Παιδιὰ φρόνιμα ἢ παιδιὰ μὲ ἀνώτερο φρόνημα;

 

Παιδιὰ φρόνιμα ἢ παιδιὰ μὲ ἀνώτερο φρόνημα;

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

 Ἡ νεολαία, ἀσφαλῶς, εἶναι ὅ,τι πολυτιμότερο ἔχει ὁ κόσμος μας. Τὸ αὔριο, ἡ ἐλπίδα, ἡ προοπτική του. Ἀπ’ αὐτὴν ἐξαρτῶνται τὰ πάντα. Ἀπ’ τὴν ὅποια πορεία της ἡ κοινωνία μας θὰ εἶναι αὐτὴ ἢ ἐκείνη.

  Γι’ αὐτὸ καὶ ὅλοι ἔχουν στραμμένα τὰ βλέμματα πάνω της. Παρατηροῦν τὴν κάθε της κίνηση, τὴν προτρέπουν γιὰ τὴν ὅποια, τὴν κάθε πρακτική. Καὶ καλὰ κάνουν! Ἐκτὸς βέβαια ἀπὸ ἐκείνους ποὺ τὴν ἐπιβουλεύονται. Ποὺ δὲν θέλουν τὸ αὔριο καλύτερο ἀπ’ τὸ χθές. Καὶ ἀπὸ ἐκείνους ποὺ θέλουν τοὺς νέους, νεροκουβαλητὲς στὸ μύλο τῶν συμφερόντων τους!

  Στὴν προσπάθειά τους αὐτή, καὶ οἱ δύο πλευρές, ἔχουν πολλὲς φορὲς τὴν ἑξῆς κοινὴ τακτική: Θέλουν τοὺς νέους νὰ εἶναι… παιδιὰ φρόνιμα! Ἀλλὰ μήπως ἀντὶ νὰ εἶναι παιδιὰ φρόνιμα, πρέπει νὰ εἶναι παιδιὰ μὲ ἀνώτερο φρόνημα; Ἀξίζει νὰ τὸ δοῦμε…

*   *   *

 Οἱ νέοι διακατέχονται ἀπὸ ἐπαναστατικότητα. Δὲν δέχονται τοῦτο ἢ τὸ ἄλλο. Θέλουν ν’ ἀνατρέψουν ὅ,τι κατὰ τὴν γνώμη τους ὑπάρχει σήμερα. Πασχίζουν γιὰ τὴν ἀνατροπὴ τοῦ κατεστημένου, ὅπως τὸ νοιώθουν. Μόνιμα εἶναι ἀντιρρησίες. Καὶ καλὰ κάνουν! Ἀλίμονο σ’ ὅποιο νέο, δὲν νοιώθει τούτη τὴν ἐπαναστατικότητα μέσα του. Δὲν εἶναι νέος. Δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι νέος. «Νέος θὰ πεῖ νὰ θέλεις ν’ ἀλλάξεις τὸν κόσμο», εἶχε πεῖ ὁ Γκαῖτε τόσο εὔστοχα.

  Σ’ αὐτὴ τὴ νεανικὴ ἔκρηξη οἱ πάντες ἀνησυχοῦν. Τρέμουν κυριολεκτικά. Φοβοῦνται. Καὶ γιατί; Μὰ γιὰ νὰ μὴ χάσουν τὸ παιχνίδι, ὁ καθένας ἀπ’ τὴ δική του τὴ σκοπιά. Θέλουν τοὺς νέους, ὀπαδούς τους! Συνεχιστὲς τῶν ἔργων τους!

Καὶ τί κάνουν τότε; Καταβάλλουν κάθε προσπάθεια, προκειμένου τὰ παιδιὰ νὰ εἶναι … φρόνιμα! Ἥσυχα! Καλόβολα! Ὑπάκουα! Πλήρως ὑποταγμένα! Ποὺ στὸ τέλος αὐτὸ καταλήγει νὰ σημαίνει, παιδιὰ μαλθακά! Χωρὶς νοῦ, κρίση, βούληση καὶ σκέψη! Παιδιὰ ἄβουλα! Ἀποχαυνωμένα! Κοινῶς… ζυμάρια!

  Αὐτὴ ἡ κατάσταση στὰ σίγουρα εἶναι ἀπαράδεκτη. Γιατί δὲν ἔχουμε πιὰ νέους μπροστά μας. Παιδιὰ ποὺ συμβιβάστηκαν μὲ τὸ «βόλεμα», τὴ «λούφα» καὶ τὴν «ξάπλα», δὲν ἀξίζουν τίποτα πιά! Κι ἀλίμονο στὴν κοινωνία, ἂν ἔχει τέτοιους νέους. Δὲν ὑπάρχει αὔριο γι’ αὐτήν. Μὰ οὔτε καὶ προοπτικὴ γιὰ τοὺς ἴδιους.

Μὲ νέους τοῦ… θερμοκηπίου ποὺ φοβοῦνται τὸ ψῦχος, τοὺς καύσωνες, τὶς καταιγίδες καὶ τοὺς βοριάδες τῆς ζωῆς, ἆραγε τί μπορεῖ νὰ περιμένει κανείς;

Αὐτὴ τὴν κατάσταση, μόνο ἡ «διεθνὴς τῶν πονηρῶν» τὴν θέλει. Καὶ μαζί της ὁ πονηρός! Γι’ αὐτὸ κάνουν τὰ πάντα, γιὰ νὰ καταπνίξουν κάθε ἐπαναστατικότητα καὶ διάθεση γιὰ δημιουργία τῶν νέων. Γιὰ νὰ τὴν ἀποχαυνώσουν!

Γιατί διαδίδουν καὶ ἐπιμένουν στὰ ναρκωτικά; Γιατί ἐξαπλώνουν παντοῦ σὲ κάθε τόπο καὶ σημεῖο τὴ διαφθορά; Γιατί τοὺς ἔχουν ἐγκλωβίσει κυριολεκτικὰ στὶς τόσες ὀθόνες; Γιατί στὴν ἀνάγκη τῶν νέων γιὰ ψυχαγωγία, ἀπαντοῦν μὲ τὶς κάθε εἴδους αἰσθησιακές, λάγνες καὶ καταστρεπτικὲς διασκεδάσεις; Ἢ μὲ τοὺς καννιβαλισμοὺς τῶν γηπέδων καὶ τῶν συναυλιῶν;

Ἔτσι μία νεολαία ποὺ παραπαίει, μία νεολαία ποὺ χάνεται στὰ ναρκωτικὰ καὶ τὴν διαφθορά, μία νεολαία χωρὶς ἀγωνιστικότητα, χωρὶς προσ­ανατολισμοὺς ἀνώτερους, ἰδανικὰ καὶ ἀξίες, εἶναι ἐξαιρετικὰ εὐάλωτη. Μποροῦν πλέον νὰ περάσουν σ’ αὐτὴ καὶ τὸ αὔριο τῆς οἰκουμένης, ὁ,τιδήποτε. Καὶ μάλιστα χωρὶς καμμία ἀντίσταση, χωρὶς ἐμπόδια.

*   *   *

  Παλιὸ τὸ κόλπο! Εἶναι γνωστὴ ἡ τακτικὴ τῶν Ρωμαίων αὐτοκρατόρων ποὺ ἐγκαινίασαν καὶ συστηματικὰ ἐφήρμοσαν στὴν πράξη τὴν τακτικὴ τῆς ὁμαδικῆς ψυχαγωγίας τοῦ λαοῦ, μ’ ἐκεῖνο τὸ γνωστὸ «ἄρτον καὶ θεάματα» ποὺ ἦταν μάλιστα καὶ δωρεάν! Πότε τὸ ἔκαναν αὐτό; Ἀκριβῶς τὴ στιγμὴ ἐκείνη ποὺ ἤθελαν νὰ ἀποσπάσουν τὴν προσοχὴ τοῦ λαοῦ ἀπ’ τὰ κοινὰ καὶ νὰ τὸν ἀποτρέψουν ἀπὸ τὶς ἀντιδράσεις καὶ ἐπαναστάσεις, γιατί τὸ καθεστὼς τους κινδύνευε. Ναί, τότε!

Τὴν ἴδια τακτικὴ ἀκολούθησαν καὶ ἐφάρμοσαν στὴν πράξη πολλοὶ ἄρχοντες τοῦ Βυζαντίου, σὲ περιόδους παρακμῆς τῆς αὐτοκρατορίας. Ὁ μαθητὴς τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου Ἅγ. Ἰσίδωρος Πηλουσιώτης, περιγράφοντας τὴν κατάσταση αὐτή, λέει τὰ ἑξῆς χαρακτηριστικά:

  «Ἐπειδὴ ἔκριναν ὅτι πρέπει νὰ ἀφανίσουν κόβοντας κάθε ρίζα ἐπανάστασης, ἀναζήτησαν καὶ βρῆκαν αὐτὴν ἀκριβῶς τὴ διέξοδο. Ἔτσι, ἄλλων τὴν προσοχὴ ἔστρεψαν σὲ θεάματα, κι ἄλλων τὴν ἀκοὴ γοήτευσαν μὲ ἤχους, ποὺ τοὺς γέμιζαν βέβαια μὲ κακίες, ὅμως τοὺς ἀπομάκρυναν ἀπὸ κάθε ἐπιθυμία (ἢ τάση) γιὰ ἐπανάσταση. Εἶναι ἀποτελεσματικό, ἄλλων ἡ προσοχὴ νὰ ἐπικεντρωθεῖ σὲ θεάματα, ἄλλων ἡ ἀκοὴ νὰ γοητευθεῖ (παρασυρθεῖ) ἀπὸ ἤχους» ([1]).

Αὐτὴ εἶναι ἡ τακτικὴ καὶ κυρίως τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ «παιδιὰ φρόνιμα»!

*   *   *

  Ὅμως τὴν ἴδια τακτική, δυστυχῶς, ἐφαρμόζει σήμερα καὶ ἡ ἄλλη πλευρά. Ἐκείνη ποὺ θέλει τοὺς νέους, καλύτερους ἀπ’ τοὺς ἄλλους. Ποὺ μάχεται νὰ τοὺς δώσει προσανατολισμοὺς ἀνώτερους. Ποὺ κοπιάζει γιὰ νὰ ἀποκτήσουν ἰδανικὰ καὶ ἀξίες. Καὶ γιατί αὐτὸ τὸ λάθος; Εἶναι ἁπλό. Ἀπὸ φόβο μήπως λοξοδρομήσουν. Ἀπὸ ἀνησυχία μήπως ἡ ἐπαναστατικότητά τους, πορευθεῖ ἀλλοῦ. Ὁπότε μὲ τὸ «παιδιὰ φρόνιμα» ἔχουν τὸ κεφάλι τους ἥσυχο!

*   *   *

  Λάθος! Αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ γίνει εἶναι νὰ ἀποκτήσουν οἱ νέοι μας φρόνημα. Καὶ μάλιστα τὸ σωστό, τὸ ἀληθινό, τὸ ἀνώτερο φρόνημα. Νὰ γίνουν στὴ θεωρία καὶ στὴν πράξη ὑποστηρικτικὲς κάθε μεγάλου κι ἀληθινοῦ. Αὐτὸ εἶναι τὸ πλέον τρανό, ἀλλὰ καὶ τὸ πλέον δύσκολο.

Ποιοὶ ἀγκάλιασαν τὴν Πίστη τοῦ Χριστοῦ τότε στὰ πρῶτα της βήματα, τὰ ἔβαλαν κυριολεκτικὰ μὲ αὐτοκράτορες καὶ αὐτοκρατορίες, μὲ σκληροὺς τυράννους καὶ δημίους, ἔχυσαν τὸ αἷμα τους ἄφθονο γι’ αὐτὴν καὶ τὴν ἔφεραν στὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης; Οἱ νέοι τῆς ἐποχῆς μὲ τὸ γενναῖο, τὸ πραγματικὰ ἀλύγιστο καὶ ἀδαμάντινο ἐκεῖνο φρόνημά τους. Βλέπετε δὲν ἦταν παιδιὰ φρόνιμα. Αὐτὸ σὰν ἕνα ἁπλὸ παράδειγμα ποὺ μοῦ ἔρχεται πρόχειρα στὸ νοῦ.

  Τί νὰ πεῖ κανεὶς καὶ γιὰ τοὺς νέους τοῦ 1940; Ἐκεῖ­να τὰ Ἑλληνόπουλα ποὺ τὰ ἔδωσαν ὅλα γιὰ τὴν πατρίδα; Μὲ τὸ ὄντως γενναῖο φρόνημά τους, δὲν εἶναι ὅτι κατέπληξαν τότε τὴν οἰκουμένη, εἶναι ὅτι κυριολεκτικὰ ἔσωσαν τὴν οἰκουμένη ἀπ’ τὸν ναζισμὸ καὶ τὸν φασισμό, τὴν ἴδια ἀκριβῶς περίοδο ποὺ ἄλλοι νέοι, τῆς Εὐρώπης κι αὐτοί, δὲν προέβαλαν τὴν παραμικρὴ ἀντίσταση καὶ ὑποτάχθηκαν ἀμέσως στοὺς κατακτητές! Νὰ κι ἕνα δεύτερο παράδειγμα…

Ναί, αὐτὸς ποὺ ἔχει φρόνημα, σημαίνει πὼς ἔχει ἄποψη καὶ γνώμη. Πὼς διαθέτει σκέψη, κρίση καὶ λογική. Τὸν διακρίνει αὐτοπεποίθηση καὶ συναίσθηση πὼς αὐτὸ ποὺ πιστεύει ἔχει ἀξία καὶ ὑπερέχει. Σκεφθεῖτε τώρα, ἂν αὐτὸ δὲν εἶναι τὸ ὅποιο φρόνημα, μὰ τὸ πραγματικὰ ἀνώτερο καὶ καλύτερο.

Ἔτσι σ’ ἕνα κόσμο ὅπου κυριαρχεῖ τὸ κακό, ἡ ὑποκρισία, ἡ διαφθορά, κάποτε ἡ κατάντια, δὲν ἔρχεται ἡ «φρονιμάδα» τῆς ὑποταγῆς ποὺ τὰ δέχεται ἀδιαμαρτύρητα ὅλα, γιὰ νὰ μὴ ἔχει προβλήματα, «σκοτοῦρες» καὶ μπλεξίματα. Ἔρχεται τὸ φρόνημα ν’ ἀνατρέψει τὰ πάντα. Ὅ,τι σάπιο καὶ τιποτένιο ὑπάρχει. Κάθε μηδαμινὸ καὶ ὀλέθριο.

  Τὸ δημοτικό μας τραγούδι μᾶς τὸ λέει περίφημα: «Βασίλη, κάτσε φρόνιμα νὰ γίνεις νοικοκύρης…». Ὅμως ὁ Βασίλης ποὺ δὲν εἶναι παιδὶ «φρόνιμο», ἀλλὰ παιδὶ μὲ πραγματικὰ γενναῖο φρόνημα, ὄχι μόνο δὲν συμβιβάζεται καὶ ὑποτάσσεται σ’ αὐτὸ τὸ «βόλεμα», ἀλλὰ προχωρεῖ στὰ ἄγρια κι ἀπρόσιτα βουνά, μέσα στὶς παντοειδεῖς στερήσεις, τοὺς κινδύνους καὶ τὰ βάσανα, γιατί τελικὰ δὲν θέλει νὰ εἶναι «δοῦλος τῶν Τούρκων, κοπέλλι τῶν ἀρχόντων». Καὶ χωρὶς αὐτοὺς τοὺς γενναίους Βασίληδες, θὰ εἴμαστε ἀκόμη σκλάβοι καὶ ὑπηρέτες. Νὰ κι ἕνα τρίτο παράδειγμα…

*   *   *

  Ὅμως ἐδῶ ἂς σταθοῦμε γιὰ λίγο. Εἶναι ἀνάγκη νὰ τονίσουμε τοῦτο. Εἶναι πολλῶν εἰδῶν τὰ φρονήματα. Εἶναι πολλοὶ οἱ νέοι ποὺ ἔχουν φρόνημα. Ὅμως ἐδῶ δὲν μιλᾶμε γιὰ τὸ ὅποιο φρόνημα, γιὰ τὴν ὅποια πίστη, γιὰ τὴν κάθε ἰδεολογία. Φρόνημα εἶχαν καὶ οἱ χίππυς καὶ οἱ πάνκ. Ἆραγε εἶναι αὐτὸ τὸ φρόνημα ποὺ θέλει ἡ κοινωνία, γιὰ νὰ ἀλλάξει καὶ νὰ προχωρήσει;

Τὸ ἀνώτερο φρόνημα εἶναι ὁπωσδήποτε τὸ μέγα ἀποτέλεσμα τῆς σωστῆς ἀγωγῆς.

Τελευταῖα ὅλες οἱ στατιστικὲς ἀναφέρουν πὼς οἱ ἐπαναστάτες, ὅσο περνᾶ ὁ καιρός, ὅλο καὶ λιγοστεύουν. Οἱ πολλοὶ συμβιβάζονται μὲ τὶς … μεταρρυθμίσεις! Κι ἀναρωτήθηκα. Ἆραγε γιατί; Τόσο πολὺ πέτυχαν ἐκεῖνοι, ποὺ θέλουν «φρόνιμα» νὰ γίνουνε τὰ νιάτα; Τόσο πολὺ ἀπογοητεύτηκαν οἱ νέοι ἀπ’ τὶς διάφορες ἐπαναστάσεις; Τόσο πολὺ ἀπέτυχαν οἱ ἰδεολογίες, οἱ ἀξίες, τὰ πιστεύω; Μὰ τότε ποιὰ εἶναι τὰ δικά τους; Λοιπόν, τόσο πολὺ λείπει τὸ ἀνώτερο φρόνημα, ἀπ’ τοὺς νέους τοῦ σήμερα;

Σημείωσις:

[1] Βλέπε βιβλίο μας «ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ ΣΤΗ ΝΤΙΣΚΟ…».

Εφημερίδα Ορθόδοξος Τύπος