητές κατανέμονται σε ομάδες εργασίας μέσα στην τάξη:
α) με τρόπο τυχαίο ανάλογα με τις θέσεις τους (π.χ. θρανία. Η μέθοδος προσφέρεται όταν επεξεργάζονται το ίδιο θέμα)
β) με προσωπική επιλογή όταν τα θέματα είναι διαφορετικά.
Εκτός τάξης η κατανομή γίνεται ανάλογα με τον τόπο διαμονής. Και στις δύο περιπτώσεις οι μαθητές ανταλλάσουν εμπειρίες η εκπονούν ασκήσεις με σκοπό την πληρέστερη επεξεργασία της διδακτέας ύλης. Αριθμός μελών ομάδων (3-7). Το προτιμότερο μέγεθος είναι 5. Οι μονοί αριθμοί λειτουργούν πάντοτε καλύτερα. Προτείνεται πλήρης απομάκρυνση του καθηγητή. Η παρεμβολή μόνο περιορισμούς και δισταγμούς μπορεί να δημιουργήσει. Καλό είναι να επισκεφθεί τις ομάδες 10’ πριν τη λήξη.
Ενδεικτικά αναφέρω διδακτικές ενότητες εφαρμογής της συνεργατικής μάθησης
Στην Α’ Γυμνασίου στην διδακτική ενότητα 13 ‘‘Η ζωή οργανώνεται με βάση το Νόμο του Μωϋσή ’’ μοιράζουμε στις ομάδες εργασίας διατάξεις από τον κώδικα του Χαμμουραμπί, οι μαθητές έχουν αποσπάσματα από τους νόμους του Κόρδου και του Σόλωνα που διδάσκονται στο μάθημα της ιστορίας και καλούνται να κάνουν συγκρίσεις με το νόμο του Μωϋσή για να δειχθεί ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας της νομοθεσίας της Παλαιάς Διαθήκης.
Στην Β’ Γυμνασίου στη διδακτική ενότητα 17 ‘‘Ο Ιησούς υπερασπίστηκε και εξύψωσε τις γυναίκες και τα παιδιά στην καινούργια ανθρωπότητα’’ μοιράζουμε στις ομάδες εργασίας αποσπάσματα από το κοράνιο για τη θέση της γυναίκας στον Μουσουλμανισμό, ζητάμε να εκφράσουν θέσεις και απόψεις για την γυναίκα στην επαρχία. Δίνουμε τρείς εικόνες γυναικών προερχόμενες, η μία από το δυτικό ‘‘πολιτισμένο’’ κόσμο, η δεύτερη από τον Μουσουλμανικό και η τρίτη από την ελληνική επαρχία και με βάση το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας ζητάμε να δειχθεί η διαφορά αντιμετώπισης της γυναίκας.
Στην Γ’ Γυμνασίου στην διδακτική ενότητα 16 ‘‘ Μέγας Βασίλειος ένας κορυφαίος Ιεράρχης’’ οι μαθητές με τη βοήθεια του καθηγητή αναζητούν και βρίσκουν πληροφορίες για τον Γρ. Ναζιανζηνό και Ι. Χρυσόστομο, συζητούν μεταξύ τους και δίνουν απάντηση στα ερωτήματα:
1. Γιατί οι τρείς Ιεράρχες και όχι ο ένας είναι προστάτες της παιδείας μας;
2. Γιατί θεωρούνται θεμελιωτές του Ελληνοχριστιανικού και κατ’ επέκταση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού;
Τελειώνοντας απευθυνόμενος περισσότερο στους νέους συναδέλφους θα ήθελα να πω τα εξής: από το 1982 που διορίστηκα αυτό το κλίμα φοβισμού και απειλών της σημερινής εποχής για προαιρετικό μάθημα, για θρησκειολογικό μάθημα ή ακόμα και για κατάργησή του υπήρχε. Παραφράζοντας τα λόγια του Ι. Χρυσοστόμου για την εκκλησία θα έλεγα το εξής: το μάθημα Θρησκευτικών πολλοί το εδίωξαν και το διώκουν κανένας όμως δεν θα ζήσει να δει το τέλος του.
Το μάθημα Θρησκευτικών δεν έχει να φοβηθεί τίποτε, όσο συνεχίζεται η διδασκαλία του κυρίως από ορθόδοξους θεολόγους .
Βιβλιογραφία
1.Βιβλίο εκπαιδευτικού Α, Β, Γ Γυμνασίου
2.Σπ. Κιουλάνης ‘‘Τεχνικές εργασίες στο πλαίσιο της ομάδας’’
3.Ευαγγελία Τσαγκαρλή – Διαμάντη ‘‘Παράδειγμα σχεδιασμού ομαδοκεντρικής διδασκαλίας’’
4.Μανόλης Πεπονάκης ‘‘Η διαθεματικότητα και η αξιοποίηση στα θρησκευτικά του Γυμνασίου’’
5.Ι. Αγγελοπούλου ‘‘ Το μάθημα των θρησκευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση’’
6.Στ. Γιαγκαζόγλου ‘‘Η διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών στο Γυμνάσιο’’
7.Όλγα Γριζοπούλου – Βάσω Γώγου – Πηγή Καζλάρη – Απόστολος Μπάρλας ‘‘Η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης στο μάθημα των θρησκευτικών’’
8.‘‘Θρησκευτική ετερότητα και διαπολιτισμική εκπαίδευση’’ επιμέλεια John Keast μετάφραση Ναυσικά Χαραλαμπίδου, Άγγελος Βαλλιανάτος
9. Χρ. Ζήκου ‘‘Οι βασικές γραμμές της διαθεματικότητας’’
10. Ι. Κογκούλη ‘‘Διδακτική των θρησκευτικών στην πρωτοβάθμια
και δευτεροβάθμια εκπαίδευση’’
Εισήγηση στην Δ’ επιμορφωτική ημερίδα θεολόγων Ηπείρου, Κέρκυρας και Λευκάδας, στη Λευκάδα Φεβρουάριος 2009
Χρήστος Ν. Κουτσούκης
Θεολόγος Γυμνασίου Ανέζας Άρτας
Πηγή : «Θρησκευτικά»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου