9 Φεβ 2022

Τή γλώσσα μοῦ ἔδωσαν ἑλληνική!

 

Τή γλώσσα μοῦ ἔδωσαν ἑλληνική!

Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Φιλόλογος - Θεολόγος 

Ἡμέρα μνήμης τοῦ ἐθνικοῦ μας ποι­η­τῆ Διονυσίου Σολωμοῦ ἡ 9η Φεβρου­α­ρίου ἔχει καθιερωθεῖ ὡς Παγκόσμια Ἡ­μέ­ρα Ἑλληνικῆς Γλώσσας, ἡ ὁποία γλώσ­σα, παρά τίς κατά καιρούς ἀλ­λοιώ­σεις στή μακραίωνη ἱστορία της, διατηρεῖ μέ­χρι καί σήμερα τήν αἴγλη καί τήν ὀ­μορφιά της.

Ἡ Ἑλληνική, μία γλώσσα ἀναντι­κα­τά­στατη, μέ ἀξία ἀνεκτίμητη, συγκεφα­λαι­ώνει τήν πνευματική μας κληρονομιά καί τό πολιτισμικό μας κεφάλαιο. Λέξεις, πού ταξίδεψαν 40 αἰῶνες, γιά νά φτά­σουν σέ μᾶς, λέξεις πού τίς κουβάλησε ὁ λαός μας στήν ψυχή του, τίς με­γά­λυνε μέ τούς ἀγῶνες του, τίς κράτησε ζω­­ντα­νές μέχρι σήμερα, γιά νά μπορεῖ ἔτσι νά μι­λάει γιά δημοκρατία, ἐλευθερία, εἰρή­νη, ἰσότητα, δικαιοσύνη, ἀξιοκρατία, ἐ­ντιμό­τητα, ἀρετή, ἠθική.

Ἀξίζει κανείς νά τή γνωρίσει, νά τήν ἀγαπήσει, νά τή μοιραστεῖ. Ἡ γλώσσα μας εἶναι ἡ ἱστορία, ἡ σκέψη, ὁ ψυχισμός, ἡ νοοτροπία, ἡ τέχνη, ἡ ταυτότητά μας. Γιά πολλούς γλωσσολόγους καί ἀνθρώ­πους τοῦ πνεύματος πού δέν εἶναι Ἕλ­ληνες, ἡ ἑλληνική γλώσσα - ἰδιαιτέρως τά Ἀρχαῖα Ἑλληνικά- εἶναι ἡ ἀνώτερη μορ­φή γλώσσας, πού ἔχει ἐπινοήσει πο­τέ τό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Οἱ ἀπόψεις αὐ­τές δέν διατυπώνονται αὐθαίρετα, ἀλ­λά βα­σίζονται σέ κριτήρια ἀντικει­μενικά σχε­τικά μέ τήν ἀξιολόγηση μιᾶς γλώσ­σας.

Σύμφωνα μέ ἔγκυρες πηγές καί ἐ­πισταμένες μελέτες, ἡ Ἑλληνική εἶναι ἡ πλουσιότερη γλώσσα τοῦ πλανήτη. Συ­γκεκριμένα ἡ Marianne – Irene Mc Do­nald, ἀπό τό Santa Fe τῆς Καλιφόρνιας, πού ἀσχολεῖται μέ τήν ἑλληνική γλώσσα, καταμέτρησε 6.000.000 λέξεις, ἐνῶ γιά τήν ἀγγλική ἀναφέρει 100.000.

Ἡ ἑλληνική γλώσσα ἔχει τή δυνα­τό­τητα νά δημιουργεῖ σύνθετες λέξεις μέ ἀπίστευτες δυνατότητες χρήσης, προ­σαυξάνοντας ἔτσι τό λεξιλόγιο. Ἐπι­πλέ­ον, τή χαρακτηρίζει ἡ ἀκριβολογία, καθώς καί ἡ κυριολεξία. Τά ρήματα -γιά παράδειγμα- «κεράννυμι», «μίγνυμι» καί «φύ­­ρω» σημαίνουν «ἀνακατεύω». Ὅταν ἀνακατεύουμε δυό στερεά ἤ δυό ὑγρά μεταξύ τους, ἀλλά χωρίς νά δημι­ουρ­γεῖ­ται νέα ἕνωση (π.χ. λάδι μέ νερό), τότε χρησιμοποιοῦμε τό «μίγνυμι». Γιά τό ἀ­να­κάτεμα ὑγροῦ καί στερεοῦ χρησιμοποιεῖται τό «φύρω», ἐξ οὗ καί ἡ λέξη «αἱμόφυρτος» γιά τούς πληγωμένους στή μάχη, ὅταν τό αἷμα τους ἀνακατευόταν μέ τό χῶμα. Τό «κεράννυμι» σημαίνει ἀ­νακατεύω δυό ὑγρά καί παρασκευάζω νέο, ὅπως οἶνο καί νερό, ἐξ οὗ καί ὁ «ἄ­κρατος» (=καθαρός) οἶνος, πού ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι, ὅταν δέν ἦταν «κεκραμένος» (= ἀνακατεμένος) μέ νερό.

Εἶναι ἀκόμη γνωστό ὅτι ἡ ἑλληνική γλώσσα ἔχει λέξεις, οἱ ὁποῖες παρα­μέ­νουν χωρίς ἀπόδοση στίς ὑπόλοιπες γλῶσσες, ὅπως ἅμιλλα, θαλπωρή, λεβε­ντιά, φιλότιμο. Μόνον αὐτή διαχωρίζει, διατηρώντας τό ἴδιο ριζικό θέμα, τό ἀ­τύ­χημα ἀπό τό δυστύχημα, τό συμφέρον ἀ­πό τό ἐνδιαφέρον. Μέσῳ μάλιστα τῆς ἐτυμολογίας ἡ ἑλληνική γλώσσα μᾶς δι­δάσκει συνεχῶς πῶς νά γράφουμε σω­στά. Ἔτσι ἄλλο «ἐξάρτυση» μέ ὕψιλον καί ἄλλο «ἐξάρτηση» μέ ἦτα. Γράφουμε «ὠφέλεια» μέ ὠμέγα, ἀλλά «ὄφελος» μέ ὄμικρον.

Στή γλώσσα μας ὑπάρχει ἡ πλη­ρέ­στερη ἀντιστοιχία ἀνάμεσα στή λέξη καί στό σημαινόμενο. Ἔτσι, ἡ λέξη «βοηθός» δη­λώνει αὐτόν πού στό κάλεσμα τρέχει, ὅπως ἀποκαλύπτουν τά συνθετικά (βοή= φω­νή + θέω=τρέχω). Πολλές φορές ἡ λέ­ξη περιγράφει ἰδιότητες τῆς ἔννοιας, τήν ὁποία ἐκφράζει, μέ φοβερά ἐντυ­πω­σι­α­κό τρόπο. Γιά παράδειγμα ἡ λέξη «φθό­νος» ἐτυμολογεῖται ἀπό τό ρῆμα «φθί­­νω», πού σημαίνει μειώνομαι. Καί πραγ­ματικά ὁ φθόνος ὡς συναίσθημα σιγά-σιγά μᾶς φθίνει, μᾶς καταστρέφει, ὑ­πο­σκά­πτο­ντας ἀκόμη καί τήν ὑγεία μας. Ἀ­ντίθετα, ὅταν θέλουμε νά χαρα­κτη­­ρί­σου­με κάτι πού εἶναι τόσο πολύ ὥστε νά μήν τελει­ώνει, χρησιμοποιοῦμε τή λέξη «ἄ­φθονο». Ἡ λέξη «ἄγαλμα» ἐ­τυμολογεῖται ἀπό τό «ἀ­γάλλομαι» (=εὐ­χαριστιέμαι), ἐ­πειδή, ὅ­ταν βλέπουμε ἕνα ὄμορφο ἄ­γαλμα, ἡ ψυχή μας ἀγάλλεται. Ἀπό ἐδῶ προέρ­χε­ται ἡ λέξη «ἀγαλλίαση», πού εἶ­ναι σύνθ­ε­τη ἀπό τίς λέξεις ἀγάλλομαι + ἴαση (=θε­ρ­απεία). Ἐ­ξ­άλλου εἶναι γνωστό πόσο ἡ ψυχική μας κατάσταση συνδέεται ἄ­με­σα μέ τή σωμα­τική μας ὑγεία.

