Ι. Μ. ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ
Το τελευταίο διάστημα η κοινή γνώμη παρακολουθεί με ανάμεικτα συναισθήματα μια εντεινόμενη και κλιμακούμενη επίθεση κατά του Αγίου Όρους και των Ι. Μονών του.
Η επίθεση αυτή, που εκδιπλώνεται από μηνών στα μέσα ενημερώσεως, προεχόντως τα ηλεκτρονικά, είχε ως αφορμή της τη γνωστή υπόθεση των ανταλλαγών ακινήτων της Ι. Μονής Βατοπαιδίου με ακίνητα του Δημοσίου.
Επεκτάθηκε όμως στη συνέχεια γενικώς και απροσδιορίστως στο σύνολο των Μονών του Αγιωνύμου Ορους, σε Μονές της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε Μονές της Εκκλησίας της Κρήτης, εκείθεν στο χρονίζον ζήτημα της μοναστηριακής περιουσίας, τέλος δε και στο θέμα του χωρισμού Εκκλησίας και Πολιτείας.
Τα ζητήματα αυτά είναι εντελώς διαφορετικά και πλήρως διακεκριμένα μεταξύ τους.
Η ταύτισή τους και η προβολή τους, ως ένα και το αυτό ζήτημα, ως ένα μεγάλο «σκάνδαλο», μέσα σε μια δηλητηριασμένη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, υπήρξε το αποτέλεσμα χειρισμού των ειδικότατων και σύνθετων αυτών ζητημάτων από εισαγγελεύοντες δημοσιογράφους και δημοσιογραφούντες δικηγόρους με δυσκόλως αποκρυπτόμενους σκοπούς την αύξηση της τηλεθεάσεως, την προσωπική προβολή και την ανέξοδη αμφισβήτηση θεσμών και προσώπων.
Στο πλαίσιο αυτό καταβλήθηκε η προσπάθεια να συρρικνωθεί η χιλιόχρονη και πλέον αγιορειτική παρουσία και δράση στα χρονικά όρια του ελλαδικού κράτους, το οποίο δεν έχει συμπληρώσει ακόμη ζωή 180 ετών...
Οι αυτοκρατορικοί χρυσόβουλλοι λόγοι, τα πατριαρχικά σιγίλλια, τα φιρμάνια και τα ταπία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τα οποία το Αγιον Όρος δημιουργήθηκε και μεγαλούργησε επί δέκα και πλέον αιώνες αποτέλεσαν αντικείμενο σκώμματος, εμπαιγμών και λοιδορίας σε «συζητήσεις», στις οποίες η εμπάθεια συναγωνιζόταν την παχυλή άγνοια και η ευήθεια την επικίνδυνη ημιμάθεια.
Λησμονήθηκε δε, με την ελαφρότητα που πολλές φορές μάς διακρίνει, ότι τέτοιου είδους έγγραφα στηρίζουν το ιδιοκτησιακό καθεστώς παλαίφατων μοναστικών καθιδρυμάτων και πανάγιων προσκυνημάτων κειμένων εκτός Ελλάδος...
Η πατρίδα μας έχει την τύχη και την ευλογία να περικλείει στην επικράτειά της το Αγιον Όρος. Δεν θα πρέπει μάλιστα να διαφεύγει την προσοχή μας ότι πρόμαχοι της υπαγωγής της περιοχής του Αγίου Ορους υπό την ελληνική κυριαρχία υπήρξαν αυτοί οι ίδιοι οι μοναχοί του Αγιωνύμου Όρους, τη στιγμή που το ελληνικό κράτος, ως εκ των παντοίων δυσχερειών υπό τις οποίες τότε βρισκόταν, δεν ήταν σε θέση να υπερασπισθεί την ελληνικότητα του Όρους, παρ' ότι ασκούσε από τον Νοέμβριο του 1912 την κυριαρχία του επ' αυτού.
Η ένταξη του Αγίου Όρους στην ελληνική επικράτεια, με τις διεθνείς συνθήκες που τερμάτισαν τους πολέμους 1912-1922, βρήκε να ισχύει στο Όρος καθεστώς προνομιακό και αναλλοίωτο από αιώνων.
Το αρχαίον προνομιακόν αυτό καθεστώς των Κυριαρχικών και Βασιλικών, αυτοδέσποτων και αυτεξούσιων, Ι. Μονών του Αγίου Ορους, οι οποίες από τον 13ο αιώνα απέκτησαν και την πατριαρχική σταυροπηγιακή αξία, εκδηλώνεται κυρίως με την εκτεταμένη αυτοδιάθεση και αυτοδιοίκηση αυτών υπό οιονεί ομοσπονδιακή οργάνωση.
Η ελληνική πολιτεία διατήρησε το προνομιακό αυτό καθεστώς και το διασφάλισε διττώς. Τούτο μεν με συνταγματική διάταξη, η οποία επαναλήφθηκε χωρίς οποιαδήποτε μεταβολή στο Σύνταγμα του 1927 και εκείθεν σε όλα τα επόμενα Συντάγματα, τούτο δε με τη νομοθετική κύρωση του Καταστατικού Χάρτη του Αγίου Ορους που είχε ψηφισθεί, από την Εκτακτη Διπλή Σύναξη των είκοσι Ι. Μονών του, ήδη από τον Μάιο του 1924, με το νομοθετικό διάταγμα της 10/16.9.1926.
Ο Καταστατικός αυτός Χάρτης επαναλαμβάνει κατά βάση το προϊσχύσαν προνομιακό καθεστώς του Αγιωνύμου Ορους, όπως τούτο ρητώς δηλούται στο ακροτελεύτιο αυτού άρθρο 188, το οποίο είναι θεμελιώδες για την ερμηνεία συνολικώς του αγιορειτικού δικαίου και σύμφωνα με το οποίο «ο παρών Καταστατικός Χάρτης... απορρέει... εκ των αυτοκρατορικών χρυσοβούλλων τε και τυπικών, Πατριαρχικών Σιγιλλίων, Σουλτανικών Φιρμανίων, ισχυόντων Γενικών Κανονισμών και αρχαιοτάτων Μοναχικών Θεσμών και Καθεστώτων».
Συνεπώς το ελληνικό κράτος όχι μόνο γνώριζε τα χρυσόβουλλα, τα σιγίλλια και τα φιρμάνια, αλλά και τα επεκύρωσε με τη νομοθεσία του.
Δεν εκπλήσσει βεβαίως, ακριβώς διότι πρόκειται για το ελληνικό Δημόσιο, ότι το νεότερο ελληνικό κράτος δέχεται ευχαρίστως και απροσχηματίστως τα χρυσόβουλλα και τα σιγίλλια, όταν καθιδρύουν κυριότητα επί εκτάσεων που του παραχωρούνται, όχι όμως και όταν οι ίδιοι αυτοί τίτλοι αποδεικνύουν δικαιώματα υπέρ των Μονών του Αγίου Ορους...
Θα ανέμενε όμως τουλάχιστον κανείς στην παρούσα στιγμή ένα καθαρώς πολιτικό ζήτημα να μην παρουσιασθεί ως νομικό, προκειμένου να απασχολήσει τα δικαστήρια για μακρά σειρά ετών... Θα ανέμενε πολιτικές πρωτοβουλίες προκειμένου να αντιμετωπισθεί πολιτικά το συγκεκριμένο ζήτημα και να μη θιγεί το κύρος του Αγίου Ορους, το οποίο δεν επιτρέπεται να θυσιάζεται στον βωμό πολιτικών αντιπαραθέσεων και διαγκωνισμών.
Αλλωστε η Ιστορία ούτε συρρικνώνεται ούτε τσαλακώνεται. Και, σε πείσμα των διαβολών και των επιθέσεων που αναιτίως και αδίκως δέχεται, το Αγιον Ορος θα εξακολουθήσει να υπάρχει και όταν όλοι εμείς θα έχουμε περατώσει την εφήμερη παρουσία μας στον κόσμο αυτόν.
Ο κ. Ιωάννης Μ. Κονιδάρης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου