Κούρσα Αράβων και Τούρκων για επιρροή στα Βαλκάνια

Κούρσα Αράβων και Τούρκων για επιρροή στα Βαλκάνια

Γιώργος Σκαφιδάς

Ξένες δυνάμεις, προερχόμενες από τον αραβικό κόσμο, διεκδικούν επιρροή μεταξύ των μουσουλμάνων στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, ανταγωνιζόμενες η μία την άλλη.

Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και μη κρατικές οντότητες όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα, έχουν μπει πια σε μια κούρσα με έπαθλο την καρδιά και το μυαλό των μουσουλμάνων της πολύπαθης περιοχής. Στην εν λόγω κούρσα συμμετέχουν, βέβαια, διεκδικώντας πρωταγωνιστικό ρόλο, και άλλες μη-αραβικές χώρες όπως η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθιστώντας έτσι το περιβάλλον περισσότερο ανταγωνιστικό.

Αίγυπτος – Αδελφοί Μουσουλμάνοι

Επικαλούμενος αιγυπτιακές πηγές, συντάκτης του ειδησεογραφικού ιστοχώρου Al-Monitor υποστηρίζει ότι το Καιρό κάνει ανοίγματα προς τους μουσουλμάνους της Σερβίας καθώς επιχειρεί να αντισταθμίσει την αυξανόμενη επιρροή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο γειτονικό Κόσοβο. Ο πρέσβης της Αιγύπτου στο Βελιγράδι είχε συνάντηση στα μέσα Νοεμβρίου με τον μεγάλο μουφτή της Σερβίας, στον οποίο μετέφερε τη διάθεση της αιγυπτιακής ηγεσίας να ενισχύσει τους δεσμούς της με τη σερβική μουσουλμανική κοινότητα. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι υπενθυμίζεται ότι είχε πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στη Σερβία τον περασμένο Ιούλιο, την πρώτη στα χρονικά για τον ίδιο.

Το αραβικό ειδησεογραφικό δίκτυο Al Arabiya (με κεντρικά γραφεία σε Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) είχε αναφέρει πέρυσι ότι μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας τα οποία τώρα αναγκάζονται να φύγουν από την Τουρκία, στην σκιά της επιχειρούμενης αποκατάστασης των σχέσεων του Ερντογάν με τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, θα μπορούσαν να βρουν ασφαλές καταφύγιο στο Κόσοβο.

Η – υποστηριζόμενη από το Κατάρ και την Τουρκία – Μουσουλμανική Αδελφότητα διατηρεί, άλλωστε, παλαιόθεν ερείσματα στη συγκεκριμένη περιοχή. Το καλοκαίρι του 2013, όταν στην ηγεσία της Αιγύπτου βρίσκονταν ακόμη ο Μοχάμεντ Μόρσι και η Μουσουλμανική Αδελφότητα, το Κάιρο είχε σπεύσει να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου. Η εν λόγω «αναγνώριση» στην πορεία, βέβαια, ανετράπη από την ηγεσία Σίσι, πλην όμως καταγράφεται ως ενδεικτική παρελθουσών διαθέσεων και επαφών.

Με το βλέμμα στραμμένο στα Βαλκάνια κινούνται, όμως, και άλλες μουσουλμανικές δυνάμεις οι οποίες μάλιστα προβάλλουν πάνω στους πληθυσμούς των Βαλκανίων και τους δικούς τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς. Τα σχετικά παραδείγματα, αρκετά: αιγυπτιακή ηγεσία εναντίον Μουσουλμανικής Αδελφότητας, Ερντογάν εναντίον δικτύου Γκιουλέν κ.ά.

Στοχεύσεις

Ενδεικτικά της κατάστασης, όσα έγραφε σε παλαιότερη έκθεσή του για την κατάσταση στην περιοχή των Βαλκανίων (υπό τον τίτλο «The influence of external actors in the Western Balkans») το γερμανικό Konrad Adenauer Stiftung: «Η επιρροή των κρατών του Κόλπου δεν περιορίζεται πλέον στη θρησκευτική και στην πολιτιστική σφαίρα. Οι αραβικές χώρες πραγματοποιούν ολοένα περισσότερες οικονομικές επενδύσεις, ιδιαίτερα στον τουρισμό, στις κατασκευές, στη γεωργία, στην αεροπορία και στη στρατιωτική τεχνολογία, και παρέχουν επίσης δάνεια και γενναιόδωρη αναπτυξιακή βοήθεια. Τα κράτη του Κόλπου βλέπουν τα Δυτικά Βαλκάνια ως πύλη προς την αγορά της ΕΕ και η έλλειψη διαφάνειας αναφορικά με το εμπόριο και τις εκεί προμήθειες καθιστά περισσότερο επιρρεπή αυτήν την περιοχή (σ.σ. των Βαλκανίων) στη διαφθορά.»

Παράλληλα, μέσα από αυτές τις βαλκανικές επενδύσεις, οι αραβικές μοναρχίες επιχειρούν να διαφοροποιήσουν και τις οικονομίες τους καθώς γνωρίζουν πια ότι δεν θα είναι εφικτό εσαεί αυτές οι οικονομίες να περιστρέφονται αποκλειστικά και μόνο γύρω από το πετρέλαιο και τους υδρογονάνθρακες.

