Φώτης Μιχαήλ, Δημόσια διοίκηση σημαίνει πολιτισμός

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Γράφει ο Φώτης Μιχαήλ

            Ο φιλόσοφος Αντισθένης έζησε στην Αθήνα από το 445 μέχρι το 360 π.Χ. Όλοι τότε μιλούσανε για την υποδειγματική του εγκράτεια και την παροιμιώδη περιφρόνηση, που έδειχνε σε κάθε άνεση και κοινωνική συμβατικότητα.

Από τα υπέροχα γνωμικά του, ας σταθούμε για λίγο μπροστά σε εκείνο, που αναφερόταν στο κρυφό μεγαλειώδες περιεχόμενο  της κάθε λέξης.

Έλεγε ο μεγάλος φιλόσοφος: ''Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις''. 

Τουτέστιν, η αρχή της σοφίας βρίσκεται μέσα στα άδυτα της σημασίας των λέξεων.

Να γιατί κάποτε στα σχολειά μας μαθαίναμε την  ετυμολογία των λέξεων με ζήλο ιδιαίτερο και προσοχή μεγάλη. Μέσω αυτής της επίπονης, αλλά δημιουργικής εργασίας γινότανε μια μύηση, θα λέγαμε, στην απεραντοσύνη της θεοδώρητης σοφίας των αρχαίων προγόνων μας. Με την ετυμολογική ανάλυση παραβιάζαμε κατά κάποιο τρόπο, με σεβασμό πάντοτε, την ιερότητα κάθε λέξης και ρουφούσαμε με λαιμαργία το νέκταρ το θεϊκό, που περιείχε στον πυρήνα της η κάθε μια.
          Στο σημείο αυτό θα προσπαθήσουμε,  με τις πενιχρές μας δυνάμεις και την βοήθεια των ειδικών, να πραγματοποιήσουμε τα ''θυρανοίξια'' του μικρού ''ιερού'', που φέρει το όνομα Πολιτισμός. Τι θα πει πολιτισμός, ποια ήταν η παλαιά και ποια είναι η σημερινή σημασία της λέξης, τι σημαίνει πολιτιστικός και τι πολιτισμικός.

Στην αρχαία τους εκδοχή οι λέξεις πολίτης και πολιτισμός είναι μάνα και κόρη. Γι' αυτό και δεν παραξενευόμαστε, που η αρχική σημασία της λέξης πολιτισμός ήταν Δημόσια διοίκηση.

Στους Εκκλησιαστικούς συγγραφείς η λέξη πολιτισμός περιγράφει την ευγένεια και την κομψότητα των τρόπων ενός ανθρώπου της πόλης, ενός πολίτη.

Ο πολιτισμός με την νεότερη σημασία, δηλαδή ως το σύνολο των υλικών και πνευματικών επιτευγμάτων μιας ευρείας κοινωνικής ομάδας, πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Κοραή και αποδίδει τον γαλλικό όρο civilization. 

Σήμερα τις λέξεις πολιτιστικός και πολιτισμικός τις χρησιμοποιούμε συνήθως με κάποια σύγχυση. Το περιεχόμενό τους πολλές φορές το καλύπτει πέπλο ασάφειας.

Ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης στο επίτομο έργο του ''Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας'' διευκρινίζει ότι η λέξη πολιτιστικός χρησιμοποιείται περισσότερο για τον πολιτισμό ως σύνολο δραστηριοτήτων, καθώς και για την δήλωση του τεχνικού πολιτισμού. Ενώ η λέξη πολιτισμικός τείνει να δηλώσει περισσότερο την αφηρημένη πλευρά του πολιτισμού, καθώς και τον πολιτισμό ως πνευματική καλλιέργεια.

Οι σοφοί πρόγονοί μας, όταν έλεγαν πολιτισμός, εννοούσαν Δημόσια διοίκηση. Στα χρόνια όμως τα δικά μας, όταν αναφερόμαστε στην Δημόσια διοίκηση, το μυαλό μας πηγαίνει κατευθείαν σ' αυτό που βιώνουμε, στον αντίποδα του πολιτισμού: στην διαπλοκή, τον χρηματισμό, την αναξιοκρατία, την οκνηρία, την μικρόνοια και γενικώς την παρακμή.

Πόσο δύσκολο είναι άραγε, να ξαναδώσουμε στην Δημόσια διοίκηση αυτό, που πραγματικά είναι και της αξίζει; Δηλαδή περιεχόμενο και σκοπό πολιτιστικό υψηλού πολιτισμικού επιπέδου και ισχύος παγκόσμιας εμβέλειας.

Τα πράγματα είναι απλά. Αν αποφασίσουμε να βάλουμε επιτέλους στην άκρη την δική μας απροθυμία, κανένας δανειστής και κανένα μνημόνιο δεν μπορούν να σταθούν εμπόδιο σε μια τέτοια ελληνοπρεπή και σωτήρια για όλους μας προσπάθεια.  

14.9.2014