Ἄλλο χαρακτηριστικό τῆς γλώσσας μας εἶναι ἡ μουσικότητα. Ἀκόμη καί ὁ πο­λύς Γίββων ἔλεγε: «Οἱ τόνοι τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς γλώσσας εἶναι μουσικά σημεῖα πού μαζί μέ τούς κανόνες προφυλάττουν ἀπό τήν παραφωνία μία γλώσσα κατ’ ἐξοχήν μουσική, ὅπως κάνει ἡ ἀντίστιξη, πού δι­δάσκεται στά ὠδεῖα ἤ οἱ διέσεις καί ὑ­φέ­σεις, πού διορθώνουν τίς κακό­ηχες συγ­χορδίες».

Ἐπιπλέον, τά Ἑλληνικά εἶναι ἡ μόνη γλώσσα στόν κόσμο πού ὁμιλεῖται καί γράφεται συνεχῶς ἐπί 4.000 τουλάχι­στον συναπτά ἔτη. Ὁ νομπελίστας ποιη­τής μας Ὀδυσσέας Ἐλύτης ὑπογράμμι­ζε: «Ἐ­­γώ δέν ξέρω νά ὑπάρχει παρά μία γλώσσα, ἡ ἑνιαία Ἑλληνική γλώσσα. Τό νά λέει ὁ ἕλληνας ποιητής, ἀκόμα καί σήμερα, ὁ οὐρανός, ἡ θάλασσα, ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, ὁ ἄνεμος, ὅπως τό ἔ­λεγαν ἡ Σαπφώ καί ὁ Ἀρχίλοχος, δέν εἶ­ναι μικρό πράγμα. Εἶναι πολύ σπουδαῖο. Ἐπικοι­νω­νοῦμε κάθε στιγμή μιλώντας μέ τίς ρί­ζες πού βρίσκονται ἐκεῖ. Στά Ἀρ­χαῖ­­­α». Ἐνῶ ὁ ἐπίσης νομπελίστας ποι­η­τής Γιῶρ­γος Σεφέρης σημειώνει: «Ἀπό τήν ἐποχή πού μίλησε ὁ Ὅμηρος ὥς τά σή­μερα, μιλοῦ­με, ἀνασαίνουμε καί τρα­γου­δοῦμε τήν ἴδια γλώσσα».

Ἡ ἑλληνική γλώσσα, ἤδη ἀπό τά ἑλ­ληνιστικά χρόνια, ἄρχισε νά ἐπιδρᾶ στό λεξιλόγιο διαφόρων λαῶν, ἰδιαίτερα μετά τίς μεταφράσεις τῶν κειμένων τῆς πρώ­ι­μης χριστιανικῆς γραμματείας. Ἡ ἐπί­δρασή της ὑπῆρξε ἀκόμη μεγαλύτερη στά χρόνια μετά τήν ἅλωση τῆς Κων­στα­ντινούπολης, ὅταν πλῆθος Ἑλλήνων ἄ­φησαν τίς τουρκοκρατούμενες περιο­χές καί κατέφυγαν στή Δύση.

Συνεπῶς, δικαιολογημένα ὑποστη­ρί­ζει ἡ Marianne McDonald (πρω­τερ­γάτης τοῦ TLG): «Ἡ γλώσσα τῆς ἐλευ­θερίας, ὁ ἔνδοξος θησαυρός τῆς Ἑλ­λάδος, ἡ δόξα τῆς Ἑλλάδος, ἀνήκει σέ ὅλους μας καί ἔχει διαμορφώσει τήν ἐπιστημονική καί λογοτεχνική κληρο­νο­μιά τοῦ δυτικοῦ κόσμου…