«Για τη Σαουδική Αραβία, η επισιτιστική ασφάλεια είναι ένα σοβαρό πρόβλημα και, ως εκ τούτου, αυτός είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους διατήρησης καλών σχέσεων με τα Βαλκάνια», διαβάζουμε σε άρθρο του τουρκικού Politics Today, που μιλά για τον ανταγωνισμό μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή των Βαλκανίων. Η επισιτιστική ασφάλεια ως ζητούμενο, πολύ δε περισσότερο πλέον, έπειτα από δέκα μήνες πολέμου στην Ουκρανία, είναι κάτι το οποίο «καίει» βέβαια παράλληλα και την Αίγυπτο καθώς και για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Κατά την επίσκεψη του Σίσι στη σερβική πρωτεύουσα το περασμένο καλοκαίρι, Κάιρο και Βελιγράδι είχαν, διόλου τυχαία, ανακοινώσει μια συμφωνία για την εξαγωγή σιτηρών από τη Σερβία στην Αίγυπτο.

Business και όχι μόνο

Εάν ανατρέξει κανείς στις επενδύσεις που έχουν γίνει από αραβικές και μουσουλμανικές χώρες στα Βαλκάνια τα περασμένα χρόνια, θα μπορούσε να ξεχωρίσει, ενδεικτικά:

Από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας (Al-Shiddi Group κ.ά.): τις αγορές εκτάσεων, εγκαταστάσεων και εταιρειών σε Βοσνία Ερζεγοβίνη, Σερβία και Βουλγαρία, την επένδυση στην FlyBosnia που τελικώς δεν μακροημέρευσε κ.ά.

Από την πλευρά των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (Eagle Hills, Etihad, Al Dahra κ.ά.): την αγορά μεριδίου στη σερβική JAT Airways η οποία έγινε εν συνεχεία Air Serbia (το εν λόγω μερίδιο έχει εν τω μεταξύ συρρικνωθεί αλλά παραμένει), την επένδυση στο Belgrade Waterfront στο Βελιγράδι, την απόκτηση σερβικών αγροδιατροφικών επιχειρήσεων, τις συμφωνίες για επενδύσεις στην Αλβανία κ.ά.

Από την πλευρά του Κατάρ: τη δημιουργία βαλκανικού παραρτήματος του ειδησεογραφικού δικτύου Al Jazeera στη Βοσνία (Σεράγεβο) ήδη από το 2011 κ.ά.

Από την πλευρά της Τουρκίας: τις πολλές επενδύσεις στο Κόσοβο (Pristina International Airport, Kosovo Energy Corporation – KEK, Post and Telecommunication of Kosovo – PTK κ.ά.), στον άξονα Σερβίας – Βοσνίας (βλ. αυτοκινητόδρομος Βελιγράδι – Σεράγεβο) κ.ά.

«…στις περιοχές των Βαλκανίων όπου ζουν μουσουλμάνοι έχουν αναπτύξει εντονότατη δράση τα περασμένα χρόνια: η κρατική Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού TİKA («αναβιώνοντας» το οθωμανικό παρελθόν) καθώς και τουρκικά επιχειρηματικά συμφέροντα που επενδύουν σε έργα υποδομών […] Διόλου τυχαία, Βόσνιοι πολιτικοί προερχόμενοι από το μουσουλμανικό Κόμμα Δημοκρατικής Δράσης (SDA), όπως ο 65χρονος Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς το συνηθίζουν να πλέκουν δημοσίως το εγκώμιο της Τουρκίας», γράφαμε χαρακτηριστικά τον Νοέμβριο του 2021 στο Α&Δ, σε άρθρο υπό τον τίτλο «Τουρκική διείσδυση, εθνικισμοί, αστάθεια: Οι “σταθερές” που καραδοκούν στα Βαλκάνια».

Το αραβικό – μουσουλμανικό ενδιαφέρον για τα Βαλκάνια δεν περιορίζεται, ωστόσο, μόνο σε οικονομικού χαρακτήρα επιχειρηματικές συμφωνίες.

Τεμένη

Ενδεικτικά όσα γράφει το τουρκικό Politics Today σε άρθρο του με θέμα τον εντεινόμενο ανταγωνισμό της Τουρκίας με τη Σαουδική Αραβία για την επιρροή μεταξύ των μουσουλμανικών πληθυσμών στα Βαλκάνια: «Η κατασκευή, η αποκατάσταση και η συντήρηση τεμένων στα Βαλκάνια είναι ένα σημαντικό κομμάτι του θρησκευτικού ανταγωνισμού. Τεμένη που χρηματοδοτούνται από την Τουρκία προσφέρουν δωρεάν μαθήματα τουρκικής γλώσσας, ενώ τεμένη που χρηματοδοτούνται από τη Σαουδική Αραβία προσφέρουν δωρεάν μαθήματα αραβικών…» Στο ίδιο πλαίσιο, τόσο η Τουρκία (της Diyanet, της TİKA, του Ινστιτούτου Yunus Emre) όσο και η Σαουδική Αραβία προσφέρουν επίσης υποτροφίες σε μουσουλμάνους φοιτητές από την περιοχή των Βαλκανίων ενώ έχουν συνάψει παράλληλα με τις χώρες των Βαλκανίων και συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και visa-free ταξιδίων.

amynanet.gr