Ηρακλής Ρεράκης, «Δεν θα γκρεμίσουμε το σχολείο φυσικά, αλλά δεν πρέπει να επιτρέψουμε στο σχολείο να γκρεμίσει τις ψυχές των παιδιών»

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ

«Δεν θα γκρεμίσουμε το σχολείο φυσικά, αλλά δεν πρέπει να επιτρέψουμε στο σχολείο να γκρεμίσει τις ψυχές των παιδιών» (Ιω. Χρυσόστομος)

Πριν λίγους μήνες ένας Μητροπολίτης από τη Βόρεια Ελλάδα, βλέποντας τον πνευματικό κίνδυνο που υπάρχει από την εφαρμογή του πολυθρησκειακού συνονθυλεύματος που εγκρίθηκε τον Σεπτέμβριο από το Υπουργείο Παιδείας για να εισαχθεί στα σχολεία ως νέα θρησκευτική διδασκαλία των μαθητών, διατύπωσε με ελάχιστες λέξεις, γεμάτες όμως από παιδαγωγική σοφία, μια μεγάλη αλήθεια: «Θέλουν μαζί με τον Χριστό να βάλουμε και όλους τους ψευδοθεούς, τον Αλλάχ, τον Βούδα και τον Βισνού, οι οποίοι είναι είδωλα».

Η θεώρηση των θεών των θρησκειών ως είδωλα, σε σχέση με την εξ Αποκαλύψεως πίστη στον Ιησού Χριστό, αποτελεί αγιογραφική διδασκαλία.Ο Απ. Παύλος,  σαφώς απορρίπτει την ύπαρξη άλλων θεών, πέραν τουαληθινού, θεωρώνταςότι, για τους Χριστιανούς, οι οποιοιδήποτε έτεροι θεοί αποτελούν είδωλα: «ουδέν είδωλον εν κόσμω και ότι ουδείς Θεός έτερος ει μη Είς». Την ίδια αλήθεια ευαγγελίζεται και ο Απ. Ιωάννης ο Θεολόγος, τονίζοντας ότι:«είδαμεν ότι ο υιός του Θεού ήκει και δέδωκεν ημίν διάνοιαν ίνα γινώσκωμεν τον αληθινόν. Και εσμέν εν τω αληθινώ, εν τω Υιώ αυτού Ιησού Χριστώ. Ούτός εστιν ο αληθινός Θεός και ζωή αιώνιος. Τεκνία φυλάξατε εαυτούς από των ειδώλων».

Ο Μέγας Αθανάσιος, επίσης, στον «Κατά Ειδώλων» λόγο του αναφέρει για τους Χριστιανούς που αναζητούν την αλήθεια στις θρησκείες ότι είναι «άνθρωποι παράφρονες», που εγκαταλείπουν την προς τον αληθινό Θεό «γνώσιν και ευσέβειαν». Στον «Περί Ενανθρωπήσεως» Λόγο του, επίσης, θεωρεί τις θρησκείες πλάνη και ειδωλολατρική δεισιδαιμονία, τονίζοντας ότι «εκ κακίας οι άνθρωποι την προς τα είδωλα θρησκείαν επινόησαν». Οι θρησκείες των ειδώλων, με τις οποίες δέχονται ορισμένοι σήμερα να συμφύρουν και να εξισώνουν την αλήθεια της ορθόδοξης πίστης, αποτελούν αποκυήματα της ανθρώπινης επινόησης ή φαντασίας. Σε καμιά περίπτωση και για κανένα λόγο, επομένως, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, ως Εκκλησία Χριστού, δεν μπορεί να υιοθετήσει και να εγκρίνει, ως παιδαγωγούσα διδασκαλία,μια διδασκαλία πολυθρησκειακή, μέσω της οποίας οι ορθόδοξοι μαθητές αναπτύσσουν θρησκευτική συνείδηση διαφορετική από εκείνη της πίστεώς τους,διότι αυτό σημαίνει ότι εγκρίνει να διδάσκονται τα μικρά μέλη της στο σχολείο, εκτός ή μαζί με τον Χριστό,ισότιμα και ισάξια και τα είδωλα, με άμεσο τον κίνδυνο του θρησκευτικού συγκρητισμού και της σύγχυσης. Αυτό δεν σημαίνει ότιαρνούμαστε να μάθουν τα παιδιά στοιχεία από τις Θρησκείες, διότι πάντοτε τα παιδιά στο ελληνικό σχολείο, ανάλογα με το πνευματικό τους επίπεδο και τη δεκτική τους ικανότητα, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, διδάσκονταν και τις θρησκείες. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι, έως τώρα,στο σχολείο οι θρησκείες διδάσκονταν κυρίως στο Λύκειο και μάλιστα ως πληροφορίες,ενώ με τα νέα Προγράμματα Σπουδών (ΠΣ) τα παιδιά προβλέπεται να διδάσκονται τις θρησκείες από το Δημοτικό, όχι ως πληροφορίες,πλέον, αλλά ως αλήθειες ισότιμες και ισάξιες με τις αλήθειες της πίστηςτους και μάλιστα με βιωματικό τρόπο. Το πρόβλημα επομένως των νέων ΠΣ,το οποίο αλλάζει εκ βάθρων τον ορθόδοξο προσανατολισμό του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜτΘ), δεν είναι, αν οι μαθητές  μαθαίνουν περισσότερα ή λιγότερα στοιχεία για τις θρησκείες, αλλά ο τρόπος και ο σκοπός  που μαθαίνουν γι’ αυτές.  