Ἡ ἱστορία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας ἀποτελεῖ τήν ἱστορία τῆς φιλοσοφικῆς καί πολιτιστικῆς ἐξέλιξης τοῦ ἀνθρώ­που τῆς Δύσης. Ἀπό ὅλα τά ἀνθρώπινα δημιουργήματα, ἡ ἑλληνική γλώσσα εἶ­ναι τό καταπληκτικότερο. Ἡ γνώση τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς γλώσσας, τῆς ζωῆς καί τῶν σχέ­σεων στίς ὁποῖες οἱ Ἕλληνες ἐξέ­φρα­σαν τή σκέψη τους καί τά αἰσθή­μα­τά τους, εἶναι οὐσιαστικά ἀντιπρο­σω­πευ­τικά στοιχεῖα γιά ἕναν ὑψηλό πο­λι­τισμό. Δέν ὑπάρχει πιό ὄμορφη γλώσσα ἀπό τήν Ἑλληνική. Ἔχει διατηρήσει τήν ὀ­μορφιά της μέσα στούς αἰῶνες, ὄχι μόνο μέ τή μορ­φή καί τούς ἤχους της, ἀλλά καί μέ τίς ἠθι­κές ἰδέες πού ἐκ­φράζει... Οἱ Ἕλ­ληνες μᾶς ἔ­δωσαν τό χρυσό μέτρο καί τή χρυσή τους γλώσ­σα... Ἡ ἑλληνική γλώσ­σα πρέπει νά δι­αιωνιστεῖ ὡς πολύ­τιμος καί ὡραῖος θη­σαυρός... Πρέπει νά ξεκι­νήσουμε μία νέα ἐκστρατεία γιά τήν ὑ­περάσπιση τῆς ἑλ­λη­νικῆς γλώσσας καί τή διατήρηση τῆς ἱστο­ρικῆς μνήμης τοῦ παρελ­θό­ντος. Ἡ ἑλλη­νική γλώσσα εἶναι ἕνα γε­ρό κτίσμα ὅσο ὁ Παρθενώνας... Ἄς ἐργαστοῦμε ὅ­λοι μαζί, γιά νά λα­μπρύ­νουμε τόν θη­σαυ­ρό τῆς ἑλ­ληνικῆς γλώσ­σας καί νά τόν κάνουμε κτῆμα προ­σιτό σέ ὅλον τόν κό­σμο».

2 σχόλια:

  1. Γεώργιος Τσουκνίδας9 Φεβρουαρίου 2022 στις 10:12 μ.μ.

    Σωστές απόψεις.
    Γεώργιος Ι. Τσουκνίδας
    Φιλόλογος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εύγε, εύγε στην κ. Αυγουστίνου! Συνηθίσαμε πλέον τη σοβαρότητα της γραφίδας της καθώς τεκμηριωμένα προσεγγίζει την Ελληνική γλώσσα που δεν έχει το ταίρι της. Τη μακροβιότερη καταγεγραμμένη στην υφήλιο από οποιαδήποτε άλλη ζωντανή γλώσσα με τουλάχιστον 3.400-4.000 έτη γραπτής ιστορίας.
    Ας όψεται η αμοραλιστή, ανθελληνική και ανενημέρωτη πολιτικο-ινστρουχτόρικη αδύναμη κουστωδία που επιχείρησε να ξεριζώσει, λόγω φτώχιας νου που διαθέτει, τον πλούτο της Ελληνικής γλώσσας… Και τα κατάφερε, ιδιαίτερα στο αθώο θύμα της, τη νεολαία της Πατρίδας, την οποία κατάντησε, τουλάχιστον σε μια εκτιμητή αναλογία, ένα καχεκτικό, ξεμωραμένο αντίγραφό της… Να περιορίζεται, φεύ!, σε λίγο διαθέσιμο λεξιλόγιο, με συχνή επωδό π.χ. την επαναλαμβανόμενη αργκό λέξη που το αρχικό της γράμμα έπεται το «λ» της αλφαβήτου, ενώ δεν την αξίζει.
    Η νεολαία της Πατρίδας, αργά ή γρήγορα, δεν θα ανεχθεί αυτή την κουστωδία να «ασελγεί» πάνω της καταρρακώνοντας τη γλώσσα της και οδηγώντας την σε πρόωρη εκφυλιστική γήρανση. Δεν θα ανεχθεί, ελπίζω, τον αφανισμό της Ελληνικής γλώσσας για να καταντήσει ένα ανυποψίαστο «μουγγό» μηδενικό καταλήγοντας στα αζήτητα…
    Καιρός για αφύπνιση, Άνωθεν καθοδηγούμενη, ώστε η γλώσσα του Θεού να γίνει ζωοφόρος τροφή ανανεώνοντας τη γοητεία της γλωσσικής πληθωρικής έκφρασης στο DNA κυρίως της ευάλωτης νεολαίας της Πατρίδας μας, με σκοπό να συμβάλλει στην παραγωγή έργου δημιουργίας στο σήμερα και το αύριο, ακολουθώντας τα ίχνη του ζωηφόρου Λόγου του Δημιουργού της.

    Υποσημειούμαι
    Ιωάννης Κουντουράς
    Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή