Πνευματικὰ ἐδέσματα

Πνευματικὰ ἐδέσματα – Α΄ Μέρος

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

Τί εἶναι αὐτὸ πάλι; Θὰ πεῖτε καλοί μου φίλοι. Εἶναι ἐκεῖνο ποὺ συνήθιζε νὰ λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ὁ ὁποῖος, πρὶν ἀπὸ κάθε πνευματικὸ γεγονός, ὅπως πρὶν ἀπὸ μία ἀγρυπνία γιὰ παράδειγμα, ἔνοιωθε μεγάλη χαρά. Ὅπως ἐμεῖς σήμερα ὅταν εἶναι νὰ πᾶμε σ’ ἕνα καλὸ ἑστιατόριο, σὲ μία καφετέρια μὲ τὴν παρέα, σὲ μία συναυλία, σ’ ἕνα ποδοσφαιρικὸ ἀγώνα κ.λπ. Καὶ νὰ πῶς δικαιολογοῦσε αὐτὴ τὴ χαρά του: «Πᾶμε γιὰ πνευματικὰ ἐδέσματα», ἔλεγε. Σ’ ἐκεῖνα, δηλαδή, ποὺ δίνουν τὶς πιὸ μεγάλες ἀπολαύσεις καὶ χαρές. Καὶ τὴν μεγίστη εὐφροσύνη!

  Βέβαια αὐτὰ εἶναι ἀκατανόητα γιὰ τοὺς κοσμικούς. Ἁπλούστατα γιατί δὲν τὰ ἔχουν γευθεῖ! Ἂν τὰ εἶχαν γευθεῖ δὲν θὰ ἄλλαζαν τὰ «πνευματικὰ ἐδέσματα» μὲ τίποτα! Καὶ θὰ πήγαιναν ἀπ’ τὸ ἕνα στὸ ἄλλο, προκειμένου νὰ βρίσκονται στὴν κατὰ τὸ δυνατὸν μεγαλύτερη χαρὰ καὶ ἀπόλαυση. Κι ἐνῶ τὰ ἄλλα ἐδέσματα ἔχουν κορεσμό, τὰ πνευματικὰ μὲ τίποτα, εἶναι ἀκόρεστα!1 Κι ἐνῶ ἐκεῖνα πολλὲς φορὲς ὁδηγοῦν στὴ λύπη (ὅπως π.χ. ἡ ἧττα τῆς «ὁμαδάρας»), ἢ στὶς ἐξαλλοσύνες (ὅπως π.χ. σὲ μία συναυλία κακῆς μουσικῆς, στὰ κέντρα διασκέδασης κ.λπ.), αὐτὰ μᾶς ὁδηγοῦν στὰ ὑψηλότερα, στὰ ἅγια καὶ στὰ οὐράνια. Ναί! Βλέπετε τὰ πνευματικὰ ἐδέσματα, ὅπως πολὺ ὡραῖα εἶπαν, εἶναι ἡ τροφὴ τῶν ἀγγέλων!

Ἀλλ’ ἂς πάρουμε τὰ πράγματα μὲ τὴ σειρά τους…

*   *   *

  Κι ἂς ἀρχίσουμε ἀπ’ αὐτὸ πρῶτα… Κάποτε, ὅταν οἱ ἄνθρωποι πήγαιναν στοὺς παλιοὺς Γέροντες καὶ Ἀσκητές, ἔλεγαν: «Ἀββᾶ, πές μου λόγο γιὰ νὰ σωθῶ»! Κι ἐκεῖνοι τοὺς ἔλεγαν σοφὰ λόγια οἰκοδομῆς καὶ σωτηρίας, ὅπως πολλὰ εἶναι καταγεγραμμένα καὶ στὰ εἰδικὰ βιβλία μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὰ λόγια τους, τὰ ἀποκαλούμενα «γεροντικά».

Σήμερα δύο πράγματα συμβαίνουν σὲ ἔκταση.

Ἢ λέμε στὸν ἄλλο «πές μου κάποιο νέο, κανένα κουτσομπολιό, τί μαθαίνεις, τί ἀκοῦς», ὁπότε ἀπ’ αὐτὲς τὶς συζητήσεις βγαίνουν κακολογίες, συκοφαντίες, κατακρίσεις καὶ μὲ δυὸ λόγια ἡ ἀποκαλούμενη «ἀργολογία» ποὺ εἶναι μεγάλη ἁμαρτία, γι’ αὐτὸ καὶ γράφει ὁ Ἀπ. Παῦλος «ἀπόφευγε μωρὲς συζητήσεις…γιατί εἶναι ἀνωφελεῖς καὶ μάταιες» (Τίτ. γ, 10)

Ἢ κλείνουμε ἑρμητικὰ τ’ αὐτιὰ τῆς ψυχῆς μας σὲ ὁ,τιδήποτε πνευματικὸ θὰ μπορούσαμε ν’ ἀκούσουμε, νὰ διαβάσουμε ἢ καὶ νὰ δοῦμε! Δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερη κατάντια ἀπ’ αὐτὴ καὶ τιμωρία ἀπ’ τὸν Θεὸ ἀκόμη, ὅπως θὰ δοῦμε…

*   *   *

  Λοιπόν, ὅπως τὸ σῶμα μας ἔχει ἀνάγκη ἀπ’ τὴν τροφὴ καὶ μάλιστα τὴν πλέον κατάλληλη καὶ ὑγιεινὴ καὶ πολλὲς φορὲς μάλιστα τὴν ἡμέρα, τὸ ἴδιο καὶ ἡ ψυχή μας ἔχει ἀνάγκη ἀπ’ τὴν πνευματικὴ τροφή. «Τὸ σῶμα τρέφεται μὲ τροφὲς ἡ δὲ ψυχὴ μὲ λόγο πνευματικό», τονίζει ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Θεολόγος.

  Καὶ ποιὰ εἶναι αὐτὴ ἡ πνευματικὴ τροφή; Μὰ ἡ προσευχή, ὁ ἐκκλησιασμός, ἡ συμμετοχὴ στὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας μὲ κορυφαῖο τὴν Θεία Κοινωνία, ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ στὴ συνέχεια ἡ μελέτη πνευματικῶν βιβλίων καὶ ἐντύπων, ἡ συμμετοχή μας στὰ κατηχητικά, τὶς Χριστιανικὲς Ὁμάδες καὶ τὶς πνευματικὲς συνάξεις, ἡ παρακολούθηση πνευματικῶν ἐκπομπῶν στὸ ραδιόφωνο ἢ στὴν τηλεόραση, οἱ συζητήσεις σὲ πνευματικὰ θέματα, ἡ ἐπίσκεψη σὲ χώρους ἱερούς, ὅπως εἶναι οἱ ναοὶ καὶ οἱ μονές, ἡ ἀπασχόληση τοῦ νοῦ μας μὲ σκέψεις πνευματικὲς καὶ γενικὰ ὅ,τι φέρνει κατάνυξη στὴ ψυχή μας καὶ μᾶς ὁδηγεῖ στὸν Θεό.

  Ἀπ’ ὅλα αὐτὰ ὠφελούμαστε τὰ μέγιστα, χαιρόμαστε, ἀγάλλεται ἡ ψυχή μας, ὁ νοῦς μας διακατέχεται ἀπὸ ἀνώτερες σκέψεις, ἀντιμετωπίζουμε διαφορετικὰ τὶς ὅποιες δυσκολίες τῆς ζωῆς, μᾶς ἐπιδοκιμάζει ἡ συνείδησή μας, αἰσθανόμαστε ἀπέραντη εὐφροσύνη, γιατί μέσα μας κατοικεῖ πλέον τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο.

  «Ὁ λόγος Σου εἶναι σωτηρία», ἀναφωνεῖ ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Θεολόγος. Γι’ αὐτὸ καὶ μᾶς προτρέπει: «Ἄνοιξε τὸ στόμα σου στὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ προσελκύσεις τὸ Πνεῦμα». Ὁ ἴδιος ἔχοντας αὐτὴ τὴν ἐμπειρία ὁμολογεῖ: «Μὲ τοὺς θείους λόγους ἐξάγνισα τὸ νοῦ μου, ἀναλαμβάνοντας Πνεῦμα ἀπὸ τὶς ἱερὲς Γραφές».

  Ἀναφέρει ὁ Μ. Βασίλειος: «Τρῶγε μέλι, παιδί μου, γιὰ νὰ γλυκαθεῖ ὁ φάρυγγάς σου» (Παροιμ. 24, 13). Μέλι παραβολικὰ ὀνομάζει τὴ θεία διδασκαλία. Γατὶ «πόσο γλυκά, λέει, εἶναι τὰ λόγια σου στὸ λάρυγγά μου, γλυκύτερα ἀπ’ τὸ μέλι στὸ στόμα μου» (Ψαλμ. 118, 103).

Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὸς τοῦτος ὁ λόγος τοῦ Ψαλμωδοῦ: «Σκέφτηκα τὸ Θεὸ καὶ εὐφράνθηκα». Καὶ τί βλέπουμε ἀπ’ αὐτό; Ὅτι καὶ μόνο ἡ σκέψη τοῦ Θεοῦ ἦταν ἀρκετὴ νὰ φέρει τὴν εὐφροσύνη στὴν ψυχή του!

Ἀκόμη κι ὅταν μποῦμε σ’ ἕνα ἱ. ναὸ κι ἀνάψουμε ἕνα κεράκι ἢ κι ὅταν πιάνουμε στὰ χέρια μας ἕνα πνευματικὸ βιβλίο, ἀκόμη κι ὅταν τὸ βλέπουμε, νοιώθουμε τὸ ἴδιο! Πολὺ δὲ περισσότερο ἂν κάνουμε καὶ κάτι πέραν ἀπ’ αὐτὰ τὰ τόσο πολὺ ἁπλά.

Καὶ γιατί ὅλα αὐτά; Ἐπειδὴ ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς μας. Δὲν μᾶς δίνει μόνο τὸ αἰσθητὸ μάννα γιὰ τὶς ἀνάγκες τοῦ σώματός μας, ἀλλὰ καὶ ἐγκαθιστᾶ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό Του μέσα στὶς ψυχές μας. Λέγει: «Ἐγὼ εἶμαι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς» (Ἰω. 6, 35).

Ἂς προσέξουμε κι αὐτὸ ποὺ ἀναφέρει ἡ Ἁγ. Γραφή: «Ὁ Κύριος δὲν θὰ ἀφήσει τὸν δίκαιο ἄνθρωπο νὰ πεθάνει ἀπὸ τὴν πεῖνα» (Παροιμ. 10, 3). Κι αὐτὸ γιατί θὰ προσφέρει τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό Του ὡς ἄρτο σταλμένο ἀπ’ τὸν οὐρανό, καὶ θὰ θρέψει τὶς ψυχὲς ἐκείνων ποὺ Τὸν σέβονται καὶ Τὸν ἀγαποῦν. Ἐξ ἄλλου συμβαίνει αὐτὸ ποὺ τονίζει ὁ Ψαλμωδός: «Εἰς τόπον χλόης, ἐκεῖ με κατεσκήνωσεν» (Ψαλμ.22,2). Δηλαδὴ στὴν πνευματικὴ χλόη καὶ μάλιστα ὅλους τοὺς πιστούς Του!

Στ’ ἀλήθεια πόσο ἀνώτερη εἶναι αὐτὴ ἡ τροφή! Παρατηρεῖ ὁ Ἅγ. Κύριλλος Ἀλεξανδρείας: «Ἂς ἐργαζόμαστε, ὅπως λέγει ὁ Σωτήρας, ὄχι τὴν τροφὴ ποὺ χάνεται, γιατί μπαίνοντας στὴν κοιλιὰ κι ἀφοῦ γιὰ πολὺ λίγο χρόνο ἐξαπατήσει τὸν νοῦ μὲ τὴν εὐτελέστατη ἡδονή, προχωρεῖ ἀπ’ τὴν κοιλιὰ καὶ διοχετεύεται πρὸς τὸν ἀφεδρώνα. Ἡ πνευματικὴ ὅμως τροφή, στηρίζοντας τὴν καρδιά, διατηρεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν αἰώνια ζωή, τὴν ὁποία καὶ μᾶς ὑπόσχεται ὅτι θὰ μᾶς χορηγήσει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός».

Ἀκόμη καὶ τότε ποὺ ὁ Χριστὸς χόρτασε τοὺς πέντε χιλιάδες καὶ πλέον ἀνθρώπους στὴν ἔρημο μὲ ἐκείνους τοὺς πέντε ἄρτους καὶ τὰ δύο ψάρια, δὲν τὸ ἔκανε αὐτὸ χωρὶς συμβολισμό, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἅγ. Κύριλλος. Οἱ πέντε ἄρτοι εἶναι ἡ πεντάτευχος τοῦ Μωυσῆ (δηλαδὴ ὁ ἀποκαλούμενος νόμος τοῦ Θεοῦ) καὶ τὰ δύο ψάρια εἶναι τὸ εὐαγγελικὸ καὶ τὸ ἀποστολικὴ κήρυγμα, μὲ τὰ ὁποῖα τρέφει τὶς ψυχὲς ἐκείνων ποὺ πιστεύουν σ’ Αὐτόν.

*   *   *

  Τί γίνεται ἆραγε ὅταν μᾶς λείπει αὐτὴ ἡ τροφή; Δὲν εἶναι καὶ πολὺ δύσκολο νὰ τὸ φανταστοῦμε, γιατί λίγο ὥς πολύ, κάποτε ἢ πολλὲς φορὲς στὴ ζωή μας τὸ ἔχουμε νοιώσει. Ἡ ψυχή μας στενάζει ἀπ’ τὴ πνευματικὴ πεῖνα, ὑποφέρει, ἔχει λύπη καὶ ἀθυμία, τρέχει σὲ χίλια δυὸ ἄλλα μέσα, γιὰ νὰ καλύψει τὸ κενό της (διασκεδάσεις, ἐκδρομές, ἀλκοόλ, ξενύκτια, ἢ καὶ κλείσιμο στὸν ἑαυτό της, ἀποφυγὴ τῶν ἄλλων κ.λπ). Καὶ τί φοβερό! Ὅσο σ’ αὐτὰ καταφεύγει, τόσο τὸ κενὸ μεγαλώνει καὶ τόσο ὁδηγεῖται σὲ πλῆρες ἀδιέξοδο! Βλέπετε ἡ πιὸ φοβερὴ πεῖνα εἶναι ἡ πνευματική, ὅπως καὶ ἡ πνευματικὴ δίψα ποὺ εἶναι ἡ πιὸ πικρή! Γι’ αὐτὸ καὶ «δὲν θὰ ἀφήσει ὁ Κύριος νὰ ὑποφέρει ἀπ’ αὐτὴ τὴν πεῖνα καὶ τὴ δίψα ψυχὴ δίκαιη» (Παροιμ. 10,3).

Ἂν ἡ διαρκὴς ὑλικὴ πεῖνα λέγεται λιμὸς ποὺ φέρνει τὴν ἐξασθένηση τοῦ ὀργανισμοῦ καὶ τὸν θάνατο, τί συμβαίνει τότε μὲ τὸν πνευματικὸ λιμό; Τότε ποὺ ἡ ψυχή μας μένει πεινασμένη πνευματικὰ γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα ἢ καὶ γιὰ πάντα; Ἂς τὸ σκεφτοῦμε …

Τονίζει ὁ Ἅγ. Ἰω. Χρυσόστομος: «Πραγματικὰ αὐτὴ ἡ (πνευματικὴ) πεῖνα εἶναι πιὸ φοβερὴ ἀπὸ ἐκείνη (τὴν ὑλική), ἀφοῦ καταλήγει καὶ σὲ μεγαλύτερο θάνατο, καὶ γι’ αὐτὸ πρέπει ἐδῶ νὰ φροντίζουμε περισσότερο».

Ὁ Μ. Βασίλειος ἀπευθυνόμενος σὲ μία χήρα γυναίκα, τὴ συμβουλεύει ὡς ἑξῆς γιὰ τὴν κόρη της: «Τὴν εὐγενέστατη κόρη (σου) χαιρετίζω διὰ σοῦ καὶ τὴν παρακαλῶ ν’ ἀσχολεῖται μὲ τὴν μελέτη τῶν λόγων τοῦ Κυρίου, γιὰ νὰ τρέφει τὴν ψυχή της μὲ τὴν ἀγαθὴ διδασκαλία καὶ νὰ προκόβει σὲ αὔξηση καὶ μέγεθος περισσότερο ἡ διάνοιά της ἀπ’ ὅσο τὸ σῶμα της διὰ τῆς ἐνεργείας τῆς φύσεως».

(Στὸ ἑπόμενο φύλλο θὰ ὁλοκληρώσουμε τὸ θέμα μας)

Σημείωσις:

1. Ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας «δὲν προκαλοῦν κόρο στοὺς ἁγίους ὅσα δίνει ὁ Χριστός».

orthodoxostypos