Έως τώρα, ο σκοπός του ΜτΘ ήταν να καλλιεργούν και να αναπτύσσουν οι μαθητές την ορθόδοξη πίστη και συνείδηση και,ταυτόχρονα,να λαμβάνουνκαι να γνωρίζουν κάποιες πληροφορίες από τις χριστιανικές ομολογίες και τις θρησκείες, που δεν επηρέαζαν όμως την οντολογία της θρησκευτικής τους ταυτότητα. Με την εφαρμογή του νέου πολυθρησκειακούΠΣ, ο λόγος και ο σκοπός του μαθήματος είναι να αποκτούν πολυφωνική και πολυθρησκειακή συνείδηση, δηλαδή μια πολλαπλή θρησκευτική ταυτότητα. Τα νέα ΠΣ, που δεν είναι γνωστό αν έχουν μελετηθεί στο σύνολό τους από την πλευρά της Εκκλησίας, αναφέρουν, συγκεκριμένα, τον τρόπο και τον σκοπό της νέας πολυθρησκειακής ή πολυθεϊστικής διδασκαλίας, που όντως είναι αποκαλυπτικός, συστήνοντας μάλιστα την αποφυγή της Ορθόδοξης και την προώθηση της πολυθρησκειακής διδασκαλίας:Για όσους ενδιαφέρονται να πάρουν μια γεύση, παραθέτουμε κατά λέξη κάποιες από τις οδηγίες των νέων ΠΣ: «Ένα ΜτΘ, το οποίο περιορίζει τη γνώση των μαθητών αποκλειστικά και μόνο στη δική τους θρησκευτική παράδοση έχει πλέον φτάσει στα όριά του». Στη θέση του προτείνεται διευρυμένη γνώση “γύρω από τις θρησκείες” αλλά και «τις θρησκευτικές και μη θρησκευτικές κοσμοθεωρήσεις που νοηματοδοτούν τον ανθρώπινο βίο». «Ο θρησκευτικός γραμματισμός… στοχεύει στην κριτική ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών με τις γνώσεις, τις αξίες και τις στάσεις ζωής που παρέχει για τις θρησκείες και από τις θρησκείες». «Οι μαθητές προσκαλούνται σε μια υπαρξιακή συνομιλία με το  περιεχόμενο όλων των Βασικών Θεμάτων της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης και στην εύρεση προσωπικού νοήματος». «Οι Επάρκειες καταγράφουν τις ικανότητες, δεξιότητες, στάσεις, αξίες και διαθέσεις, που αναμένεται να αναπτύξουν οι μαθητές σε κάθε κύκλο ή τάξη, καθώς εξελίσσεται η θρησκευτική τους εκπαίδευση, που αναφέρονται σε όλες τις πλευρές της προσωπικότητας, επιχειρώντας να συμπεριλάβουν, όχι μόνον τις ορατές και ρητές αλλαγές που βιώνουν οι μαθητές, αλλά και τις αθέατες και υπόρρητες». «Το ΜτΘ συνδυάζει την πρόσκτηση γνώσεων με τη βιωματική προσέγγισή τους προς όφελος της ολόπλευρης ανάπτυξης των μαθητών». «Ως προς τις γνώσεις, ελέγχεται η δυνατότητα των μαθητών, όχι απλώς να τις αναπαράγουν, αλλά κυρίως να τις συσχετίζουν, να τις ερμηνεύουν, να τις κρίνουν, να τις εφαρμόζουν, να τις χρησιμοποιούν με κριτήρια και να εμπνέονται από αυτές». «Τα περιεχόμενα τίθενται με τρόπο που απαιτεί την ολιστική εμπλοκήτου εαυτού του μαθητή στη μαθησιακή διεργασία… Δημιουργούνται όροι για εμπειρίες μάθησης. Πρόκειται για εμπειρίες, οι οποίες δεν περιορίζονται σε μιαν απλή δραστηριότητα του μαθητή αλλά έχουν προσωπικό νόημα και ενισχύουν τη βαθύτερη σύνδεση του εαυτού με το θρησκευτικό γνωστικό αντικείμενο». «Σε αυτή τη νέα προοπτική του, το ΠΣ επιτρέπει στο ΜτΘ να υπηρετήσει τη μετάβαση του μαθητή, από το γράμμα στο πνεύμα των θρησκειών, δηλαδή, στο υπαρξιακό, λατρευτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό αξιακό τους αντίκρισμα». Ακόμη, γίνεται λόγος για «την πνευματική και υπαρξιακή αλήθεια που κομίζουν οι θρησκείες», καθώς και για «μία κριτική ανάπτυξη της θρησκευτικής τους συνείδησηςμε γνώσεις, αξίες και στάσεις (που το ΜτΘ) παρέχει για τις θρησκείες».

Συμπερασματικά και με βάση τα παραπάνω, είναι σαφές ότι τα νέα πολυθρησκειακά Προγράμματα, που μπορεί να εγκρίνει ή να μην εγκρίνει η Ιερά Σύνοδος, δεν είναι καθόλου αθώα, όπως θέλουν να τα εμφανίζουν ορισμένοι, αλλά άκρως επικίνδυνα και ακατάλληλα για ορθόδοξους μαθητές, όπως τα είχε χαρακτηρίσει ο Μακαριώτατος τον περασμένο Σεπτέμβριο.